6 Temmuz 1931 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3

| j | | İktisadi Buhran Sebepleri Nedir? Yazan: Cevdet Hükümetin; geçen O sene (226) milyonluk, bu sene (189) milyonluk bütçe yapması, hep hayat şeraitinin, maişeti umu- miye meselesinin fenalığından ileri gelmektedir. Vaktile, ayda (4) lita maaş verdiğimiz bir memura, bugün (50-60) lira maaş vermekteyiz. Ve tabidir ki buna göre vergi almaktayız. Neden? Çünkü: Hayat pahalı ve paramız kıymetsiz Udiyeceksi- niz. Fakat, bilerek, ve bilmiye- rek, hayatı pahalı, ve paramızı kıymetsiz yapan biz değil mi- yiz? Hayat ucuz ve Paramız kıy- metli olabilir; Çünkü hayatın pahalı, ve paramızın kıymetsiz olması sebepsiz değildir. Çün- kü hayat durduğu yerde paha- h olmadı, paramiz kiymetini sebepsiz kaybetmedi. Neden hayat pahalıdır? Ve paramız neden kıymetsizdir? Sonra, bu kıymetsiz dediği- miz para, neden ortada yoktur? * Memleketin, son 3 senelik » bütçedeki - tahminatı şudur: (928 ) senesinde (207 ) milyon, (930) senesinde (226) mi stihsal | mallarımızın yüksek olduğu için ai (928) senesinde ç milyon lirayı verebildi ve sarsıl- madı. Fakat (929) senesinde fiatler düşmiye başladığı için tahsilât noksan oldu. Buna rağmen (930) senesinde daha yüksek bütçe yapıldı. Fakat fintler daha çok düşkün oldu- undan mil; liranın Ekli 2) tahsiline e veçhile imkân olmadı. İşte bu imkânsızlıktır ki bizi bu” sene, birdenbire ( 182 ) milyona indirdi. Halbuki bu- mun da kabiliyeti tatbikiyesi yoktur. Çünkü istihsal lal rımızın fiati - bütün dünyada olduğu gibi - bizde de çek Halkın bu parayı veremi- yeceğini, ve vermesine imkân olmadığını küçük bir misal ile izah edelim: Meselâ senede (1000) okka istihsal eden bir > ir alalım: kör (2-3) sene evvel buğday fi- ati, okkasi 20 kuruştu. 1000 ok- ka buğday 20 kuruştan (200) lira idi. Bu (200) liradan (10) lira yol parası vermek, (50) kuruştan E almak, diğer Uhtiyaçları buna göre temin et- mek mümkündü. Halbuki şim- di (1000) okka buğday (3-2.5) kuruş fiatla (25-30) liradır. Bu az miktar paradan (10) lira yol parası ve buna kıyasen diğer vergiler nasıl verilir? Köylünün parası böyle azal- halde © vergisinin hâsıl naktisi ve ihtiyacının fiatları azalmamıştır. Şu halde köjlü elindeki bu az para ile vergi- sini nasıl verecek, ihtiyaçlarını nasıl temin edecektir? Köylü böyle olduğu gibi diğer mükellefler de hep bu vaziyettedir. Bu takdirde (182) milyonluk biitçenin kabiliyeti iyesi var mıdır? Ve taah- adat ifası mümkün müdür? halde ne yapmalıdır? apılacak yegâne çare, ha- yat “şersitini ıslah etmektir. ba ge nasıl ıslah edile- rf Bunuda yarın izah ede eğim, 1 — Büyük memleketlerde siyi mümkün kılan şey matbuat BİR FAGİA Azgın Bir Öküz Genç Bir Kızı Parçaladı İzmir, 5 (Hususi) — Öde- mişin Kiraz nahiyesinin Sarı köyünde çeşme başında su içmekte olan Mehmet kızı Fatmanın Üzerine bir öküz hücum ederek yaralamış, Fat- ma bir saat sonra ölmüştür. Öküzün sahibi hakkında ih- malden ölüme sebebiye ver- mek davası açılmıştır. Maliye Mektebi Şekil Verilecek Ankara, 5 (Hususi) — Bura- daki Maliye Meslek Mektebi için Maliye Vekâleti yeni bir proje hazırlamaktadır. Bu proje mucibince mekte- be asri bir şekil verilecek, bu suretle mütehassıs maliye me- murları yetiştirmek mümkün olacaktır. Bir senelik tahsil müddeti Iki seneye çıkarıl- mıştır. Sabık Meb'us Arikara, 5 (Hüsuiy 2 Sabık Ankara meb'usu ve mefsuh Serbes fırka azasın- dan İhsan Bey avukatlık yap- mak için Baroya müracaat etti. Maliye Encümeninde Ankara, 5 (Hususi) — Ma- liye Encümeni dün kazanç vergisi lâyihasını tetkik eder- ken doktorlar, lokantacılar mümessillerinin o mütalealarını dinlemiştir. Nafıada Tasarruf Ankara, 5 (Hususi) — Nafıa Vekâletinde ( 172 ) fen memu- rundan ( 100 ) memur tasarruf edilmiştir. Yeni Vergiler Ankara, 5 (Hususi) — Millet Meclisinin dünkü içti- mada veraset ve bina vergi- leri kanunlarının ikinci müza- keresi yapılmış ve kabul edil- miştir. Bir Heykel Başı Müze idaresi Halepten ge- tirilmiş. Hititlere ait bir hey- kel başı almıştır. Baş vücutten koparılmış ve parça parça bir haldedir. Bu heykelin aslının Ankara müzesinde olduğu tah- min edilmektedir. Bu halde kıymeti çok artacaktır. 