5 Nisan 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

DB. 4. YA a 5 NİSAN 940 TAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 400 Kr. 70 T Bene Bay 1 Ay Milletlerarası posta itlihadına dahil olmıyan memlekeiler için abone bedeli müddet sirasiyle 30, 16, 9, 3,5 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 258 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk Fal ilâvesi lâzımdır. Vizite Ücreti azetelerimizden birisi ortaya şu mühim (1) suali atir Doktorlarımız, vizlte ücretle. Yini peşin olarak mı, yoksa muaye. meden sonra mı almalıdırlar?,, Günlerdenberi, o refikimizin ilk Sayfasının en itibarlı köşelerini kap- an ve iç sayfalarının da, birkaç sü- tununu o tamamile dolduran mü. him () anketin mevzuu, #ualden ibarettir, Ve anketin muhar. tiri, muhtelif doktorlara, profesörle. Te baş vurarak soruyor. “— Siz muayene ücretini peşin Mi alıyorsunuz, yoksa sonra mi?,. Ne yalan yelim: Biz, bu ga. Yİp suale, bir türlü mâna veremedik: oktor, muayene Ücretini, mua- Yeneyi yaptıktan sonra, veya yap. wadan evvel istese, yahut ta hiç al. Masa, buna zenginin parasile çenesi. Mİ yoran o muharrir ne karışır? Fakat ya nezaketleri, yahut ta va. kitleri çok olacak ki, doktorlarımız, u suale cevap vermek külfetinden çmıyorlar, Ve hemen hepside, — ihtimal müstakbel hastaları imek endişesile — muayene tic. Tetlerini, muayeneden sonra aldık. lartnı, ve hastalarına daima emniyet lediklerini söylüyorlar. Fakat, anket meharririnin iddiası. wa göre, kıymetli ve maruf doktor. arımızdan bazıl, ayni suale şu karşılığı vermişi “— Biz, muayene ücretini peşin a- Miri: Çünkü içlerinde, kendilerini Muayene ettirip te, para vermeden #idenler var: İşi, gücü bırakıp ta, bizi dolandırmak istiyen açıkgözler. le mi uğraşalım?,, silis bir setapdarını enini Ve buna maddeten imkân bulamadı. İl takdirde, hile yoluna sapması,| iki bir sahtekârlıktır ama, hiç Yüphe yok ki, yeryüzünde mevcut Tbtekârlıkların eh masumudur, Ve 'U vatandaşın suçunu (') hafifleten sebepler, pek çoktur. Hattâ onun bu Suçu. işlemeğe o mecbur kalmasında, demen hepimizin suçu vardır. Fakat böyle olduğu için, her vatandaşın doktora gidip hile yolile bedava Muayene olunmasını elbette haklı bulamayız. Çünkü o hastaları bile yo. 'una götüren hâysti zaruretin ola mesuliyetini, külfeti ve zararını, Sade doktorlara veya sade bazı kim- selere yükliyemeyiz. hiPize düşen vazife, her vatandaşı, ile yoluna sapmadan - tedavi olun. Zök imkânlarına kavuşturmaktır. ten, tutmak üzere bulunduğumuz betli ve hayırlı yol da, bu yold Doktorlarımıza gelince, hırsızlı dolandırıcılar, sabıkalı karmanyol yâr, kasa hırsızları, eroin kaçakçı. YI, yankesiciler, manitacılar da bir in hasta olabileceğine göre, onla. ihtiyatını, sade tabii değil, za görmek bile lâzımdır. Kuldı ki, bize hayret veren tek doktorla hastası arasındaki *diye usulünün, bir mesele şekline ukulmasından — ibarettir. İstiyen yektor, muayene ücretini peşin a. , Çünkü, “ücret,, vermeden “sıh. s0 almak istiyen hastalar çoktur: göahha ,, vermeden “ücret, alan ktorlar olduğu gibi! yy kat bir koca anket mevzun ola. bik “mesele, , bu değil, bilâkis, j bu meselenin ruhunu kavra. 