30 Ocak 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 10

aa aa Z di (— — Edebiyat dünyasının hükümdarlar : 2 — BACON Hayatı, eserleri, edebiyattaki mevkii Yazan: İbrahim Hoyi İngiliz edebiyatının en yüksek edib ve Mmütefennini diye tanılan Bacon (Beykın) tablatinin karışık ve md tezahürleri ile bir gok edebiyat meraklılarını, müdekkiklerini gaşırtan «nev'i kendisine münhasır» bir ya- ratılıştır. Hayatını ve eserlerini gözden ge- çirdiğimiz zaman şu iki şahsiyeti le karşıla- A — Soğukkanlı, hesabi, gırf kendi men- faatini düşünen hodbin politikacı Bacon. B — Hakikati, Hakikat olarak seven, ona tapan. İnsanlık için tablati anlamıya çalı- Şan edib ve mütefennin Bacon, Bacon yüksek bir alledendi. Babası, sara- yın başmühürdarı idi. Annesi de asil bir İn- giliz lJordunun kızı idi. Bu sebeble ve şahsl meziyetleri, sevimllliği yüzünden, pek kü- Tâkadar olabilir. Çük yaşta saraya girmişti. Kraliçe Klizabeth | | Fenerden İlhan bile ona «Benim küçük has mühârdarım | d bendünülke diye Ntifat ederdi. Edib, 12 yaşında iken| tahitiini ietiyori Cambridge üniversitesine yazıldı. Fakat bu-| ni velisorz rada ancak Iki sene kalabildi. Sebebini 30 - Müteessir olur. ve | Çabuk — alınır, tanlara şu cevabı vermişti: İ — Mektebdeki tedris usulâ kökünden yan- tştir. Aristo'nun sistemi ise (ki devrin fel- gösteren (Derlet notlarını) neşretti. 1617 de vefi kanaatlerinin başı idi) çocukça haya- babasının vazifesine, has mühürdarlığa ta- Üumwgm%w“—=jm edildi. Bir sene sonra da hazine nazır- H SAa beri vermemiş, Dİ- Jğı gibi yüksek bir memuriyole getirildi. Zükis kuru dallar, çalı çarpılar Ml.m yılında da en büyük eseri olan ve A- Ura risto'nun meşhur (Organon) una telmihen Daba henüiz on aıı;ı— lı-ı: olan bir yazdığı (Novum Organum) u çıktı. gocuğun böyle engin bir cesaretle, kabul €-| pununla berabor, Bacon siyast şöhretinin itegelen bir sistemi tenkld edişi ekdden hay- e ykini pek öyle kana kana tadamadı, Çıka- gete değer. Bacon, ertesi sene tahsiline de- | amadı. Çoktanberidir James bükümeti a - vam maksadile İngilterenin Paris sefirile 4 Shindo, için için kaynıyan kasırga, birden Pransaya yollandı, orada istatistik ve dip- ' pAcon'un başında patladı. 1621 de toplanan lomasi kurtarile meşgul oldu. | Parlamentoda, kral James başmüşavirine 1ti- Aradan iki sene geçti. Babasının ölümü Ü- madsızlık beyan edildi ve başmüşavire hü- zerine Londraya döndü. Parasız kalmıştı. 'cumlarda bulunuldu. Bacon — açıktan açığa Amcasına baş vurdu. Amcası, onu hayale rüşvet almakla o kadar ısrarla itham edildi. olarak — belle- 'ki, hazine nazırı edib, memlekette sulistimal- yardım etmek lerin alıp yürüdüğünü, bunlardan bazılarına | Bö- hu- lunur. Teşviklere kolaylıkla uysallık / gösterebilir. Mu- Dayyen prensiplere riayetten — ziyade mek istemez. göyle dursun, onu kraliçe Elizabeth'in gö- kendisinin sebeb olduğunu itiraf etmek mec- da ,buriyetinde kaldı ve hâkimlerinin hisgiyat kuka girdi. 1852 de de baroya olundu. 