May 3, 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

——— TAN Gündelik Gazete | —— TAN'ın hedefi: Haberde, fikirde, her | Meyda temiz, dürüst samimi ol karin gazi olmya Çi aktır, —— ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 406 Kr, 1 Sene 200 Kr, 750 Kr, 6 Ay 1600. Kr, 40 Kr, Say s0 Kr, 10 Kr, IA4y 400 Kr, Milletlerarası posta ittihadma dahil ol- miyan memleketler icin 30, 16, B, 35 ira dır, Abone bedeli peşindir: Adres değiş- tirmek 25 kuruştur, Cevap için mektup dara 10 kuruşluk pul lâvesi lâzımdır. GUNUN MESELELERİ Kaza Sebeplerine Karşı Mücadele İstatistik teşkilâtımızın faaliyeti hergün artıyor. Bu sayede önümüzü Rörerek yürümek imkânlarımız yük seliyor. Fakat bu sahada hâlâ mühim Moksanlarımız var. Meselâ kaza İsta tistiği tutmağa henüz başlamadık. Eğer başlasaydık hergün memleke- tin birer köşesinde devrilen otobüs- lerin, ölen vatandaşların acısı, ayrı Ayrı hâdiseler şeklinde kaybolup git mezdi, Kendimizi toplu şekilde bir milli mesele karşısında görürdük. Bu İşin devlet teşkilâtı içinde bir mesul Sahibi çıkardı. Ona karşı: “Neden Vazifenizi yapmadınız?” diyebilir. dik, Bir vatandaş bir yolculuk için bir| Stobüse bindiği zaman kendi hesa- | bna hiç birşeyi araştırmağa ihtis. #1, kudreti ve imkânı yoktur. Fren- tutuyor mu, tertibat emniyetle | İşler bir halde ml, şoförün bu mesu liyetli işi görecek kabiliyeti var mı, Yol üzerinde seyrüsefer kaidelerine tiyet ediliyor mu?, Vatandaş bütün bunlar için hükü Mete emniyet bağlamak mechuriye- tindedir. Aksi tesadüflerin birleşme Minden dolayı bir kaza olursa kimse a birşey diyemez. Bunu hayatın «babil risklerinden biri sayarız. Fakat *mniyetle işliyecek bi m, şoförün halde olma- tahammül hari- m. esrar çekti. a olduğundan, fer Keler, riayet am en dolayı bir kaza oluran bunun me Suliyeti hükümete aittir. Eğer hükü- Met, umumi ihtiyaçlar sırasına ge- Sen bu vaziyet için mesul bir daire 4, Amamışsa mesuliyeti kül halin. * Yüklenmek zaruretindedir. Ş in söyliyelim ki bu yolda işle- my, e dilerine dert edinenlerimiz, w- | Yazıp) »enfaat namma kendilerini ifeleri haricinde zahmetlere s0- ki em Şok azdır. Bunun için €s- dei e Müsteşarı Profesör Kenan eş e otomobil ve otobüs kazaları ş > *tüt mevzuu yapmasını bü- ir memnuniyetle karşılad taa Önerin etüdünü seve seve sü. tör) iza geçirdik. (Avukat - Şo- Prof, fatile bu mevzuu ele alan in Öner bize yazdığı bir mek. | di; aj ri Bu yazılarımın neş- Ke Yor ki: tehi 'cesinde bir tek vatandaş ölüm Min çe, nden kurtulursa zahmeti. yül ikâ Bang yin bir mükâfatına kavuş Y. ollarımızda motörlü vasıtaların Mahi çi, EÜNden güne artıyor. Oto- Müca “eğe kazalarının sebeple kalamaz yele meselesi artık sahipsiz kümeğiy Kehan Öner halkın ve hü- Oraya ko, suliyetlerini ayırarak ve İcin il, gezarak böyle bir müendele ten ye a kurmuştur. Hükümet nda ayy taydan bu mesele et Dz Ve hareket bekliyoruz 'CED i tir. İane verilmeye! #elâketzedeler men- Piyanko, tertip edilmiş 2. ... ves Zelzeleler Oldi 1-518 emma am şam a PAN İngiliz donanmasına mensup bir filo, son Cebelüttarık manevralarında Ingiltere, Akdenizde Kuvvet Muvazenesini | Nasıl Idare Edecek? YA yes cenup batı sonu- nu teşkil eden büyük ya- rımadada, İberyada, bir taraftan İspanyollar, bir iç harbinde, biri- birlerile boğuşuyorken, diğer ta- raftan, yarımadanın batısına ya- manmış gibi