13 Aralık 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

zak, 8 VAKIT 13 Kânünuevvel 1931 —— : Tasarruf haftası dolayısıl. Başvekilimiz mühim bir hitabe irat ettiler “ Biz, inkişaf eden, yeni vesait yaratan bir milletiz !,, Milli tasarruf haftası dolayısile Başvekilimizin bir nutuk irat et- tiğini birinci sahifemizde yazmış- tık, bu nutku bervechiati der- tediyoruz : Milli igtısat ve tasarruf müca- delesinin ikinci senesini bitirdik, Şimdi üçüncü senesine başlıyo- ruz. Nadir teşebbüsler vardır ki baiz oldukları müsbet mahiyeti ve zaman geçtikçe bütün mille- tin alâkasile onun senci devriye- leri bayram leri gibi umumi milan re teşkil eder. buğün onlardan biridir. Iki sene evvel tasarruf ve iktisat müca- ve müşkül şerait içinde baş- Hanımefendiler, Beyefendiler, hatırlarsınız, iki sene evvel 1929 senesinin bugününde milli para- nın kıymeti üzerinde hasıl olan büyük teşevvüş milletin umumi endişesini ve marakımı tahrik et- mişti, Milli paranın kıymeti üze- riwde alman tedbir bugün için it mütcarife kabilinden her memleketin kabul ettiği bir usul- dür. Fakat, o gün bilhassa milli paranm kıymetini tutmak için mili tedbirlere çok ehemmiyet veriyorduk, Biz milli paranın kiymetini totwak için mali ted- birlerden ziyade iki mühim âmi- le istinat ettik. Bunlardan birin- cisi milletin itimadı, ikincisi ik- tasadi muvazenedir. Milletin itimadım ruhi müva- âmili olarak aldık. Iktısadi müfazeneyi memleketin istihsal ve iktihlâki .noktai nazarında mütalea ettik. Milletin emniyeti- ne İstinat aden milli para iki sene zarfında Kıymetini muhafa- za elti. Ve ehemmiyetini daha çok tebarüz ettirdi. İşte iki sene sonra, bugün, görüyorsunuz ki, devrilmez zannolunan dağlar te- meline kadar sarsılmış ve Türk parası sapsağlam Türk vatan- m eb bulunuyor. (Şid- detli alkışlar) Türk parasını saklamaktan ise köğede bucakta buldukları ecne- nn bankaya yatırmış hepsi çok acı sukatu hayallere uğradılar. Ümit ediyo- rüz ki, bu tarzda milli paranın kıymetini takdir etmemiş olanlar aldıkları derslerden ati için mü. tenebbih o olmuşlardır. O Hulâsa eğbniyet âmili filen kendisini gös- termiştir; kıymetini ispat etmiş- tir. Sabit olmuşturki, bugün bir Töre için en kuvvetli en sağlan hiç sarsılmaz ve asla endişe edil- miyecek olan para, Türk para- sıdır (şiddetli alkışlar). Vatandaş Türk parasma olan bu itimadını tecrübeye müstenit ve milli, va- tani hissiyatının emrettiği vazife olarak muhafaza ediyor. Bu asil ruhi âmili muhafazaya saik olan nokta şudur: Milli parayı tut- mak için B. M. Meclisi ve onun hükümetleri her tedbiri almıya azmetmişlerdir. Dahilde ve ha- riçte bilhassa sabit olmuştur ki, bu azim ve karar milli parayı zuhur edebilecek her ihtimale i emin vaziyette bulunduran başlıca âmildir. Her memleket kendi parasını tutmak için ne derece tedbir alacak, bangi kıymette tutmağa çalışak? acaba parasını mahsus- mu düşürüyor? Muayyen bir noktaya varmak için mi ufak te- fek temevvücata müsamaha et- miştir. Bunların hududunu bil- meğe ne imkân vardır ne de buna karışmağa (salâbiyetimiz. Fakat Türk için muhakkak olan vaziyet kendi parasıdır. Paresı- nın kıymetinde, o kiymeti mu- hafaza için alacağı tetbirlerin şekil ve cinsinde