24 Kasım 1929 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

— 8. — VAKIT, — 24 Teşrinisani 1929 — Edebi bahisler “San'at cemiyet için ! Büyük İngiliz edibi 71. G. Velzin hâyatı ve eserleri iğ, H.G Vel etrafında en çök münakaşa ve dedi kodular dö- nen, en çok hücumlara maruz kalan mukarrirlerden biridir. Hat- ta şöhretinin o bir da buna Omedyundur, — diyebiliriz. kısmını Bilhassa. son senelerde zamanı- Dın san'at fikirlerine, san'at cere- yanına büsbütün aykırı giderek bem münakkitlerin bir kısmını, kem de genç edipleri kızdırmış, bir çok patırdılara sebep olmuş- tur. Ingiliz romancılığı kendini * kıssadan hisse çıkarmak , sev dasından kurtardığı, . muharririn mevzuuna karşi bir hâkim vaziye- tinden. çıkıp bitaraf kalmağa çalıştığı bir zamanda, Velz gittik- çe artan bir kat'iyetle aksi cihete yürümüş; * San'at sırf sanat içindir , şi kuvvet — bul cukça, o ayır, sanat ce Diyete hizmet içindir , diye ba Zirmıştır. Bu cihetten Velz bizim lanzimatçılara benzer - çünkü herşeyden evvel coşkun bir gaye adamı, bir teşkilatçı, bir müced dittir. Unutulmamalı ki. bu biraz da Ang'o- Sakson zihniyetidir. bir İngiliz kafası gayesi o'mıyan her banği bir şeyin vücu- duna pek oka Zeten son zamanlarda İngilterede alan su katılma- (Realizm) ve ( Natüralizm) ceryanları sırf Fransız ve Rus tesirile doğmuş birer harekettir; Velz: için > edebiyat resim gibi kendi kendine buga“ ye değil, bilâkis mimari gibi ibir vasıtadır. Tam r sebep göremez. &ddi bir şekil * Benim Faidesi olmıyan şeye taham- müi edemem!., diyor, Bu itiraf ları duydukça münakkitler hücum etmişler, onlar. hücum ettikçe Veiz köpürmüştür: “ Yarın terbiye görmüş, ruhu yarım açılmış, bir takım biçare insanlara dair bir sürü sersemce romanlar yazıp sizi güldürecek miyim saniyorsunuz ? Bu zavallı, küçük insanların güdük, mahdut hayatları | o Karanlıkta hepsinin ruhunu görmiyorum: O ruhlar ki tıpkı hasta o çocukların, -besisiz, bakımsız hasta çocuklarin vücut- ları gibidir - bin türlü acı düyar- lar da ne olduğunu. anlıyamazlar, Söyliyemezler, şaşkın, şaşkın tür- lü, türlü huysuzluklar, hırçınlıklar eder dururlar, , (Kipps romanın dan | Velze göre insan bir. sahıs, değil, cemiyete olan münasibetile * İçtimai bir mabluk , tur. Velzin ne bu biçare mahluku, nede önün kurduğu cem'iyeti beğenmezi Kendisi der ki: “ Ha- yat, Olduğu şekilde,“ hiç işime yarrmaz, . yalnız beni “ham eşya olarak alâkadar €der. Eğer bu kargaşalığın içinden bir şey yapıp çikarmak ümidi ©'ınasaydı dün. yaya bakmağa tahammül edemez. Yazdığım ““ktöplar bep değişmekte. olan hayatların, “ya. kut hayatı değişlirmeğe teşebbüs edenlerin. bikâyeleridir. . Hiç bir zaman hayatı o duğu gibi “Tem. tenkit ve teceddüde teşvikten ibarettir.,, Bu itiraflar (o karşısında insan şu suali sormak isler: Öyle ise Velzin san'takârlığı, edebiyattaki sil, etmedim. Eserlerim, mevkii nerededir ve nedir? Ha- kikat şu ki: “ Velz kendi arzusuna rağmen san'atkârdır. Hikâyecilik, iki kalem darbesile ünütulmaz — şahsiyetler yaratmak kudreti, her hangi bir vaz'iyetin ruhunu kavrayıp teşrih etmek i kabiliyeti Velzin yaradılışı, de- bası icabatındandır. Yoksa o bu şeyler için çalışmış, yorulmuş değildir. San'atkâr doğmuş olma sına rağmen yazı yazmakta ga- yesi ba'kın gözünü açmak, cemi- yetin kendisince vahim olan vazi- yelini göstermek, mürşitlik etmek- tir, Velz,- gün“ geçtikçe, bu ga- yesinde muvaffak. oluyor. Velz, bir ayağı edebiyat, bir ayağı fikir sabasında, umuzuna dünyanın gailesini yük'enmiş bir * Kolos ça benzer. Bu tarif, her ne kâdar münakkitlerin lebine, ve Velzin aleyhine 'çikiyorsa da, © nun bütün. kusurlarını örten bü- yük meziyetleri vardır. Mevzuu ne olursa'olsun, samimiyeti;' coş- kun, yaratıcı zekâsı; keskin tah- lil ve teşrih kabiliyeti © her