27 Temmuz 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

f : UGÜN| Meselesi Çek sin Yeni Bir Çare r an: Ömer Rıza DOĞRUL Almanya tarafından asındanberi Avrupayı en » buhtanlar ve tehlikelerle oğtıran büyük bir mesele, Çe- »kyanın ekalliyetleridir. Çe- Akya hükümeti bu meseleyi deve her tarafı hoşmut et- bi, ç “İddiyetle çalıştığı halde ka- e ire varılamıyor. Gerek Mik, çin kendi partilerini ikna et- tek mukabil tarafı asgari de- iy Memnun etmek yolunda güç- © karşılaştığı göze çarpıyordu. ağ yade müzakerenin uzayıp, gide bir neticeye yarmıyacağı an- a idi, buklaştırmak ve galleyi ber- img için bir çare düşünülü- iç buna da kolay kolay im- namıyordu, alan İngilterenin bir taraftan »ç Ya İle, diğer taraftan Fransa p vakya ile yaptığı müzake- ©» nihayet bir çarenin keşfine ve nk Bu çare, Çekoslovakya Mey ine ekalliyetler mümesille- Dtığı müzakerelerde, iki taraf i hoktai nazar farkını yak- Ve bir anlaşma zemini bul ;; e mA ri ny Tekli, bir İngiliz devlet e mai Yİ ve hakem sıfatile Vane re İştirakini ve bu suret- ay lenin halline doğru geniş 5- Gar m temin etmektir. lovakya Fransa da, Al. da bu hattı hareketi iyi kar- Ve İngiliz teşebbüsünün mi- inanmış bulunuyor. te bu iş, bugünkü şartlar nk İngiltere tarafından ya- ne, # mü, yötakerelere faraza bir Al Di alırdı, Yahut bir Fran İnan AYİPİN iştiraki, Fransanın Çe Mae, 4 ile müttefik olması yü- ip afçirane bir hareket sa. Mei, Akat İngiltere öteden beri bu karşısında bitaraflığını mu- eğ Ve meselenin sulh yo- İ pm tavsiye etmiş, hattâ Çe- aka Yüzünden bir harp vu. Yolu nde bu memleketi müda- eğin hiçhir taahhüde girişe Vek, İçi, ç #»eak harbe karşı gel. b mânevi nüfuzunu kullana oya emiş olduğundan, onün Ce yy 7» meselesinin haline tavas m bakımından bir kazanç v al eder. Bu hareketi müda elik, Arafeirane bir teşebbiis yi üye İmkân buuhumadığı, a "Yo, © memnuniyetinden anla. Mg hükümetinin bu yeni | ve yı İse, eski Ticaret Nazırı Run. Ba, a, vin ettiği haber verilmek- âyin keyfiyeti de önceden ty ki ve kararlaştırılmış ol- » Hay likadar mahtillerinde i- miştir. Vazifenin çok güc, Çi Ml gerefli olduğu N y elman, idare ve hakem- Set Yakati ile tanınmış bir şah- İç küt onun bu defa başara * Avrupa sulhünü koru hn bir meseleyi hallede- ik Yağı Affak olduğu takdirde ka- Sede av çok yüksektir. Çünkü Bae bi, “upanın en büyük dert- ya aşka küçük milletler me İline ve bu küçük millet. e doğru büyük adım- VU ak, belki de Çekoslo- döriten muztarip olan leketlere örnek teşkil ede k milliyetler meselesinin klanlar bertaraf et. a, ri hâsıl olacaktır. Seko barışsever bütün unsur. Na "iy har a meselesinin halli ln son teşebbüsü derin karşılıyacakları şüphe sünda yardım etmektir.