22 Ocak 1949 Tarihli Sebilürreşad Dergisi Sayfa 5

“Gilt Ji; Sayı 20 sı-:eh_URREşAD !lwam Safa F elsefeszw_ “Yazan: “Örd Prof. İsmdil Hakkı İzmirli Fıkıh ve Islâm—Tu k Ans Fetavan Thuharriri pe umzın muessı: ve İ merhuni r. Bu münasebetle oğlu Celâleddin İzmi: unda takrir ettıg__felsefe derslerınden İhvan almış ve kendi. k üçüncü - yıldönümü dolayısiyle 30/1/949 da saat beşt pılacakt -D rli bır broşur neşretmiştir t eski büyük üstat Ordinaryüs Profesör Ismaıl Hakkı Izmırhnm olumunun i. Halkev yük e Eminönü, evinde, bü, elsefesi ve Islamda tekâmül nazarı— tetebbüü. mahsulu olan garpta tekâmül teorisini de ilâve et- k jamını tebcile ve rahmetle yâdına vesile olsun dıye biz de bu makaleyı İ aa Sebılurreşad okuyucularına takdim edıyo Hıcrı doıduncu asrın ortalarında «İhvanı Basrada bir ce; sıyası cemıyettır, felsefeleri inde ahlâk galibtir (1). Cemi- Ebu Süleymanı Bütsi risaleler yazmıztır Bu cemıyet Yunanlılarm, Farslila- rm,; Hintlilerin felsefelerme tamam e. muttali idi. Çünkü bu:üç kavmin ilmi eserleri, sari. .milletlerin- ilmi eserlerınden zıyade Arapçaya naklolunmuştu erin bir tetkikten « , felsefi, lâktır tahml başladı. Cemiyı . cehl-ü dalâlet (yanhslık) karışmıştı. “gidermek, ancak felsefeye 'bağlı idi, zira felse- . fe, içtihadı maslahatı, hikmeti ıtıkadıyeyı cami elsefe ve şerıat muntazam o- İ meydan oydu ar. Fakat ısımlerını sakladılar İsımleıı malı..m ©- lanlar şunlardır . I — Ebu Suleyman Mulıammed Bm El- Maşerul’ Bustı, (D) Ahlâk dmın zarfıdıl dini ahlan, insanların yaptıkları ışlerm sıfatıle hukmunu nazarı ıtıbare' alır, amel hayır ve hııkmu mükâfat, şer” ıle hukmu mücazattır; ahlâki kaideler kat" idir. (2) Şuıası ihtara şayandır ki Şeriat-ı Ahmedi- ye, felsefe ile tâdil olunamaz, fakat felsefe şeriat ile tâdil olunur; zira felsefe, zan ve ,şüpheden “hali olmayan reye; _s_eı'xat ise. bilâkis zan ve şupheden âri olan vahye istinat eder; îılvak.ı felseferiin »kelam ve tasavvuîta tesiri görülmüştür. Fakat bu ilmi . tesır “istidlâl - yo]larını, istinbat -vechesini tadılden “başka bir şey değildir. ve hattâ bitaz dahâ ileri gıderek diyeceğiz ki * beşer bü hususta nekadar sahm bir fikir Te “kitabtı: tabiat kitabları, ilâhiyat. kitabları.. nürse, o nısbette İslâma yaklaşmış — ola- A H AKSEK : 2— EbuI Hasan Ah Bin Harun Zencanı, 3 — Ebu Ahmed El’Mıhı icani, 4 — EV Avfi, 5 —— Zeyd İbni Rafaa. ' - İçlerinden en maruf olani yalnız Zeyd Bin Rafaadır ki bu reis idi. İhvan-ı Safa risaleleri elli iki adettir ki on dördü talimi matematık .(3), on yedisi ulum cismaniye ve tahiiye (4), onu ulumi hefsaniye ve akliye 4(5), on bir _tanesı ulumi şer'iyeye (6) dirdi. İhvan-ı Safanın başlıca mehazları dört nevi Felşefe kitabları, kütübü -semaviye, İhvan-ı Safa hiç bir 11me dusma.n, hıç bir mezhep hakkında müteassıp değildi, hiç bir kitabı da mütaleadan uzak tutmaz ve böylece tenbıhlercle bulunutlardı. .Maksadları - bütün ukuf ve ittilâ ile dine yaı-dım ve din kaıdeşleıme nasıhat ve Cenabı Hakka yakîaş- ı () BK mna Her nerede bulunuılaısa buhınsunlaı İh- van-ı Safanın kendilerine mahsus bir meclisleri vardı. Muayyen :zamanlarda hususi meclisle- * .rinde toplanırlardı, “dışarıdan. hiç kimse o mec- lise dahil olamazdı Orada kendilerine mahsus olan ilimlere dair- mü bulünüurlar, “esraıd muzakereleu, hisse, akle, makule, psıkolo]ıye, (3) Birinci usale sayı, ikinci u<a1e geomeln, : üçüncüsü #stronomi vesa (0 (4). Fizik, kimya, bıyolı)]ıye aid- risaleler. “«(ö) Mevzuu İnsan olup ıctımaıvat ve- Jisân u- lum nefsaniyeye dahildir, (6) Din ilimleri hakkmaa 'Tisale: c (7) Seyhuhslam Ahmed ibni Teymiye El’har- ram (128) tin M_mhacus Sünne'deki beyanına gö- “ve, İhvan-ı Safa risaleleri Şianın - ileri (İsşnailiye) mezhebi “üzerine y;azilmıştır, İslâm dinine aykırı-