28 Mart 1937 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 2
z Müe: Sümer Bönkın bir neşredilen 7 inci sayısın- da üç ayda Türkiyenin — endüstriyel kuruluşunu tetkik cden çok alâka değer bir yazı oku duk. Sanayii teşvik kanu nundan istifade eden mües seselerin 1932— 1934 / sene- lerindeki iInkişaf seyrini tet kik mevzuu olarak alan ve netiçede Türkiyenin iktisadi bünyesi bakımından ehemi- | yetli neticelere varan bu ya zıyı şöyle hulâsa edebiliriz! Wüessese adedi azalıyor İstatistik umum müdürlü ğü tarafından sanayil teşvik kanunundan istifade eden müesseselerin 1934 yılı vazi yeti hakkında neşredilen sa nayi istatistiklerinde göze çarpan ilk nokta sanayi mü- esseseleri adedinin 1932 ile 1934 arasında oldukça azal miş olmasıdır.. Hakikaten 1932 de umumi yekünu 1473 a - bulan bu — müesseselerin mikdarı 1932 de 1397 ye ve 1934 de de 1310 a düşme sidir. 1934 de 1932 yekü nundan 163 müestese nok- sandır. Azalma nisbeti yüz de 1100 dir. Fakat mücsse selerin sayıca azalmalarından, doğan — eksilişi, müessese- lerin keyfiyetçe inkişafları fazlasile telâfi etmiş bulun maktadır. İlk bakışta endüst- ri sahasında 1932 den 1934 €e kadar bir gerileyiş sanıla- bilecek olan mikdar azalışı nin ancak göz aldatıcı bir olduğunu rakamlar üzerinde tetkikimizi geniş- letince çok iyi fark etmek teyiz. Ve ehemmiyetce az mües- seseler faaliyetten çekilirken faaliyet vasıtaları ve istihaal- leri yüksek — ölçüde olan | müesseselerin — kurulduğuna şahit olmaktayız. Şu halde memleket endüstrisi strüktür değişmesini ifade.eden — bir merkezleşme hüdisesi karşı sında bulunmaktladır. Envestismanlar artıyor Müessese/ sayısının azalma sına karşıilık encüstedi mües seselerine yapilan enveslis manların ehemmiyetli suret te genişlediğini görmekleyiz. Meselâ müesseselerin maki nelerinin tahmini kıymetleri 1932 de 55:882,396 lira ık- en yüzde, 13:4 artışla 1933 de Ö3,372,793 liraya ve yüz de 109 artışla 1934 de Ö7, 761 807 liraya çıkmıştır. Mü esseselerin kendilerine ait olan binaların tabınıni kıy meti 1933 de 45,147,078 dradan 1934 de 50 793,118 liraya yükselmiştir. Her iki si birlikte müesseselerin um um envestisman yekünu 1932 de 101 U29,474 liradan 1934 | da 128,556,025 liraya çık | mişlır. Artış nisbeti yüzde | 27,:5 dir işçi ve İmalât arlıyor Envestismanlar birlikte Hu unsur nun tabil bir neticesi olarak | işçi ve imalât mikdarımın da | ’Teş&ıîki Sanayi Kanu- nundan İstifade Eden İ 1932 de çalışan 1473 müessesenin arttığını görmekteyiz kullandığı muharrik kuvvet 102,650 beyğir kuvvetinde iken 1934 de 1310 müesse se 136,258 beygir kuvvetine | r. İşçi mikdarı da 1932 ma de 55,321 den 69,150 ye imâlât ise 137,933,000 ira dan 182.739,000 — milyon Tiraya yükselmiştir. Büyük müesseselerin hâki- miyeti İstatistiklerin tetkiki bize eneüstriel çalışmaların daha ziyade büyük müesseselerin elinde