şeye hâkimdir, Velz istediği: kadar“ Ben ha- yatla olduğu gibi alâkadar deği- lim. ,, diye tepinsin, münakkitler de istedikleri kadar, “ Velz gözeleciden başka bir şey değil- dir ,, diye bağırsınlar muhakkak Velz İngiliz edebiyatında . sarsıl- maz bir mevkie, gençlik üzerin- de silinmez hufuza maliktir. Velz her şey : yazmıştır. din; tarih, içtimaiyat, hikâye ve saire; fakat onun edebi “eserlerini üçe ayırabiliriz : (1) Jülvern tarzında- ki, garip, fenni hikâyeleri, (2) Orta halli, basit insanların hayatı, (3) birer “ Tez ,, olan roman ları, Velz işe birinci grupla başla- mıştır. . Bunlar fantastik, harikul- âde ve fenni romanlardır. Bun- larda da Velzin sanatkâr ruhu hâkimdir. Onun cevval muhayye- lesi makinelere şahsiyet vermiş, tipler yaratmış, bilhassa “ Efsane bahanesile ,, büyük hakikatler söylemiş, dünyania istikbaline ait fevkalâde ohülyalar (o kurmuştur. Bunların bazıları açıktan açığa mecazii bazılari sadece hareket ve harikalarla doludur. * The Invisible Man ,,, “ Time Mac- hine,, , “The War of the Werlds,, , “The İsland of Dr: Moreau, bu tarz eserlerinin en * caziplerin- dendir. İkinci. grubu: “ Kipps ,,, “Lo ve,and Mr. Lewisham ,,, “The History of Mr. Pol'y,,.. ismindeki romanları teşkil eder, Bütün ki- tapları içinde en edebi olanları hatta bazı münakkitlerin fikrince Velzin edebi istikbalini temin edecek eserleri bunlardır. Burada Velz kendi iddiasına rağmen ha yatı samimi surette “ temsil ,, etmiştir. Bu hikâyelerin kahramanları tahsilsız, görgüsüz bir takım bi- çarelerdir. Bunları dar ve mahdut hayatlarında, dünyadaki güzelli- ğin, (o hakikatin © mevcudiyetini uzaktan uzağa hissederler ve on İsra yetişe bilmek için bir takım | başa çıkılmaz maaialarla boğuşur dururlar, Bu devir İngilterenin en zengin, İnsanı ölüm uykusun- dan uyandıran kavga! İki kıskanç zevce kocaları- nın tabutu önünde foksika şehrade, geçenlerde pek şayanı dikkat bir hadise vuku bulmuş tur. Meksika şehrinin en muteber ve zengin çifçilerinden Aljandra OGarm ölmüş, ik doktor tarafından muayene olunarak öldüğü tahakkuk (etmiş ve defnine ruhsat verilmişti, Mütevelfa çok dindar bir katolik olduğu için din merasim icramna baş lanarak o cesedi evindeki © mabede nakledilmiş, herkes çelenkler getirerek taziyete gelmişlerdi. Meğer müteveffanm bir değil iki karısı varmış, birisi baş ucunda ağlar. ken ikincisi ansızın meydana çıkarak kocnunın cesedini kendi evine götür- mek istemiş © iki kadın. arasında bu yüzden başlıyan kavga şiddetli bir mücadeleye dönerek ikta de birbirinin saçını yolmağa başlamışlar, Ölünün cesedi yanında vuku bulan kavga gerip bir şekilde U nihayetlen- miştir. Taburunda yatan 8lü ansizın kımıl. damış, - yerinden kalkmış ve etrafında kopan — gürültünün © sebebin & sormuş Taziyete “gelen doslar» bu - manzara karşuında dehşete uzrıyarak kaçmışlar, dişarda ö'ünün tekrar dirildiğini söyle- işleri Muazzam bir teşebbü Alman mühendisleri koca bir denizif suyunu boşaltıyorlar Buraya bir müddet sonra 20 milyonluk bir in kütlesi yerleşecek Şehir ahalisi bu vak'adan haberdar İli olunca ölüyü görmek © için İİ toplanarak eve hücum © etmişlersede bane halk! polise müracat ederek kalaba- liğin hücuma dan kurtulmak istemiş, ve ancek Yüzlerce askerin yardımile kurtulabilmişi-rdir, Zengin o çiliçiye neden dönduğünü sordukları zaman; — İki kskam hadının gavgan, patırdını Hpsanı ölüm uykusundan bile uyandırıyor Dimiştir. eme in leme Eczacı mektebi Tahsil müddeti iki sene- ye mi indirelecek? Eczanelerin . tahdidinden (sonra Eczacı mektebine rağbet pek Ziya- de . azalmıştır. Bu mektebin sivil kısmına bu sene ancak bir kaç te lebe kaydolurmuştur. Diğer taraftan Eczacı mektebi proğramının tensik ve tadili tekarrür etmiştir. Bu aralık öç sene olan tahsil müddetini iki