Türk için te- reddüde mahal yoktur. Türk parası için bütün vatandaşlar, her şeyi düşünebilirler ve vatan- daşların bütün kudretlerini tem- sil eden büyük Millet Meclisi, her tedbiri alabilir, Vatandaşın bu bususta kat'i bir karar sa“ sahibi olması lâzımdır, Size ve huzurunuzda bu millete karşı tekrar söylüyorum; Türk para- sını mi için alınan tedbir- lerin isabeti sabittir. Alınan tedbirler ve kararlar kat'idir. Bu tedbirler kifayet et- mezse behemebal B. M, Meclisi- nin kararı dahilinde daha isa- betli tedbirler alınır. Onun için, Hanımfendiler ve Beyfendiler; iki senelik acı tecrübelerden sonra anlaşıldı ki, paramız bütün memleket paralarının en sağli- mıdır, Ve ati için kıymetinden endişeye asla mahal yoktur. (Ak kışlar ). Tosa rruf etmek için Türk parası olarak birkaç kuru- şunu bir tarafa atabilen vatan- daşların akıllarını tebrik ederim. Milli paranın kıymetini muhafaza etmek için bizim esas tuttuğumuz diğer yol, milletin umumi haya- tandaki açığı kapatmaktır. Ne ka- dar kazanıyorsa, azami o kadar sarfetmek.. Bu düstürdür. Bütün milli hayatta bunu tatbik ettir- mek için çalışıyoruz. Bu noktai nazardan resmi ve hususi birçok tedbirler alınmıştır. Alınan resmi tedbirler umumi hayatın serbestisini müteessir et- miyecek hudut dahilindedir. Hu- susi tedbirler ise sureti umumi- yede bilhassa bize bu toplanda- ya vesilesini bazırlıyan milli ik- tısat ve tasarruf cemiyeti gibi birçok teşvik ve irşat vasıtalarile millete hepimiz ne kadar kaza- nıyorsak azami o kadar sarfet- mek lüzumunu telkine çalışmak- tayız. Geçen senelerde bu hu- susta müsbet çalışıldı. Fakat, dünya buhranı, fiatların düşük- lüğile tezahur eden buhran tabii yollardan milletin istihsal ve is- tihlâk muvazenesini, daha doğru tabirle satış ve alış muvazenesini tutmıya imkân bırakmadı. Onun için nihayet muvazeneyi maddi ve riyazi bir surette tesis etmek için müdaheleye mecbur olduk. Son defa ittihaz uttiğimiz ted- birin mahiyetini bu tarzda mü- şahede etmek lâzımdır. Ithalâtın tabdidi o üzerinde aldığımız vaziyete temas edeceğim. Alına bilecek umumi tedbirlerle, teş- vik vasıtalarile hârice sattığımız malın fiatı kadar satın almak ne- ticesini elde edemeyince bu se fer hükümet kuvvetlerile itbalât miktarını tahdit ederek müvaze- neyi rıyazi bir surcite tesis et meğe teşebbüs ettik. Pu Lusus- ta en evvel teşebbüs alanlardan değiliz. Bütün memleketler bu endişeleri izhar ettiler ve peyder pey tedbir almağa başladılar. Hariçte alınan tedbirlerin bey nelmilel mübadele âleminde Tür kiyenin mevcudiyetini müdafaya saik olması tabii idi, Onun için bu tedbiri aldık. Bu tedbir, ithalât ve ihracat mavazenesini müdabele ile tan- zim etmek tedbiri, iktisadi ve Telgraf Haberleri Romanyada neler oluyor ? YunanistanPrens Nikola iki ay evinde i Balkanlar Atina, 11 ( Hususi) — Yünan hariciye nazırı M. Mıhalâkopulos, Avala namındaki Yoğuslavya ajansı müdürünü kabul etmiştir. Avala ajansı müdürü, Türkiye- Yunanistan ve Bulgar.stan ara- sında bir itilâfı müselles akdedi- leceği haberinin doğru olup ok madığını sormuşlur. Yunan hariciye nazırı bu su- ale cevaben demiştir ki: Yunanistanın siyaseti pek saribtir. Biz bilhassa Balkanlarda bakem misakları