13 Eylül 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

13 EYLÜL 1935 CUMA 9” UN 7 A O V CU " SAYIFA'A: Aeomşularımızda neler oluyor? - YRAK'TA: $ Bağdad'tan 25 ağustos tari - hiyle Nir İst gazelesine yazıldığı- ma göre Bağdad'tan Hayfa'ya bir hususunda yakınlaşma olmuş! nunla beraber Bağdad'la ydkılı çevenlerde, bu anlaşmanın henüz, Büsbütün bitmiş ve kesin olmadı- ı söyleniyor. Irak hükümeti, bir müddetten- beri büyük harbta ingilizler tara- fından ingiliz askerlerince kulla- mahmak üzere yapılmış olan İrak demiryollarının kime aid olacağı hakkında İügiltere ile konuşma - Tarda bulunmaktadır. rak tabif olarak, kendi toprak- larından geçmekte olan biricik demiryohrmun kendi kontrolu altı- na girmesini istemektedir. Bu nok- ta, geçenlerde Londra'ya geldiği zaman hrak dış bakanı Nuri Paşa ile İngiltere hükümeti arasında münakasa zemini olmuştur. © zaman bu konuşmalardan hiç bir sonuc çıkmamıştı. Alınan haberlerden bugünlerde bu konu: mwe yeniden canlandığı ve konuş- maların ilerlediği anlaşılmakta dır. $ Şam sanayi sergisi için hazır- İnnan piyango biletlerinden her işyara maaşma göre bir mikdar verilmiş ve bunların bedeli finans bakanlığı tarafından ağustos aylı- gımdan kesilmiştir. Ancak bu ara da aylığı keşilen Şam kadısı Şeyh Abdülmuhsin El Üstüvani Efendi #irazda bulunmuştur. Kadı efen - ditüze bakanlığına gönderdiği wrzwun bir mektubta, piyangonun bir mevi kumar olduğunu ve bundan Götürü ne kendisi ve ne de yanın - daki “mahkemei şeriye,, memür - larının böyle bir günaha katıla - mıyacaklarını bildirmiştir. Tüze bakanlığı bu mektuba werdiği cevabta, bütün dayre iş - yarlariyle beraber asıl fetva dayre- sini eruntayan Şam — müftüsünün de aylığından piyango bileti bede- K kesildiği halde onların itiraz et- mediklerini bildirerek kadı efen - diyi iddiasında haksız göstermek istemiştir. Fakat kadı efendi buna da iti- raz ederek müftünün süküt et - mekle bu husustaki (gayet sarih) “nehvi şer'i,, ile günahtan kurtu - Tamryaca ğnı bildirmiştir. Bu mesele, hükümetle ilim çe- wenleri arasında tuhaf bir anlaş - mazlık doğurmuştur. SURİYE'DE $ Türkiye'deki okullarda oku- mak üzere, bu sene de Antakya Hsesinden epiyce talebe Türkiye - ye gilmeğe hazırlanmaktadırlar. $ Ağustosun 30 uncu gününe rastlıyan türk kurtuluş — bayramı her yıl olduğu gibi bu defa da An- takya türkleri tarafından munta- zam ve parlak bir törenle kutlan- mış'ır. Bu yıl aydın Antakya ba - yanlarının da katıldığı bu bayram Asıbayundaki “Asmalı — bahçe, adiyle tanılan mevkide yapılmış, gündüz türk gençleriyle kızları taraftan ulusal şarkılar söylen - miş, büyük günün etrafında ayrı ca söylevler verilmiştir. Gece de bütün bahçe hususi surette yapı - lan taklar ve kandillerle donatıla- vak geç vakte kadar pek neşeli ve coşkun bir kayat geçirilmiştir. Bu törende, gerek türk haf ı nin gösterdiği düizenle ve gerekse güvenlik ve polis seflerinin göster- diği büyük hürriyetseverlik bil - hassa memnuniyet ve sevinç — ile kayde değer. Yabancı gazetelerde okuduklarız Cenevrede atılan yeni adım 7 eylül 935 tarihli Taymis gazetesi “yeni bir girişim,, başlığı altında Bir baş bethe yazmız- Her. Bu yazıda beşler komitesinin ne için kurulduğu, ne yapacağı ve ingilizlerle Fransızların ital- yanlara karşı dırumları ne olduğu uzun #zadıya anlatılmaktadır. Bugünlerdeki duramu