temerküz etmiş oldu 19354 de mikdarı ğunu ve butemerküz tema- yülünün gitgide artmakta olduğunu göstermektedir. İs- tihsal mikdarları 500 O0U |i. radan fazla olan müestese: ler sayısı yalnız G3 dür, bun lar umumi yekünunun an cak yüzde 480 ini teşkil eder. Fakat bu 63 müessese bütün endüstride mevçud beygir kuvvetinin yüzde 57 *İne ve işçi mikdarının yüz- de 55 ine sah'ptirler ve ima: lâtın yüzde 62 sini vermek. tedirler. Fakat bazı endüstri branşlarında büyük müesmse selerin hâkimiyeti çok daha barizdir Meselâ istihraç sa: nayüi sahasında çalışan 23 mücssesenin yalnız Ö sı İşçi miktarının yüzde 83'78 ine sahiptir ve bu şubedeki ima- lâtın yüzde 7960 1nı ver- mektedir. Dokuma sahasın- da çalışan 3U mücesseden 13 ü yani yüzde 4,33 ü, dokuma endüstrisindeki bü- tün iİşçi mikdarının yüzde 54 59 unu ve imalâltın yüz:- de 67,79 unu kendinde top- lamıştır. Endüstri programının bu in- kişaf üzerinde rolü Fakat milli endüstriyel is tihsalin daha geniş ölçüde temerküzü hâdisesini bilhas- sa beş yıllık endüstri prog: ramının tatbikinden — sonra müşahede edeceğiz, Bu pro gram mucibince kurulan fab rikalar, biri veya birkaçı, bütün memleketin o saha daki istihlâkini tamamen ve ya büyük bir kısmı itibarile karşılıyacak genişlikte ünite lerdir. Meselâ Sümer HFan kın İzmit kâğıt fabrikası memleket kâğıt ihtiyacının yüzde ellisini karşılamakta dir. Şimdi aynı yerde aynı büyüklükte kurulmakta olan ikinci kâğıt fabrikasının ta mamlanmasiyle Lütün b âğıt istihlâkimiz bu iki fabrika tarafından — karşılanacaktır. Bunun gibi senede 180,000 ton demir , istihsal &decek olan Karabük demir ve çe lik fabrikası da, memleke- tin. bütün demir ihtiyacinı temin edeceklir. Pamukoendüsirisi Pamuk endüstrisi sahasın da Sümer Fankın bugün ça- gprEaaa aai verm aa iLiİMiZDEN HABERLER BERELEZM NÜ AiT BAD sseselerinİnkişafı Susığırlıkta Park..|Dünkü Maça Devam| Susığırlık Parkına Yeni Çiçek F ıdelerı Dıkzlı iliyor. Susığırlık Belediye parkı Susığırlık, 27 (Hususi) -— Burada havalar son günler- de epeyce açmıştır. Susuğır lık tam bir bahar havası iç - inde bulunmaktadır. Belediye iyi — havalarda halkın belediye parkından istifade etmesi için parkı Çifte KIIISİIIIİMHŞ alarak hir adamı öldürdü Sındırgının bir. köyünde feci bir ölüm vakası olmuş " tur. Evvelsi gece Işıklar kö yönden İsmail oğlu Hüseyin Hasan oğlu Veli, İbrahim oğlu Hasan, Aktaş köyün- den Ali oğlu Ahmet Taş köyüne gitmek üzere yola | çıkmışlardır. Yolda İsmail oğlu Hüseyin elinde bulunan çifte tüfengini karıştırmağa başlamıştır Tüfenk ansızın ateş almış tır. Hüseyin namlıyı yukarı doğru tutmakta olduğu için çı.lun kurşunlar zavallıyı ba şandan ağır surette — yarala mıştır. Hüseyin derhal ölmüştür. Vaka mahalline hükümet doktoru, müddelumun I, jan- darma kumandanı gitmişler. dir. Hâdise hakkında tah - ki t devam elmıktı dlr Iı.mı hıllnde bu'unan