11 Temmuz 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

Yeni Bir İleri Adımı (Başı 1 incide) bilenlerin, anlıyanların diğinden bu- na dair etraflı malümat geçirilmiş tir. Esas şuraya varıyor ki Türk hal- kının yaşayış şartlarını kimya yo- luyla da genişletmek ve iyileştirmek için dün mühim bir adım atılmıştır. Kimya sanayiimizin inkişa- fından dolayı ferah duyuyo- ruz. Bunun bir sebebi, bu sa- nayiin doğrudan doğruya hâ- sıl edeceği iyi neticelere ait- tir. Fakat her yeni sanayileş- me adımından kendi sahaları haricinde de mühim faydalar bekliyoruz. Çünkü her mo- dern kuruluş, memleketteki inkılâp varlığının yeni bir desteğidir; muhitte modern ruha üstünlük temin eden ye- ni bir canlı âmildir. ederm ruh böylece yeni yeni köklere sahip olunca dünden kalan kötü itiyatlar, usuller ve zihni- yetler gözümüze gittikçe aykırı gö- rünecektir. İnkılâpçılık ve halkçılık hakiki mânasına bir kat yaklaşacak- tr. Sevgi ve emniyet yolunu ihmal ederek, sırf halkın gözünü yıldıra- rak otorite kurmak, müsbet müna- kaşaları susturmak, siyasi nüfuz sa- yesinde gizli imtiyaz ve inhisarlar aramak gibi meyiller, köklerini kaybetmiş bir fidan gibi birer birer kuruyacaktır. Şahsi ihtiraslarm ni- durgen gerilik âmillerini ir. Gidişimizin hızı bu suretle gittikçe artacaktır, ün İzmitte yeni bir kimya fab- D rikasının temel atma törenin- de bulunurken, bütün bunları dü-| şündüm İskiden bu memleket her iyil şahıslardan beklerdi. “Filân iştek filân adam bir değişse, iş düzelecek. Ondan fenem tasavvur edilemez, gibi düşüncelerin, umumi hayatta çok yeri vard doğru git yanl) bu ölçülere uyimıyai bie ğin iği, her yolsuzluğu gitgide kovmak, içimizden atmaktır. Bu mânada bir istikrara ve ahenge yaklaşmanın en kestirme, en sağlam yolu da dün te- meli kurulan müessese gibi, modern bir ruh ve muhit kuran, geriyi ve fenayı kendi kendine sönmiye bir kat daha mahküm eden müessesele- rin ve sahaların memlekette çoğal- masıdır. Bu bakımdan dünkü günümüzü, çok şükür sık sık örneklerini gördü- ğümüz ferahlı ve verimli günleri- mizden biri di tasnif edebiliriz. Ahmet Emin YALMAN ayaza Gazetecileri Beynelmilel Matbuat Birliğinden Çekildiler Bern, > (A.A) — Şamperi'de heyeti umumiye halinde topla- nan İsviçre matbuat cemiyeti a- zaları şimdiki beynelmilel gaze- tecilik federasyonundan çekilmi- ye karar vermişlerdir. Bu kara- rın verilmesine sebep olanlar fe- derasyonun yüksek prensipi o- lan matbuat hürriyetinin o fede- rasyonda aza bulunan devletle. rin büyük bir kısmında mevcut olmadığını ileri sürmüşlerdir. Heyeti umumiye, merkez komi tesini münasip bir zamanda ec- nebi matbnat teşekküllerile te- masa geçerek müzakere yolu ile bir beynelmilel gazeteciler an- laşması vileude getirmiye memur etmiştir. Bu takdirde gazeteciler arasındaki münasebetler mesle- ki meselelere inhisar edecektir. Üaaaanaaaanananaasanananama, YENİ NEŞRİYAT Bilrgeme Kurumu Ge ndan çıkarılan bu faydalı ; Mecmusnın 94 üncü sayısı intişar etmiştir. ÜLKÜ — Halkevlerinin bu kiymetli der gisinin 65 inci sayın da özlü ve dolgun Münderecatla çıkmıştır. İssearrererenemaarerememamananemarazann ..........eei (Beş 1 incide) sımda, etrarı tel örgü ile çevrilmiş 