4MaYıp, tamamile sathında ve basit İsdikodusund kalmamızdır. MA amaaa İtalya Kliring Hesabı İşlemiyor Alt aydanberi İtalyaya yapılan aj cat Son günlerde durmuştur. İ- Yanın kliring hesabından bizden gatlâbu olan 3,5 milyon Türk lirası mekle beraber İtalyanlar bize n iyyon lira borçlanmışlardır. İtal, iring hesapları işliyemez bir va- Pe te girdiğinden ihracat yapılma. ktadır. İtalya için bankalar dahi evrakı mukabilinde tediyatta tra muyorlar. İtalyadan ithalât ta İnşa. İtalyanlar döviz elabile. gekleri memleketlere İthalât yapmaği viziy #diyorlar. Yalnız bu gibi dö- mayı, >emleketlerin talip almadıkları teker hesabile Balkan mem laç erine ve Türkiyeye gönderiyor. sadece bu| | misine, zırha, kanır, Siddetlendirilmesi Kararından Sonra eçen hafta içinde müttefik. ler harbi çabuk bitirmek & çin bir takım şiddetli tedbirler al. mak kararını verdiler: Almanya. yı, taarruz siyasetinin idamesi i. çin en fazla muhtaş olduğu ma delerden mahrum simiye ça caklar, bunun için bir yandan 8 lokayı kudretlerinin âzami haddı. ne kadar kuvvetlendirecekler, bir taraftan da Almanyanın bitaraf. lardan gördüğü yardımın. önüne geçecekler, Almanyanın komşula. rından ihraç edebilecekleri mad. delerin hepsini almak iddiasına kalkışmamakla beraber bu meh. suller arasından harp sanayii için en lüzumlu olan maden cevhe: ve bazı yağlar gibi maddeleri &: tin almak suretile bunların Al manyaya gitmesine mâni olacak. lar, İşte alınan kararların başlıcc. ları bunlar... Görülüyor ki, harp faaliyeti mihveri döne dolaşa yine gelmiş, iktısadi harp cephesine da. yanmış bulunuyor. Anlaşılan müt. tefikler petrolden evvel Almanya. yı Şimal memleketlerinden aldığı demir cevherinden mahrum etmi, ye çalışacaklar. Filhakika mode harpte demirin rolü petrolünkin- den aşağı değildir. Seferberlik başlayıp ordular bir kere toplan- maya başladı mı, dalgalı saç levha. lardan, dikenli demir tellere, mi yonlarca askerin başına geçi cek miğferlerden çantalarına konâ. cak mühimmata, hasılı kamyonu. na, tankma, topuna, tüfeğine, mer. tayyaresine, mo- törüne ve ince, nazik lerine ka. dar bin türlü mamulât için demir ister. Hele bir kere harekete ge- çilerek toplar, tüfekler, mitralyöz- ler ateş püskür. miye me ğini 45 hiç durmadan bunlâri arkasın. dan beslemek iâ- zım gelir. Senel rden be. tini demir üzeri- ne istinat ettiren bütün sapayiini harpleştiren Al manya 1871den beri — komşuları ü dekı üs tünüğünü koy- betmiş olmasına rağmen demir te. darikine çalışmış durmuştu. Lor. Tain havzasın; Fransaya terke moc. bur olan Almanya, diğer ocakla. rından bir senede çıkarabildiği 6 milyon tonu son senelerde & mil yona yükseltebilmiş, Avusturya. hin İşgali üzerine hudutları arası. Ba aldığı Styrla madenleri ve Çe. koslovakyadaki cevherler ile bu yekün ancak 1l milyona varabil. mişti. Halbuki bu miktar #ulh za. manının dahili demir san. ihti. Yaçlarını karşılamaktan bile çek uzaktı. Bu cihetle Almaya, her se. ne dışardan bir çok demir salın al. muya mecbur oluyor ve demir it. halâtı seneden seneye artıyordu. 