| Baş Londra, 26 (A.A) — Bugün öğle den sonra Avam Kamarasında libe- Tallerin teşebbüsü ile dış politika hakkında bir müzakere açılmıştır: Lİ beral muhalefet partisinin bideri Sin kler, söylediği nutukta, Amerika Bir leşik devletleri ile ticaret anlaşma» sı yapılmasını, harp borçları mesele sinin halledilmesini ve Çine bir is- tikrazda bulunulmasını talep etmiş- tir. İngiliz Kralının Paris seyahatleri ile sulh eserine Yaptıkları hizmetler den büyk bir sitayişle bahseden B. Sinkler demiştir ki “— Sulhün Avrupada en sağlam desteklerinden biri, bugün Fransa ve İngiltere arasındaki sağlam ve dö- rüst dostluktur.” hükümeti nezdine müşavir olarak ta yin edilmesinden memnuniyetini be yan etmiş ve B. Viedmannın Londra- İdaki vazifesi hakkında da tafsilât is İ temiştir. Bunu müteakıp 86 zalan Başvekil Chamberlain, evvelâ İngiliz hüküm- İdarlarının Paris seyahatinden bah- İsetmiş ve bu seyahatin havasından ve nelicelerinden duyduğu memnuni yeti tebarüz ettirdikten sonra sözle- İrine şöyle devam etmiştir: “ — İngiltere ile Frarisa arâsındaki ibirlik, sureti umumiyede kabul &- dildiği gibi herhangi bir milltee ve yahut milletler grupuna müteveccih İ bulunmadığından dolayı, bilhassa mesut bir keyfiyottir. Bu birlik, had di zatinde sulhün de sağlam bir des- teğidir. Lord Halifaksın bu seyahat müna ia RAE TE yapta gi rüşmelerin hiç hir gizli tarafı yok- tur. Ne bir taraftan, ne öbür taraf- tan yeni herhangi bir taahhüt alın- mış değildir. Müşterek menfaatleri. miz bulunan bütün meseleler, bu gö rüşmeler esnasında, umumi surette müzakere edilmiş ve bu meselelerin her biri üzerinde tam bir mütaba- kat müşahede olunmuştur.” B. Chamberlain, bunu müteakıp, İspanyol meselesine temas ederek bu anlaşmazlığın uzayıp gitmesinden MACARİSTAN Kanya da Döndü Budapeşte, 28 (A.A) — Hariciye nazırı: B, Kanya, Italyadan bugün dönmüş ve istasyonda hariciye bü - yük memsrları ile Italya ve Alman- ya maslahatgiüzarları tarafından kar şılarmıştır. Kudüste Büyü Kudüs, 26, (A.A) — Davit Strit'de Arapların sebze pazarında vahim netlesier doğurması ihtimali olan yeni bir sülksst teşebbüsü yapılmıştır. Za- bıta, cehennem makinesini vaktile meyda» rai çikarmiştır. Diğer taraftan Mismar Hayardan adın: daki çifiçi kölenisinde hakiki bir çarpışı ma olmuştur. İkisi Yahudi ve üçü de Arap olmak Üzere 5 kişi telef olmuştur, Dün sabah Hayfadaki Infilâk, memleke. Un her taraf! filinde Infiat uyandırmış ve beriye ve Gazze, lerle kendini göstermişti kabele bilmisli hareketler! devam etmek» Hayfada öldürülen Yahudilerin mik. 8 tr, Diğer taraftan dün sabahki infi. lâk esnasında ölülerin miktarı, son mald- Hayfada mu- HARİCİ Eİ Ingilterenin Harici Siyaseti vekil Çemberlayn Avam Kamarasında Dün Hükümetin Dış Siyasetini Anlattı B.-Sinkler, B. Runcimanın Prag! TAN Harici Siyasetin Esasları 8 İngiliz - Fransız birliği sulhün en sağlam des- teğidir. * İngiltere, İspanyadaki gönüllülerin geri çekil- mesini çabuklaştırmıya gayret edecektir. * Çek meselesinin halli için tavassut işini yapmak üzere Prag'a becerikli bir adam gönderilmiştir. * Almanya ile sulh yolunda anlaşmak üzere çok müsgit temaslar vukua gelmiştir. * İngiliz - Amerikan münasebatı ideal bir mahiyet almıştır. * İngiltere, Japonların Çindeki menfaatlerine do- kunmasına asla müsaade etmiyecektir. Di * İngiltere, Milletler Cemiyetinin bugünkü vazi- yetini muvakkat ve geçici addetmektedir. a kümeti, mahallinde meseleyi tetkik edecek ve mükazereleri