0- lan küçük bir saha, büyük bir Jâht çukuru gibi kazılmıştı. Bu çukurun bir kenarında, koyu kahve renkli bü yükçe ve müstatil biçimli kapalı bi kutu göze çarpıyordu. Çukurun di - çimento ıslatıyorlardı. Tel örgünün dışarısına, camli yı kılmş bir minbere benziyen bir kür- sü kurulmuştu! Meydanın bu zavallı manzarası, birkaç sene sonra işlemiye başlıya- limde büsbütün büyütüyordu. Eski çadırın altında, tren yorgun- luğunu gideren Şakir Kesebir, ctra- fındakilere: — Belki hatırlarsınız... diyor. U- mumi harpte, Almanlar, zehirli göz yerine klor kullanmışlardı. Alman- ların açtıkları 2000 şişe klor, hava nın da yardımı ile düşman siperleri üzerine korkunç bir zehir bulutu gi- .ylellerden birisi eldd! bir en- dişe ile soruyor: — Şu halde, fabrika civarında teh like olacak demektir? Şakir Kesebir: — Tabil, diyor, bu zehirin kimse ye zarar vermemesi İçin icap eden bü tün tedbirler alınacaktır. Nitekim, “kireç kaymağı”, Klor un panzehiri sayılır. Şu halde, bu, a- manın daimi nezraeti nacak demektir. İktisat Bakanının bu hamlı muhatabının yersiz endi ni susturdu! “Birinci beş senelik program da- rulan ilk klor fabrikasının temeli bugün, burada atıldı. 1938.,, Önüne uza dıtta yazılı bulunan bu satırların ak İtina, ilk imzayı Şakir Kesebir attı, Orada bulunan kumandanlar, ami- retter sayade; imar tariri a. edi İaitana imza atmak şerefini kaçınıl eri $ e maz bir fırsat saydılar, (Bap 1 incide) Ve koca bir niyet kâğidı şeklinde bükülen bu kava i vesika, cam bir çine yerleştirildi zun itina ile kapatılan kapağı, bak mumile dikkatle yapı Ben, bu kavanozun rak ederken, Ke Oskayın sesi duyuldu. Hâmit Oskay: “— Bugün, dedi, Atatürk Türki- yesinin şiarı, ne yapacağını bilmesi, İve yapmıya karar verdiği işi başar. masıdır. İzmit, bu eserle, ma dahil fabrikaların dördünü sine sinde toplamış bulunuyor. İzmitin kavuştuğu büyük mazhariyetten do- layı Büyük Şefin direktiflerini en kısa yoldan başarmayı vazife bilen ün hükümet orkünma, bütün İz- ler namına teşekkür etmeyi, şe- refli bir vazife biliri devirlerinde İzmit şel merkezi vazifesini de başarmıştır. O devirde, bu şehre, eşsiz saraylar, muazzam âbideler kurulmuştur. Ye- rin altından mütemadiyen çıkan şa- hitler, buralarda vaktile zengin bir mamufe bulunduğunu isbat edip durmaktadır. Fakat o saraylardan, o âbideler- den hiç birisi, bu topraklara, Ata- türk devrinde kurulan bu fabrika- lar kadar yakışmamış, refah ve şe- rel getirmemiştir!,, Hâmit Oskaydan sonra, İktısat Bü- kanımızı dinledik. Şakir Kesebiri meleri, hâfızama, in işlerimizde sulh korumak gayesindeyiz. Fakat bazı müşkül zamanlarda ve gayri insani tecavüzlere maruz kal dığımız sıralarda. korunmak mec- buriyetindeyiz. Haksız. şuursuz ta arruzlara mukabele etmek zarure- tinde kalabileceğimizi o unutmıya- rak hazırlanıyoruz. Şimdi temeli- ni atacağımız fabrika, bize, o mec- buriyeti duyacağımız zaman muh- taç olacağımız vasıtaları da temin edecektir!,, * Istiklâl Marşını, bu müjdenin ver diği huzur, ve gurur içinde dinle - dik. Ondan sonra da, İktisat Veki- lini, elinde kazma kürekle, temel çu kurunun içinde gördüm. Az evvel bir ğer başında, yanık yüzlü dört amele, cak olan fabrikanın azametini