1935 te 14, 1937 de 20,5, 138'de milyon ton... Bu 22 milyon ton demirin yüzde kırkı İsveçten, geri kalanı İspanyadan, Fransadan, Şi. mali Afrikadan ve Newfourdland İngiliz (o müstemlekesinden geli. yordu. Almanya sön senelerde Fransadan almakta olduğu demir. lerin miktarını azâltmıya çalışmış ve bir gün gelir de bu membadan mahrum kalmak icap ederse demir sanayiinin bundanmüteessir olma. ması için . tedbirler almıştı. Harp çıkınca Almanyanın hariçten te. darik edebileceği demirler yalnız İsveç cevherlerinden ibaret kal. di. Newfoundland, İspanya gibi deniz aşırı yerlerden demir gelme. sine abloka mâni oluyordu. Sov. yetlerden de demir almıya imkin yoktu. Çünkü onların demis; an. cak kendilerine yetiyor. Dahildeki |, membalar ise Avusturya, Çekos. lovâkya ve diğer yeni işgal edilen arazideki ocaklarla beraber bol he. sapla ancâk senede 15 milyon ton demir temin edebiliyor. Halbuki Almanyanın demir ihtiyacı sene. de 30 : 40 milyon tondu. Alman. yanın küçük bir komşusu daha var: Lüksemburg, onda da demir var a ma, verse verşe bu memleketcik 5 milyon ton temin edebilecek. Da. külde mevcut ham demir ile geçen senelerde tedarik edilerek saklan. İŞARETLER. La â Oranla tp BENLERİ VE Çer £5 sarın Il KERESTE, KÖĞİT.MİBRİT A. BAŞLICA OLMA YOLLARI i TEL 7 AL LM A 5 aa ii ie o) LAM e NY lr LE Le İGİLİ MAİ ni Jeveçten Almanyaya demir ve kereste giden deniz yollarını gösterir harita YAZAN: Faik Sabri DURAN mış olan stoklarr Almanya rica- linden Brinkmann 1939 şubatında Kolonyada verdiği bir konferans. ta 20 milyon ton olarak tehmin etmişti. Bu stok ta Almanyanm harp sanaylini pek ez bir müddet için doyurabilir. Bütün bunlar AL manyanm İsveç demirine olan şid. detli ihtiyacını gösteriyor. Yin. landanın arkasından İsveçin de harbe girmesi ve müttefiklerm Finlandaya yardım etmek için İs. veçe ordu göndermeleri ihtimal ve bu takdirde demir müvaridatının arkası kesilmesi gibi endişeler ile. dir ki, Sovyetlerle Finlanda ara- sında süratle bir sulh yapılması İ- çin Almanya ön ayak olmuştu. Jove 13 üncü asırdanberi demir ocaklarını işletir. U- zun zamanlar Avrupada demir ih. Taç eden yegâne memleket İsveç ol. © muştu, O zamanlar demir ocakları yalnız İsveçin orta kısmında Don. nemora'da idi. Sonraları şimslde Gellivara ve Kiruna'da, daha zen. gin damarlar bulundu. Hem bun- lar yüzde 60 demiri muhtevi bu. Junan en makbul cinslerdir. -Al manyanın kendi yerli demir cev. herleri ise yüzde 25 ten zıyad2 de. miri bulunmıyan âdi cinslerdir; Bunlar harp mamulâtı için lâzım olan ince ve hususi çelik imalinde bit işe yararmıyor, bü bakımdan da Almanyanın İsveç demirlerine İh- tiyacı vardır, İsveç demirleri iki yoldan çıkarılabiliyor: Biri ma. denlerin bulunduğu yere 240 kilo. metre uzunluğunda bir demiryolu ile bağlı ve Botni körfezi üzerinde. ki Lulea limam., öteki madenlerden 160 kilometre mesafede Norveçin Narvik limanı, Fakat Lulaa limanı Senenin yarısında, 1kineitesrinden nisan gayesine kadar bu: kandığı için kış mevsi radan ihracat yapılamaz. Bu mev- simde İsveçin bütün demirleri Nor. veç yolu ile Atlas Okyanusu cep. besinden çıkarılır. ik limanı daha şimali bir vaziyette olmasına rağmen bu kıyı açıklarından geçen golfstrim sıcak su akıntısının tesi. rile bütün kış donmadığı çok işe yarıyor, Harbin ruhurundanbe. Ti Narvik'te demir yükliyen A. man gemileri Norveç kiy! suların takip ederek rahatça cenuba İni. yor ve boyuna Almanyaya d taşıyıp duruyorlar, orveç kara suları harbin ba şındanberi Almanyanın İşi- ne çok yaradı: Şimal Denizinde ve Norveç kıyıları ile İslanda arasın. da İngilizlerin kurdukları ablokaya rağmen bu kıyı sulurından