've vicdanlarına sığındı. Halbuki, meclisin Bu arada yazmış olduğu zamanın en bü -ııınıuıııku. af ve merhametle uğraşacak yük doğumuna da!r, (On the grentesi birth yakti yoktu. Hemen kararını verdi: Bacon ©f Time) eseri, kendisinin, hukukla ıı'ılııuxk bin İngiliz Hrası para cezası ödemeğe, olduğu sıralarda felsefeyi bırakmamış oldu- vazifesinden azl ve kralın seyahatlari esna- Bunu gösterir. Bu kitab, edibin, (induetiwe) gında hapse mahküm edildi. Ayni zamanda, Menfaatlerinden etrafını SON POSTA cak mayım? Derli*toplu ha- MNle, temizliğe ve inlizama karşı alâ. kasile muvaffakik yet — ihtimallerini goğaltmaktadır. Kafasını ciddi mevzula- rza hasredebilir. Sokulgan ve serbest ta- yırlı değildir. Hiszettirmeden etrafite a- MARA Alıngan bir tip K başkalarının direktiflerine tâbi olabilir. mahrum — et- İ BAA Enerji sahiti bir tip İstenbuldan Bür. kaneddin de şunu soruyor: — Muvaffak ola- cak meyım? Zeki olmak su- Tretile dünyaya im- tiyazlı bir varlıkla gelmiş olanlar, e- nerjilerini de tak- viye ederlerse mu- felsefesini müdafaa eder ve, şübhesiz, asır- bir daha kabul ve intihab olunmamak kay- Vaffakiyetten şübheye mahal kalmaz. darca kullanılan (deductive) sisteminin tam dile meclis ve mahkemeden tirdedildi. Her Aksine bir mekteb usulüdür. İne kadar, hapis cezası birkaç gün sürdü, pü- Bacon terakkiye dair yazdığı meşhur mü- (ra cezası da yarıdan yarıya indirildi ise de, dafansında gu üç noktanın üzerinde dur- RBacon için siyasi hayatta rol almak ümidi Muştu: A — Tabintin serbest bir surette tetebbü 1zaklaşarak kendisini edebiyata ve ilmi ca- Ve tedkiki, İleşmalara verdi. Eserlerini tımıdlllhm:ıî biliremediği büyük felsefl eseri B- hakfkatlerin o_lıımyıdnı keşfi. ha ll h lle nwıum , teorübelerde bulundu. Tarihi, fennli makale- Şur. dörhal hatırlatayım İA bu say- ler, bir de fenni roman yazdı. 1628 baharın- Şiklüren, teglü için faiala başaağiş'bal- ::Nk:r:'n.ıuıwwlınm. İzmitten — NWejad karakterin'n tah- lilini istiyor: Zeki ve sevimli bir yavrudur. Ar- larıdır. Pakat büyük edibin devrinde, inkı- | /çyı, edüebileceğini düşündü. Bu fikrini | zularını kabul ct- Mbci hattâ Ihtilâki fikirler olarak —Sayü- İ gınıyat sahasına çıkarmak için de İlk rastla-| tirmekte İnadcı o- muştı. diğı hat indi. Tecrübelerine girişti. Tecrü- labilir. Neş'esini kaybetmez. Bacon, avukatlıkta aldı yürüdü. Her yer- de hitabeti ve mantıkının kuvvetinden bah- sediliyordu. Devrin en büyük edebiyat otoritesi Ben Jonson bile, ondan takdirle bahsediyordu. İlk kalem tecrübelerini neşredince — şöhreti bir kat daha artan Bacon, daha doymamış, memnun olmamıştı. Kafasında binlerce pro- Şeler dolaşıyordu. Bahtsız İrlandayı emin be esnasında dondu ve öldü. (Macaulay) n yazdığı gibi «Tecrübl felsefenin büyük alem- Jdarına, kendisini bu yolda kurban vermek mükadder olmuştu.» Eserleri: Bacon'un yukarıda saydığımız iki felsefi kitabından maada, tamamlamıya muvaffak olamadığı İnslauratlo Magna (Hakiki fel |sefenin k B bir sulba kavuşturmak, İngiliz kanunlarının ıı.ıııı-ı.!