8 Mart 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 6

Boncuk, Düğme ve İçki Mukabilinde Satın Alınan HarikalarDiyarı:Nevyork B ugün nüfusile, serveti ie, tica, reti ile, tekniğiile eski ve yeni dünyanın baş, şehrini teşkil e. 'den Nevyorkün yeri bundan üç yüz otuz sene evvel İngiliz Henry Hud. son tarafmdan keşfedilmiş ve biraz sonra da Alman Peter Minnwik ta. rafından Holandanın “Garbi Hint kumpanyası” namına kırmızı derili. lerden salın alınmıştı. Şimdi dünya. Ban en kıymetli toprağı olan Manhat. tan adası 6 zaman kiymetleri ancak yirmi dört dolar tutan'boncuk düğ. me, ve biraz içki mukabilinde kum- pânyaya mal edilmişti. İşte şimdi nüfus bahsinde milyonlar, ve pars bahsinde de milyarlar ile Konuşan Nevyorkun tarihi böyle başlar... O, ilk ölee Yeni Amsterdam adile doğmuştur. Fakat 1664 de İngiliz kralının katdeşi olan York Dukası. nın kumandasındaki İngiliz filosu o. nu zapletiikten ve şehir İngiltereye geçtikten sonra Nevyork oldu. Bir a. ralik Holandalılar, onu tekrar aldı. lar ve New , Oranj tesmiye ettiler Ancak 1674 Londra müsalâhasile şe. hir yeniden İngilizlere geçti, Ve Nevyork artık 1783 senesine kadar İngiliz hâkimiyeti altında çocukluk devrini yaşadı.. 1712 de Nevyorkun nüfusu 4848 beyazdan ve (970) zen. €iden ibaretti. Amerika istiklâlini 1 müteakip Nevyork bir sene kadar devlet merkezi olmak şerefini de ta. dı, ve yeni bir hayat safhasına gir. di. Nevyork bugün Nevyork devleti. nin bile merkezi değildir. Fakat o, doğup büyümekte olan yeni dünya. nın, eski dünya karşısında en büyük kapısı olmak itibarile, iktisadi, içti. mai ve manevi bakımlardan onun hakiki merkezi, ilham ve kudret kay- nağıdır. Bugün o Nevyork yedi buçuk milyon nüfusu vardır, New . Jersey ve Nevyork devletleri dahilinde mukim oldukları halde iş- leri Nevyorkta olan iki milyon insanı da ilâve edersek şehrin kalabalığı ve hareketi hakkında kâfi fikir edi. nebiliriz.. Nevyorkun nüfusu bütün dünya milletlerinin bir sentezidir. Onun içinde çokluk derecesile, Rus, İtalyan, Leh, Alman, Irlandalı, Avus- turyalı. İngiliz, Macar, Yunanlı, Su. riyeli olduğu gibi Çinli, Japon, Hint U gibi diğer ırklara mensup olanlar da vardır. Nevyorktaki. zenci nüfu- sunun miktarı dört yüz bine yaklaş. maktadır. ahudiler, Yahudilik bir milli. yet teşkil ettiği için, onları bu noktadan inütalea edersek Nevyork. ta iki milyonluk bir Yahudi kütlesi, ne hususi ve mühim bir mevki ayır. mak icap eder. Yahudi kütlesi bir taraftan finans âlemindeki ehemmi. yeti, diğer taraftan sefalet âlemin- deki mevkiile Nevyorkun ve belki de iktisadi liberalizmin tipik mümes. silliğini yapmaktadır. Muhtelif miliiyetler Nevyorkta ve Amerikada mevkiler işgal etmekte. dir. Slavlar ekseriyetle şoför ve gar. son oluyorlar. Anglo - Sakson aslı. na ve Şimal ırkına mensup olanlar iktısadi ve içtima! hayatta daha yük. sek mevkilere çıkıyorlar. İngiliz artistleri, lisanlarının fesahat ve te- mizliği dolayısile Amerikada çok rağ bet göryorlar. Irlandalılar, ve Irlan- da aslından olan Amerikalılar Nev. yorkta ve Amerikada, Amerikan po. sinin, ve Amerikan hukuk âlemi. nin en ehemmiyetli namzet grupunu teşkil ediyorlar. Bu Katolik