neticelndir- mek için lüzumu takdirinde yollar dolayı teessürünü bildirmiş ve hükü- metin bir uzlaştırmaya âmade oldu ğunu yeniden hatırlatmıştır. Başvekil, gönüllülerin geri çekil- mesi İle yalnız Ispanyol anlaşmazlı- İ ğinin hakiki surette bir yere inhisar ettirilmekle kalmayıp ayni zaman - jda Ingiliz — Italyan anlaşmaları - nın tam olarak meriyet mevkiine gi- receğine işaret eylemiştir. Başvekil, Italyan hükümetinin va- adini tutarak Libyadaki garnizon - ların miktarını azalttığını, Ingiliz a- leyhtarı propagandasına nihayet ver diğini ve ademi müdahale komitesin- de işbirliğinde bulunduğunu ilâve et miş ve demiştir kl: “Hükümet, gönüllülerin geri çe - kilmesini çabuklaştırmağa gayret €- decektir. Fakat, Ispanyol meselesi - nin sulh için artık bir tehlike teş - kil etmediğine kani oluncaya kadar tar. Nutkunda Çekoslovakya mesele - sine de temas eden Başvekil Çekos - lovakyanın vaziyeti dolayısile mev- cut tehlikeleri tebarüz ettirdikten sonra bu bahiste ezcümle şu beya- natta bulunmuştur: “— Fransa ile tam bir mutaba - gösterecek tecrübeli ve liyakatli bir zatın tayin edilmesini de kabul et- miştir. Bu aracı, gerek Ingiliz hükü- metinden gerek herhangi bir diğer hükümetten tamamile müstakil o - lacak ve yalnız kendi namına hare - ket eyliyecektir. Vazifesi, meselesi- nin esasından efkârı umumiyeyi ma lümattar ederek işin aydınlatılma - sına ve hal suretinin bulunmasına yardım etmektir. “Südet Almanlarının itimadının ve Prag hükümetinin yardımının el- de edilmesi şartile B. Runçimanin bu vazifeyi kabul eylemiş olmasın- dan dolayi çok memnunum. B. Runçiman hakem vazifesi göre- cek değildir. Kendisi, bir tetkikçi ve aracı olacaktır. Maamefih Sü - a 1 sevabı henüz da B. Chamberlain ayrıca şu sözleri ilâve etmiştir: “ — Almanyadan sulh yolu ile bir hal çaresine varmak arzusunun ye- İ hiden bir kere daha teyit edilen te- İ minatını almakla mesut olduk. Bu vaziyette Hitler, sulhün da yeni bir gayret için yol açılmış olduğu kanaatine varacağım.,, B. Chamberlain, İngiliz - Ameri- kan münasebetleri hakkında da şun- İngiliz - Amerikan münasebet leri hiçbir zaman bugünkünden da- ha iyi olmamıştır. Bugünkü görüşme lerde mevzuubahis edilen şey, basit bir ticaret anlaşması değildir. Borç- lar meselesinin halli, tek taraflı ola- yak yapılamaz, ticaret müzakereleri, çetin bazı teferruat üzerindeki görüş- meler sebebile biraz yavaşlamıştır. Maamafih, kati bir anlaşmanın ilâ- nını daha çok zaman beklemiyeceği- mizi ümit ederim.,, B. Chamberlain, bundan sonra, Çin meselesine de tomas etmiş ve de- miğtir ki! “.- Hükümet, Çine bir istikrazda bulunamamış ise de, Çine başka .bir surette mali yardımda bulunmıya ça- lışacaktır. Londra, hâlen bu yolda ba 2 teklifleri tetkik etmektedir... İngiltere, Uzak Şarktan alâkasını katiyen kesmiş değildir, Japonya, şu rasını kabul etmelidir ki, İngiltere- İnin Çinde menfaatleri vardır ve İn- İ giltere bunlara dokunulmasına “mü. sande eylemiyecektir.., Milletler cemiyetinden bahseden İ Başvekil, şunları söylemiştir: “— Milletler cemiyetinin bugün- kü vaziyeti, muvakkat ve