13 Kasım 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 10

ğ - FE U "*'r ı__: 'ıoSı | vei Mi ?'ı'* SON ?OSTA İkinciteşrin 13 Cümhurreisi seçiminin haricdeki akisleri (Baş tarafı 1 inci sayfamızda) İntransigeant ile Paris Soir, İnönü-| nün şahsiyetine uzun makaleler tahsis etmişlerdir. Paris Soir şöyle yazıyor: Devlet adamı olarak kendini göster- miş olan bir büyük asker. Marcel Sauvage, İntransigeant ga - zetesinde şöyle diyor: Bir büyük harb şefi, bir büyük idare adamı ve Fransanın dostu. Paris Söir, diğer bir makalesinde diyor ki: Bugün Paris ve Londra neş'e için - dedir. Çünkü İsmet İnönü İngiltere ve 'Fransa 1le daima en dostane münase- be'ler idame etmiştir. Liberte gazetesinde bir makale yaz- mış olan Claude Jenet'ye göre Türki-| ye, İsmet İnönünü intihab etmekle kal- kınmasına fasıla vermeksizin devam &tmek azminde olduğunu — göstermek suretile Fransızlara çok güzel bir si- yasi kiyaset dersi vermiştir. B. Janet, şöyle devam ediyor: Atatürke halef olarak onun en ya - kın mesai 'arkadaşı Atatürk tarafından yapılmış olan kalkınma işine aid ilk gayretlerde onunla çalısmış olan arka- daşını intihab etmekle Türkiye Büyük Millet Meclisi, çok iyi bir harekette bu- lunmustur. Filvâkt 'Türkiyenin kal - kinma hareketine devam edebileced ve gerek ÂAvrupada, gerek Yakınşarkta cok daha mühim, çok daha kuvvetli bir mevki işgal edeceği tahmin edilebi - lir.» Prens Paol'ün Cümhurreisine telgrafı | Belgrad 12 (Husust) — Saltanat Na- ibi Prens Pol, Türkiye Cümhurreisi General İsmet İnönüne gönderdiği teb- rik ve taziyet telagrafında ezcümle di- yor ki: « Dost ve müttefik Türk milleti, Bü- ,yük Cümhurreisine halef olarak onun en yakın ve en kıvmetli mesai arkada- şını' getirdiği için âtiye emniyetle ba- Cenaze merasiminde bulunacak ' olan heyetler Ankara 12 (Hususi) — Bir cihan hâ- disesi olarak derin ve içli akisler yap- 'miş olan Âtatürkün ölümü münasebe- ,tile dünvanın her tarafından hükü - “mete taziye telerafları gelmektedir. Cenaze meresiminde ecnebi devlet Jeislerini ve hükümetlerini temsil e - decek zatlar ve heyetler hakkında Ha- ricive Vekâletine peyderpey malümat -gelmektedir. Aldığım malümata göre İngiltere Kralı merasimde şahsi surette temsil yedilecektir. Büvük Britanva hüküme- tini ise feld Mareşal Birdvond temsil edecektir. B Sovyet heyeti Sovvet delegasvonuna, Sovyet Ha - riciye komiser muavini Potemkin riya- set edecektir. Ayrıca Kızılordunun bir mümessilj bulunacaktır. Sovyet heyeti Sıvastonoldan İstanbula bir harb ge- misi getirecektir. Yunan heyeti Dost ve müttefik Yunanistanı bizzat General Metaksas temsil edecek ve yanında Harbiye Müsteşarı General Popot'nos ve Kralm askerlik dairesi gefi bulunacaktır. Yunan heyetile sehrimize alay san- cağı ile bir askeri kit'a da gelecektir. Romanya heyeti Romanya heyetine Deniz ve Hava Nazırı General Fiodersko reislik ede - cek, Heyette umumi ordu müfettişi Genera' Matof, General Trajan ile Ro- manyanın ÂAnkara büyük elçısi bulu- nacaktır. Yugoslav heyeti Yugoslavya heyetine Harb ve Deniz Nazırı