Irlanda. lılar arasında çok sikibir tesanüt vardır. Ve bugünkü serbest Irlanda, büyük bir mikyasta Amerikan Irlan. dakirin gayret ve yardımı ile doğ- muştur. Nisbeti çok az olan İskandinavya ve Holandalılar Amerikada en mak- bul bir damizlik unsuru telâkki edil mektedir. Bu itibar, Nevyorkun Ho. Yandalı olduğu tarihindenberi devam ediyor. Nisbetlerinin azlığı ve kül. türlerinin yüksekliği de itibarın başlıca #mlllerindendir. Amerikanm çok tahdit edilmiş olan muhaceret kontenjanında, en geniş ve serbest rakam onlara tahsis edilmektedir. İtalyanlar Nevyorkun en ziyade göze çarpan ve büyük bir kalabalık teşkil eden unsurlarından biridir. Daha bundan biriaç sene evveline kadar, İtalyanlar, en büyük İtalyan Milyarlarla konuşan Nevyorkun işlek caddelerinden biri Yazan: — Zeki Mesut Alsan mahallesinde oturmaktadırlar, san burada dolaşırken, kendisini talyanın herhangi bir şehrinde zan. neder. Sokaklar, orada oynıyan ço. cuklar ile doludur. Pencerelerde ça- maşırlar asılmıştır. Kapı önlerinde talyan patronları yüksek sesle ko. huşmaktadır.. Ve ayak satıcıları kâl dırımlara hâkimdir. İtalyanlar daha ziyade yapı işlerinde, çamaşırcılık ve ütücülükte, meyvacılık ve bakkallık. ta faal bir rol oynamaktadırlar. Rum, Ermeni, Suriyeli, Lübnanlı gibi Yakın Şarklı unsurlar da bazan dikkati çekecek derecede, Nevyork dünyasında bir mevki işgal etmekte. dirler. Bunlar da lokantacılık, hah- cılık, antikacılık gibi sanatlardan başka garsonluk, şoförlük ve amele. lik yapıyorlar. inlilerin Nevyorktaki miktarı © kadar büyük olmamakla be- raber, Çin mahallesi Nevyorkun baş- Nea merak ve ziyaret mevzularından biridir. Amerikalılar artik Çinli mu. hacir istemiyorlar. Fakat Nevyork' İn. 1 İzinler hangi millete mensup olursa olsun, zenginlikte bir millet teşkil et tikleri için, kendi mahallelerinde top ramlarının başında Çaynataun var- dır.. Ve dışarlardan gelen ecnebiler ile içerlerden gelen Amerikalılar, mutlaka bu Çaynataun'u görmek ar-| zasile bir kaç dolar feda etmektedir. Çin şehri, Çinlilerin oturduğu bir kaç sokaktan İbarettir. Binalar, A merikarklır. Yalnız dükkânların üs- tünde çince yazılar ve içinde Çinli satıcılar vardır. Sokaklarda da Avrupa kıyafetli Çinliler dolaşıyor. Turistleri bu ka- dar sukutu hayale uğratmamak için, Amerikalılar, şimdi içinde dua edilen bir afyon batakhanesile, kurnaz. bir Çinliniş işlettiği uydurma bir Çin mabedi gösteriyorlar. Mabette asılı duran büyük bir gonga her turist Çinlinin uzattığı tokmakla vurabilir ve gongün iniltisini dinliyebilir. Bu nunla, Çin şehri ziyaretinden mem- nun olup olmadığını anlamasak bile, niyetini az çok keşfedebiliriz. Turist- ler, seyahatleri yalnız kendileri için değil, biraz da başkaları için yapar- lar. Çin şehrini gezen ve oradaki “tu. ristlerin İstismarı mağazası, adını verebileceğimiz bir mağızadan A- merikan mamulâtı Çin eşyası satn alan bir turist yarın memleketine döndüğü zaman anlatacaklarını şim- diden hayalinde tasavvur ediyor ve dinleyiciler üzerinde hasıl edeceği merak ve tecessüs şaşkınlığının zev- kini şimdiden tadıyor. Çin şehri, bu suretle onu ziyaret eden turistler i- çin bile daima esrarlı bir şehir ol. makta devam