haya-| hilinde, Sümerbank tarafından ku- | 10 temmuz, | Kavano- | progra- |” ! Tarihin bazı| hükümet | birer pers) bilhassa | Ilk Kimya Fabrikamız BizeNe TeminEdecek? muhacir gibi eski bir çadır altında oturan demokrat vekilimiz şimdi becerikli bir âmele gibi kazma sal- İayordu. Ben, bu iki tabloda, tayin edilen bütün hedeflere daima tam vaktinde varışımızın en kuvvetli â- millerden birini sezdim. Şakir Kesebir, az evvel itina ile kapstılan kavanozu, altın renkli kaz mayla açtığı bir çukura yerleştirdi. Ve bu tarihi hatırayı, gümüş renkli bir kürekle aldığı çimentoların sltı- na gömdü: Temel atılmıştı! O anda, fotoğrafçılar, sinemacılar bu kıymetli tabloyu ebedi bir vesika hâline sokmak gayretile, biribirleri- ni adeta paspas gibi çiğniyorlardı. Iki büyük bayramı ayni günde id- rak eden Izmitlilerin; Atatürke son- suz ömür diliyen yürekten feryatla- rı, koca meydana sığmıyor, körfez sulârına kadar yayılıyordu! Temel çukurunu, ve fabrika teme- line atılan çimentoyu hazırlıyan a- mele İbrahim, bir çocuk gibi ağlı - yordu. Merasi: zaferi, nde bulunanlar, endüstri izin bu meçhul kahramanın kazdığı çukurun içinde yalnız bıra - | karak uzaklaşırlarken ona sokuldum. Gözünü yaşartan heyecanın mahiye- tini kendi dilinden dinlemek İste - dim. İ — Ru, dedi, İzmitte, temelini kazdığım üçüneli fabrika! Bu fab- rikalar tamamlandıkça, kendi e limle kendime saray yapmış gibi keyifleniyorum! Kâğıtçılığı, suni ipekçilği, sabun- culuğu, yüksek bir tekemmüle, inki- şafa kavuşturacak olan bu yeni fab- rikanın temelinden ayrılırken, ken- di kulübesinin temelini kazmış gibi sevinen İşçinin soyadını öğrenmek istedim. Amelenin terli yüzünde, en mizin atisi kadar aydınlık bir gülüş belirdi ve; — Temelatan! dedi. 13 Yaşındaki Bir Kızı | komşulardan vaka hakkında şu ma- aldım: 'apada Ör num kkasap mahallesinde ı evde bekçi Şuayiple ka-| rısı oturmaktadır. Bunların Hayriye isminde 13 yaşlarında bir üvey kız ları vardır. Bu kızcağız yedi sekiz &y | evvel Hüsnü isminde kirk yaşlarında bir adamla nişanlandırılmış, ve o ta- rihton itibaren bunlar beraber yaşa- mıya başlamışlardır. Fakat Hayriye, kendisine zorla ka- bul ettirilen bu hayattan hiç mem- nün değildir ve fırsat buldukça anne- sinin evine kaçmaktadır. Son defa da İbir ay kadar evvel kaçmış, bir daha İda Hüsnünün yanına gitmemiye ka- rar vermiştir. Hüsnü, mütemadiyen haber göndererek kızı, İstetmiş, fakat kız gitmemiştir. Hüsnü bunun üzerine kı 21 zorla kaçırmıya karar vermiştir. Ve dün akşam saat dokuza doğru yanında dört arkadaşı da olduğu hal de sarhöş bir halde nişanlısının evi- İne gitmiştir. Bunlar bir taksi otomo- bili ile sokağa gelmişler. İçlerinden biri kızın oturduğu evin kapısını ça larak; — Ben polisim. Hayriyeyi merke- ze götüreceğim, demiştir. Kızın an- nesi ve üvey babası rını zorla Hüsnünün yanına gönder- | ” İmeğe taraftar bulunmamaktadırlar. | Bu esnada bekçi Şuayip gelmiş, ve kı | amı sivil bir polis memurunun mer- | keze götüreceğini haber alınca bu İ polise (!) vesikasını sormuştur. Fa- kat o: — Vesikam evde, demiştir. Bu es- İnada üç dört adamla bir taksi oto- mobili ve içinde de Hüsnü gözükün- ce kapıya çıkan zavallı kızcağız kor kudan