duran Portekizde, ses sizce, başka işler dönüyor; askeri ve siyasi, genel bir yeni teşkilât- lanma halinde bulunan İngiltere, en az beş yüz senelik, eski bir dost devlet olan Portekiz ile itti- fak münasebetlerini tazelemek ve hale göre, ondun yeni istifadeler elde etmek emeliyle müzskereler- de bulunuyor. Şubatın ilk haftasında, İngiliz ana memleket donanmasından 6 AENN;-İopasyanm. orlalarından çi- karak Portekizin “Atlas kiyıların- da, Lizbon önünde, denize dökü- len Tajo nehri ağzında demirle miş ve büyük merasimle huzura W£ alan #lanun amiral Bas tekiz devlet başkanına, krallık do manmasının saygı ve selâmını ar- zetmişti. İngiliz matbuatı syni za- manda, iki memleketin beş yüz yülık dostluğundan bahsederek ve bu donanma ziyaretinin tafsilâtını yazarak buna ehemmiyetli bir hâ- dise şeklini verdi. Asıl maksat “Büyük Britanya - Portekiz tedr- fül ittifakından çıkan stratejik ve diğer mahiyette meseleleri, Porte kiz erkânı harbiyesi ile birlikte tetkik için, Londradan Lizbona ge len, deniz, hava ve kara kuvvetleri mümessillerinden mürekkep bir İn giliz devlet * misyonunun mesai- sine, efkârı umumiyeyi hazırla mak idi. Portekiz, Atlas Okyanusundaki adalarile birlikte 93000 km. murab ba tutan sathi üzerinde 7,301,000 nüfus yaşıyan küçük bir devlettir. Barış ordusunun tutarı 37,000 in- san, deniz kuvveti ise 6 muhrip, bir torpitobot, 3 denizaltı ve yapıl- makta olan 2 modern denizaltı av cısından müteşekkildir; müstakil ve kuvvetli bir hava kuvveti yok- tur. Bu rakamlar bir Portekiz itti- fakının, İngilterenin askeri kuv- vetlerine ehemmiyetli biç birşey katmıyacağını gösterir. O halde İngiltere, Portekiz ile ittifaktan ve bunu bilhassa bugün lerde tazelemekten ne gibi askeri | ve siyasi faydalar bekliyor? İşte bunu anlamak için, umumi bir mu vasala haritasını açarak bizzat Por tekizle Atlas Okyanusundaki ada- larının ve Afrika müstemlekeleri- nin, Avrupa ile batı ve cenup Afri ka, Amerika ve Akdeniz arasında ki bütün beynelmilel hava ve de- niz yollarına'ne kadar yakından hükmettiklerine bir kere bakmak kifayet eder. Bütün cihan yolları, Portekiz sahillerile adalarından ve Afrika müstemlekelerinden &mni- yete alınabilecekleri gibi taarruza rında güneş batmıyan imparator- hık” denmesi boşuna bir Jâf de- ğildir. İngiltere, bu muazzam im- paratorluğu ancak denizlere hük- metmekle yaratmış ve yine ancak bu hâkimiyet ile, zamanımıza ka- dar, idame edebilmiştir. İmparator luğun bundan böyle bakasının, yi- ne ve ancak bu yolların emniyeti ne bağlı olduğu bir sır değildir. Bi merika, Afrika, Asya ve Avustralya dominyon veya müs- temlekelerine bağlıyan deniz ve v-sam. öc gvizmasa ünal EE sek görürüz, ki bunların hepsi Liz bon - Azar - Cap-Vert adaları mü- sellesinin ya içinden veya yakının deh geçerler ve cenubi Afrika de- nizyolunun cenup kısmının yanı, ayrıca, Portekiz Guinesinden, Prin cipe ve Sao Thame adalarından ve keza Angola müstemlekeleri sa hillerinden vurulabilir, Bu sebeple bu yerlerin, İngiliz noktal nazarın ca, ancak dost bir devlet elinde bulunmaları icap eder ve bir gün bir rakibin eline düşebilmeleri ih- timali bile, İngiliz İmparatorluğu- nun emniyetile kabili telif görül- mez ve böyle bir endişe bunlara vaz'ıyet etmek için kâfi bir sebep tir, Portekizin, Akdeniz, Atlas ve Hint Okyanoslarındaki yakın alâ- kası, bu sebeple, insanlık tarihi kadar eskidir ve onun Romalıların, Cermenlerin ve Arapların hirs ve istilâlarına hedef olması ve yi ne XV. ile XVI çağlar arasında, , keşif ve ticaret sahalarında cihan mektuba cevap: kadar hapsolunur, 2 — Bay Kadri O'ya; davası açmak hakkınız yoktur. 