üç fabrikası (Bakırköy, Kayseri Ereğli) memleketin 171,984 olan iğ mevcudunun yüzde |-34,42 sine (59 200 iğ) sahip bulunmaktadır. Nazilli ve Malatya fabrikalarının #da tamamlanıp faaliyete geçme lerinden sonra 1938 de dev let endüstrisinin iğ mikdarı 97.700 ü bulacak ve hususi fabrikaların iğ mevcudu de gişmediği — takdirde memlekette mnvcud iğ mik darının yüzde 46 sı Sümer Bankın kontrolü altında bu lunacaktır. vütün Bu temerküz hâdisesi sa yesinde, İstihsal ünitelerini elinde bu'unduran — devletin istihsal ve istihlâk piyasala rını memleketin menfsatle rine göre tanzim imkânları- Da tamamiyle malik olacağı muhakkaktır. tanzime başlamışlır. Parkın arka tarafındaki parmaklık- ları ikmal edilmiş, yeni çi- çek şidanları dikilmesine ba- şlanmıştır. İ Ayrıca Cami meydanlığı da küçük bir bahça haline ıeılrılmııllr Edilemedi.. İhtilâ çıktı. Bandırmalılar bir golatuktan sonra saht- Yi terk ettiler, Ayvalıklılar galip eddedildi. —— B Gümesi birincisi Ayva hk İdmanyurdu ile C gü- mesi birincisi Bandırma İd- manyurdu dün karşılaşmış lardır. . İki takım arasında çıkan shulâf yüzünden maçın ni hayetlenmesinin imkânı ol- mamıştır. İhtilâfa Bandırma İdmanyurdunun — Bandırma Birli kisporun dan kadrosuna iki oyuncu almış olmi r. Hakem Birlikten Münir bu şekli gayri niza mi bulduğunu — anlatarak maçın ancak hususi mahiyet te olıhılecailnl ıoylemlıur Nekadar Zeytinyağ İstihsal Ediyoruz.. (Baş tarafı Birinci sayfada) dar olacaktır. Bundan başka vilâyetimiz — dahilinde de bir zeytincilik istas - yonu — yapılmak için ha zırlıklarda bulunulmaktadır. Buna ait tahsisat — gelince yeri istimlâk edilecak ve he- men işe başlanacaktır. Bu | zeytincilik istasyonunun he* | büz nerede kurulacağı kati | olarak tesbit edilmemiştir. | Yalnız Edremidde yapılma sı düşünülmektedir | — Ziraat vekâletince zeytin Mahsulün az olduğu yıllar da Şubat ortalarında iş'er biter. Satun fabriksları Ayvalıkta 1 2, Bürhaniyede 5 Edremitte 2, mecmuu 19 dur İmal edilen beyaz ve pirne sabun miktarı 3,350,000 ki lodur. Görülüyor ki vilâyetimiz tam bir zeytin mıntakasıdır. Hükümetimiz de lâyık ol- duğu ehemasliyeti vermekte ve yeni yeni tedbirler al | ciliğe dair hazırlanan kanun | mak suretile zeytinciliğin in projesi büyük millet mecli- sine verilmiş bulunmaktadır. Bu kanun çıktıktan sonra Türkiye zeytinciliği yeni bir | inkişaf ve faaliyet devresine girecektir. Vilâyetimizin bi İhassa zeytin istihsalinde eh- emmiyetli bir yer tuttuğu için yeni yapı'acak teşkiılât da daha ziyade — vilâyetin zeytin mıntıkalarını alâka dar etmektedir. Filhakika vilâyetimiz da htlinde tahminen altı mil yondan fazla zeytin ağacı vardır. 