aydın - tatacak önemde olan bu yazıyı dilimize çeviriyoruz: » Cenevre'de işlerde bir çıkmaza gir. mesi ihtimali bir beşler komisyonu ku. rulmasiyle şimdilik — ortadan kalkkmış gibi görünüyor. Anlaşmazlığı ortalan kaldırmmak ü aere kurulan komiteye olduğu gibi bu yeni kurula da italyanlar itiraz etmiş- lerdir. İtdiyan delegeleri, 1906 andlaşma. smmı imzalamış devletler sıfatiyle Tran. sa ile İngilterenin möseleye iİlgi gös termelerinden ve İtalya temsit edil. meksizin İşi kotarmağa yanaşmıyacak- larından hoşnud görünmektedirler. Togiliz ve frarısız delegeleri bu beş- ler komisyonunda üye olan öteki üç delegeye işi brrakıp bir tarafe çekil- mek İstemişlerdir. Fakat bu #ki devle. tin giyabında ne Lehistan, ne de Tür. kiye bör karar vermek dileğinde değil. dir. Eğer italyanlar verileo kararları din. lemez ve yapılan önergelere itiraz e- decek olursa o zaman açıktan açığa bir ilgi kesimi yapmak gerekecektir. Dün konsey ilk önce özel kir top. dantr yaptı. Ondan sonra yapılan genel toplantı- da başkan seçilecok komisyandan bah. settikten sonra italyanların oy vermek. ten çekineceklerini söylemişti. Gerçek. ten Baron Aloizi habeş mümesalllerinin orada hazır bulaunmasını protesto ede. zek toplantıya gelmemiştir. Bunun için karar oy birliği ile ve- rilmiştir. Bu yeni kurulun konsey toplantısı biter bitmez toplantıya başlaması is. tenmiş olduğundan bunlar, — ispanyol Çarşamba ve pupmhı Bgünü lopu #ırtınalardan sonra dünkü toplantı sç. nucunda alınan kararlar, her ve kadar bütün bütün müsbet vaidlerle dolu de- gilse de gene az çok umud verici bir mahiyettedir. Uluslar Sosyetesinin barış makinası İşlemektedir; onun için barışçıl bir ka. raya ve yatışmaya varılması urnud olu. nabilir. İlk iki gön içinde italyan delegele- rinin söyledikleri söylevler ve yaptık. Jarı bareketlerden — Şu anlaşılmıştır. ki onlar, İtalyanın uluslar — sosyetesine karşı girişmis oldukları yükenleri ye- Tine gteirmeğe yanaşmamış, yalnız and. Taşmanın on bir ve on beşinci madde. lerinin tatbikine konseyin hakkı ol. madığı noktasında ayak diremişlerdir. İtalyanlar yatıştırma komisyonunun kurulmasına da ayaı itirazları yapmış. Jardır, Bereket versin, ingiliz ve fransız delegeleriyle diğer delegelerin döleni ve sabırir bekleyişi sayesinde kapı açık kalabilmiştir. Bunun önemli bir başarı ulduğu in- kâr olunamaz. Yatıştırma komisyonu meselesi, t. ier asamble'nin pazartesi günü toplan- ması karar altına alınmamış — olsaydı. belki de bir çılmaza girecekti. Üyeleri daha çok ve yönetilmesi daha güç olan asamblenin meydan okumalar karşısın. da konsey kadar — tahammül ve sabır pösterip gösteremiyeceği şüphelidir. Fransız ve ingiliz delegelerinin du. Tumu, takındıkları tavur gerek italvan Jara, gerek bütün dünyaya bunların herhafigi bir özel asığa bağlanmıyarak sadece Uluslar Sosyetesi andlaşmasının gerektirdiği yolda barışı korumak gay. retinde bulurdukları kanaatini vermiş tir. Heabesistan tarafından Uluslar Sos. yetesine yapılan başvuru, andlaşmanın ©n birinci maddesine — dayanmaktadır Bundan daha evelki başvuru ise and- Taşmanın on beşinci maddesi — üzerine yapılmıştı. Dün kurulan kormite ne bu madde dairesinde ne de herhangi bir formü! ile çalışmakta değildir. Bu çalışmanın özü “İtalya ile Ha beşistan arasındaki anlaşmazlığı her yönden gerçinlemek ve bu suretle işi barış yolu ile kotarmağa çalışmak,, tır. 