geçicidir. Milletler cemiyetinin yapacağı daha bir çok büyük işler vardır. Buna in- tizaren, ayni zamanda diplomasisinin mutat usullerine de müracaat edil- melidir.,, Nihayet Başvekil daki cümlelerle bitirmiştir; “— Umumi havada bugün gergin- lik zail olmuştur. İngiliz hükümeti, Avrupaya itimat ve emniyeti yeni- den getireceğine emin olduğum po- litikasına devama karar vermiş bü- lunmaktadır.. Başvekilin bu nutkunu müteakip liberallerin hariciye bütcesini indir- nutkunu aşağıs| ELE Rakı, Filit, Konserve Yazan: B. FELEK Geçen hafta hir gün Üsküdardan Şileye gittim. Güzel yolu, şirin dağ- larla çevrilmiş bir güzergâhı, ufak, büyük birkaç köyü, körpe ormanları olan enteresan bir yolculuktur. Üs- İküdar iskelesinden yetmiş kilomet- re uzaktaki bu Karadeniz kasabası , Pitoresk sahili, kayalıkları, fe- yüksek bayırı ve masmavi de- nizile yetmiş kilometrelik yolculuğa değer bir kazadır. Ben pek sevdim. Eğer Üsküdar - Şile yolu Avrupa ve Trakyadaki gibi asfalt yollar gibi yu murta yuvarlanacak şekilde olsa, İs- tanbulun güzel bir sayfiye yeri olur. Çünkü meselâ Bükreşin en yakn sayfiyesi 90 - 100 kilometredir. Şile- nin yolu asfalt ve pürüzsüz, hele ge- niş olursa, otomobil veya otobüs 45 dakikada varılabilir. Büyükadaya bir saat on dakika, Büyükdereye bir buçuk saatte giden İstanbullu 45 dakikada Şileye gitmiyo can atar. Lâkin bu, bugün için biraz hayal gi- hidir. On sene sonra Şile, birkaç gü- zel oteli, plâj üstünde dört beş g zinosile İstanbulun uzakça bir say- fiyesi olacaktır. Böylece Şilenin küçük bir falına baktıktan sonra mânalı bir müşaha- demden bahsedeceğim. Ren yoğurdu pek severim, Hele hilesiz köy yoğurduna bayılrım. Bn mülâhaza ile Şile yolu üzerindeki köylerden geçetken yoğurt aradım. Birinde yek, ikisinde yok, uzatmıy: lum efendim. Yol üstündeki büt köylerde bir çanak yoğurt bulama- dım. Halbuki köylerin yegâne vasfı, hele bizim köylerimizin vasfı yoğurt yapmaktır. Buna mukabil bütün köy bakkalarında, kapalı şişe rakı, kon- serve ve ekserisinde sivri sinek öl dürmiye mahsus filit, kutuları mos- traları dolduruyordu. Elime geçen bir çok Paris gazete- lerinde (yoğurt) hakkında İlâylar gördüm, Okuyucularımız. arasında da hu gibi ilânlar görenler vardır. . Yoğurt bir Türk icadı, bir Türk gı. dası olarak dünyaya yayılmış ve bü- yük rağbet görmüş bir şeydir. Londrada bütün büyük sütçü ve yağcı dükkânlarında yoğurt bulur- sunuz, Büyük Avrupa şehirlerinde her zaman ve her yerde bulunabilen kat halinde, anlaşmazlığın sulh yo - (mesi yolunda şayanı kayıt ve çok )u ile hallini kolaylaştırmaya gay -İpratik bir jest yapmıştır. Bugünkü ret ettik. Son defa, Prag hükümeti- | meselelere sulh yolu ile bir hal ça- Bin bir talebine cevaben, Londra hü İresinu varıhırsa, umumi sükün yolun yoğurdu, Şile ile Üsküdar arasın- mek Için verilen bugünkü müzake”| duki köylerimizde bulamadım. Lâkin reye yol açan takririni, avam kama-| dediğim gibi rakı, konserve ve filit rası 128 reye karşı 275 reyle reddot-İ yardı. Pre akiğri emakekkameneseeeeeeee ee Kudüs şehrinde BELÇİKA Spak İzahat Verdi Brüksel, 26 (A A.) — Nazırlar,dün öğleden sonra bir içtima akdetmiş- lerdir. B. Spak, arkadaşlarına bey- nelmilel vaziyet ile Kopenhag kon- feransının netaylci hakkında malü- mat vermiştir. ... k Bir Suikast Hareketi Akim Kaldı 30, Filistinde Arap ve mata göre, 60 kişidir. Bu son malümet ilk Yahudi mın- endişeleri teyit etmiştir. takalarını gösteren harita .