edecektir. Hakikati, ne Nevyork söyliyebilecek, ne de Grey Line turizm kumpanyasi... Çinliler ekseriyetle uşaklık, gar- sonluk, İokantacılık ve 'çamaşırcılık yapıyorlar, En sadık uşak ve en ter- biyeli garson sıfatile onlar bu sanat. lerde tercihan iş buluyorlar. Nevyorkun zenci elemanı, ve zen. el mahallesi de, Nevyorkim içtima ve iktısadi hayatında mühim bir mev ki İşgal etmektedir. Ona ayrıca temas Şarta şehri Çaynatau denilen Çin sehrinin| Nevyork körfezi kalkmasına razı olur mu bilmem? River ile Nevyorkun diğe Otokar tenezzühlerinin gece prog, İtalyan mahallelerinin biribirine te- mas ettiği Bowery denilen masitakâ Nevyorkun © sefalet muntakasıdır.. Zenci mahallesi olan “Harlem, Man: hattanın oŞimalinde bulunduğu için bu mıntaka ile temas yoktur. Zen- lanmışlardır.. Nevyorkta sefalet ne kadar açık ve zâhir ise servet te bü- #üm lükse ve kudreti ila o kadar aşi- kârdır. Amerikalı para kazanmak kadar, para sarfetmek kudretine de maliktir.. Ve Nevyork herşeyden ev. vel bu'kudretin mahsulüdür. Nevyork idari bakımdan beş dal reye taksim olunmuştur. Manhattan, Bronx, Broklin, Gucens, ve Rich-| mond, Fakat asıl Nevyork Manhat. tandır.. Nevyork nüfusunun mühim bir kısmı burada tekâsüf ettiği gibi, e de, bütün tezahüratiyle bura. da göze ç dır. Ve b hattanın bir ada oluşu, yani onun bu hususiyetidir ki, Nevyorka hususi bir çehre, ve Amerikan medeniyetine hususi bir veçhe vermiştir. Onun için Nevyork ve Manhattan isimleri hemen ayni mefhumu ifade ederler. Manhattan Şimalde Harlem River, R Cenupta yukarı ca Man kesimin, rından' ayrılmış bir adadır.. Burada sokaklar dama tahtası gihi amudi o. larak biribirini katetmekte ve rakam ile isimlenmektedir. Manhattanı v- zunluğunda kateden caddeler daha geniş olup bunlara Şark tarafından itibaren birinci, ikinci... Avenu deni- liyor.. Genişliğinde katedenlere de Strit denilmiş ve bunlarda birden başlayıp 170 e kadar çıkan rakamlar ile adlandırılmıştır. Yalnız Manhat. tanın az buçuk tarihi hayatı olan Ce. nup kısmındaki sokakların hususi adları vardır. Amerikada rakam, hem kemiyet, hem de keyfiyettir.. Manhattan, aşağı şehir, ve yukarı şebir diye ikiye ayrılmıştır. Bunla. rın arasında bir orta şehir taksimi yapmak ta mümkündür. Aşağı şehir Battery Parktan 14 üncü sokağa ka. dar, orta şehir 14 üncü sokaktan 89 uncu sokağa kadar, yukarı şehir de 89 uncu sokaktan Harlem Rivere ka- dar uzanır. Bunlardan ber birinin şan ve şöhretine esas teşkil eden eser ve mevzuları sirasiyle tetkik ede Him... . Elizabet (Başı, 1 İneide) purun hareketi hakkında sorulan bir suale cevap vererek, vaziyetten ha- berder olduğunu ve vapurun emni- yet içinde Nevyorka muvasalat ede- bileceğine kani bulunduğunu söyle- miştir. Bu vapurun denize çıkarılmasının başlıca sebebi, yeni İnşaata yer aç- maktır. Çünkü vapurun bulunduğu yerde yeniden iki zırhlı, bir kruva. zör, bir tayyare gemisi ve İki torpi- to Inşa olunmaktadır. Zayi Makbuz İatanbıl İhalât Gümrülünden altık- miz 9-8-888 tarih ve 509722 Noah 10845 Jira 18 kuruş kiymetindeki Gümrük Mak- burunü zayi ettik. Yenisini çıkaracağımız. dan eskisinin hiçbir kıymeti kalmıyacağ şehrinin Nevyork olduğunu