27 Mart 1937 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 13

SON POSTA | Ön üçüncü kısım. Yazan: İttihad ve Terakkide on sene - « N&!)—ı__—'—— MÜTAREKE GÜNLERİNDE İTTİHAD VE TERAKKİ Eski Tanin Başmuharriri Muhittin Birgen İttihat ve Terakki artık tarihi - rolünü bitirm nuşup evime döndüğüm günün erte-|harekete gelip hücuma başlayınca, başlayınca, her- sinde Merkezi umumiye geldiğim za-|kes | man anlıyorum ki dün gece içtimadan cek, yahud da pek az taraftarı kalacak- sonra İttihat ve terakki teşekkülü, ar- tık son gönlerine gelmiştir. Orta yer- de iki fikir var; cemiyet veya fırkayı büsbütün fesh ve tasfiye edip işi kö künden halletmek, yahut onun içinde esaslı değişiklikler yaparak? ismini ve |ortadan çekilmesi, belki hücumu suretile, mi-|fifletmek ve müsademenin şiddetleri” tır. İttihat ve Terakkinin- ortadan çekilmesi hayırlıdır Terakkinin haz Bunun için İttihat ve programını değiştirmek mi rasını yeni bir teşekküle, İttihat ve|ne mâni olmak bakımından hayırlıdır. Terakki içinden çıkacak daha y ha radikal bir harekete ınıılrrmrk İtti-|caa ve hiyanete karşı mücadele için de hat ve Terakki içinde bu unsur da yok |bir kuvvete lüzum var. Acaba İttihat değildir. Açıktan açığa millt, on sene-| ve Terakki içinden çıkacak yeni un - Hik İttihat ve Terakkiye nisbetle dahasurlar bu mücadeleyi yapabilirler mi? çok liberal, içtimai meyilleri itibarile'Benim bunda ümidim az olmakla be- daha çok radikal olan kuvvetli bir un-|raber - insan, bu gibi ahvalde, işin da- sur İttihat ve Terakki içinden yetiş-'ima iyi tarafını görmeğe meyleder! - miştir. Şimdi mütareke ile beraber belki de böyle bir hareket mümkün ve fasliyete geçmesi lâzım gelen unsur, 'netice hayırlı olabilir. Kat'i bir şey söy> bu unsurdur. Fakat, bu unsur da fert lemeğe imkân yoktur. fert mevcut olmakla beraber henüz bu| — En iyisi, işi toplanacak kongrenin fertler birbirlerine bağlanmış, yapış -İkararına birakmaktır. İlk defa olarak mış, bir teşekkül halinde, bir araya İttihat ve Terakki, kongreye verilecek | gelerek, müşterek bir aksivon yapa -|kararı hazırlamış olarak gelmia ve var cak halde değildir. Belki, şahsi kıy - ye anlatarak kararı ora: itibarile —iyi aktörler — var. Fakta, bunlar henüz ne — oyn ları piyesi iyi tayin etmişler, ne de oyun için en küçük bir prova yapmış- lardır. Bu aktörlerle, milletin karşısına çıkıp tarihin yeni bir sahnesini oyna- ti ni, da-|Fakat, memlekette temizlik içil ziyeti kong daki insanlara bıraksın! Kongreyi hakem tayin etmek Yavaş yavaş bu fikir taraftar bulu- yor. Fakat, ugutmıyayım, bu arada iki kişi var ki bu fikirlerin birine de, diğerine de muhaliftirler: Doktor Na: zım, doktor Bahaettin Şakir. Bu iki metleri yacak- mak için, vakit olsa, hazırlanınak ko- laydır; fakat, vakit dar, hazırlık yap- mak için hiç vakit yok... Bunun içir fikirlerde tereddüt var: İttihat ve Te-|dağılmasına ve sahneden çekilmesine rakkiyi fesh edip