General Nidiç reislik edecek, heyette Kral yâteri Amiral Brica ve (Yugoslavyanın Ankara elçisi buluna - B0 caktır. Askeri kıt'alar Romanya ve Yugoslavya da birer — Askeri kıt'a göndermektedirler. Cenaze merasiminin yapılacağı gün Yunanis- — tanda resmi matem olarâk ilân .edile- cek ve bayraklar törenin yapılacağı KÇ N -.r a p -4 t garışar e y — YÜY T E günün ferdasına kadar yarıya İndiril- miş bulundurulacaktır. Bulgar heyeti Sofya 12 (A.A.) — Atatürkün cenaze merasiminde Bulgaristanı temsilen bu - lunacak heyet aşağıdaki zevattan mürek- keb olacaktır:. Başmabeyinci General Panof (majeste kralın mümessili), harbiye nazırı Gene - ral Daskalof (Bulgaristan hükümeti mü- messili), Sofya garnizonu kumandanı Ge- neral Lukas (ordunun mümessili). Bulgaristanı cenaze töreninde ayrıca 72 kişiden mürekkeb bir askeri kıt'a dahi temsil edecektir. Daladye'nin telgrafı Paris 12 (A.A.) — B. Daladye Türkiyl Başvekili Celâl Bayara aşağıdaki telgrafı göndermiştir: «Atatürkün vefatı münasebetile Türk |(hükümeti nezdinde Fransız cümhuriye - tinin taziyetlerine tercüman olmanızı ri- ca ederim, Fransa, kendisine pek çök dostluk ni - şaneleri göstermiş olan büyük adamın canlı hatırasını daima muhafaza edecek- tir.> Romanya Başvekilinin telgrafı Bükreş 12 (A.A.) — Başveki! Miron Türkiye Başvekiline aşağıdaki telgrafı göndermiştir: «Türkiye Cümhuriyetinin kurucusu Bü yük Şef Cümhur Başkanı Atatürkün ö - lümünden derin bir suretta müteheyviç olarak, gerek kendi adıma va gerek Ro- manya kraliyet hükümeti adına, dost ve müttefik milletin elirm bir surette maruz kaldığı mateme iştirak ettiğimizi ekse - lânslarına arz ve çok elemli hissiyatımı kabul buyurmalarını rica ederim, Ayni zamanda Romanya milletinir. Büyük Cümhur Başkanının hatırasıni tazimle yâdetmekte olduğunu büyük Türk mille- tine iblâğ buyurmalarını kendilerinden “ rica ederim.» a L L L LLLLLI aalelekekelekei lebadekelekelekalel An”aradaki Fransızlar Atst'rk abidesi çesenk koydular Ankara 12 (AA.) — Kadın erkek ve çocuk Ankaradaki Fransız kolonisi, B. Kosolos, B. Ganetin ve Ankaranın cn es- ki Fransız sakinlerinden Casaloncanın idaresinde bugün saat 12 de toplu bir halde Ulus meydanındaki Atatürk anı - tiına giderek Türk ve Fransız bayrakları renklerini havi büyük bir çelenk koy - müuştur. Fransız büyük elçilix erkânı da bu merasime iştirak etmiştir. Âbide önün de bir dakika süküt muhafaza edilmiş, müteakiben cemaat dağılmıştır. Kalaba- hk bir halk kütlesi bu merasimde hazır bulunmuş ve Fransız kolonisınin bu dost ve içten gelen jestine karşı sempati gös- termiştir, Almanların teessürleri Ankara 12 (AA) — Ankaradaki Al| man kolonisi toplanarak Büyük Millet Meeclisi riyasetine Atatürkün vefatindan Colayı hissettikleri derin teessürü ve Türk milletinin bu büyük yasına iştıraklerini bildiren bir mektub göndermiştir. Emniyat âmirleri arasında terfiler Ankara 12 (Hususi) — Emniyet işleri umum müdürlüğü üçüncü şube müdürü Şinasi terfian daire reisliğine, Ege mın - takası polis müfettişi Faik Afyon emniyet müdürlüğüne, emniyet