söylü- yorlardı. Nevyork İtalyanlarının bü. yü ür kası, hapla olarak, alyan evyorkun bu nüfus tahlili az onun mahalle taksimatını edeceğiz. çök da tesbit etmiştir. Yahudi, Çin ve ilin olunur. Bura Dokumanlar ve Trlketaj T.A. “İPEKİŞ” İstanbul Yün M0 Fabrikam İşletme İdaresi — TAN Bir Ecnebi Muhabirile Mülâkat (Başı, 1 incide) zetelerimizden telgraf alırız. Bize mütemadiyen sorarlar: “Türkiyede seferberli; varmış, doğ- ru mu? Cevap veririz; — Hayır, Arkasından bir telgraf daha: "Sofya muhabirimiz, o Trakyada tahşidat yapıldığını bildiriyor, doğ- vu mu? Cevap veririz; — Yalan, Arkasından bir telgraf daha: “Sovyetler > Türkiye ile müzake. reye girişmek için miracaat etniş- ler, doğru mu?,, | rmi dört saat bu telgraflar bir. birini takip eder ve biz burada haber vermekten ziyade işitilen rivayetleri teksip ile meşgul oluruz. Fakat gazete ayni zamanda bizden ride bırakan az çok sansasyonel bir haber. İşte o vakit iş müşkülleşir. Çok defa tahkikine imkân bulama. dığımız rivayetlere istinaden haber. ler uçurmağa mecbur oluruz.” *— Bu rivayetler nereden çıkar, sizin kulağımıza nasıl gelir?” "— İstanbulda o sefarethanelerile temasta bulunan ecnebi muhabirler yardır, Bunlar gayet mevsuk mem. badan öğrendiklerini söyliyerek biz. lere bir takım haberler | fısıldarlar. Bu haberlerin doğruluğunu ve yan. laşlığını kontrol imkânı yoktur. Ek- seriya yanlış haberler, hususi bir maksatla işaa edilen rivayetler bu membalardan çıkar, Gazetelerin ha- vadis için bizi. sıkıştırmaları da bu işte az çok müessir olur. Bu suretle bizler, vicdanımızla mesleğimiz ara- sında mücadele içindeyiz. Mesleğimi. zi yapmış olmak için doğruluğundan emin olmadığımız haberler veririz, fakat ver iz haberlerin ortalığı karıştıracağını düşünerek vicdanen üzülürüz. Onun için bugün İstanbul. da bir ecnebi gazeteye muhabirlik etmek, dünyanın en güç işidir.” K ıssadan hisse: Bazan yanlış bir haberin iki memleketi harbe sürüklediği vâki. dir. Türkiye, gayet nazik bir mevki. dedir. Propaganda harbinin son had. dine vardığı bu devirde ecnebi mat. bustında mütemadiyen havayı bu. landıran, gu veya bu devletin propa- gandasma hizmet eden haberlerin intişer kiyeyi dost tie tiklerine, komşularına “karşı müşkül vaziyete düşürebilir. Hattâ, bulanık havanın yalnız Türk efkâri umumi. yesinde yapacağı fona tesir, önüne geçilmesini zaruri kılacak kadar mü. himdir. Bütün memleketler havadisleri ve haberleri kontrol ederken biz Tür. kiyedeki ecnebi muhabirlerinin, isti. wa, istemiyerek, yanlış pro. ra . Bunlara, her isted sorabilecek, onlara hakikati bildire. eek ve yanlış haberlerin işaasına im. kün bırakmıyacak bir makam,'bir merci gösterelim. Dünya milletleri arasında haber bekler, hem de rakiplerini ge-| 8.3.9410 Yakın Şark Harbe Ne Zaman Karışır? Londrada çıkan “Great Britain and the East Büyük Britanya ve Şark,, mecmuası, “Yakın Şark harbe ne 24. man karışır, serlâvhasiyle yazdığı yazıda vaziyeti şu şekilde tahlil edi. yor: Yakın Şarkm harpten uzak kala” icağına dair İleri sürülen noktai na- zarın en belli başı sebepleri, Hitle. rin iki cephede harp etmemek için verdiği karar; sonra Nazistlerin Ya. kın Şarka taarruzları takdirinde w. run