bırakmak mı lâzım, |razı değildirler. Onlara göre, herşey yokso kongre esnasında bunun adını|olduğu gibi kalmalıdır: İttihat ve Te: da, programını da değiştirerek böyle|rakki, olduğu gibi durmalı; Tanin, ol daha iyi (duğu gibi söylemelidir. « Bugünkü hükümet İttihat ve Te- fakat, bir zümreye mal etmek mi olur? Bu fikirlerden birini veya diğerini tercih edenler var. Fakat, görüyorum ki kimse, İttihat ve Terakkiyi büsbü - tün ortadan kaldırmaya razı - değil. Kimse Buna kıyamıyor. Onun bir baş ka sekilde olsun, fakat, daha yeni, da- ha genç unsurlar elinde, yaşamakta devam etmesini isteyen bir temayül rakkiye toptan hücum etmez; yarınki hükümet bunu yapabilir, di - vetle, zorla, kanun hilâfına, hükümet tarafından dağıtılsın. Bunda: çıkmaz. Tanin için de ayni şey. Onu da biz değil, hükümet kapatsın! Hü - kümet, bizi yakalar, hapseder, keser, ne de olsa mücadele de bir şey var, asar, fakat, İttihat ve Terakki hayatta yaşayamıyacak İttihat ve Terakki, artık kendisi için hayatta devam etmenin imkânsız ol duğunu anlamıştır. Yalnız, siyaset sah- nesinden ne şekilde çekilmek daha mü- nasip olacağını düşünüyor. Bu arada benim de fikrimi soruyorlar, vam eder.» Belki bu da bir fikirdir; bu fikri mü- /dafaa eden bu iki doktor, o kadar canlı, yorlar ki insanın o kadar ateşli 5: liyor. Memlekette askeri harp durdu- ğu zaman, hiç olmazsa siyasi bir har- bin başlaması lâzımdır. Padişah, mem- leketin bütün boynunu siyasi bir satı- Fakat, bu bahiste fikir beyan etimek |T'n korkunç hamlesinin altına uzataca- ğ mühakkaktır. Buna karşı mücadele- Hiç olmazsa gayri | müşküldür: Buktan içinde bulunan siyasi vaziyete bir intizam vermek lâ- zım olmakla beraber, Bu intizamı ver- mek için İttihat ve Terakkide artık kâ: fi bir nüfuz ve kuvvet yoktur. Bir iki gün içinde muhalefet ayaklanacak ve malüm edebiyatı ile İttihat ve Terakki- bu yi kim yapacak2 meşru bir tarzda dağıtı!miş bir teşek ye saldıracakur. Onun hücumu karşısında, İttihat ve Terakki, eskiden olduğu gibi memleketin mâ- nevi yardımlarına dayanamaz. Çünkü | © unsur da kendisine karşı o eski enini- artık | yetini muhafaza etmiyor. Herkes harp- ten bir başka türlü fenalık görmüş ve başka türlü ıztırap çekmiştir. İztırabın olduğu yerde mantık yoktur. Ha- yatta insanın kendi kendisini temiz bil- mesi, yalnız kendini gene kendisinin vicdanıma karşı temiz ve mastım his setmesi kâfi değildir; Herkesin de onu öyle bilmesi lâzımdır. Halbuki halk, kütle bütün bu harbin fenalıklarından dolayı, hattâ içinden kimseyi ayırmak- sızın, bütün İttihat ve Terakkiye, top- tan mes'ul tutuyor ve ona artık dar- gönirleri yatışt olup sinirle n dinçleri uykuyu geti ecek olan v ğındır. Bir iki gün sonra Hürriyet ve İtilâf, saray ve İngiltere, — siyaseti ileb hat ve Terakki aleyhine döne- j jacobin, bir türlü İttihat ve Terakkinin yorlar; yapsın. İttihat ve Terakki kuv-| bu fikre daha ziyade meyledeceği ge- suklımuınü çok