2 nün LİR O ml . si BUGÜNÜN TEL demokra- olmuştur. Lort Braya 7 — Demokrasiye itimat şu esk! sözden değ- muştur : “Bırakınız halk hakikati öğrensin ve emu serbesçe münakaşa etsin O vakit herşey iyi olur. Matbuat kanunu Değişiyor, * * » Adliye Gazete Kapatabilecek Ankara, 5 (H. M.) — Matbuat kanununun muaddel şekli dün akşam bitti ve Vekiller Heyetinin tasvibine arzedildi. Bugün öğleden sonra meclise takdim olunacaktır. Yeni kanun başlıca şu esasları ihtiva etmektedir: Gazete çıkarmak isteyenlerde aranacak mali teminat ile gazetenin mes'uliyetini özerlerine alacak olanlardan istenilen evsaf ağırlaştırılmıştır. Tahrir müdürleri ile mes'ul müdürler neşriyattan aynı de- reccde mes'ul tutulacaklardır. Kanunda müddeiumumilere, bir şahıs hakkında hakaretamiz neşriyatta bulunan gazete ile yazının muharriri aleyhinde takibatta bulunmak ve hiçbir şikâ- yet bulunmadan dahi gazeteyi kapamak salâhiyeti verilmiştir. Kanun, matbuat davalarının kısa bir zamanda rüyeti için de kâfi derecede ahkâmı ihtiva etmektedir. Lâyihada eski matbuat kantinu ahkâmile Türk ceza kanunu ahkâmı ve bazı yeni cezal ahkiim mezcedilmiştir, Bilhassa şan- taj için çok şiddetli cezalar konulmuştur. Heyeti Vekile hükümet aleyhine tahrik gibi siyasi idari lüzumlar ile, gazetelerin idareten tatil ve mahkemeye tevdiine salahiyettardır. Yeni lâyihanın, mevcut matbuat kanunundan farkı, vatan- daşların haysiyet, şeref, sây gibi şahsi haklarının himayesi altın- da olmasi, milli timsallere hürmeti mecburi kılması ve hükümetin gazete kapamak salâyetini biraz tevsi etmiş olması mes'uliyetinde yalnız mes'ul müdürlerden kaldırılmış bulunmasıdır. e SON DAKİKA Ankara, 5 (H.M.)— Muaddel Matbuat kanunnuda şu mad- deler de vardır: Devlet İdaresi ve otoritesi aleyhiye yapılan neşriyatta ma- hallin en büyük idare amiri gazeteleri kapamak salâhiyetini haizdir. Bu itibarla kaymakamlara ve valilere bu salâhiyet ve- rilmiştir. Aynı zamanda müddeiumumiler de hâkim kararile gazete kapamak salâhiyetini haizdirler. İster İnan, İster İnanma! Geçen gün “ Hergün ,, | larmı söylüyor. Sonra yeni sütununda bir makale yaz- | açılan küçük fabrikalarda mış, sanayii himaye eder- | işçilerin fazla çalıştırılma- ken köylüyü ve işçiyildiği, O nihayet (o bunların ihmal - ettiğimizi göster- | mükemmel fabrika yap- miye çalışmıştık. mıya icbar edilemiyeceği “ Milliyet , dün bu)iddia olunuyor. yazıya cevap veriyor: Şe- Memlekette köylüyü şe- ker fabrikalarını himaye| ker fabrikaları etrafında i ederken bu fabrikalar | çalışan birkaç yüz köyden m birçok köylünün | ibaret sayıp diğerlerinin yaşama vasıtası | şeker yemediğini söyle- temin ettiğini, diğer köy-| mek, Amelenin çalışma Vülerden mühim bir kıs- | şeraitindede fenalık ol mının ise şeker yerine bal | madığını Oiddia etmek ve pekmez yedikleri için | herhalde inanılacak birşey şeker fiatinin yüksekliğin- | değildir. Biz buna inan- den muztarip bulunmadık- | miyoruz. Sende ey kari: İster İnan, İster İnanma! 