'Tutulan bu çalışına metode italyan. karı tatmin etmek içindir. Bu suretle herhangi bir etki altırda kalmmıyarak metelke genel olarak her bakımdan in. celenmek ve bir kutarışa varmak iste. necektir Bu süretle komitenin enine bayuna çalışmasına hiç bir şey cagel eknıya- cak, anlaşamaslığa daha geniş bir alan. da bir son vermek imkânları aranacak- tır. Hethalde bu komite Pari& konuşma. larımndan da asığlanacaktır. Şimdüye kadksı dekegeleri tarafından yapılması isten. miş olan anlaşamazfığı diplematik araç- larla ortadan kaldırmak dileği, şimdi Ulutlur Sösyetesi ve könsey makinası tarafından benimsenmiş bulammaktadır. Bu suretle hem anlaşamazlık balunanlar, hem de nötürler çalışılmaktadır. Herhalde komitenin çalışmalarında haröket noktası, İtalyaya yapılan ve 0- nwn tarafından reddedilen - önergeleri içinde tatmine ingiliz ve Eransız | incelemek olacaktır. Bu öneeğeler her. halde onarılabilir ve tadil olunabilir. Habeşistan, kendi erkinliği ile aykı- rı düşmermek şartiyle her türlü önerge. beri kabul etimeğe hazır bulunmaktadır. Ne yazık bi İtalya, hentiz, asker kuv. veti ile erkin babeş ülkesini saptetmek ve yıkmak umırnhı ayrılmış — oldu. Bunu göste, Güyrlte'de tedlye kadar oluğ bi ten Bökliseler, bunu pekiştirecek mahi. yettedir. Her geçen gün italyan hükümetine Habeşistandaki kendi dileklerinin akıl dairesinde verilmiş garantiler sayesin- de sağlanamıyacağı kuşkusuuu vermek. tedir. İngiltere ile Fransa İtalyaya kendi. Bine yardım etmek için ellerinden ge. den her şeyi yapmağa hazır oldukları- ni bildirmişlerdir. Konseyin öteki üyeleri de aynı çeyi yapmağa hazır bulunuyorlar. Şimdi çalışmakta —olan komitenim varacağı sonuç ve kararların Paris'te başarılamıyan başarıyı başarması umu. dunu _ııvüğî için Bnemlidir. Uluslar sosyetesi ve Fransa.. İtalyanların doğu Afrikasındaki sı- yasalarının gelişimini, yalmız, sömürge- lerin nasıl kuzüldüğünü — bilmiyenler kavrayamaz. İçlerinden en önemli üçü. nü saymak için söyliyorum, ister İn. giltere, ister Fransa veya Birleşik A- merika hükümetleri olsun, — bunların hangisi, sömürgelenici zora başvurma. dan- ve yalnız idealizm ile kurmuşlar. dır? İngiltere'ye, Jamecon ve Secil Re- des'ten başlıyarak Lord oberts ve Kiş. ner'e varıncıya kadar, Hindistanın is. tilasını, Mısır Sudanının işgali ve Ba. erlerle Transval'da yaptığı harbı mer hatırlatrıak Tazımdır? Fransanın Büjo ve Lamorissiyer'. ile başlıyarak Güro ve Liyotey'e gelin. veye kadar, sücl kuvvelerine dayanarak güney Afrikasına yayılmasını, Federi. den Arsinar'a kadar, doğu Afrikasın: istila edişini, Briyer d'İze) ve amira) Kurbe, amiral Piyer ve general Galiye- ni'nin, Hind körfezinde — yaptıkları işleri mi akla getirmek gerektir? Ve €en sonra, Birleşik Ametrika hükümet)e. tinin de 1286 dan bugüne kadar, nası! ilk önce kırmızı derilileri, ondan sanra da esmer derili meksikalıları — Avrupo kıtasından daha büyük olan bir saha. dan atarak yerlerine kendilerinin yer. leştiklerini mi hatırlatmalı? Şu halde, kendi egemenliğini, teci- mini, ötorite ve refahını sağlama bağlş mak için istilasma tığradıkları medeni uluslardan hiç bir şey İstememiş olan kıtalar ve uluslara tatbik etmiş olduk ları bir metodun. italyanların — kullan- mak istemelerine kızmak, sahte bir gö teriş değildir de nedir? Fakat, böyle bir