ı le b:’“—amm :';":'u'f::." _n: ustafamı, sadeleştirilmesi, — kiliselerin —mlahi, | Cç. kısma ayrılmıştır. tablat! tedkik, yeni tir felsefenin temetle-| birinci kısım, İnsan bilgisinin bir hölâsa- zini kurmak.. Projelerinden bazıları idi. Bulcını ve tasritfini verir, ikinci kısımda, filozof Arada sırf şahsi menfaatleri uğrunda politi- | Xa geki, köhne Aristotel mantıkı yerine, kânın kirli yolunda da yürümekte bir bels » nti muhakeme ve tecrübenin kullamıl- görmüyordu. İıııımı muhakeme eder. The Organum ismi- Kraliçenin tehlikeli fakat genç gözdesine ni verdiği bu eserini, mühartir 12 defa yeni yanastı. Onu elde ve İstismar ederek kendi' baştan yazdıktan Sonra, ortaya İstedifi gibi Mmevkilni sağlamlaştırıyordu. Nihayet âkıbet (bir tet koyabildiğine inanmıştır. geldi, çattı. Kraliçenin gözdesi vatana hıya- mnet suçundan mahkemeye verildi ve en çok | eder. fta Bacon'un gayretile Idama mahküm oldu. İsim Adres |tine bağlı bir keyfiyettir. Bununla beraber, Üçüncü kısım: Tablat hâdiselerini tedkik Hepsinde bir incelik, Hsanın — fevkalâde . |ran'atlanmış bir ahengt, letafeti vardır. Mu- Dördüncü kisım: Aklın merdiveni adını | hakkak bir tercih yapılmak lâzım gelse, yu faa kumandanı General Neş'esini kaybetmiyen bir yavru Son Posta Fotograf tahlili ku Her ne kadar Bacon, burada daha ziyade|taşır ve bütün meselelerde muhakeme — ve Darçaları tereddüdsüz sayabiliriz; kendisini tebriye yolunda, adaletin heybetl |teerübe Metinin kullanılmasını müdafatı karşısında boyun eğdiğini söylerse de, biz/ eder, bunu kabul edemeyiz. Soğukkanlılığını - ve| — Beşinci kısım: Filozof, Insanlar, kendisinin ruhunda ahlâki hislerin yer elmemiş öldü- 'yoymuş olduğu usul ve tecrübeleri tatbik et- Bunu da, <Aşk ve Arkadaşlık» adındaki €s0- İ cikleri takdirde yapacakları keşifleri anlatır. rile de vesikalandırabiliriz. Altıncı kısım da, yeni felsefenin neticele- Elizabeth'in saltanatı zamanında, dalma | zini mütalea eder. ve datma yüksek mevkilere ulaşmaya çalı- eserin şu gayet komprime Şan ve ülkenin Iç polltlkasında mühim rol- hı::ln"mb:mnk. :ıcın! edibin ne m.ıw ler oynamak sevdasına düşen Bacon, Ber $- İyuazsam bir işe giriştiğini; dehasının o en- ferinde ya amcasının mümanaatına uğradı, çin kudretile neler düşündüğünü gösterir yahud da bizzat Elizabeth'in adam seçmesin- İve insanda ihtiyarsız takdir hislerini uyan- deki titizliğinin kurbanı oldu. dırır, dünyanın en büyük kafalarından Blti 1603 de birine! James tahta çıktı. Bunulolan Bacon, tıpkı, bir binanın ön küçük ta- #ırsat bilen edib, bütün Zayretlle göze Bir-İşından başlıyarak, son noktasına varıncıya meğe çalıştı. Muvaffak ta oldu. Az bir ta-|kadar, hiçbir şeyi ihmal etmeksisin plünını manda kralın en yakınlarından biri oldu. |hazırlıyan, kendi hayatında da, belki de bu Kendisine lordluk payesi verildi. Bir müddet | binanım küçük bir kısmının yapıldığını gö- gonra da, yeni yeni ihtiraslı emellerini haki-İreceğini bilerek, eserini büşkn ustalara tes- kat sahasına çıkaracak bir vasıta temin et-İlim ve devreden bir mimara benzer, Zaten ti: Zengin blr kadınla evlendi. 1605 de neşret-|o da böyle söylemiyor mu: tiği (Öğrenmenin terakkisi) eseri, zenginli-| «... Biz, ihtimal ki değeralz bir iş yapmış Hin ve refahın yeşertip, yetiştirdiği fikri u-|olmuyoruz. İnsanlığın mukadderatı bu es0- yanıklık ve coşkunluğunun bir meyvasıdır. |ri tamamlamalıdır.. » 1613 de başmüddelumum! tayin edilen Ba-| RBacon'un diğer eserlerinden — Eseleri de eon, makamının nüfuz ve kuvyelini, maddi | dikkate değer. İlk cildi on makaleden mü- menfaatleri için aşırı dareceda kullandı ve|rekkebdir. 