düşüp bayılmıştır. Hüsnü ve kadaşları bir ara kırı o haliyle ka- çırmağa teşebbüs etmişlerse de gü- rültüden korkmuşlar ve kaçmağa rada bekçi Sü - 2; ş aralarında bir boğuşma olmuş fakat dört kişi neti- cede kaçmağa muvaffak olmuşlar - dır. İdar eğlenilmiş, dansed' da artık kızla. |? TAN » İktisat Vekili dün İzmitte nutuk söylerken Ilk Kimya Fabrikamızın Temeli Dün Atıldı (Başı 1 incide) | Talihli İzmit halkının sevinç teşek- kürlerinin Atatürke, ve Başvekile Şekir Kesebirden Şakir Kesebire Iktisat Bakanı da, kurulacak fab-| rikanın memleket müdafaasında gö-| receği yüksek vazifeleri tebarüz et- tirdi, Temel atma vazifesini, rahat- | sızlığından dolayı İzmite gelemiyen | Başvekilimiz namına başaracağını söyledi. Izmitlilerin minnet, sev, ve saygılarını Atatürke arzeyliyece- ğini vandetti ve: “— Di dedi, huzurlarında bulun duğum Atatürk te, selâm ve muhab-| betlerini size getirmek şerefini ba - na tevdi etmişti! Iktısat Bakanının bu sonuncu cüm lesi, diğer sözlerinden çok daha uzun bir alkışla karşılandı. e İstiklâl Marşının çalınışından 0 Kesebir, fabrik, Bu merasimi ler, İzmit kâğ mirli bulunan Erkin gemisinde, Sü mer Bank tarafından verilen öğle ye meğine gö dü arisi yarbay Haşmet, ikinci kaptan binba- şı Burhanettin, birlik kurmay baş - kanı binbaşı Kemal, ve kâğıt fabri- kası erkânından Sadi misafirle- Tİ sonsuz bir nezaketi& ağırlamışlar- a7 Erkin gemisinde, “Ay”ınsarım idaresindeki bahriye baftdosu çok nu vaffak parcalar çalmış ve hazır bu - Tunanlar Bay Ihsanı ve çalanları teb ın temelini a rik etmişle | yapılan bü-| bulunul -! ç vakte ka-| miştir. İ Davetliler &âat.23 te hareket eden hususi trenle dönmüşlerdir. Iktısat Vekilinin nutkunun tam metni İzmit, 10 (A.A) — Anadolu Ajansı nın hususi muhabiri bildiriyor: Bugün şehrimizde klor ve sulkos- tik fabrikasının temelini atan İktisat Vekili Şakir Kesebir bu münasebet- le aşağıdaki mutku söylemiştir: “.- Bugün temelini atmak üzere olduğumuz bu fabrika böy endüstrisine" “girmek olmak gibi hususi bir Bun: şında Yavuzd yük der muş gec başlangıç hemmiyeti b izdir. Bunu takip edecek diğer fabri| ” isi memleke-| $ kalarla kimya endi timizde inkişaf yoluna girmiş ve beş senelik sanâyi programımızın fa- mamlanmasina doğru yeni faaliyet merhaleleri kazandırılmış olacaktır. Kimya ondüstirisinin birinci sanayi programımızda başlıca Iki esas üze- rinde yer aldığını biliyoruz. Birisi klor diğeri hamızı kibrit fabrikaları dır. Burada klor fabrikası kurulu- . Hamızı kil fabrikasının da vzaşında tesisi karar- laşmış ve makine siparişleri yapıl muştr. hakkında Söz söy zum var mı? Ki yevi maddeler ayileşme hareketimize ruh v canlılık e kiymetlerdir. Bura istihsalâtı yiimizin ve hrüüiksnki suni ipek fab) rikalarımız olmak Gzere sabun sana- yiinin klor ve şutlostik ihtiyaçlarını ıyacak ve harz klorma ve ki-| reç kaymağı ile diğer bir çok ihtiyaç| lara da cevap verecektir. “Bunlardan âyrı olarak bu fabrikanın diğer bir hususiye-| tini de tebarüz ettirmek rim. O'da memleket müdafaa- sında ifa deceği hizmettir. Sul! . : se! müterkip, davetli- | te ha bağlıyız ve sulh içinde kal- mak istiyoruz. Ancak yine bu gaye ile harp için hazırlanmı- ya dahi