bir zaman için bu sahadan bir şey alamamak vaziyetinde kalacak. larını hesaplamalarıdır. Petrol temin etmek için Nazistlerin Romanyaya verdikleri ehemmiyet; İktısadi âmillerin Alman Üzerindeki tesirini tebarüz N petrol bulmak mesburiyetindedirler. Çünkü (Sov. yet Birliği, hiç olmazsa, bir müddet için, Almanlara pbtrol veremiyecek- tir. O halde Romanyadan başka bir yerden petrol alınamıyacağına göre, Romanyanın vaziyeti biçimsizleşmek tedir. Romanya, bu ane kadar haysi- yet ve şerefini koruyarak hareket et- miş ve petrol ihracatının müsavat da iresinde yapılacağını söylemiştir. Fa. kat Nazistlerin istedikleri hiç te bu değildir. Onları memnun edecek hat. tı hareket, bütün Romanyanın AL manya hesabına bir petrol deposu ol. masıdır. Bununla beraber Nazistler hâlâ bIS£ ile de meşgul olabiliyorlar. Onun için Batumdan Köstenceye bir Sovyet petrol vapurunun gelme: Almanyanın icabında bütün ihti cın Sovyet Birliğinden temin edebi- leceğini gösteren bir tezahürdür. Fa. kat bu vapuru Köstenceye gönder. mek, bir otomobili, benzin deposuna göndererek, otomobildeki benzinin boşaltılmasını istemekten faksızdır. Sovyetlerin Orta Şarkta harekete geçmeleri ihtimali Almanların Yakin Şarkta taarruza geçmeleri ihtimalin. den daha zayıftır. Vaziyet bu merkez de olmakla beraber Yakın Şarkı (ya. ni Cenubu Şarki Avrupa ile Orta Şarkı) harbe karıştıracak bir yol var- dır. Bu inkişafa sebep olacak şartlar da, Yakın ve Orta Şarktan peyda 0-| © lacaktır. Meselâ, müttefiklerin Fin- landaya yardıma karar verdiklerini farzediniz. Burada bu yardım İehin- da vaya #leyhinde bir şey söylemek. ahut onun yapılıp yapılmıyacağın- dan bahsetmek istemiyoruz. Fakat bütün ihtimalleri hesapladığımız tak dirde gözden uzak tutulmıyacak bir Aâmile işaret etmek İcap eder. Onun için bu yardımın yapılması harbin genişlemesine ve Hitleri en çok korkutan ikinci cephenin kurulması. na sebep olur. Harekât sahasınm genişlemesi, Stalinin herhangi bir faaliyeti, n İktatörü, vaziyeti tekrar geriletecek yeni adımlar atmak istemiyecek de- recede zaafının farkındadır. Sovyet Rusyada zabıta kuvvetinin ordu ol. duğu, bihakkın söylenmişti. Onun &- REKABET KABULETMEZ ERİŞİLMEZ KUVVET Endüstri âleminin Devletimiz vasıtasiyle ÇAPA'ya resmen verdiği (Rekabet kabuletmez eri- şilmez kuvvet) ünvan ve tevcihini sayın vatandaşlarıma ürze- derken hakikaten cihanşümul firmalar müstahzaratile lütfen mukayese etmelerini rica ederim. 250 gramlık kutular içerisinde bulunan ÇAPAMARKA Pİ- RİNÇ UNLARI ve HUBUBAT UNLARI derecesinde hiçbir müstahzarın mevcut olmadığı görülecektir. Memleketimizin her köşe ve bucağında en müsait fiatlaris ÇAPA müstahzaratını bulabilirsiniz... Beşiktaş: ÇAPAMARKA Kuruluş tarihi : 1915 çin harbin genişlemesi üzerine büyük ağkeri kuvvetlerin toplanması, mem. leket dahilinde akisler bırakacak bir hâdise teşkil eder, Ve bu nokta üze. rinde fazla söz söylemeğe hacet yok. tur, Herşey, müttefiklerin vereceği kararlara bağlıdır Hayır, harbin yeni inkişafı, müt- tefiklerle onlara bağlı olanların ha. reketi yüzünden hasıl olabilir. Çün. kü bir memleketle bir uçta (F'inlanda tarafında) meşgul olduktan sonra ö- bür uçta onunla