İstifade ederek Şimal Buz Denizine kadar çıktıktan sonra ablokayı jarıp ge. çen denizaltı gemileri ve Grsf Spee, Deutschland gibi Alman zırh. ları pek uzak sahalara kadar gi- derek müttefik gemilerine taarruz edebildiler. Rawalpindi İngiliz ge. misini batıran Deutschland bu yol. dân Almanyaya avdet edebildi. A. merikadan gelen ve önce Mur. mansk limanına iltica eden Bre. men transatlantiği de yine Norveç kara sularından geçerek yerine döndü. Graf Spee'nin Hint ve At. las Okyanuslarında batırdığı g3. milerden toplanan 300 kadar İn. giliz esirini Almanyaya geliren Altmark Alman gemisini de n'ha. yet İngilizler bu sularda tıkıştır. mışlardı. Norveç kıyslarına serpili bulunan binlerce sdalar arkasında ve derin sulu fiyorlarda rahat ve emin bir vol bularak Narvikten ge. üttefikler Almanyaya Şimalden Akan Demiri Durdurabilecekler mi? len demir yüklü gemtler Skagerak Boğazına yaklaşınca bir fırsat kol. liyor ve bir sırasını getirerek Da. nimarka sularına geçtikten sonra buralardaki dar boğazlara serpili mayinler arasından kendilerince malüm geçitlerden Alman limanla. rına atlayıveriy İşte İngiliz. lerin şiddetlendireceklerini bildir. dikleri abloka bu sularda tatbik e. dilecek demektir. Buralarda İngi- liz donanmasının sıkı bir fasliyele geçmesine karşı tabii Almanlar da demir yüklü gemilerini muhafaza için faaliyete geçecekler; bu halde yakında bir ikinci mühim Skage. rak deniz'harbinin vukun bekleno. bilir. Diğer cihetten yaz mevsimi yaklaştığı için Almanya İsveç de. mirlerini gemilerine Lulea lime. nında yükleterek Baltık yolu ile sevkini temin edebilecek demek. tir. Bu halde İngilizler, şimalden Norveç kıyı suları yolu ile Alması. yaya varan İsveç demiri akının durdurmakta geç kalmış olmuyor. lar mı? Yoksa İngiliz denizaltı ge. mileri geçen harpte yaptıkları gibi Baltık Denizine geçerek orada Al- manlsra güçlük çıkarmak tm isti. yecekler? Denizaltı gemilerine kar- $ı müdafaa sistemlerinde yirmi beş sene evveline nisbetle büyük iler. lemeler yapılmış olduğuna göre, böyle bir teşebbüste İngilizler ne dereceye kadar muvaffak olabile. cekler? A'rm gemilerinin kendi su. larında pervasızca gidip gel. melerine karşı Norveç hükümeti sesini çıkaramıyor. Fakat bazı Nor. veç gazetelerinde çıkan yazılardan anlaşılıyor ki, Norveş efkârr umu. miyesi hükümetin bu - hareketini tasvip etmiyor. Gün geçtikçe “Bi. zim gemilerimizi “batıran ve biz de onlarla harp halinde imişiz gi. bi vatandaşlarımızın canına kıyan Alman denizaltı gemilerini neden kara sularımızda himaye ediyoruz, Geçen Cihan Harbinde Alman tah. eto AYN Ellerine İlk Defa Kelepçe. Vurulan. Muhtekir (> 4 ““ Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Ge fotoğrafçısı mahke. meden çikarken, ellerine ke- İepçe vurulmuş bir muhtekirin fo. toğrafını çekmiş, gösterdi: — Ellerine ilk defa kelepçe vuru. İlan muhtekir.. Dedi, Fotoğraftaki şahsın siması, boyu veya endamı benim için hiç bir mâ. na ifade etmez. Fakat ellerindeki ke. lepçe, bir Cümhuriyet ve inkılâp zih. niyetini ifade ettiği için ne büyük mânalar taşıyordu. 