16 Mayıs 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

“ büy a9 sene zarfında dünyanın katie, memleketleri arasında ra- muvâsalâ temin edilmiş » On, azami on beş se- n zarfında, zerre kadar rahat- W olmadan Londradan Madrite Berline beş dakikada var- e mümkün olacak, Londradan ti e Bu hayalâta benziyen beyanat, ilik âleminin en mühim *kânndan sayılan ve hali hazırda dünyanın en salâhiyettar fen İarıyla birlikte çalışan dok- tor Herbert Chatley'in sözleridir. Doktor Chatley'le Massaşuzet tül tümunu müderrislerinden Mofesör Goddard, Fransız mü- çini profesör Tusault Piltrie anyalı profesör Herman O- ei, birlikte çalışarak bu yeniva- emmül ellirmek istiyorlar. Bismarkı ğe getirmişlerdi. üşmek zamanı gelmişti. Mdekrz Beş sene içinde Londradan Nevyorka bir saatte gidilecek ! Ister inarun, isier inanmayın... Yarının insan taşıyacak makineleri ! orka bir saatte gidilecek- | Doktor Chatley vapılacak ra- ketlerle yarım asır sonra kame- rede gitmek mümkün Ola- cağını söylüyor. (Fakat önü- müzdeki” beş sene zarfında Avrupa o merkezleri (o arasında muntazam seferler || tertibi mümkün olacaktır. Mesela Lom dranın Kroyden tayyare istas- yonundan baraket eden insanlar i iki dakika sonra istedikleri yere gidebileceklerdir. Profesör Oberth, Berlinle Lon- dra arasındaki mesafeyi birkaç saniyede katedecek bir makine icat etmiştir. Makinenin müte- addit şarj odaları vardır. Bunla- rın her biri vazifesini ifa ettik- ten sönra otomatik bir surette yere düşüyor ve bin millik me- safe nihayet bulduğu zaman pa- raşütle yere iniyor. Profesör Goddard mensup. ol- duğu darüllünundan mezuniyet -ala-| kında tecessüs edecektir. K f .5.5552552 05000000... 000505500 LL |, Man 730 amımı TARIH EL KİTABI mma, Mânya hükümetleri merkezi Berlin olmak üzere bir müttehit heyet vücu- başvekil intihap etmişlerdi. Cenup Alman m tleri gizli muahedelerle harp vukuunda (Prusyaya yardım etmek N in ittifaka dahil olmuşlardı. Prusya bu suretle kuvvetlendi artık Fransa F Harp sebebi de kolayca reydana çıktı. İspanya krallığı (meselesi Tânsayla Almanya arasında harp sebebi oldu. Çünkü Almanya İspanya Ya Hohenzolern hanedanından birinin tayinini istiyordu. Fransa bunu 1870 te harp başladı. Strazburg ve Meçi zapteden Almanlar Parisi muhasara ettiler Paris >3Ptolundu. Kıral Vilhelm Versay sarayında imparatorluk tacını giydi. Muahede mucibince Almanya Alsas — Loreni zaptetti, Fransa 5,5 Milyar altın frank harp tazminatı ödedi. hal Alsas Loreni zapteden ve büyük bir servete sahip olan Almanya der « iy yemileşti ve müstemleke siyasetine sahip oldu. Büyük harbin başına Jİ için elbise kiralamak üzere kiracisına > İngilterede meraklı bir S— VAKIT 16 MAYIS 1932 dedikodu Elbiselerini kendisine bir türlü yakıştıramıyan Nazır! Meğer ziyafetlere gitmek için elbiselerini kira ile kaldırıyormuş Geçenlerde İngilterenin müstemle - kât nazırı Mister Thomas gâyet mü - him itiraflarda bulundu. Bu nazırm resmi kabullerde ve ziyafetlerde giy - diği elbiseler, kendisine bir türlü ya - kışmaz, karikatürristler onun bu ha - Tinden İstifade ederek türlü türlü ku - rikatürlerini yaparlardı. Bir kör gün evvel İngiliz nazırma; neden elbise « lerini iyi bir terziye diktirmediğini sorarlar. Meğer nazırın terziyle a - Jâkası yokmuş! Kendisi bütün bu el - biseleri kiralar ve bir kaç Sterlin ki - ra mukabilinde resmi, gayrı resmi mükellef ziyafetlerde bulunmak im - kânını elde edermiş! İngiltere müstemlekât nazırı bir kaç gün evvel, bir ziyafette bulunmak uğrar ve her zaman kiraladığı elbise - yi almak