1612 de cıkan ikinel! ecildde 35 ya- Dlrçok düşmanlar kazandı. Pikrince, krala|za vardır. Ölümünden bir sene evvel de ne kadar büğlılike gösterir ve mevkil ne ka- | (1625) bütün eselerini topliyarak, yen! tas- dar “ükselirse fen ileminde dâha fazla ya-|hih ve iüvelerle, bugünkü şeklinde neşretti. Tarb- gösterebileceğine İmanıyordu. Bu se-| Eselerinden hangisi güzeldir, düşündürü- nelerdedir ki, Bacon, deyrinin siyaş! oere-|cüdür. Bunu kesştirmek oldukça güç, ve ni- yanlırına ne kadar kuvvelle nüfuz ettiğini |hayet okuyanın anlama ve sezme ıııııuıııl yer... hüccetidir. Hülâsa Bacon, ince, larından biridir. Bacon'un bazı eserleri de edebi kıymetle- rinden ziyade Elizabeth devrini yaşattıkları için incelemeğe değer. New atlantis fllozofun muhayyel ülkesini tasvir öden fennl roman- dir, Anlantikte yaşıyanlar, felsefeyi — kov- muşlardır. Tabiati tedkik ve keşifte Ba- con'un usulünü kullanırlar, yanı kendi va- ziyetlerini düzeltmek için netlcelere itibar ederler. Atlantiklller büyük bir medeniyet sahibi- dirler, Fen akademileri, rasadhaneleri, — ba- lonları, denizaltı gemileri vardır, İşte bugün tabil olarak karşıladığımız. bu keşifler, bundan aşağı yukarı üç yüz sene evrel, edib Bacon'un şairlik hadsl ve kuru mantıki ifadesile kayıd ve tasvir edilmiştir. (Yedinet Hanrinin tarihi) orijinal, fakat ku- ru bir eserdir. Hayrete değer derecede de hakik! vak'alara sadık bir tarihtir. Bunlar- dan başka, filorofun şairlik tarafını göste- ren birçok şiirleri vardır. mektubları ve si- yasl evrakı da başlı başlarına birer ustalık Bakson edebiyatına yaptığı büyük hirmetler, verdiği eserlerle, hiç şübhe yok Ki İngiliz e- debiyatının en büyük ve başta gelen unsur- Tetehbüler, İyilik, Zenginlikler, Dinde bir- Vk, Arkadaşlık, Dinsizlik, Müsamaha, Büyük işlek sekâm, Anglo- Tbrahim Hoyi 'çullanacaktı. bir muvaffakiyet teşkil etmekte idi. tonluk yeni gemilerin bir Okyanusdan diğerine naklini temin edecek - ve on ay gibi kısa bir zamanda yapılan mu - cür'etkârane hareketlerile mahvolacak kalacaktı. dan beri Asyada beraber çalışan En - kilât memurlarının verdikleri haber -| bütün sınat serveti ler, evvelce elde edilen malümatı te - yid ediyordu. ların Beyazlar aleyhinde ittihaz ettik: leri siyasetin başlıca müşevviklerin - den biri olan Amiral Kamamura'nın |düğü zaman Amiral mi kruvazörile Guvam adası açıkların-|nan ayni sancak.. İngiltere japonya arl Maruf bir deniz 'mütehassısı 1940 da patlı; farzettiği harbi şimdiden olmuş gibi an Muhayyel harbin, muhayyel gemlleri: Amerikanın 12500 tonluk ve İyapacak olan Olympia kruvazörü — (solda). 22.000 tonluk ve 200 metre zahasını havi Chattansoga tayyare gemisi. Bu çeminin taraçasından, DEf tayyare uçabilecektir. Dünkü nüshamızda çıkan kısmın hü-|da çarpışmak, kuvvetli bİr ' lüsası: kil ediyordu. ! Taninmiş bir deniz mütehaasısı 1940 Kumandan Forbs İ :mww-ımnhwmh.dimm Yı yyül ederek, bu iki büyük devletin çar- |— v D n n li bine başlamışlardır. İngiltere Anson, Ho-| — Bizi görür görmez we, Benbov isimli, beheri $ milyar İngi - Jarma doğru ric'at eden © ıBıı HUrasına mal olan üç geml yapmışlır. tayyaresi ve 6 bombardiye * u gemllere ne denizaltılar, ne kruvazör- | | <“ * ” ir telsis ler, ne de tayyareler yaklaşabiliyor. Bu |Dit öttik. Kuvvetli bir ' sırada Anson kumandanı şu telgrafi a -|resine başladılar, dedi. 1 8 Cavite muharebesinde 3 Güncü Japon ordusu Kantona girdi. payrağını hâmil kruvazör B 4 üncü Japon ordusu Hong - Kong'u mu- Teae GNL söyala Tni toplanıyor. — |adını taşıyan Wpu— ler yaveri Anson yoluna devamı ediyor. Bu sırada sinde İ ikinci bir telgraf: , Şatanooga tayyi «Dikkat, Cenubu garbi istikametinde 'nin avcı tayyareleri derhâl sekiz Japon denizaltısı göründü.. Müte -| Cin ve İltihak etsin. Forbs Üeei | hassıs yazısına şöyle devam ediyor: Fikrini çok bir Huwai adalarma kadar fırkaya Te - mânidar ğ fakat eden ve her biri çelik kartalla - ğ rın anası olan 6 seri tayyare gemisin - den şafakla beraber uçurulan büyük keşif tayyareleri önünde Vis Amiral Miller'in 16 kruvazörü, 16 mil bir sa- ha kaplıyan büyük müteharrik bir ta- rak gibi pasifik denizin kesif fakat sa- kin sularını yarıyordu. Sarıların cür'etlerine karşı arlık ge rilemek siyaseti ve diplomasi yapmak j işaretler henüz tamam 5 200 metrelik köprüsündeü havalandı. Amiralin yanınd mülâzım Riland: — 16 tayyare havalandı! dakika.. Temiz ve güzel iŞ fendim? dedi. Miller yakıp bir zamanda * _' kalıları da tahrik etmiş, Vaşington ş kuvv Amerikan bahriye nezaretinin lehine| bir âlet teşkil ediyordu. 4 usüllerini hırpalıyarak yıkanlar ara -|dukça iyi bir iş m&ll'ı'z“ sında bulunuyordu. Beheri Almanların ğ Darbe mükemmelen hazırlanmıştı | dâba uzak mesafelere J Gatoüun ve North Gardient su bend «|Sek zaviyeli 200 milime lerinin kapılarına karşı muvaffakiyet- mücehhez ız_oop ynnluk le neticelenen suikasdleri — Japonlara|©N sür'atli gemilerinden hadsiz bir emniyet telkin etmiş ve A -jyapan xamlulıkıqmndı merikanın donamalarını teşkil| Peheri 5 '<rete üçer üçer * eden eslel yolsuz zırhlılarile, filotilla -|MiS !_5 toplu ve 10,000 to larile harb edeceklerini zannettikleri | İ m:k;:ıgı;eı olmalarına bir anda Sir David Hunter'in akur bul-| YâPAbi dokları tarafından Singapurla Hong -| — İlk hamlede dı:boui:r Kong arasında kavranıp oyalandıkları vantajlar umdukları "M- bir anda Atlantik donanmasının yeni x:' u?î:ıdw Bt 300,000 tonluk kuvvetleri üzerlerine e lerine x İ _. we sahil müda- | Semilerine yeni konulan € Ş y Mac Allis -|Tib âletlerine karşı knâllnl ter'in husust aşcısı erkânıharb mirala-|J€rie temasa gelince yı Hirota casusların reisi idi, bunun, hayret içinde kalacağı Tokyolu Sadoka ve emrindeki — 3000 şeydi. Kanalın hava, kara eati Fineiila. Wellli S Evet, nihayet Sam i büyük d hükümetinin gizli teşkilâtı için büyi n Pol'i 50.000 | Mış adalelerini çalıştırıyörı Üre dt Siymünü çpeango diyordu. Adalarında kend yette zanneden Yokohamâ, Nagazaki babayiğitleri ÜS Alentil adalarındaki üslerinden hareket edef mesafelere gidebilen bomb yarelerinin ve hele Kuril ? çıkacaklarını hiç şüphesiz ” lardı. azzam eserler, az kalsın, bir iki saat gecikilmiş olsaydı, Japon casuslarının ve Amerikalıların teşebbüsleri akim Kruvazöre karşı kruvazör Japonların âtıl Çine taarruzların - Halkın tezahüratı, yeti ve heyecanı ona Ja| 1927 denberi açıktan açığa Japon -|beleri indirmek şerefini Filipin zaferine kuvv! ' direğinde eni 10.000 tonluk altı Uogami siste -|öbür Olympia'nın eiT