3 — Bay Remziye: Yazan: GENERAL H. EMİR OKUYUCULARA 1 — Beşiktaşta M. N. J. imzalı|lemden gidip gün alırsınız. Diğer ta rafa da davetiye gönderirsiniz. Her kim ticaret evrak ve senedatı tanziminde kendisinin veya başkası- nın hüviyeti hakkında yalan beya-/nin 253 üncü maddesinde yazılıdır. natta bulunursa üç aydan bir seneye Anlattığınıza göre kabahar tama | münhasırdır. men sizde. Binaenaleyh, boşanma | *Vlâtlıktan en az on sekiz yaş büyük olması şarttır. , p Davanızı muhakkak surette kaza- şümul bir önem ve kudret bula- rak büyük bir müstemleke dev- leti kadar yükselmesi hep onun o bütün cihan deniz yollarına hâ- kim ve mümtaz coğrafi durumun- dan ileri gelir. İngilterein Portekizle dostluğu, ayni sebeplerle, çok eskiden ve onun en kuvvetli zamanlarında başlamış ve düştükten sonra da, a- rada müsavi şartlar olmamasına rağmen, devam etmiş ve yavaş ya vaş, Portekiz, İngilterenin eski İs- panyaya muhalefet siyasetinde ve Fransa ile olan muharebelerinde Xi. Jamataşı olmak menzilesine inmişti. 1914 - 18 harbinde İngiltere, Sep te Boğazının açıklarında, bir kara kol gibi Garbe doğru sürülmüş çok mühim bir stratejik durumu ve iyi bir limanı olan Madeira ada sını, Portekizin hükümran hakları na o kadar aldırmaksızın, donan- ması için bir istinat noktası yap- mış ve bizzat Portekizi de, ordu- ,Bun ve muhafazakâr partinin mu kavemetine rağmen Almanyaya karşı harbe sürüklemiş idi. Hn sonra, Portekiz mu- zaffer bir devlet sıfatile, İngilterenin peşinden, Cenevreye gelmişti, Fakat buna mukabil İn- giltere onun Angola ve Mozam- bigue müstemlekelerine o suretle yerleşmiş idi, ki artık buralarda bir Portekiz hâkimiyetinden lâf bile edilmez oldu. Fakat İngiltere, Portekize, hiç bir zaman, bugün kadar mühtaç olmamıştı, Bunun sebebi 1913 ge hesindenberi Akdeizde ve İberya- CEVAPLARIMIZ. 4 — Bayan Neclâ T'ye: Sualinizin cevabı Kanunu medeni Maddeyi yazıyorum: “Evlât edinme hakkı en az kırk yaşında olup ta nesebi sahih füruu bulunmuyanlara ât edinen kimsenin 5 — Bayan Selma'ya Hâkim, şahidin adedi ile pagn de- nabilirsiniz. Sebebi ise: Müruru zn-|&ildir. Bir taraf yirmi şahit getirir. man var, Mahkemeye girer girmez| Diğer taraf, bilfarz üç tane getire- da hâsıl olan şiddetli gerginliklerle buralarda küvvet müvazençsinin bozulmasıdır. Ingiltere, Okyanos- ta ve bir açıkdeniz harbinde İtal yaya henüz dalma üstündür. Fa- kat Akdenizde, hava stratejisi layısiyle ondan aşağıdır: çi talya, kara ve adalarındaki birçok hava üslerile, Akdenizde buluna- cak İngiliz deniz kuvvetlerine ve nakliye gemilerine karşı, gayri mahdut surette, bombacı uçakları le hücum edebilir, İngilterenin, tayyaresi eksik de- Zildir, fakat Akdenizde kâfi iniş ve demir yerleri yoktur. Uçak ge mileri hatıra gelebilir. Fakat bun ların taşıma kudreti azdır. Kendi- leri de kolayca yaralanabilir bir hedef teşkil ederler. Bu sebeplerle ancak az işe yurayabilirler. Mal ta ve Cebelüttarık limanları da ih tiyaca kâfi gelemiyecek kadar dar dır... Fakat eğer İziltere,, Porteki zin cenup kıyılarında bir hava isti mat noktası kurabilirse