seneye indiril- edilmektedir. Diğer bir tasayvura göre, Eczacı mekte binin sımtı ilga edilecek, hayata MESİ tasavvur birinci talebe onun yerine len fükültesinin P.CN, sınıfında bir sene fizik,kim- ya, büyvanat ve saire gibi mebadi dersleri - okuyacak, meslek derslerini okumak tzre iki sene müddeti tahsilli £czacı tebine girecektir. ondan sonra mek- Dişçi mektebi programlarında da tadilât yapılacak, bazı dersler ilga edilecek, onların “yerine mesleki dersler gösterilecektir. — en rahat ve fikir sahasında en bunaltıcı bir surette durgun ol duğu devirdir. Memlekette bu yağlı ve atıl zenginliği temin için ticaret ve sanayi iki ahtapot gibi aşağı, ve orta tabakanın çocuk- larını yakalar, daha gözleri açıl. madan, ruh öldülücü bir yekne- saklığa, “çalışmak, yemek ve uyu- mak, esaretine mahküm eder, Bütün eserlerinde. olduğu gibi vak'alar, şahıslar son derece canlı örüşü korkusuz ve açıktır. Mihri Hüseyin Son zamanlarda Alman mühen disleri muazzam bir plân ile meşgul olmaktadırlar. Bu plân Şimal denizinin büyük bir kıs- mının kurtarılması ve bu süretle garbi Avrupada iskân sahasının mühim bir surette arttırılması sayesin takip otunkisli, VW. karıdaki resimde şörüldüğü veç- hile gayet cesim bir set Şimal denizini evvelâ bir göle tahvil | edecektir. Bunun üzerine gölün suyu tulumbalarla Bahri muhiti Atlasiye akıtılacak ve sun'i göl kurtulacaktır. Göl zemininin ga yet münbit olacağı ve hatta maden kömürü ve petrol men- baları da meydana çıkarılacağı ümit olunmaktadır. Bu plân her ne kadar ha- yalperestane gibi görünüyorsa da fen noktai nazarından mev- | kli icraya vaz'ı gayri kabi değildir. Bu sayede meydana çıkarılacak arazi esasen bundan takriben 500000 sene evvel kara iken arazinin sukutu üze rine denize tahavvül etmiştir O ! zamanlarda İngiltere Avrupa kıta- sına merbut bulunuyormuş ve insanlar İngiltereye gitmek için | Manş denizini katetmeğe mecbur | olmayup kırlardan ve tarlalar. dan geçerek giderlermiş. Ş'mal denizinin kurutulması için mevzu bahsolan proje İngil terede SpurnHead noktasından başlayarak Danimarkanın ş'mal noktasına kadar uzayan bir set İnşasından ibarettir. Bu settin temel'ni mukaddema deniz su- ları içinde kaybolup giden eski bir silsilei cibal teşkil edecektir. Settin tulü takiben 800 kilo. metre olacaktır. Diğer küçük bir set de Manş ka patakcaktır. Bu setlerin inşası hitam bulduktan sonra muazzem tulumbalar işletilerek © içeride kalan sular dişarı atılacaktır Şimal denizinin cenup tarafları- nm üçte ikisi nadiren 30 metre deriniği tecavüz ettinğinden bu müthiş ameliyatın nistelen kısa denizini | bir zamanda ikmal © ümit olunmaktadır. / Bugünki vapur seferleri demir ve otomobil yoli olacak ve münakalat sabi yeni şehirler Okoleniler * edecektir. J Şunul TT Helgolant adası ve Frizf yeni memleketin dağlar tecessüm edecektir. Haf” manı memleket ortası! bir şehir haline gelecek kanalı denize doğru “ gâne bir mansap kalmak ğ daha Ren, Tems ve E'p neh arazirin su altında k* için bususi setlerle başk lere akıtılacaktır. Bu zamlacak münbit ar si, milyondan fazla bir nu”. kânma kifayet edebilec edilmektedir. Yalnız ? tetbikinden ziy8' 1 İ edilecek arazinin İngilt€ ziyade tevsi eĞt sureti | çika. Ho'anda, Alman” nimarka arasında ne #9 sim olunacağı keyfiyet” daha müskil (o olacaği edilmektedir. ml kl ap Me Çarpışmalaf Çin - Rus hudadö! bitenler Moskova, 23 (A AY rofskiden bildisiliyor: ki karip ordusu kıtas” ç' on yedisinde vuku bu "dl arruzunu defederek tef arazisinde de takip Sekiz binden faz'a çe ve üç yüz Çin gabitik alınmış ve ayrıca o” ve mühim miktarda * malzeme iğtiram olu” Bır tashih Dünkü nürhamizda 1 # faaliyetinden babi: YOR” yy rında “istikbalden çok "Üy led sehven bedbiniz İz 3 miştın Okunurken zi bu yanlışığı tashih ediy