akti suretile sulhu mesalemeti terhin etmek istiyoruz. Bu misaklar sayesinde, kit devletler arasında tahaddüs edebilecek ihtilâflar sulhen hal- ledilecektir. Binaenaleyh Yuna- nistana dost devletlerin şüphele- rini uyandıracak itilâflar akdet- miyeceği gibi, eskilerinin zara- vin lem yani dostluklar ara- Runik M. Hover'in mora im teklifi korku tevllt etti. Fi Ilderle- ri içtima ediyor Vashington, 12 (A.A.) — Harp borçlarının tekrar tetkikine te- şebbüs edilmesi fikrini ortaya süren M, Hoover'in telkinatına karşı efkâr umumiyede izhar edilen korku, vaziyette vahamet husulüne mâni olmak için M. Mil İs'in kongrenin ker iki fırkasının Vaşington,( A.A) — Fırkaların kongredeki gruplarının liderleri Reisicümbur M. Hooverin teklif- lerinden mütevellit vaziyet hak- kında tetkikatta bulunmak üzre bir içtima yapacaklardır. Amerikanın dahili istikrazı Washington, 12 (A.A)—Geçen milyon dolarlık hazine istikraz tahvilâtı, 484 milyon dolarlık bir fazlalıkla kaydedilmiştir. Bulgaristanda Beynelmilel ziraat kongresi mesaisini bitirdi Sofya, 12 (Hususi muhabirimiz telefonla bildiriyor — Beynelmi- lel ziraat kongresi yarın mesai- sine nihayet verecektir. Kongre- de bulunan murahhas murahhaslara sarayda bir öğle rm verecektir. m ongreye iştirak eden müllet- lerin eyi memleketlerine kar- şı müttehit hareket etmeleri ve sanayi memleketlerinden ancak hububatlarımn alınması şartile mubayaatta bulunulması kongre- ce esas o'arak kabul edilmiştir. — a İspanyada Cumhur reisi bezini iy başla, Madrit, 12 (A. A.) — Dünkü yemin verme merasiminden son- ra, M. Zamora meb'usan mecli- sini tetkederek riyaseti cümhur sarayına gitmiştir. Mumaileyh yollardan geçerken kalabalık bir halk kitlesi kendi- sini çılgınca alkışlayordu. Yeni reisicümhur, sarayın bal- konundan asker kıtalarının geçit resminde hazır bulunmuştur. Bu sırada tayyareler riyaseticümhur sarayı Üzerinden uçüyorlardı. Ispanya kab'inesinin istifası Madrt, 12 (A.A) Kabine gant 17 de istifa etmiştir. mali hayatımızda aksülâmeller yapacaktır. İktisadi hayatımız- | daki aksülâmeller, serbestçe ve ucuz fiatla almak istediğimiz hapsedilecek Sebebi âmirlerinden müsaade almadan evlenmiş bulunmasıdır Bükreş, 9 — Romanya kralının kardeşi prens Nikola ile madam Dumitresko'nun izdivaçları husu - sunda İlfov mahkemesi kararmı vermiştir. 1926 senesinde Roman- ya hanedanına mahsus kanunun maddeleri mucibince mahkeme, bu izdivacı olmamıs gibi telâkki etmektedir. Bu maddeye naza - ran hanadana mahsus her izdivar- ta adlive nazmı hazır bulunacak ve İvalm muvafakati olacaktır. Bu karar verildiği zaman prensle karısı Romanvada değil lerdi ve sazeteler, bu vüzden ka- rarın tath'kiin müskül hir vazi - yete girdiğini yazmahtalırlar. Ay nı zamanda. vrensle karısr. mah « kemenin celbini alamad'klarm - dan mahkemede hazır bulunama- mıslardır. Biikreş, 10 — Prens Nikola. reisi bulunduğu yüksek divanı harp tarafmdan, mafevklerinden! müsaade almadan evlendiği icin iki ay kendi evinde hapse mah - küm edilmistir. Prens müddeti mevkufiyetini Oravizadaki köşkünde geçirecek-i tir. (VAKIT — Prens Nikola, trplu kral Karol gibi, bir kadın sevmiş, ve ailesinin mümaneatine rağmen onunla evlenmiştir. İ Maceraları