umum müdürlü- ğünden Demir terfian İstanbul polis mek- tebi müdürlüğüne, Ankara polis ensti - tüsü müdür muavini İzzeddin emniyet u- | muüm müdürlüğü altıncı şube müdürlüğü- ne, sekizinci şube müdürü Tevfik Besim dördüncü şube müdürlüğüne, emniyet â- mirlerinden Mazhar Elazık emniyet'mü- dürlüğüne, altıncı şube müdürü Necib Kocaeli &ömniyet müdürlüğüre terfian ta- yin edilmişlerdir. Barselonun bombardımanı Barselon 12 (A.A.) — Üç motörlü beş fayyare bu sabah 50 bomba atmak su - retile şehri bombardıman etmiştir. Bombalar büyük meydan ve İliman ci- varındaki mahalleye düşmüştür. Bir kaç kina harab olmuştur. 10 kişi olmuş. 30 kişi yaralanmıştır. K Ai - yirelüküm Bütün dünyayı saran; -matem (Baş tarafı 5 inci sayfada) lerimi kaydederek bu zaferlerin milletin ha- yatındak! bugünkü yeni merhaleye yol aç- tığını yazmaktadır. Kurjer Varzawski gazetesi, şunları yaz - maktadır!: «Uzun bir yol katedilmiştir. Azametli bir eser vücude getirilmiştir. Müteaddld zafer- ler elde edilmiştir. Bütün bunlar Atatür - kün eseridir.» Romanya matbuatı Bükreş 12 (AA.) — Bütün gazeteler İlk sayfalarını Atatürke alid makalelere tahsis etmekte ve bu yüksek adamın askeri ve si- yasi dehasını teharüz ettirerek yeni Türki- yenin mübdli tarafından vücude getirilen e- serin tarihi değerini kaydetmektedirler. Gazeteler bundan başka Atatürkün fotoğ- raf ve uzun tercümelhallerini neşrderek bü- yük adamın Türkiyede teceddüd sahasın - daki fevkalâde faaliyetini yazmakta ve Bal- kan sülhü eserine yaptığı yardım üzerinde bilkassa ısrar elmektedirler. Universul gazetesi, neşrettiği başmaka - lede büyük asker ve dâhi devlet adamının | uzun uzadıya senasını yaptıktan sonra ŞÖy- le vazıyor: «Atatürk belki de zamanımızın en büyük adamlarından biridir. Romanyanın sadık dostu olan Atatürk Rumen efkârı umumi- yesinin sadık dostluğunu kazanmıştır.» Avni gazete, eski Osmanlı Nazırı Basarya imryası ile neşrettiği diğer bir makalede, A- tat'irkün büyük eserinden bahsederek bu bü- yükr adamın ilham ve idaresile meydana ge- len ıslahatın buzünkü modern Türkiyeyi yarattığını kaydetmektedir. Mucize Timpul gazetes! müdürü Gafenco İmza - sile neşrettiği başmakalede, Atatürkün mü- azzam faaliyetini hatırlatmakta ve onün elde ettifi inkılâbların mucizeye benzedi - ğini yazmaktadır. Ru gazete şunları iİlâve eylemektedir: «Romanya, önünde hürmetle ve teveccüh- kâr bir teessürle eğildiği bir dost kaybet - miştir.» Romanya gazetesi şunları yazıyor: Atatürk, Romanyanın en şerefli ve sa - dık dostlarından biri idi. Esasen Türklerin dostluklarına sadakat! bir darbımesel olarak tarunmıştır. Türkiyenin birinci Cümhurre- isl Ankarada yaratılmış olan Balkan antan- tının en mühim müessislerinden biridir. Ru- men milleti Türk kalblerini saran mateme derin ve samimi bir kederle iştirak etmek- te ve yalnız Romanyanın büyük dostlarına karşı hissettiği büyük saygı hislerile Ala- türkün hatırasını ruhunda muhafaza eyle- mekttedir. Kurentul gazetesi, Atatürkün ölümü Tür- kiyeyi mateme garkettiğini, fakat —yüksek |faydalara