kısa bir zamanı ıştı kül, gizli bir mücadelede devam ed(bı- yasi zaaflarına kapılıımk müca- deleden vazgeçmek her şeyi yıkmak, acaba, çok hafifçe ve hattâ korkakça olmıyacak mıdır? İttihat ve Terakkinin mühim karar- lar vermeğe mecbur olduğu bu vahim 'or, arada bir günlerde, herkes münakaşalar oluyor; doktorun biri bı- rakıp diğeri tarafta, diğel birden münakasa ed or; bazan de, biri bir başka tarafta, lar. her ikisi Bu arada ben de düşünüyorum: Belki onların dediklerinde de haklı ve doğru bir ta- raf var? (Arkası var) &bu günkü Program 21 - Mart - 1837? - Cumürtesi İSTANBUL Öğle neşriyatı: 12.40: Plükla Türk müusikis. 13,08: Muhtelif plâk neşrivatı. Aksam nesriyalı 1250: Havaclk 1830: Plâkla & d0 Şehir Ti yatrosu komedi uda ve İki kadın Üpli. 2000: Fasil Baz H 2030 Ömer Riıza tarafından arapca Fasıl saz heyeti: Saat âyarı 21 22.15 ; Ajans ve borsa baberler ba sololar, opera ve öperet par BUKKEN 15,1$? Behubert'in yıldönümü konsel müzik. 18.40: Modern müzik «yar Mektup kutüsü. 19.20: Cazbant hava- 20,30 ; Haberler. 2045: Örkestra, 21,445: rler. BUDAPESTE 1130:Kuartet. 1#:Muhtelif gari telif müzik havaları 20,20: Şiirler Ta evi orkestrası. 22: Hüberler neşriyatı. 23: Çigan orkestrası, 24 5 ler. 1.40:0pe Plâk Haber- PRAG 1645 modan nakil. 17,35: Prâk nesri- yatı. 17,55: Almanyadan 19,18: B dan nakil, 20,45: Kısa temsll. Plâk |riyatı. 21,35: Orkestra, VİYANA 18,15; Bach'dan par Orkestra VARSOYA 17: Mühtelif ha' tra. 21: Muhteli zik parçaları 2245: Plâk neşriyatı. | Yarırki Program | g$ Mart 1987 Pazar İSTANBUL baberlef, 21,20: 12,50: Hava- 1920 Tans: Ordu Saylavı 1 Sırri Tarcan (Rus Mmüsikisi nasü başladı.) 2000: Müzeyyen ve tarafından Türk — müsikisi ve 1 tarafından ve arkadaş ikisi ve halk şark Örkestra. 921 0: Plâkla arkadaşları ları: Saal ây ve borsa haberleri. ra ve ope orgunsanız ve bundan dolayı tam verimle çalışamı. tmesimi nasıl isteyebilirsiniz! Umutmayınızki zluk sizi bu hale sokabilir Bromural -knoli- iâde ve Du sayede sizi 1 eder kurtuzu. teml, kangı devde reçere ile vrr neyi b Kıroll AzO, kimyevi maddeler fabrikaları, bLudwigshaten * Rhin. - Pi Aşana | aololar, öpe- | BİR ÇİFT DOST Yazan: Francis de Miomsadre Çeviren: Nurullah Ataç Pierre Castagnier ile Paul Lermite'in sözleri geçti mi, tanıdıkları arasında muhakkak biri çıkıp: «Dostluk dediğin imalı, derdi; sanki bir elin artık etle kemik olmuş - l lar. Onların hemen daima bir arada gö- rüldükleri doğru idi; birini yalnız bu. de y duğu için... dan sun İzimni dost işte böyle iki pa: , ıodeMun FAĞLI! « di İlâ onu en De |di ve onu tesliye etmeğe betki iyi rdi ruz! istememişti. ile olurdu kapısından çıka kâyet eder ve ap d.ı mansar okantlal,ı nefis yemekleri yedirirdi ği için de bu, Cas lar bizi gibi onları Farkına varmaı rdikleri tavuk haylı kart kokuyordu. Hele senin kahve, doğrusu kepazelik Kanle- edeyii ğinden € şey söy lı”m-ıd4 ama Paul, i olmadığını anladı -|8 iylenmeğe Lı—hıda Bir Küçük ard n olabiliyor. H.