26 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

İİ 26.9-939 BUGÜN Tek Cepheli Harp Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL İman kumandasının bütün he- defi, tek cephe üzerinde harp etmekti, Polonya harbini, her neye mal olursa olsun, süratle bitirmek arzusu bu endişeye bağlı idi, Polon- yanın büyük bir kısmının Sovyet or. duları tarafından işgaline baş eğmek, Avrupa gazetelerinin dediği gibi, Sovyet Birliğine Polonyada arslan payı birakmak, hep bu endişeden İ- leri geliyordu. Almanyanın şark cep- dilemez, Fakat buradaki Alman kuv. vetlerinden mühim bir kısmının ser- best kaldıkları da şüphe götürmez. O kadar ki Almanların tek cephe ü- zerinde harbetmeğe başladıklarını söylemek bir mübalâğa teşkil etmi- yebilir, Yalnız Almanyanın tek cephede harbetmesi, kazandığı kati bir mu- vaffakiyetin semeresi midir, değil midir? Bu, apayrı bir mesele teşkil ediyor, Sarih vaka, müttefiklerin, şark cephesi üzerinde, tesir edecek bir harekette bulunmadıkları ve bu cepheyi kurtaramadıklarıdır. Bunun da sebebi garp cephesinde hüküm süren vasiyettir, Yani iki taraf mü dafnasinın son derece müstahkem hatlara dayanmasıdır. Bu yüzden iki taraf da, diğer tarafın taarruza geç mesini ve taarruz yüzünden ağır z0 rarlara uğramasını beklemektedir. Fransızların bütün dileği, Alman. ların Majino hattıma taarruz elme- leridir. Çünkü mütearrızlar bu saye- de imhalarmı kolaylaştıracak hir va. ziyete düşmüş olurlar. Fakat Almanlar şimdiye kadar bu vaziyete düşmekten çekindiler. Bun. dan sonra da Majino hattına taarruz ettikleri takdirde bu taarruzu da. ha başka bir hareketi gizlemek ve Fransızları oyalamak için yapmaları beklenmektedir. Gizlenecek hareket, Milimalaz bassr nmileiksi alamam harekettir. Ve bugünün meselesi bü hareketin vuku bulup bulmiyacağı- dır, Bu hareket vuku bulursa acaba ne olur? Bir kere Belçikaya taarrur eşlil- diği ve Belçika toprakları çil takdirde mültearrızlar Belçika-Fran- sa hududunda yine Majine hattı ile : laşacaklardır. Lâkin Fransa hat- inn burada, Alman hududu derece sinde kuvvetli olmadığı iddia edil. mektedir. Fakat Almanlar bu hattı hareketi takip ettikleri takdirde AL Tiyraya karı kullanılacak daha ile- eri üsleri tesis edilebilir, Sonra del limanlarında tahtelbahirler n üsler vilcude getirmek imkânı da vardır. Holandanın bitaraflığını ih. Jâl etmek ise bütün bu hedefleri ko- Taylaştıracak ve genişletecek mahi. yette sayılmaktadır. Bitaratlığı ihlâl olunabi i- ğer bir devlet de İsvi re İsviçrenin bitaraflığını ihlâl bir hayli gü iştir, Onun için Almanyanın daha $ağ cenahını takviyeye ehem- vereceği sanılmaktadır. 'Panyanin vaziyeti de ehemmi. yeti haizdir. Fakat İspanyanın Al şanYa lehine harbe girerek Fransayı vibe etmesi ihtimali, hergün hemen em e değildir. Fakat müt- davra talyaya karşı daima uyanık Yranmak dirler, lüzumunu hissetmekte. taraf mem- miyet Gatpta vaziyetin bu merkezde ol. ra Şark cephesinin garp cephesin- | len Ptalani görmesine mâni olmuş, mA manyaya tek cephe üzerinde Ki toplamak imkânını ver. Si Fm harbin şiddet peyda et in Sin yeni ve mühim inkişaflar < mim başka bir çare kulma. a... m Belediye eclisinde in 25 (Tan) — Belediye eN buzünkü toplantısında yeni teşkilât kadrosunun ve ihtisas cet. i Gemisi Batırıldı besinden kurtulduğu henüz iddia &|i SON Şimal Devletleri Endişede l e i Yeniden Bir İngiliz, Bir | İsveç ve Bir Fransız Londra, 25 (Hususi) — Kuzelsi- de adlı bir İngiliz yük gemisi, bir AL man denizaltısı tarafından baâtırl - mıştır. Geminin mürettebatından 23 kişi kurtarılmış, 12 kişi ölmüştür. Bir Alman denizaltısı da Manş de- nizinde hiçbir ihtarda bulunmaksızın 2660 tonluk Fransız Phryne kömür vapurunu batırmıştir. Bir İngiliz sahil tahlisiye kayığı mürettebattan sağ kalan 24 kişiyi kurtarmıştır. Diğer taraftan Gertrud OBeratt| ismindeki 1500 tonluk İsveç ticaret gemisi de şimal denizinde yine Al - manlar tarafından batırılmıştır. Ge. mi mürettebatı tamamiyle kurtarıl - mıştır. , Kurtulan mürettebat Habersiz batırılan Hazelside adlı İngili gemisi mürettebatından 12 kişi kaşbol- muştur. Truro adlı İngiliz gemisinden kurtulan. söylediklerine göre, mürettebiti ha- ralli tatilleiye sandah denizaltinm yedeği" re alınmış, biraz sönra kumandan, zabit leri denizaliya davet ederek, harbin 80- nuna kadar Almanlarla harbelmemeğe söz verirlerse kendilerini serbest biraka- çağını, aksi halde Almanyaya götüreceği” vi söylemiş, zabitler bumu reddetmiştir. Bunun direrine Alman tahtelbahiri, sanda- lı denizin ortasında bırakmıştır. Bunlar, ancak 33 saat sozra bir Belçika balıkçı ge- misi tarafından kurtarılmışlardır. Şimal devletlerinde infial Skajerakta Alman denizaltı ge - mileri tarafından iki Finlândiya va- purunun torpillenmiş olmasından do Tim een Binlândilurmdn an Batak bütün şimsl memleketlerinde-endişe hüküm sürmektedir. Bu memleket. lerde Almanların denizaltı harbin! merhametsizce (o şiddetlendirdikleri kanaati vardır. Bundan başka Sellülozun “harp kaçağı addedileceği hakkinda bütün şimal devletleri hemfikirdirler. İsveç garateleri, setlilez Bamulesi bu #nan İki Finlandiya gemlelhin terpirlen- mesinden dolayı müteheyyiç gözükmekte ve endişe izhar etmektedir. İsveç gazeteleri, müttefikan, Alman de- nizaltı harbinin İsvaç menfaatlerini halel- dar ettiğini bildirmektedir. Finlândiyanın teşebbüsü | Finlândiyanın Berlin elçisi, iki Finlândiya gemisinin batırılması hâ- sebiyle Alman hariciye nazırından İ- zahat istemiştir. Fon © Ribbentrop, sellülöz taşıyan gemilerin harp esna- sında batırılmalarının âdet olduğu - nu ve bu tarpilleme hâdisesinin bi » taraflara bu yolda bir ihtar olduğu- nu işaret etmiştir. la TAN HALE MİLLİ MÜDAFAA İCİN Meclis, 20 Milyon Lira Tahsisat Kabul Etti Ankara, 25 (TAN) — B. M. Meclisi bugün (dün) Mazhar Germe: Başkanlığında top- alandı. Maliye Vekili Fund Ağralı'nın talebi üzerine 58 milyon 917 binliralık fevkalâde tahsisat verilmesine ait kanuna ek lâyihayı ruz- nameye alarak tercihan ve müstacelen müza- kere ve kabul etti. Bu kanuna göre, Milli Müdafaa Vekâleti ih- tiyaçlarına sarfedilmek ve fevkalâde menba- lardan hâsıl olacak paralarla karşılanmak üze- re verilmiş olan 58 milyon küsur bin liralık tahsisata ilâveten Milli Müdafaa Bütçesine 20 milyon lira konulmaktadır. Bundan sönra arazi vergisi hakkındaki kanunun ikinci maddesine bir fıkra ilâvesine, mazbut