mazhar olmuş inkılâbecı bir re - jira içinde bırakmış olduğunu yazmakta - dır. Diğer gazeteler Atatürkün eser ve şahsi - yetini ftaziz etmekte ve Rumen milletinin dost ve müttefik Türk milletinin matemine samimi! bir heyescanla iştirak ettiğini kay- detmektedir. Bükreş 12 (AA,) — Rador ajansı bildiri- yor: Dün akşamki gazeteler başmakalelerini heyecanlı ve çok tesirll ifadelerle Atatür- kün ölümüne hasretmişlerdir. Profesör Yorga, Neamul Romanesc gaze- tesinde abir devlet yaratıcısı: Atatürk» baş- lıöı altında neşrettiği bir yazıda ezcümle di- yor ki: Fıtratan asker yaratılmış ve meslekten asker olan Atatürk politika ile iştigaline rağmen bir asker olarak kalmaktadır. O yalnız her ne pahasına olursa olsun vaftıla- 'cak gayevi, ancak bu gayeye eriştirecek doğ- ru yolu görüyordu. Beşerin fevkindeki insan Vittorul gazetesi yazıyor: «Eserile beşeriyetin üstüne çıkan bu İnkı- lâbeı, secivesi ve hayatı itibarlle İnsanlara en yakın olanlardan biriydi. Esasen şahsi - yetinin cazibesi ve hayatının sonuna kadar muhafaza ettiği otoritesinin sırrı bunda - dır. Bugün insan ve ham madde itibarile kuvvetli alan ve Akdenizde birinel derecede mühim bir mevkli bulunan Türkiye Cümhu- riveti istikbali söikünetle derpis edebilir. İndenendance Romaine gazetesi yazıyor! Atatürk tarihte teşkilâtçı bir dâhi, bir mil- letin harikalar şaratan sevk ve iİdaresini ve memleketinin kurtarıcısı olarak kalacaktır. Ha!eflerinin büyük ölünün muazzam eserini tamâamlamaları ftemenni olunur. Japonyada Tokyo 12 (A.A.) — Japon imparatoru- nun mabeyincisi ve imparatorun kardeşi Prens Takamatsu'nun kâtibi umumisı Türkiye büyük elçiliğine giderek Ata - türkün vefatı dolayısile taziye ve derin teessürlerini beyan etmişlerdir. Prens Takamatsu, Türkiye Büyük Millet Mec- Lsi riyasetine bir taziyet telgrafı çekmiş ve cenaze töreninde namına bir çelenk konmasını Japon büyük elçiliğine emret- miştir. Amerikada bir Yahudi düşmanı tevkif edildi Nevyork 12 (A.A.) — Bir nasvonal » sosyalist teşekkülü olan Alman - Ameri- kan birliği azasından mürettib Heppoerle, Yahudilik aleyhinde propaganda yap - mak cürmile tevkif edilmiştir. Kabine dün Cümhurreisi İsmet İnönünün fiyasetinde ilk defa toplandı (Baştarafı 1 inci sayfada) rak Reisicümhur İsmet İnönünün köşk - lerine giderek kendilerine gösterilen iti- mattan ve kabineye tayinlerinden dulayı minnet ve şükranlarını arzetmişlerdir." Saat 16 da Reisicümhur İnönu, Daşve - kâlet dairesine teşrif buyurmuşlar ve ri- yasetlerinde toplanan İcra Vekilleri he- yetinde muhtelif meseleler görüşülmüş- Reisicümhur İsmet İnönü İcra Vekil - leri toplantısından sonra Büyük Millet Meclisine gitmiş ve bir müddet kalmış - lardır. Başvekil Başvekil Celâl Bayar İcra Vekilleri toplantısını müteakib saat on sekizde ya- nında Dahiliye Vekili Refik Saydam ol- duğu halde Parti genel merkezine gele- rek burada bir saat kadar kalmıştır. İsmet İnönü, Fethi Okyarı kabul etti Londra büyük elçimiz Fethi Okyar bu- gün Cümhurreisi İsmet İnönü tarafın « dan kabul edilmiştir. Öğleden sonra