mecburuz. Bu fabrika bize vatanımızı herhangi bir zaman gayriinsani tecavüzler-| den korumak ve meşru ve za- ruri mukabelelerde bulunmak için muhtaç olacağımız imkân | ve vasıtaları temin etmiş ola- caktır. Bu fabrikanın tesisi için iki mil - on lira sarfedilecek ve senede tak- riben dört bin ton tuz, bin ton ki reç faşı ve on bin ton kömür İstih-| lâk ve yedi sekiz yüz bin lira kıy- metinde klor, bamızı kolrma, sutkos tik ve kireç kaymağı istihsal oluna- caktır, k vadinde bulunmuşlardı Bu vaitler kimya sanayiinin birinci si olan klor fabrikasına atfettikleri ehemmiyeti ifade eder. Rahatsızlık- maatteessüf vaitlerini yerine ge- tirmeğe m na bu vazifenin ifasına benli memur ettiler... Dün, Yüksek Huzurlarına kabul edilmek şerefine nail ol- duğum #irada Büyük Keişi- cümbur, Ulu Şefimiz Atatürk kıymetli davetlilere selâm ve muhabbetlerinin iblâğını emir buyurdular. Her işimizde il- bam ve kuvvet kaynağımız o- İde emsalsiz bir Kece & lan Atamızın emirlerini ifa ile | Y* bahtiyarım, “B, Valinin Izmit halkı namına İ- fade ettikleri hissiyata teşekkür ede rim. Böyle yeni bir fabrikaya maz - hariyetlerinden dolayı kendilerini rik ederim. Bu müstesna talihle artacak olan İktisadi hareketin ve husule gelecek menfaatlerin sayın İz mit halkinin bir kat daha refahına hâdim olması en samimi temennim- i programımızın tatbikini tevdi ettiğim Sümer Bank bu fabri- a İle bir vazife daha ifa etmektedir. evvelki teşebbüslerede oldu bu teşebbüsü de muvaffakı- yetle başaracağından şüphem yok - tur. Bu fabrika da Atatürk devrinin ve Büyük Atatürkün eseri olacaktır. Büyle bir eserin kurulmasında hazır bulunmak hepimiz için bir sevinç ve #tihar vesilesidir. Bu hisle fabrika - atıyor ve muvaffakıyet ler temenn! ediyorum. nin temelin va i oldu. Kendi namları-| 11.7.0835 Iktisadi Bahisler (Başı 9 standardize edilerek ih: bir alınmasını bekliyoru$ retle hayvancılığın ıslahi ha geniş adımların atılms$'| elde edilmiş olur. Her ihraç malında kont carlarımızı alışmamış yeni vaziyetlerle karşılif tadır. Ticaret hayatında temler kurulmak sistemi yapılan son görüşr yoruz. nan projelerin hepsi inkılâbs müş tap memleketi de bu ak İçin düş lerdir. Hepimize düşen Y# tedbirlerin tatbiki cak müteleaları, bildikleri çıkça söylemekten ibaret kola Matbuat İşçil Eğlencesi Türk ma federek bug ından 6 Ağustos 1938 Cumartesi & alatvanga kam tertip edilmis Sabaha kadar devam edeeii gardenpartide şehrimizde eğlence teğet vazife alacak numaras elbiselerle ve milli sazlafi oyunları Anadolu oyunları ve İl tivaline iştirak öden milli sansli” bulunacaklar Bu gürdenp: den ? lu ve fişekleri v tevkalide bir lecekiir. Bu kadar Yedik eğlenceli, müs bilmesi için biletler çok ucuz mıştır. Elbise serbesttir le de Mi ne son derece ucuz olarak temi ride bütün bu # ayrıca dans milsabi yunları tertif nce prograsl ğa ve bü » herkesin iç lir ve mecdürt değild ve hayırlı Hem bulu mek üren yardı anbul halkım malarını $4 bu vsiye ederiz, Biletler Ankara caddesi Cağil kuşunda Dirlik merkezinde set Dr. HAFIZ CEM Dahiliye Mütehas' Pazardan maada saat (1 18) e kadar. Salı, Cumarte” dan 12) ye kadar fıkaraya Divanyolu No, 194 çeki Telefon; 21044” RMEN EE al Na b e VAM