ııbmı ben, diye Paul hiç s müşterek bir dostli ona anlattı — İtiraf edin k Jünyada hiç talihim | Şimd aüi sehebi, va giderlerdi r, şarap d: ni bulü dostüum, Ze da olduğunda: ümit etmiş rmadı ları şöyle yakından tet- Hakikatte, bu kadaş arasında tam bir müsavat işi de bunun farkında de- dalgınlığından, öteki 1z özünü düşünür bir adam ol- Biri Paul Lermite'"; kolun: up da: « Yahu görmüyor ? Castagnier k mukavelesi pek bi sek olsa Paul Lermile buna erdi n O, tabi adamdı şırdı. Mese- ra götürüp en n ol - z gibi yoluyor! | ce, onda K irmeler e seni ben davet || bir kılmnu buldum, & le gösterişl. değil ama insan orada yedi- Şarahı da doğ Ora ilâcı andı- şin mü; rre onu tesliyeye ça- elinden geldiği kadap ne- der benim bu Kadınlar bilirsiniz. y ne ihsizlik! seninle çıkıyor maine idi; onu da Pierre alıyor. İşin asıl fena ciheti, Pierre'in onu sevdiğinden hiç emin değilim. Bana öyle geliyor ki bu izdivaç, sadece para yüzünden ola - cak. Ama bir şey söyliyemem ki! nın nezaketi elvermez! Size de çok rica ederim, bu meseleden hiç kimseye bahsı yin, Duyulduğunu haber cak olursam sizinle bir daha yüz yüze gelmek bi lemem... Paul'un bu sırları söylediği adamın bittabi ilk işi meseleyi Castagn açmak oldu; o da, hiç haberi olma: © kadar aziz bir dostunu bedbaht et - mek tehlikesine düşmüş olduğunu dü - şünüp çok üzüldü; evlenmekten — vaz Bgeçti. Hislerinde yanılmış olduğunu, geçici bir hevesi derin bir aşk san ğını, fakat şimdi işin aslını anlacdı sonra o kadınla evlenmesi doğru yacağını iddia etti... Lermite bu zerine Germalne'i aldı, arası ço ı|meden kadıncağızı bedbaht ettı; maine onun için bir «memnu m olmaktan çık iktan sonra - hakik ', biraz da bayağı b zi kmılgtu_ Paul gene © müşterek dosta gitti ve derd döktü — Germaine'in ne kadar budala ol- duğunu tasavvur edemezsiniz! 6 Hem o kadar da ukalâ ki! Hiç du dan söyleniyor... Müsrif! boyu: ra har * Güzelliğine a çok aldanmışım: kalem gi sıska denecek halde. Elbette âla- ü sukutu hayalin acısını çı - karmak için karısını dövdüğünü bit - i|tabi ıhı.ıf etmiyordu. Halbuki ona | şeylerden nmıyan Germaine, daima gördi ğiı yegâne erkekten, yani Pierre Cüs. tagnier'den imdad umdu. lli Pierre ne yapacağını bile: yordu. Saf ve sade bir a olduğu için böyle tereddüt-halinin de bir zev ki olduğunu anlıyamıyordu. Germa; »|ne'i hâlâ seviyordu ama onun ma dayak atacak 4 desini kaybettiği alçaldığı için dostuna daha çok acıyordu. İçinden: «Kim muztarip ki bu bale di zaten her varamıyordu. r o kadar vahiml Paul, dostunu bir kenara çekip — Sana söyliyeceklerim Germaine ı| kadın oldu; gün oluyor, diye korkuyorum. Halbuki bana vkini tatmasına hiç de Ne yapayım? Boşanmak- ticeye im. tan başka çare yok. Ama sen beni bi - -İlirsin, onu kimsesiz bırakmağa da içim yazı değil; benden boşandıkları - sonra kendine bir koca bulabileceğinden e - (Lütfen sayfayı çeviriniz) katil