Baş- vekil Celâl Bayarı ziyaret eden Fethi Okyar akşam üzeri ekspresle İstanbula bareket etmiştir. İstanbuldan Londraya, memuriyeti ba- şına dönecek olan Fethi Okyar istasyon - da Başvekil Celâl Bayar, Hariciye Ve - kili Şükrü Saracoğlu ile dostları tarafın- dan uğurlanmıştır. Yeni Vekiller Ankara 12 (Hususi) — Yeni Hariciye; Dahiliye ve Adliye Vekilleri bu sabah makamlarına gelmişler ve eski vekiller- den işleri devir alarak çalışmalarına baş- lamışlardır. Yeni Dahiliye Müsteşarı Ankara 12 (Hususi) — Dahiliye Ve - kâleti müsteşarlığına eski müsteşar Veh- bi Demirelin tayini kararlasmıştır. İsmet İnönünün nutkundan sonra Ankara, 12 (Telefonlay — Büyük ve Yaratıcı Şefini kaybeden Türk mil - Jetinin duyduğu elem ve ıztırabın de- rinliğini ifade etmek için benim gibi kelime bulmakta aciz — gös - terenler yerden -göğe kadar hak- lıdırlar. Çünkü ne insan dili - nin bu kayıbı ifade edebilecek kudreti vardır, ne de bu kayıbı bütün azametile anlamaktan başı dönen biz fanilerin di- limiz buna müsaiddir. En aziz bir varlıktan ayrılmış olma - nin vicdanımızda uyandırdığı bu büyük bir mephutiyet içinde dimağımız durmuş gibidir. Eğer onu meydana getiren bü- yük Türk milletinin velüt kabiliyetinden bir an şüpheye düşecek olsak hayatın tabif seyrinden de ümidimizi kesmemiz icab edecek. MiHetlerin hayatında ferdin fena bul- ması bir emri haktır. Böyle olunca, Türk- lüğün ebedi ve en kâmil bir sambolü olan büyük insanın kayıbinda teseliyeti, tabiatin işte bu şaşmaz kanununda gör - memiz tabiidir. , Atatürkün yüksek hatırasını, hayatı - nın lâyezal seyri içinde ebedi bir milli bergüzar olarak muhafaza edecek olan Türk milleti, bu kayıbın ikinci tesellisini Atatürk mektebinin dehaetkâr ve yaratıcı bir timsali olan İsmet İnönü gibi kuv - vetli, temiz, yüksek vicdan ve kabiliyetli milli bir Şefe malikiyette buluyoruz. Büyük Millet Meclisi tarafından Ata - türke halef seçilen İsmet İnönünün mil- let vekilleri huzurunda irad ettiği nutka bir göz gezdiriniz. Büyük Atadan ayrıl - mış olmanın tarif kabul etmiyen elemi içinde vicdanınızın bir parça huzura ka- vuştuğunu duyarsınız. Onun: «Omuzla - rımda hissettiğim ağır vazifeyi tfa eder- ken tek istinadın, büyük Türk milletinin itimadı ve bunun sizin yardımınızla ve sizin dilinizle ifadesi olacaktır.» cümle - sini telâffuz ederken sesinin tonuna ver- diği ciddiyet, bu huzuru arttıran hususi bir zaman değil midir? Ve sonra: «Millet kizmetinde vazifelerin iyi ifa olunmasını emel edinmek başlıca kaygımazdır. Sü - kün, istikrar ve emniyet içinde çalış - maktan başka arzusu olmuyan milletimi- zi anarşiden ve cebirden uzak, bütün va- tandaşlar için müsavi bir emniyet içinde bulundurmağı Cümhuriyetin en kıymet- li nimeti biliyoruz.» cümlesin; okumak |Atatürkün kayibile kanlanan gözlerimi « zin yaşını bir parça olsun dindiren bir teselli âmili olmuyor mu? Atatürk öldü. Onun yokluğu, telâfi ka- bul etmez bir ziyadır. Fakat İsmet İnö - nünün iş başına gelmesi Türk milletinin yüksek yaratıcılığına yeni yeni tezahür inkânları veren bir büyük