vakıf. lara ait akarların tamir ve ihyaları için sarfına me. zuniyet verilen 150 bin liranın ödenmesine ait ka- nun lâyihaları müzakere ve kabul edildi Anason zeriyatı etrafında Yalnız bir yıl için dışardan getirilecek anason. lâyihası epeyce münakaşayı mucip oldu. Söz alan mebuslardan bazıları mahsul alınmadığı sene hariç- ten mal getirilmesine zaruret hasıl olmaması için aneson Zeriyatının yalnız Çeşmeye münhasır bi. rakılmıyarak serbest olmasını istediler. Diğer bazı mebuslar da memleket mahsulâtının korunması yolunda her gün yeni kararlar alınmasına ihtiyaç bulunduğu bir sırada hükümetin bu. yolda karar vermesi ve bilâhare bunun tasdikini Meclisten »stemesi doğru olamıyacağını iddia ettiler, Bu arada Inbisarlar idaresinin stok mal bulundurmamasına da işaret edildi. : İnhisarlar Vekilinin izahatı Gümrük ve İnhisarlar Vekili, anason zeriyatınmn yalnız Çeşme mıntakasına hasredilmemiş olduğunu, fakat istihsalâtın memleket ihtiyacını karşılıyama. dığını bu itibarla hariçten de snason alınmasına za. ruret hası! olduğunu, iptidai maddelerin 2 . 3 sene- lik miktarının daima stok olarak elde bulunduruldu. Bunu, Takat anasonun 6 aydan fazla dayanmadığını e- sazen Vekiller Heyetince alınan karara göre ithal &- dilmiş olan anason miktarının 25 ton kadar olduğu. ların gümrük resminin indirilmesine dair Vekiller Heyetince alınmış olan kararın tasdikine âit kanun Avrupada Bulunan Ve Avrupadan Dönen Talebelerin Vaziyetleri Ankara, 25 (A.A) — Maarif Ve. kületinden hiliritaiğinm gine ve hususi surette tahsilde bulunan talebelerimizin yurda dönmeleri, 2 — İsviçre, İtalya, İngiltere ve Belçikadaki devlet talebelerinden fen şubelerinde ve teknik sahada zahsil görenlerin tahsillerine devamları, 3 — Amerikada bulunan devlet ta» lebesinin hangi şubede olursa olsun tahsillerine devamları, 4 — İsviçre, İngiltere, Belçika ve İtalyada bulunan fenni ve teknik mahiyette olmıyan şubelerde tahsil. deki devlet talebesinin yurda dön. meleri, , 5 — Fransa ve Almanyadan gayri memleketlerde kendi hesaplarına oku yan talebenin ailelerinin, yoksa ken- dilerinin arzu ve muvafakatlerile bu memleketlerde tahsillerine devamla- rı kararlaştırılmıştır. 6 — Tahsillerini, devlet veya dev. lete bağlı müesseseler hesabına AL manya ve Fransada fen şubelerinde HÂDİSELERİN — Almanya ve Fransada resmi | lerini hayli ileri götürmüş olanların! Japonlarla sulh ve teknik sahada yapmakta iken yur Ankara, 25 (A. An hslhadilmiş alan talaherlan tahsil. İsviçre, İngiltere ve Belçikada tah. sil sahalarına göre hangi fakülte ve. ya yüksek mekteplerde tahsilleri ikmel edebileceklerinin tâyinile Ma- arif Vekâletine bildirilmesi İstanbul üniversitesinde müteşekkil komisyo- na havale edilmiştir. hura büyük elçi sı nu söyledi. Bu izahatı müteakıp bu lâyıha da kabul edildi. Meclis, gelecek pazartesi günü toplanacaktır. İsmet İnönü Yugoslavya Büyük Elçis Kabul Etti A.) — Relsi- cümhür İsmet İnönü bugün sa- st 16.30 da Yugoslavya elçisi 0 Tup, bu sefer büyük elçiliğe da- yin edilmiş bulunan Sumenko- viçi mutat merasimle kabul et. miştir. Sumenkoviç Reisicüm - yle itimat- namesini takdim eylemiştir. Ka. bul esnasında Başvekil