iş başkala- şır. Silves, Faro veya Taviradan meselâ eskimiş olan Cebelüttarık havadan, mükemmel surette müda- fan ve Cebellüttarıktan Akdenize girecek nakliye gemileri, buralar. dan, tayyare İle uzaklara kadar refakat ve himaye edilebilir. ütün bunlarla beraber, bu- gün İngiltereyi Portekizle, mümaşatlı müzakerelere sevke den ve bu hususta acele ettiren a- sıl sebep İspanyadaki harp vaziye tinin aldığı son durumdur. Cebe- lüttarık, bitaraf bir İspanyanın u- cunda emniyette kalabilir. Fakat Ttalyanın müttefiki Nasyonalist bir İspanya Akdenizin methali Cebe- lüttarık için değil, bizzat Portekiz ve dolayısile İngilterenin cenubi Afrika yolu için dahi bir tehlike- dir, ve İngiltere, tehlikeyi çok u- zaklardan sezen ve icabına bak- makta tereddüt etmiyen bir dev- lettir. İngiltetein, Portekiz müzukere- İerile, diğer cihetten, bir Akdeniz harbinde, doğu menzil hattını, lü zumunda, muvakkaten Kap üze rinden uzatmıya ve İtalyayı Akde nizde kamapaya hazırlandığını gö rüyoruz. Cebelüttarık yolunu dı- şarıdan abluka için, Portekizin ee- nup kıyılarından daha ideal bir is tinat noktası düşünülemez", Atlantikteki Portekiz adaları hakkında söylediklerimiz, Uzak Şarktaki iki Portekiz adasına da şamildir: Bunlardan biri, Kanton körfezi methalinde ve Ingiliz Hong Kong adasının yanıbaşındaki Ma- cao ve diğeri Amerikanın Filipin a- dalarile İngilterenin Avusturalya» $i arasındaki 'Timordur ve her iki $i bir Pasifik harbinde İngiliz ko- lonilerinin müdafaasında mükemi- mel hizmet görebilir. Hülâsa, hemen hemen bütün Portekiz, adaları ve müstemlekele ri ile birlikte İngiltereje, bilhassa bu sıralarda, çok lüzumludur. Ve Lizbon askeri müzakerelerine esas olan tezler aşağı yukarı bunlar ol mak gerektir; fakat bu kadar hiz metlere karşı, İngilterenin Portekii ze ne gibi faydalar gösterebilece- ği merak olunabilir?. Kimseye zah met olmasın diye, Times gazetesi bunun da cevabını vermiştir: Por tekizin himayesi... Tabildir ki, bun lar İngilterenin hâlâ denizlere hâ kim oluşunun faydalarıdır. pk ği SAMSUNDA : Kıyafet Balosu Samsun, (TAN) — Çocuk haftası iyi geçmiştir. Bazı yerlerde terkedi- len usule burada riayet olunarak ço cuk vali ve kumandan da tayin olun- muştur, Verilen büyük kıyafet balo- suna şehrimizin en mümtaz simala - Tı iştirak etmiştir. Kıyafette en tiya- de muvaffak olanlar arasında bil - hassa Bayan Mediha nazarı dikkati celbeylemiştir. Köylerde Dolaşan Doktor Silifke, (TAN) — Köy birliğinin ve nahiye müdürü Müslimin teşeb. büsile, memleket hastanesine yeni ta yin olunan başhekim Mahmut küy- leri dolaşmış, 70 kadar hastayı mu. ayene etmiş, o ilâçlarını da parasız vermiştir. Ayni şekilde köylüye yar- dıma devam olunacaktır. s <a İİ Vakit Nakit midir? Hayat mıdır? 3: *- w Yazan: SABİHA ZEKERİYA Gazetelerin bir okuyucu o mekup- ları sütunu vardır, Bu sütuna dikkat ederseniz burada halkın muhtelif şer. killerdeki şikâyetlerini görürsünüz, Ekseriya : memurların o kendilerine gösterdikleri müşkülttan, ve kay- bettirdikleri vakitten şikâyet eder- ler, İşi olan bir adam, bu işini takip için bir müesseseye girince, şüphesiz birçok nizamlara tâbidir. İşine göre bu iş belki beş, on masadan geçe- cektir, Fakat bu muamele, her ma- sada memurun gönlü oluncıya kas dar bekler, kırtasi muamelelere, sü- rüncemelere, git gellere maruz kalır- sa, bu adamın bu işten beklediği kâr, kaybettiği vakte tekabül eder mi? Kaybolan vakitle, elde edilen kâr bir kantara konursa pek çok kere ler bunun zarar kaydettiği görülür. 