bütün Avrupada çalkanmakta o olan meşhur'kral| Karolün kardeşi, ne garip ki, ay-| bir takım “eşyadan ya mahrum * kalacağır, yahut mahdat miktar- da alacağız. Mali hayatta uğra- dığımız müşkülât devlet bütçe- si ve idarei hüsusiye gibi umu- mi müessesat bütçelerinde va- ridatın azalmasi suretinde teza. hür edecektir. Ismet paşa bundan sonra ithalâlın tahdidine sözünü nak. letmiştir; Eğer ithalâtın tahdit olunduğu devirlerde memleketin istihsalini arttıracak, hiç olmazsa muhtaç olduğu maddelerden bir çoğunun dahilde tedarikini mümkün kıla- cak tedbirler alabilirsek, o zaman ati için memleketin iktisadi ha- yatım daimi bir muvazeneye bağ- lamış oluruz ve ilerde bu ted- birlerden her gün biraz daha kurtulmuş oluruz. Eğer itbalâtın tahdit olunduğu devirlerde yiye- ceklerimizi, bilhassa giyecekleri- mizi harice muhtaç olmiyacak kadar veya harice ihtiyacımızı azaltacak kadar dahilden tedarik edecek olursak iki üç sene sonra memleketin vaziyeti, iktisadi vâ- ziyeti, dahili inkişafı ve iktısadi muvazenesi, bir çok tedbirlere ihtiyeç bıraktiıyacak bir kuvvet- ve resanet kesbetmiş olacaktır. Badehu ismet Pş. sözlerine berveçhiati devam etmiştir; ithalâtın İ tahdidi suretile aldığımız ted- İ birler üzerine memleketin her tarafında temas ettiğim vatan- daşların ciddi endişelerine şahit oldum. Bu endişe tedbirin feyizli olduğu kanantile beraber mem- lekette ihtikâr ve suistimalâta Karolün müşaadekârlığına nail olamıyor. ) Bir habere göre de Prof kadından değil haklarınd"” vaz geçiyor . Viyana, 9 — Romanya biraderi prens Nikolanm Savean namındaki dul kadini? ' divacmm feshedildiği haberi sasarzdır. Prens veni karısından va? mektense kral ailesi azası haiz olduğu haklardan vaz £ meyi tercih etmektedir, Pre mirinin muvafati olmaksızı lendiğinden askeri divan ta! dan iki ay hapis cezasına edilmistir. gildir. Fakat, heyeti & nu arzetmek isterim ki edilen tedbirin isnbetinde HZ ittifak ediyor. Alınan ted nasıl suistimallere mahal veri, ğini herkesin | bilmesi suist ciliği yıldırmak için başlı! bir kuvvettir. Mütcakiben İsmet Paş# * çakçılara (o naklikelâm demiştir ki: Kaçakçılar, milli paranın vetine (o kastedenlerdir. ve iktisadi muvazeneyi ii yenlerdir. Kaçakçılar bir devlet bütçesini tabrip p Devlet bütçesinde 1 ele huk bir açığa meydan için son zamanlarda baş ğumuz çareleri, tekmil “ip ücret ve yevmiyelerden ; bir kısmını kesmek tinde kaldığımızı hatır! Görüyorsunuz ki ka devlet herinesine el u28' namuslu vatandaşların o rine daha evvel el uzatif © | yorlar. İsmet Paşa konferans, deki sözlerle nihayet VET , Biz ilerliyen bir milletiz egali şaf eden bir milletiz. pi dolup taşmış arlık yaP ilet ge işi kalmamış olan ke giliz. Mütemadiyen yaratacak ve mütemadiY©” liyecek olan milletiz. alkışlar) vi yet Yolumuzdâ her mani ye raf edecek ve behemi”. | yeceğiz. (Şide'etli sikaşlaf 'Çoban meb” & ( Skar e mahal vereceği endişesidir. Her rastgeldiğim arkadaşım, herkes bilâ istisna resmi salâhiyeti ol- sun olmasın bana bu endişeleri cesaretle ve mübalâğa ile söy- lediler, Bu endişeler ilk günler- de çoktu, Bugünde azalmış de- pehlivaf 8” Haber aldığımıza gö re çoban Mehmet, il b rafından şehrimize ii Mehmet pehlivan burağ? eml