ve Ha- riciye Vekâleti vekili Dr. Refik KE yemeni Saydam hazır bulunmuştur. Çinliler Japonlarla Ci Uyuşmuyorlar İzmir, 25 (A. A) — Reisicüm. Hongkong, 25 (A.A.) — Chekiai a- jansı bildiriyor: Birçok Çin şeflerinin ve bu arada Komintang mümessillerinin Çinde yeni bir hükümet teşkil etmeğe ve akdetmeğe karar verdiklerine dair Japonlar tarafın- İ dan işaa edilen haberler, yarı resmi | i kür ve ga hur İnönü Fuarın kapanışı mü. nasebetiyle Belediye Reisi Dr. Uz tarafından gönderilen tel - grafa karşılık olarak şu telgra- fe göndermişlerdir: “Fuarın kapanması müna - sebetiyle hakkımda izhar ol nan duygulardan dolayı teşek- yri müsalt hal ve şart- Fuar mahfellerde katiyetle tekzip edil $ lara rağmen Fuarm kazandığı mektedir. muvaffakıyetten - dolayı Bu haberler, hiçbir esasa istinat $ komitesini tebrik ederim.,, #irmenaktadiz. kiümiirizsereesiissesisas yYüzüye vellerinin Vekiller Heyetinin tasvi bin€ ârzedilmesini kabul etmiştir. Holanda radyosunun Romadan istihbarına göre, ordu kumandanlığına getirilen Veliaht Prens Umberto, neşrettiği günlük bir emirde, ordunun siyasetle meşgul olmasını, ordu efrat ve zabitlerinin faşist klübü ve teş. kilâtına devamını Yasak etmiştir. Yine bu habere göre İtalyada Veliahdin nüfuzu günden güne artmakta ve Mussolini ikinci plâna düşmektedir. * Sovyet hükümeti, kendisiyle siyasi münasebette bulunan bütün devletlere müşterek bir nota vere- rek “Hükümetinizle olan münasebetlerinde Sov- yet Sosyalist Cümhuriyeti bitarallığını muhafaza edecektir,, şeklinde tebligatta bulunmuştur. Teb- ligat yaptığı devletler şunlardır: İngiltere, Fran- sa, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Japon- ya, Çin, Türkiye, Belçika, Romanya, Bulgaristan, yo Macaristan, Baltık Devletleri (Le- tonya, Estonya, Litvanya ve Finlândiya), Norveç, İsveç ve Danimarka. di , * Varşova civarında maktul düştüğü bildirilen General Friç'in, bizzat Mitler tarafından öldürtüldüğü söylenil. mektedir. Von Friç, Alman ordusunun en kudretli, ve en tecrübeli erkânmdan biriydi. Bravçiç'den evvel, “Alman orduları Başkumandanı” unvanını uhdesinde bulunduran Von Friçle - Hitler arasında eskidenberi, derin bir ihtilâf mevcuttu, Zira Friç, harp aleyhtarı olan Göbels'le hemfikirdi. Fakat una rağmen, Po- lonya istilâsının askeri plânlarını, Hitlerin tazyikı üze- rine Ven Friç hazırlamıştı, Simdi, söylenildiğine gö- re, General Von Friçi, bu zaferin şerefine ortak almak istemiyen Hitler, kuvvetli bir muhalifini de ortadan kaldırmak niyetile, onu öldürtmüştür. Fakat, çok sevilen bu kumandanın öldürtüldüğü hak- kındaki şayiaların, Alman ofdusunda çok fena tesirler yapması beklenilmektedir. Hitlerin, Sovyetlerle es Nazi gençleri arasında hayli menfi tesir uyandırmıştır. Hele, Sovyetlere bir cemile olmak üzere, komünizm a- leyhindeki Eserlerin ortadan resmen ve alenen toplattırılması, bu menfi tesiri büsbütün arttır. mıştır. Hitlrin, Nazist ajanları tarafından gizlice dağıtılan bir beyanname neşrettiği, ve Sovyetler- le yaptığı anlaşmayla, Nazizmin esaslarına iha- nette bulunmadığını anlattığı bildirilmektedir. Fakat, bu beyannamelerin, Hitlerin umduğu tel. kini yapamadığı, bilâkis, menfi tesir uyandırdığı söylenilmektedir. İtalyanın Hali iğını hergün daha ziyade teyit ediyor. 