1914 harbinin' zenginleri birer bi. rer gözümün önünden geçti. Vagon tcareti, vagon vesikası namı altında bu milletin derisini yüzen, saman ekmeğiyle karnı şişmiş çocukların gıdasından çaldığı paralarla Miloviç- lerin yatağını banknotlarla süsliyen, Krup fabrikalarının Şark bazirgân- lığını yapan, orduları Kafkastan Ga liçyaya bir fedakârlik akını halinde sürüklerken, bu askerlerin kaputla- rından milyonlar biriktiren zengina ler... Zincirleme ticaretin, her bir halkasına askerin, köylünün, hal. kın, hayatını geçirmiş, şahsi malı gi. hi satan, bu zinciri boynunda bir al tm köstek gibi iMtharla taşıyan har. bin muhtekirleri.... Fakat o zamanlar hiç bir muhteki- rin eline kelepçe vurmak değil, bu zinciri koparmak için şiddetli bir kanuna dahi lüzum görülmemişti. “Men'i İhtikâr Komisyonları, ihti. kür kalesinin karşısına geçmiş, bir söz yağmuru ile hücum tabyesi yap. mışlardı... Kaleyi içinden fetheden kurnaz ticaret zekâsı karşısında, bu komisyonların Sonbaharda yaprak döken ağaçler gibi sapır sapır dökül. dükl ördük. 1914 harbinden kan millet, hattâ onun yetiştirdiği nesiller bile bu açlığın, sefaletin, ih. tikârın bedelini" hayatlariyle, verem hastanelerini dolduran kurbanlariyle ödediler, Harp zenginleri burada tü. kenen her hayatı, Avrupanın barla. rında, Monte Karlolarda, kumar ma- sasının üstünde fiş gibi harcadılar, Zunneder misiniz ki, İstiklâl) Har. binde istilâ ordularma karşı istiklâl. lerini kurtarmak için harp eden as. kerin, münevverin içinde düşman kadar, bu yerli düşmandan tiksinen gayız Ve kin yoktu?.. “Saman ekmeği nesli,, dedikleri bugünkü nesil, inki- Kiba bu kadar bağlı ise, bunun sebe. bini biraz da bu yedikleri saman ek. meğinde aramak lâzım. Cümbhuriyet ve inkılâbı, ferdi saltanatı, imtiyazlı fertlerin bir milletin hayatı üzerinde spekülâsyon yapan saltanatı yıktığı İçin, seviyor... Ellerine ilk defa kelepçe vurulan muhtekir, işte bunun içindir ki çok büyük mânalar ifade ediyor. Suçtu, yalnız şeker veya un kaçırmak değil. bir milletin refah ve hayatını çalmak kadar büyük olan muhtekiri, millet karşısında, kanun karşısında mesul etmiyen, harp zenginlerine milletin azabi ve istırabı ile alay eder gibi zevk ve eğlence, istismar kapılarımı açık bırâkan Saltanat ve Meşrutiyet devriyle, İnkılâp devri arasındaki fark, işte bu muhtekirin eline vuru. lan kelepçededir. Devletçiliğin bariz mânalarından birinide bu Coordi- natlon kanununda ve kelepçede gü. rüyoruz. Umumi (menfaatin, karşı. sında, şahsi menfaatin, hattâ bugüne kadar teamül olan ticaret hürriye, tinin eridiğini, umumi menfaati sem- bolize eden bir kelepçenin içine girdiğini görüyoruz. Ellerine ilk defa kelepçe vurulan muhtekir, şahsi hür. riyeti, umumi menfaate feda eden hudutsuz, kontrolsuz, mesuliyetsiz bir ticaret hürriyetinin ellerine ke. lepçe geçiren bir Cümhuriyet ve in. kılâp zihniyetinin, canlı bir ifade. sidir, mama telbahirleri 1.2577000 istiap hac. minde gemilerimizi batırdılar ve 2000. gemicimizin ölümüne #ebep oldular. Bunlari ne Çabuk unut. tuk.,, diya şikâyet edenler çoğalı. yormuş. Bu kadar uzağa gitmiye ne hacet, bu hârpte de Almanlar, harbin ilk dört ayinda 23 Norveç gemisini balırmışlar, bunların isti. ap hacmi 62 bin ton. Halbuki ayni tarihe kadar Almanların harp ha- linde bulundukları Fransız gemi. lerine yaptıkları zarar 58 bin toni. Iâto hacminde 12 gemiden (baret idi. Bu mukayese de gösteriyor ki, denizlerde bitaraflar o muharipler kadar, belki de onlardan ziyade za. rar görüyorlar