nimettir. Bu nimetin kadrini bilmek gerektir. Selim Ragıp Emeç Vindsor Dükü ingilterede yerleşecek Londra 12 (A.A.) — News Chronicle gazetesinin bildirdiğine göre dük ve dü- şes de Vindsor, büyük bir ihtimalle İn- gilterede yerleşeceklerdir. Dük, veliahd- liği ve krallığı zamanında Belveder şa - tosunu pek sevdiği cihetle zevcesile bir- likte gene bu şatoda oturmak ıstıyecegı tahmin edilmektedir, Saş F Başşehrin göz - yaşları Ankara 12 (Telefonla) — Kara ha- ber henüz tazeliğini muhafaza edi - yor. Fena ve korkunç Trüya hakikat olalı nerede ise güç günü bulacak, fakat Onuü bağrında 19 yıl barındıran dünkü viran, bügünkü mamur ve güzel şehrin onun eserlerinden biri olan ağaç- lı ve çiçekli Ankaranın her saniye ar - tan bir elem ve hüzün içinde boynu bü- bük. Her buğulu camın arkasından uzak- larda onün hayalini tecessüm ettirmeğe çalışan kederli ve nemli gözler, ellerin- dekii mendillerin emdiği göz yaşları... Onsuz kalan, bir yurdun baş şehri ağlı - YOr... Apartıman ve ev odalarında siyah çer- çeveli gazetelerin üzerlerine eğilmiş baş- lar yalnız ondan bahsediyor. Kimsesiz kalmış Türke hem analık ve hem de ba- balik eden onu konuşuyor. (Mustafa Ke- mal) yeni vatanı kurduktan sonra dühn - yaya gelen çocuklar, çerçeveleri süsliyen “milli kahramanın asil başına, iradeli ba « kışlarına dalarak masum hıçkırıklarla ağlaşıyorlar... Dün gece geç vkit bir mahallenin ço - cukları anlaşmışlar, karanlık bastıktan sonra evlerinden kaçarak köşede toplan- mışlar, yan sokaklardan sessizce ilerli - yerek Ulus meydanına kadar gelmişler ve kucaklarında taşıdıkları beyaz krizantem demetlerini Atatürk anıdının kaidesine birakıvermişler... Sabaha karşı ve sabah erkenden mey- dandan geçenlerin nazarları bu ulvi tab- loya heyecanla ilişmiştir. Mecdi Saymür Harikulâdeliği onun nâşında bile belli oluyor ! (Baştarafı 1 inci sayfada) Atatürkün aziz ölüsü üstünde bu ame- liyeyi yapmak vazifesini üzerlerine alan doktorlar, elleri titriyerek, büyük tees - sür, ve hürmet içerisinde çalışmışlardır. Atatürkün aramızda olduğu müddetçe, daima hayranlıkla seyrettiğimiz çehre - sindeki harikulâdelik nâşında, asla kay- bolmamıştır. Doktorlar, bu kadar canlı, bütün şahsiyetile bu kadar «YAŞIYAN» bir ölüye, meslek hayatlarında, ilk defa rastladıklarını, söylemişlerdir. ' Büyük Türkün, bütün harikulâdeliği kalblere nüfuz eden kudreti, eşsiz zekâ ve iradesini haykıran mana cesedinde de, aynen yaşamaktadır. Ve, o sankı hâlâ sağdır, etrafında ağlıyanlara bakıyor: sanki birdenbire konuşacaktır. Bunun içindir ki, tahnit ameliyesi hiç bir ölü karşısında duyulmamış yüksek teessür ve vecd içinde nihayete ermiştir- (Tahnit edilen bir cesed, tıbbın şimdı- ye kadar kaydettiği Mmüşahedelere nazâ” ran, en az bir sene muhafaza edilebilmek- tedir.) Romanya Kralı — Londraya hareket etti Bükteş 12 (Hususi) — Kral Karol: beraberinde'veliahd Prens Mişel oldu" ğu halae bugün Londraya hareket et * miştir. Salı günü Londraya varacak Olan’w Kral, üç gün devletin misafiri olat kİngılterede kalacaktır 4 zi ; LA —a ! -