9 Bir mahkemeniz vardır, İsminiz listeye geçmiştir. Amma saati belli değildir. Bazan İki saat, bazan dört saat bekliyebi iz. Hele davave- kilinin her mahkeme: akta bek- liyerek geçirdiği saatler hesap edilir- se, faydalı geçmesi milmktn bu saat- lerin zarar yekünunu kabarttığı mu- hakkaktır. Fertlerin normal hayatta ve iş hayatında kaybettiği vakte bir kiymet tayin edilerek hesap edilirse, bizim faaliyet hayatımızda, havagazı borularından kaçan gaz gibi ehem- miyetli bir fuit yaptığı anlaşılır, Vakit, nakittir, derler. Acaba vakit sadece nakit midir?Mer geçen vaktin mukabili bir para mıdır, çalıştığınız hervakit bize mukabili olan parayı ge tirğr mi? Yahut kaybettiğimiz her vakti paraya tahvil etmek mümkün müdür? İş hayatının kesif olduğu, her süyin mukabilini aldığı yerlerde pu ölçü belki biraz daha para mu kabili bir kıymet ifade eder. Fakat bence parayı nakitle ölçmek doğru değildir. Vakit her şeyden * evvel hayattır. Her kaybettiğimiz saat, gün hayatı. mızdan telâfisi mümkün olmıyan şe- kilde eksilmiştir. Eğer vaktin kıyme. ti para İse, bugün kaybettiğimiz vak- ti, yarın bize üç misli kâr getiren bir işle telâfi edebiliriz. Fakat giden gü- nü geri çevirmek mümkün müdür? Vaktin kıymeti ister para, ister ha- yat olsun, bir cemiyetin terakki ve tekâmül seyrinde, kıymeti ödenemi. yen bir iş, fikir, ve icraat terakümü yapar ki, bunu kaybetmek yalnız fert için değil, cemiyet için büyük zarardır. Vakte biraz daha kiymet verirsek, terakki merhalelerini çok daha kuvvetle hızlandırmış ve haya- tı faydalı bir şekilde kullanmış olu- ruz. mm Maaş Almış Ertesi Gün Kaybo'muş Çankırı, (TAN) — Tki sy evvel vi- lâyet köycülük bürosu şefliğine ta- yin olunan Hayrettin Odalan, maaş aldığının ertesi günü kaybolmuştur. Evi aranılmış, eşyasının da yerinde yeller estiği görülmüştür. Hayrettinin vazifesinde hiçbir suf- istimalt olmadığı anlaşılmıştır. Za - bıta bu tagayyüp hakkında tahkikat icra ediyor ve Hayrettinin bir kadı- “ nın peşine takılıp buradan ayrıldığı söyleniyor. —— — BİLECİKTE ; Hayvan Islahatı Bilecik, (TAN) — Baytar müdür. lüğü, Çifteler harasından 4 aygır getirtmiştir. Bunların Ikisi merkez. de kalacak, biri Bozüyük kazasına, biri de Kavalca köyüne verilecek - tir. Böylelikle hayvan neslinin as lahana çalışılacaktır. Sakarya Biraz Taştı Adapazarı (TAN) — Son günlerde fazla yağan yağmurlar üzerine Sa. karyada taşma tehlikesi Rörülmüş ve telâşa düşülmüşse de, Yağmurlar ke- (TAN) ilirle evvelâ bu hususu söyleyin. Merak e-|cek olsa, az şahit getiren davayı kaza / N ni; ka; Son| da uğrayabilirler. sildiği için tehlike hez r olay Sera yda, beşer, onar sa-| İngilterenin bütün dünya kıtala |decek hiç birşey yok. Vaziyet gayet | nabilir, Binsenaleyh, bu cepheden| © s Safranbolu, (TAN) — Aktaş | Burada bazı öleli seçmiştir. in takat zar, muhtelif zelzeleler | rında yerleri ve müstemlekeleri ol | açıktır. Dava dosyasını tahkikat ha.| korkulacak vaziyette değilsiniz. ve Melise köprüleri yakında tamir | köyleri su serm stir. Su ie ekim gararmz geçmiştir. duğu malümdur ve ona “toprakla- |kimi heyete sevkedecek. Sonra ka) İsmail Kemal ELBİR ettirilecektir. i * İlan.ekinlerin birçoğu ema. a Kö