meşgul olmamağa sebep kalmaz. Yoksa müttefikler he. sabına yeni bir harekât sahası açıl. mıyacak olduktan sonra Finlandaya yardım meselesi de bahis mevzuu az ve ancak bu takdirdedir ki, Sovyet Birliği iki taraftan meşgul olmak mecburiyetinde kalır. " Bugün Sovyet birliğinde siraat İş. deri hep makineli vasıtalarla yapı'dı- i için Sovyetler kendi petrol istih- sallerine muhtaçtırlar ve onları na. zisttere yardımdan alıkoyan da bu- dur. Ayni vaziyet Sovyet biriiğinde- ki bütün faaliyetlerin nasıl durdurp. labileceğini anlatmaktadır. » Nazistler, Sovyetlerle anlaşmaları- nun ehemmiyeti hakkında mütemadi. yen bağırıp çağırdılar. Fakat onlar da neye güvendiklerini çok iyi bili yorlar. Polonyanın, Almanya karyi- sında yıkılışı, bunu gayet aşikâr gös- terir. Bir kaç sene önce Polonyanın, Swyetlere karşı muvaffakıyet kazan. mış olmusı da bunn İşaret eder. Se- beni, bu iki memleketin de askerlik bakımından llstenin sonunda olma larıdır. mese m Kont Csaky'nin Hayret Uyandıran Bir Beyanatı Londra, 7 (Husust) — Macar Ha riciye Nazırı Kont Csaky'nin bugün yaptığı beyanat, müttefiklerin siyasi mahfillerinde hayretle karşılanmış ır, Kont Csaky, Çeklerin istikbali hakkında söz söylerken, Garp devlet. lerinin vakitsiz vaatlerde halunmala- rının doğru ol ina anlatmıştır. Malüm oletyes üzere mo stssmamana harp gayelerinden biri de Çekoslo- vakyanın istiklalini kurtarmaktır. Bu itibarla Kont Csaky'nin bu sözleri, müttefikleri verdikleri sözü yapmak. tan âciz gibi göstermesi hasebile hay- ret uyandırmıştır. arti ulh Şartları (Başı 1 incide) Mühlet bu gece bitiyor Paris Soir gazetesinin istihbarına göre, Sovyetler tarafından teklif edi. len şartlar şunlardır: “Finlandada,Viborg dahil olmak üzere bütün Kareli berzahını, La. doganın şimali şarkisindeki bütün araziyi, Laponyanın şimal kısmı. nı, Hangoc limanını ve ayni isim. deki yarımadayı ve Petsamo mm takasından parça araziyi Soy. yet Rusyaya terkedecektir.” İsveç, Finlandanın cevap vermesi için on gün muhlet istemiş ve bunu istihsal etmişti. Şu balde Finlanda. nın vereceği cevabın yarın akşam gece yarısından evvel Moskoyaya gelmesi icap etmektedir. Ordu mukavemet edecek Nevyorktan — bildirildiğine göre, Nevyork Times gazetesi, bu mesele hakkında yazdığı bir yazıda bir kaç güne kadar bir mütareke yapılması- nın çok muhtemel olduğunu kayıt ve Paris Solr'ın yazdığı yeni Sovyet tek» liflerini teyit etfikten sonra tadır: “Bazı kimseler, Finlanda hüküme» tinin ağır şartları kabule temayül gös termesi halinde Finlanda ordusunun mukavemette bulunacağı mütalâusin- da bulunmaktadırlar.,, Viborg körlezindeki harekât Askeri vaziyete gelince, Sovyetler, Viborg körfezinin ilerisindeki burun. ları işgel için çalışmakta ve buradaki bazı yerlerde de tutunmuş bulunmak- tadırlar, Fin hükümeti, bugün 1920 sınıfım da silâh altına çağırmıştır. Esas iti- barfle bu sınıfın büyük bir kısmı gö- nüllü olarak halen vazife başında bu Tunmaktadır. Son harp tebliğleri Son Sovyet tebliği şudur: “Mühim biçbir hâdise olmamıştır Sovyet tayyareleri, Fia kıtaatını ve Pin askeri hedeflerini şiddetle bombardıman etmiştir. Hava muha- rebeleri esnasında üç tayyare düp müştür,, m