46,120 hektar kadar tu tan bu zeytinliklerimizden 86 milyon kilo kadar zeylin maktadır. bundan da 16 milyon kilo yağ istihsal — edilmektedir. Bu sucetle Türkiyenin istih sal ettiği zeytin yağının yüz de ÖZ sine yakın miktarı vilâyetimizden çıkmaktadır. | köy Ayrıca zeytin yağlarımız nefasetile Lütün dünyada haklı bir şöhret kazanmıştır. lılşıfı yollınııı ıçmıklıdır Bürhaniyede Köycü -| | | Maç bir müddet d."'â etmiş, Bandırmalılar Ayva” hklılara bir gölde atmışlar | | dır. Fakat bilâhara Bandıf ma İdmanyurdu maçı hust | | si olarak kabul edemiyecek lerini söyliyerek sahayı t etmişlerdir. Bunun üzerin? Ayvalık İdmanyurd” Bandırmalılar aleyhine moni çekerek galip addedil.| mişlerdir M Buna nazaran bu gün Ğ 15 de A gümesi birincisi İdi gücü — ile Ayvalık karşıla! caktır. Bu - suretle bunların gali bi bölge şampiyonu olacak | ar. sarARitecesa — Ayvalık llııınyuıduıııı Halkevinde! temsili İ Maç yapmak üzere | mize gelen Ayvalık İdm yurdüu. — gece — Halkı “Ana, adlı piyesi temsil © | — mişlerdir. | Ayvalıklı 'eııçlerlı verdi leri n üsamerede — yüzli halk bulunmuştur. Salon t mamen dolmuştu Gençler “Anar piyesif muvaffakiyetle temsil etmif ler ve çok - alkışlanımı d mışladır. di lük Çalışmalar.. Köylerde le Kültür Hareketlerin! Ve Tavukçuluğa, Arıcılığa Ehemmiyet Verilmektedir.. Bürhaniye, 27 (Hususi) — Bürhaniys köylerinde kanu- | nun İcap ettirdiği çalışmelar çok Iyi gitmektedir. Bu hu susta güzel neticeler alın. Bu çalışma'ar — bLilhassn kültür. ve umar bakımından verimli olmaktadır Köylü çocu! nan tahsll siz kalmamaları için hazır lanan 937 bütçesi ile yeni mektepleri inşasına, köy — varidalını arttırmak için de zeytinlikler ve arazi açımına, ayni zamanda ta Zeytinyağ v sabin fabr.kaları | vekçuluk ve fenni arıcılığa Ayvalıkta 27 fabrika, |/ me- ngene, Bürhaniyede 23 fabrika, 30 fabrika vardır. Bu rakamlara nahiyeler de dahildir Erdekte 4 tane fabrika, 17 adedet de yağ mengenesi bulunmaktadır. fabrikalarının tür Mahsul bu fabrikşların faaliyeti Teş- rinisanı nihayetinden Mart Edremitte 4 mengene miktarına Bütün yağ mecmuu 84 göre | ortalarına kâdar devam eder a önem verilmeğe başlan miştir. Sürhaniyede ilk dela dle- | tak ağaç bayramı yapıldı. Bürbaniye, 27 (Hususi) Bütün memlekette ağaçsevgi sini uyandırmak ve yurddaş: ların bu yönden — bilgilerinit | arttırarak topraklarımızı ye her — tarafında ağaç bayramı Türkiyenin kutlulanan 4 |İâyet umumi meclisi şilliklerle bezemek gayesi ile | köylerinde ilk defa 21 mart pazertesi günü pildi Geceleyin Halkevi M sümeresinde de Seyyar 2€? | Dtiün bakım işyarı B. Cet bu gönün kıymeti hakkı! bir söylev vermiştir. Bürhaniye Halkevi göttü| rit kolu üyeleri 21 397 | de İstiklâl piyesini muval!" kıyetle temsil ettiler m mereye katılan Ar kolu supları bu vesile ile v çalışmalarının sonucunu - topladıkları sürekli a Ti la görmefirsatını elde ettif” ler Diğer kollar kendi alef vııiııı kmıhı. İzmit, 27 (AA) — malarını bitirmiştir. Yeni mali yı: içinde mli işler yapılmasını MAĞ a Haa el e U0eSE Bürhaniyenin de içinde ve | laşmıştır. B