gösteriş yalnız tiksinilecek bir şey olmakla kalmaz, onun arkasıma saklanıp kendilerini korumak istiyenler için de çok tehlikeli olabilir. Çünkü böyle bir durum, bütün dünyadaki sömütgelerin genel olarak yeniden gözden geçirmek meselesini ortaya atabilir. İtalyanların Haheşistanı bir sömür ge yapmak istemeleri gerçekten haksız bir hareket ise, ingilizler, Afrikadı Kâhire'den Kap'a kadar ve Asya'da d- Hayfadan Singapura kadar olan sömür gelerini hangi hakka davanarik —kur muşlardır. Fransa da, Tunustan Kaza- blanka'ya ve Ceravir'den Brazavile k. dar genişlemesini nasıl izah edebi Admerikalılar Filininlerde. — Teksas ve Arizona'da ne yapıyerlar? Londra, Pa: riş ve Vaşington'e yaptığı bir iş, na. srl olur da Roma'ya yasak edilir? Üyle ise, bisse kapılan taassubu bir yena bırakalım; çünkü böyle bir taas. Sub bazan insanın kendi işine de yara maz! İyisimi, meseleyi olduğu gibi ele alalım ve akla yakm gelecek biz anlaş- Yazan: Hanri Beranjer Fransız sendsı diş komisyon başkalı: manın yapılıp yıpıwı düşü. nelim. İtalya, sömürgecilikte bugüne ka dar yapılmış olan işlerin ananasına du- yarmakta, İngiltere ise Ulustlar Sosye. tosi paktına başvurmaktadır. — Roma. vaktiyle Kiçner, Gürzon, Roberts ve daha başkalarının başardıkları — işlerle böndi yerini sağlamlaştırırken İngilte. ve, Versay andlaşmasının bir ilişiği a. Tarak imzalanmış olan Uluslar Sosye tesi paktını kendine siper yapmağa ça hışıyor. İngilterenin, son on beş yıl içinde, Kayser'in ve alman mareşallarının ce. zalandırılmasını istiyen maddeden vaz geçişinden tutumuz da, Lozan'da tami- rat işlerinin tastiyesi ve Uluslar Sos yotesine karşıt bir tavur takırimış oldu. gu halde Almanya ile tek başına bir de. miz anlaşması yapmasına varıncaya ka dar, birçok bâdiselerle bu paktı ve Ver say andlaşmasını parçaladığını — hatır. Tatmak, İtalya için —düsünülemiyecek derecede kolay bir iştir. İngiltereye de. İtalya ve Fransaya, kendilerinin ileri sürdükleri arzu üze rine, Habeşistanın, — 1923 de — Uluslar Sosyetesine eşit haklı bir üye olarak a. Tındığını hatırlatmak kolay geliyor! “ ” Bü mesclede de, bütün dögmatik inadçılığı ve her devletin, iç veya dış sıyasasında işine gelmeyince yan çiz. diği veya aldırıs bile etmediği arstulu sal düsturlara karşı değişmer bir hal. de olduğu iddia edilen yükümleri, bir yana barakalım. Filf yahut da türel, na. sıl olursa olsun, mutlak olan şeyler, sö mürgeci büyük , devletlere pek de fay- dalı olmıyacak olan evrensel harblara ve yeni bir dünya durumuna çığır aç- miş olur. Uluzlar Sosyetesinin faydalı bir ku. rum olduğuna şüphe yoktur; fakat o. nun varlığı bir panzehir değildir. Bun. dan başka, o kendi kendini tutacak bir duruma da girememiştir. Birleşik A. merika hükümetleri. ilk önce onu, cu mür başkanı Vilson ile meydana ge tirdiler. ondan Sonra da senato ve bir. çok cumur baskanları adını bile — işit- mediklerini söylediler. — Almanya ile Japonya'geri çekilerek, ssyeteyi çok zayıf düsürdüler Bundan dolayı, Ce nevrede, habrs meselesini düzeltip iyi leştirme üsül'eri kullanılırken, cok dik katli davranmak Vâzımdır. Bir bakıra. dan Uluslar Sosyetesi — bir ilâçtır “ma, gük küvvetli bir dozaj kullanılacak ©- hursa, bir anda hem helimi hem de has. tayı öldürebilir. İtalyaya getince, © da kendini, Mu- solini'nin birçok defalar söylediği gibi, Habeşistandaki hareketin “sırf bör eö. mürge meselesi,, olduğu biçiminde tel- Biliyormusunuz Bi0 aa $ Tas'ın Tokyo aytarının ha - berlerine göre Sanhı şehri kıyrla rından geçen iki Japon vapuaruı çin polisi tarafımdan atese - tutulmuş - tur. Bunun sonu, çinde Tenmszin şehri güvenlik direktörü iaponlar tarafından yakalanarak — hapse atılmıştır. 