3 — Her demokraside matbuat, hürriyetin temel direğidir. GRAF HABERLERİ GARP BiR ÖLÜM Bir Motörün Kaptanı Ölü Bulundu İzmir, 5 (Hususi)— Dün sa- bah İstanköyden buraya (Der- viş) isminde bir motör geldi. Motörde ticari eşya bulunu- yordu. Fakat motörün ikinci kaktanı Bandırmalı Ahmet Ef, ölü olarak bulundu. Tayfalar istievap edildiler ve Ahmet kaptanın benzin çarp- masından öldüğünü söylediler. Adliye, meselede bir cinayet kokusu sezdi ve bu cepheden tahkikata başladi. Geri Döndüler İngiliz Tayyarecileri Muvaffak Olamadılar Birkaç gün evvel şehrimize iki İngiliz tayyaresi gelmiştir. Bunlar Londra- Karaşi arasında rekor “tesis edeceklerdi. Tay» yareciler bu rekoru ilk hamlede kaybetmişler ve (o Bağdattan geri dönerek dün buraya gel- mişlerdir. Tayyareler bu sabah Lom draya hareket etmişlerdir. Bir Rüşvet İhbarı İzmir, (Hususi) — Sehrimiz- deki resmi dairelerden birinin rüşvet aldığı müddeiumumiliğe Bihar edilmiş, * tahkilrıik” baş lanmıştır. Darülfünunda Darülfünunda yeni bütçe tatbikatı münasebetile bir mik- tar tenkihata lüzum (görül- müştür. Fethi Bey Tekzip Ediyor “ La Bulgarie ,, gazetesinde Fethi Beye atfen ve M. Primi imzasile çıkan beyanatını nak- letmiştik. Fathi Bey böyle bir beyanat vermediğini söylemiş ve tekzip etmiştir. Talep Reddedildi Ziya Bey isminde bir çiftçi Kemalist Çiftçi Birliği namile bir cemiyet teşkili için müsa- ade istemişti, Müracaat kanuna muvafık olmadığı için talep reddedilmiştir. Vapurcular Meselesi Bugün Ankaraya gidecek olan Seyrisefzin Müdürü Sa- dullah Bey vapurcular arasın- daki itilâfın devam edememe- sinin sebebini, anlaşmadan ha- riç kalan vapurcularm flatleri Gok karmasile iza etmiştir. > || Sayfa 3 | Sözün Kısası | Hükümet Gazelelerinin Muhalefeti —— : Her bükümet gazetesinin bir muhalefet köşesi vardır. | Bu tenkit sütunlarmda hükü- met icraatı acı acı tehzil ve tezyif edilir: o Yolsuzluktan, rüşvetten, sulistimalden, hak- sızlıktan, vilâyetlerin ve belediyelerin (o aczinden, O ka- nunun tatbik © edilmemesin- den, demokrasiye (mugayir ahvalden, Ooşundan, bundan bahsolunur, ve, açıkçası, halis muhlis muhalefet yapılır. Bu sütunları herkes bilir. “Ne sen sor, ne ben söyleyim!,, “Siz de şaşın, biz de şaşalım!, “Var kıyas et! ,, “Doğru söze ne denir? , , “Soruyoruz, gibi, serlâvhalari bile tahrikâ- miz, karileri itiraza ve öfkeye sevkeden yazılar. Fakat hükümet gazeteleri bu tenkitlerinde nekadar çok şiddetli iseler, okadar da az samimidirler. Maksatları dertli karilerini kendilerine bağlamak içi telerinin köşelerine birer ökse kurmaktır. Nitekim" ayni gazetenin muhalefet sü- tunile diğer sütununun biribi- ne tezat teşkil edecek iddiş- lara giriştikleri de çok görük müştür; Yalnız, nekadar gayri sa“ mimi olurlarsa olsunlar, bütün bu gazeteler, muhalefet makta, muhalefet matbuatından aşağı kalmamışlardır. Hatta bir 1 meb'us ve başmuharrir, al vaktile Serbest Fırkadan bahse | gülünç olduğunu, cümhuriyetin temelini sarstığım ve ikinel bir dille yazmıştı. Yine ayni ada- “ mın gazetesinde, zaman zaman, derken, tek fırkalı rejimlerin i bir fırkanın lüzumunu şiddetli | intişar etti, (Bu sütunda aynen neşretmiye hazırım!) Bugün, ayni adam ve ayni adamlar, omuhalefetin (kötü neticelerine ve tesirlerine şahit olmuşsalar, bize hücum et» mek “değil, suçları itiraf etmek mevkiindedirler. Fakat onların hakiki suçları, gözles rini bürüyen satış ve rekabet || hırsile arada bir hakiketi ya- © zvermeleri değil, dün yazdık- larını bu halkın unutmuş oldu- ğunu zannetmeleridir. Ortada milletin hafızası değil, tetkika muhtaç bir seciye meselesi vardır. Meclis Bugün Toplanıyor (Baş tarafı 1 inci sayfada ) Vekillerin Mütaleaları Bu sırada Matbüat kanunu mevzu bahsolacacağı için Ad- liye ve Dahiliye vekilleri de izahat vereceklerdirdir. Kanunun aynı celsede tet- kik ve intaç edilmesine mu bebiş mazarila bakılmakta- ar. lik Safhadan Sonra... Matbuat meselesinin ilk saf- hası kanunun kabulü ile bite- cek, müteakip safhaları kanu- mun o icabatına ve -hâdisata göre açılacaktır. w Müzakerenin Taisilâtı Millet Meclisinde cereyan edecek olan müzakerenin bilu-