ister. Fakat ondan evvel gelen bir zat, bu elbiseyi alıp gitmiş. Bunun üzerine nazır, kendisine, büs - bütün yaraşmıyan başka bir elbise kiralamıya mecbur olur ve yeniden bir alay tufanı içinde kalır. Bu hadise Londra gazetecilerini a - Tâkadar ettiğinden bunlar meseleyi biraz daha derinden tahkike koyul - lurlar, Bu hafta içinde Londranın en müh- teşem remi kabulleriaden biri yapıla. cağı, erkek kadın bütün davetliler en mükellef, elbiselerini giyecekleri için tahkikat daha fazla meraklı bir ma »| hiyet alır. İngiliz muhârriri Harold Albert'in anlatışma göre, İngilterenin en ileri Aristokratları içinde bile kiralık tü - yaletlerle kralın huzuruna çıkanlar vardır, rak fenni teşkilât tarafından ken- disine verilen 20000 Sterlinle Raket tecrübeleri yapmıya başlamıştır. Profesörün mesaisi (sayesinde Râket ekspres hatları pek ya- | beynelmilel rikalar, 'h <- / Müstemlekât nazırı F. Tomas | Londranın terzilikle meşgul olan müesseselerinden birinin en kârlı işi buymuş... Müessese kadınlar için mükellef tüvaletler, erkekler için kostümler ha - giriyor, hattâ kadınlarm bir çokla - ray ünüformasını yalnız bir defa giy « mesi muhtemel olan bir nazır yiz Ser lin larcetmektenae bize müracaat eder. ve bir iki Sterlin mukabilinde elbiseyi alıp giyer . Biz de bu nazırların isim « lerini saklarız.,, Aynı müessese müdürü şu vak'ayı da anlatıyor: “Iki hemşire kralla kraliçeye tak « dim olunacaklardı. Ailenin bu iki hemşireye mükellef #üvaetler yapmıya kudreti yoktu. Hat- td ailenin hali iki elbise bile kiralamı. ya müsait değildi. o Bunlar bize mi: racaal ederek bir tüvalet kiraladılar. Sonra bir otomobille saraya gittiler, Evvelâ hemşirelerin biri saraya girerek kral ve kraliçeye taktim olun du ve derhal otomobille dönerek 80 yundu, tüpaletini kardeşine giydirdi, O da hemen koşarak huzura kabul o« lundu.,, ğ Fakat işi yalnız elbise ve tüvalet kiralamaktan ibaret değilmiş. Kadın « m saçmı tarayan, kıvıran müesse « ları, rından kira bile almadan tüvaletleri “eler de saray merasimine iştirik © « veriyor. Çünkü bu mükellef tüvaletleri gi - yip saraya giden Aristokrat kadınla - rın yaptıkları reklâm kâfi. İngilterenin zengin Aristokratları bu hattı harekete sevkeden âmil, ik - tisadi buhranmış. o Onun için İngiliz ekâbirinin erkekleri de, kadınları da bu hattı hareketi takip ederek mas - raflardan kurtulmaktadırlar. Elbise kiralamk işiyle meşgul olan müessese müdürlerinden biri şu söz - leri söylemiştir: “Müessesemizden istifade eden na - zırlar az değildir. Bunlar, ibze mii - racaat ederek merasim için lâzım o « lan elbiseleri kiralarlar ve bu suret -! le masraftan kurtulurlar. Çünkü bir nazırın böyle merasimde decek kadınlardan ücret almazlar ve bunun mukabilinde reklâm beklerler « miş,! Ayakkabıcılar da aynı şekilde ha « reket etmekte ve merasimden SOnr£ dırlar, N a İngiliz muharrirlerinden biri bu malümatı verdikten sonra şu sözleri söylüyor: “Mükellef ve mithteşem resmi ka « bullere iştirâk eden, kral ve kraliçe « nin huzuruna girip orada vakit geçi « renlerin, görülüyor ki, giple edilecek halleri yok. o Bunların mücevherleri belki yalana, tüveletleri ve sirmalı üniformaları belki kiralık, dalga dal « kiralanan ayakkabıları geri almakta « ga saçları, belki de reklâm istiyen bir. giyeceği yeni bir elbise hiç olmazsa) milessesenin ilânı; murassa ayakkap « (100) Sterline maldlur. Mevkiinde u -| ları, belki de şöhret dileyen zun müddet kalamıyacağı için bu sa - kabıcının eseridir.,, “© “ yılırken XIX uncu asırdan itibaren şeker, alelâde ihtiyaçlar arasına gir «. miştir. Yolların açılması, büyük sahalar arasındaki iktisadi münasebetler ticaret işlerinin de tarzlarını değiştirdi. Daha evvel fab « ticaretaneler sade kendi ihtiyaçları için çalışırken bu de- fa artık onların faaliyeti beynelmilel bir hal aldı. Hattâ XIX uncu asırda Donzik ile Triyeste Pirene ile Triyeste arasından çekilecek hatların garp ve şimalinde kalan kısımları Avrupanın sanayi atelyesi haline girdi. Bu sa - halar dünyaya mamul eşya sevketmiye başladılar. Bu suretle teessüs eden büyük sanayi, küçük (sermaye ile, münferit teşebbüslerle temin edilemezdi. Sermayenin hükmi şahsiyet aldığı zamanlarda artık sanayi büyük istihsal devresine girmişi, seri halinde yapılan devamlı istihsal, asrın ar Avrupanın en kuvvetli devleti vaziyetini muhafaz etti. Cihan pa * tuttu, Rusya : t On dokuzuncu asırda Rusya taliişeğetiii en mühim safhasma girmiş « 1876 da harple İstanbula kadar gelmişti. Memlekette yeni fikir ce « "yanlarını bastırarak istibdadı takviyeye muvaffak olduğu gibi Asya e genişleme faaliyetini de tevs'i etmiştir. XIX uncu asırda iktısadi hareketlerin neticeleri XIX uncu asrın iktisadi faaliyeti büyük sanayi ve seri nakliye vasıta - baha inkişafı ile kendisini gösterdi. XIX uncu asrm başından itibaren ta nakliye vasıtalarınm kullanma tecrübeleri nihayet asrın ortası - dünya yollarını kısalttı. MX uncu asırda artık Paristen Pekine on beş günde trenle gidile « tongute idi.. Atlantik denizini beş günde3 —4bin yolcu ve 100 va- daha fazla eşya taşıyan gemilerle geçiliyordu. sanayiini seciyelemiştir. — iki iktısadi netice : — 1- Müstemlecilik 2 - Sosyalizm Büyük sanayiin tarakkisi, inkişafı bilhassa sınayileşen memleket - leri müstemleke siyasetine sevketmiştir. Müstemlekeler: 1) ticaret müstemlekesi, (2 iptidai madde müstem » yeri lâzımdır. kiplerle kuşatılmıştı. Binaenaleyh, öyle bir yer temin etmelidir ki, oraya sevkedilen ma * mul maddeler rekabetsizce satış yapsın. a Müstemlekeye sahip olan devletlerin başka devletin eşyasını bu müs « temlekeye sokmamaları asıldır. Rekabeti gümrüklerle kapadığı gibi fiatları yükselterek istediği fiat « lekesi, (3 ziraat müstemlekesi, (4 nüfus müstemlekesi, (5 askeri müs - temleke olmak üzere taksim edilebili:. > Ticaret müstemlekesi : Sanayiin inkişaf ettiği memleketlerde devamlı istihsal için de pazar XIX uncu asırdan itibaren dünya pazarları kuvvetli ra « li üç, Elektrik sanayii bilhassa muhabere vasıtalarından büyük kolaylıklar da getiriyordu. imya ve fizik sahasmda yapılan keşfiyat yeni sanayiin inkişafma İyet fiatlarının düşmesine sebep oldu. (Sanayide kok kömürü” İanılması, hava gazının keşfi, çeliğin daha ucuz bir şekilde istih - ün makine sanayiinde yeni şekillerin meydana çıkmasına sebep Ve bu keşiflerin neticesinde; şimdiye kadar malüm olmıyan bir ler meydana çıktı. yahutta az ve pahalı istihsal edi'.n 1 Meselâ şeker o zamana kadar lüks ve zinet eşyaları arasında sa« la mamul maddelerini satabilir. Ticaret müstemlekelerinin karakteri bu « dur.. Müstemleke sahibi olan devlet, buralarda yerleşmek, ordu bulun - durmak istemez. o Ticari istismara kâfi gelen müesseseleri ve memurla - rı tayin eder. Bugün hâlâ, Afrikanın Gine körfezindeki altın, fildişi, esir sahiri bu nevi müstemleke halindedir. Bu nevi müstemleke için nüfusun çok ol « ması elzemdir. o XIX uncu asırda Çine yapılan Avrupa taarruzları tica » ret müstemlekesi elde etmek içindi. 1842 müharebesi Çinlilerle İngilizler arasında Çinin, İngiliz afyon ticaretine mümanaat etmesinden ileri gelmişti. öç ği pe e i el ie Sü tarim -