13 ağustosta So-va-ne yakımın- da iki japon askerinin çinliler ta rafımndan hakarel görmesi japan - larla çinliler arasında yeni anlıx - mazlıklar doğurmustur. B- d>n dolayı 14 ağustasta japon kor - mayı çin hükümetine yeni bir >a- ta vermiştir. Tas'ın Sanehay a-t.- rımın haberlerine göre çin H>l müfrezeleri Si-cu-van i!baylığının hınvındn ilerliverek San-pan seh- rini almıtlar, Han ilbaylığına girmislerdir. Nankin — askerleri mağlüben çekilmektedirler $ Alman okullarında her der - sin başinda öğretmen sağ elimi kalı rarak bir Nazi selamı verir ve: — Hayl Hitler! diye bağırır. Çocuklar da aynı selamı ve aynı sözü tekrarlarlar. Ders H “en de bu yapılır. Bu okullarda tarih, cografya mukadderat bakımımdan okutulur ve Versay andlaşması eokunarak Almanya'nın fazla top- rağa olan ihtiyacı hatırlatılır. Böyte törenler ana okultarında bile yapılır. Hattâ Grim'in — peri masalları tarzında resimli bir ki - tab yazılmıstır ki bu, yedi, sekiz yaşlarında olan alman çocukları- na Hitler'in ve nazi devriminin bikâyesini anlatır. Bu kitabta “İngiltere ile Fransa'nın Alman - ya'yı nasıl öldürmek dilediği, harb vasıfasiyle banun nasıl ger - çekleştirilmek — istenildiği, takat yiğit ve kahraman alman asker!-- rinin savaş boyuma atılıp düşman- Tarım yurdu çiğnememesi için na l göğüs gerdikleri,, anlatılma't»dır, Bu hikâye şöyle biter: “harb - t n sonta Hitler isminde Bir asker tanrıya alman ulusu için yalvartp yakarmış, tanrı da ona su sözleri söylemistir: * Sen, Almanva'yı bu felâket- ten kurtaracaken !, $ Rusya Sövyetler Birkz bugün kücük bir hastayurdu icin füzumlu olan bütün geresler” tası- yan elli tane hastayurdu uçoğı vardır. Bunlarda dört, beş hasia, iki uçak tayfası, bir hasta bakıcı ve bir iki doktor bulunur. K. 19 numaralı hastayurdu u - çağmım pilotu olan Dorkoev, batı Sibirya'sında 20 günlük bir weuş ice-isinde 96 dafa tarlalara. bos - tanlara, ırmak kıyılarına. yanı ön- ceden ucak inmesi icin harırlan - mamış olan yerlere inmeak dene - mesini başarı ile yapmıştır. Orada Kızıl haç ve kızıl ay ku- rumları, yalnız hastalara yardım etmekle kalmamakta bu türlü ©- c.ıklımhllımhınm da ilgikle “HÜML A idüğnk kinlere pek kaptırmıyacak olursa, da- ha iyi etmiş olur. İnsan, tarihin/geçmiş devirlerine hir Böz atacak olursa, "suya sabıma dokun. mayan sömürge metelesi,, diye bir çe- yin olmadığını hemen anlar. Bugün sö. mürge meselesi yoktur. Bugünkü gün. de yalnız arsıulusal meseleler — vardır. Habeş mesclesi de işte bu bakımdan, Nil kaynaklacı, Kahire'den ta Kapa ka, dar varan diyagonal ve Akdenizle Hind okyanusunu bağlayan hat dola. yrsiyle arsıulusal bir meseledir. Eğer harbın önüne geçilmek isteni. Myorsa, anlaşmak Karmdır. Bu işte her. kesş elinden geleni yapmalıdır. Mutlak olan şeylere, maddelere ve nas balindi olan hükümlere saplanıp kalıanmış olan devirler çoktan geçmiştir. Şimdi yapı- Tacak olan — şey, hâdiselerin nisbetini kavramak, zaman ve mekâna göre ma. kul bir surette hareket etmektir. — NoyeFraye Prese'den