——.. “ yi Pi Ul YUGOSLAVYA İtalyan Filosu Belgrat, 26 (A.A) — Amiral Ri- kardi'nin kumandası altında bulu - nan altinci İtalyan filosu, Kotordan Şibenik'e gelmiştir. Hali hazırda Şibenik limanında İngilterenin Akdeniz donanmasının bir kısmı da bulunmaktadır. İNGİLTERE İngiliz Kralı Londra, 26 (AA) — Kraliçe ve | Prensesler, bugün Portsmuta giderek yatlarına binmişlerdir. Kral aflesine perşembge günü yatta mülâki olacak, ve ya aberdene kadar sahili ta - kiben yukarı çıkacaktır. Kral ve Kra liçe, buradan Balmoral şatosuna gi- deceklerdir. YUNANİSTAN Korent Kanalı Atina, 26 (A.A) — Hükümet, İ Korent kanalını, elli bin tonilâtoluk gemilerin dahi geçmesine müzsit bir hale getirmiye karar vermiştir. İSVİÇRE Üç Dağcı Dondu Bern, 26 (A.A.) — Sen -Gotar mın takasında “Gros - Vindgael” üzerine çıkmakta olan üç Alpinisi fena hava ya tutulmuşlar ve her üçü de soğuk tan ve takatları tilkenme yüzünden miştir. Lord Runciman Yakında Prag'a Hareket Ediyor —e Südetlerle Müzakere Sırasında Arada Tavassutta Bulunacak 4 İ Lord Runciman Paris, 26 (A.A) — Gazeteler, Sü- detler meselesinin haline yardım et- mek maksadile Lord Rucimanın Prs- ga gönderilmesi hakkında İngiltere tarafından yapılmış olan teklifin Çe- koslovakya hükümetince kabul edil miş olmasından dolayı memnuniyet izhar etmektedirler. Diğer taraftan bu gazetelere göre İngiliz teşeb Bu bir acıklı müşahadedir. Bu gi- bi turistik çeşni almış olan yol üze“ rindeki köylüler, gelen, geçene yo- gurt, bal, yağ, yumurta, dokuma bez ve köylerinde yetişen yemişleri güzel bir şekilde arzederlerse bem kendileri için, hem yolcular için fay» dalı olur. Bu işi, köycülük işlerile meşgul olan kurumlar, halkevleri, teşvik etmeli, köylüye bu gibi sana- yide ön ayak olarak bu söyledikle- rimi yaptırmalı ve köyün rakı, filit ve konserveden ziyade yoğurt, hal, yağ, yumurta gibi şeylerin yeri oldu- ğunu göstermeliyiz, * BİR TAVZİH Geçenlerde Bursadan aldığım bir mektuha cevap olsun diye yazmış ol- duğum “methedecek otel ariyoruz” ünvanlı bendin yazılmasına sebep o- lan mektubun bir muziplik olsun di- ye imza sahibinden gayri biri tara- fından yazıldığı anlaşıldı. Şu halde bendimizdeki şakaların o Bursalılara tevcihine mahal ve lüzum kalmadı. Tavzih ederim. B.F. ———&—— nün pek ziyade faydası olacağı mu- hakkaktır, Prağdan verilen malümat Prag, 26 (A.A) — Lord Runcima- nın Prag hükümetile Südet Alman- lar arasında hakemlik yapmak üze- re gönderilmesi suretindeki İngiliz teklifinin Prag hükümetince kabul edilmiş olduğunu teyit edecek hiç bir tebliğ neşredilmemiştir. Maamafih iyi malümat almakta o- lan mahafil, Prag hükümetinin hu tedbire muarız olmadığını beyan e” mekte olup bu sabahki gazetelerde #8 Lord Rüncimanın buraya yelmesmis!