3 semi Yazan: B. FELEK | — Dostum! Seni tebrik ederim, Hani her zaman değil ama bu sefer tam üstüne vurmuşsun! — Nenin? — Geçende sen bana Oortalığın halini anlatırken, İtalya ne olacak diye sormuştum. Sen de; —Sus! Ses etme! Şimdilik onun kf pırdamağa niyeti yok, diyesiye getir: miştin, İl — Hatırımda değil. J — Evet! Benim hatırımda. ) — Olabilir! — Olabilir değil öyle. Onun için tebrik ederim, Bak İtalya bitaraflı « — Tabii, Onun İşine övle zelirde ondan. — Ne gibi? — Ne gibi olacak. Bir kere Al“ manya, Fransa ve İngilterenin harp. le meşgul olmaları sebebiyle heynel- milel ihracat piyasasının tenhalığın- dan istifade ederek bir hayli para : — İyarisiyim diye Triyesteyi kazanacak. Eskiden bu memleket lerden alanlar, şimdi iyi kötü İtalya” dan alacaklar. Sonra Almanların ge. mileri (o denizlerden kaçtı. İngiliz. Fransız gemileri de Alman tahtel - bahirlerinin tehdidi altında. Avru « poda rahat rahat denizlerde dola. şacak bir İtalyan vapurları o kaldı. Bu da ayrı bir kâr. Daha sonra Almanyanın ihtiyaç. larını kısmen kendisi tedarik ederek mülttefikine de yardım ediyor. i Ondan sonra İtalya hudutlarında ne Majino hattı var,ne Zigfrit. Fransızlar ilk hamlede (Po) ğ iniverirler. Oradan da Tirole ve Ti. rol yolu ile eski Avusturyaya gire — bilirler. Bu halde Avusturya Alma lar aleyhine ayaklanır, Derken bu iş. Çekoslovakyaya sirayet eder. Ve ni. hayet Almanyayı mü: tertihatı olmıyan taraflarından tehüide baş lar, — Yana! Lâkin İtalyanın da eli armut devşirmiyor ya! , — Der! Daha bitmedi. Bu böyle olurken İtalyanın müstemlekeleri ile olan münasebeti İngiliz « Fransız fi- loları tarafından kesilince Habeşis - tan ve Trablus açıkta kalır ve derhal ya bir kuvvel seferiyenin — işgaline. yahut dahilinden isyana uğrar, İtalya kuvvetlerine gelince; alı nan malümat şunu teyit ediyor İtalyada ordu, donanma, - hâlk ve bilhassa hanedan erkânı harp İste - memektedirler. d Bir kere bugünkü devlet erkân. nm yüzde doksanı 20 sene evvel manlara karşı harp etmiş, (Alı düşmanıdır. s — İyi ama! İtalya nasıl ol Almanlarla dost oldu? — — Bu daha ziyade Fransada di cenah partilerinin faşistliğe karşı o- lan husumeti yüzünden faşist İtalya ile geçinememelerinden oldu. Yoksa İtalya için tepeden inen, hattâ (Bre ner) geçidine dayanan ve günün bi « rinde eski Avusturya - Macaristanın. istemesi muhakkak olan bir Almanyanın kuvvetlenmesine yardım etmek ken. dini öldürmek demektir. Onun için İtalyanların Almanya lehine bu tehlikelere karşı harbe © gir; pek te beklenemez. Ancak. — Ancak da ne oluyor? — Şu oluyor ki; kansız kâr t etmek sırası şimdi İtalyanındır. — Ne gibi? gi — Şu gibi ki; mihver istilâ hareketine başlayalıberi İtal - ya Habeşistanla, Arnavutluğu iş etti. Fakat ikisinde de kan | döktü, Hele Habeşistanda, Almanya ise Çe koslovakya, Avusturya ve Memel gis bi yerleri bir damla kan dökmeden aldı. 4 — Evet ama, Şimdi Lehişi d sok zayiat verdiği söyleniyor. — Evet! Çok zayiat o veriyor ve verecek! yanlar da bitaraflık istifade ederek kendilerini satmağa çalışacaklar. Gi — Yâni? — Yüni, İngiliz ve