October 25, 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
—i— VAKITI 25 B. teşrin 1933 e e 7 ei A AAA EAA UN (Devlet ve Meclis Anw 37 muma Muharriri : Hasılı, halkçılık müsavatın te «| cellisi demektir. Ç — Büyük bir matlaba geldik: Devletçilik. Bunun maküsu liberalism'dir. Bu mesleke göre devlet, ancak dahili ve harici asayişi temin ile mükelleftir. Bu asayiş işi devletin “mütehattim,, vazifesidir. Bu um- deye göre ticaret, ziraat, san'at, i - lim ve irfan serbesttir; vatandaş « lar istedikleri gibi o çalışabilirler; istemezlerse çalışmazlar; bunların işine karışmak devletin vazifesi değildir: “Laissez faire, İaissez passer.,, Bu meslek bir uzun müddet, İn - ! gilterede tatbik edildi ve bunun o zamanlar ve o memlekette pek çok faydası görüldü. Hattâ devlet maarif işine bile karışmıyordu. İn- giltereyi yükselten bu meslektir. Âlimler, devleti bir sigorta mü « essesesi addettiler, Lâkin pek yük- sekten ve hafiften bir nazaret, ba- zı işlerin devletçe görülmesi, eski tabirile istihsanen caiz görüldü ve bunlara devletin “gayri mütehat - tim,, vazifeleri dendi. İmdi maa - rif, nafia, posta—telgraf işleri kıs- men ve külliyet devlet vazifeleri a rasına girdi. Lâkin bu usulün daima zarar « ları görüldü. Hele cihan harbinde ve ondan sonra devletler, fertlerin menfaatlerini vikaye için, eskiden mütehattim addedilmiyen işleri de görmeğe mecbur kaldılar, Garip - tir ki tarihte yükselmesini libera - Tisme borçlu olan İngilterede bile | gümrük serbestisi kaldırıldı ve “ig | fırkası,, bugüne değin iki defa ik» ““tidar mevkiine geldi. Şiradiki halde siyasetinde dev -! ? letçiliği reddeden bir devlet aklı - | mıza gelmiyor. oSovyetler ve fa » şism devletçiliğin ifratıdır. Diğer devletler ise kademe kademe dev- letçidirler. Yani geçen asırlarda devletlerin faaliyet sahaları bu a- sırda gittikçe ve gitikçe genişlenis yor. Eğer ferdi mesai ve faaliyet - ler ortadan kaldırılırsa devlet, dü- pedüz sosyalist olur, disise vazife ve şiar bilirse, o dev- let, devletçidir. - Devletçiliğin hududu nedir? Bu cihetleri tarihin cereyanı göstere - cek. Cümhuriyet Halk Firkasmca devletçilik şudur: “Ferdi mesaj ve faaliyeti esas | tutmakla beraber mümkün olduğu kadar az zaman içinde milleti ve « faha ve memleketi mamuriyete e - | riştirimek için milletin umumi ve yüksek menfaatlerin | icap ettirdiği işlerde— bilhassa iktisadiyat saha- smda— devleti filen alâkadar et - mek.,, Cümhuriyet Halk Fırkası proğ - ramında (üçüncü Kısım, iktisat) ve sair devletlerin faaliyetlerinde bu cihetleri arayalım: 1) — Fırka sermayeye ehemmi - yet veriyor. Sermayeyi ancak mil. letin 1) — Sâyi; 2) — tasarrufu doğurabilir. Bunun için fazla çalış mays “emin etmeli; ve fertler, aile ler, devlet ve merbutatı israf etme melidir, para arttırmalıdır. Binaenaleyh sâyi, tasarrufu te - min sdecek müesseseler de vücu - de getirMmesi devletçiliktir. Hal « buki diğer devirlerde devlet bu iki | mesele karşısında tamamen ve kâ Yok, ferdin ! mesai ve faaliyetleri esas tutulur | da devlet bunların tanzimini ken « | Celâl Muri iME milen bitaraftı, MTA TAKVİM Çarşamba 25 T.evel 4 Recep Perşembe 26 T.evel * 5 Recep bal is 2 — Fırka kredi ve sigorta ile a- | lâkadardır. Kezalik liberal devlet bu cihetlerde yalniz umumi vesa - lüne gidilmiştir. Kısmen veya kük | İliyen kredi (yani banka) işler devletleştirilmesi ise bazı memle - ketlerde münakaşa edilmektedir. 3 — İthalâtın ihracattan fazla | olmamasına bakmak bir devlet işi- dir. Kambiyo tahditleri, | ithalât tahdidi demek olan contingente - ment usullerinin ber devlette mu - ! vakkaten kabulü devletçilik de « mektir. devletçiliktir. Cümhuriyet Halk Fırkası bu noktada itinakârdır. Türkiye bir ziraat memleketi oldu rakılmaması, bu işin tanzimi dev - - İlet işi addedilmiştir. 5 — Küçük san'atlerin himaye ve vikayesi Cümhuriyet Halk Fır- kasr programının esaslarındandır. İtalya, bu hususta en ileri giden ve İ bir loncalar nezareti ihdas eden | devlettir. Amele meseleleri de buna ma » kestir. 6 — Kezalik fırkamız, ticaret maye devletçiliktir. Şimdi bir çok yerlerde, vaktile hatıra gelmiyen nezaretler tesis e- dilmiştir. (devami var) SPOR TRİER Birincilikleri Ankarada yapılan ilk maçta Fener4—l galip Ankara, 24 bahçeyle Ankara Gençler arasında yapılan ilk müsabakayı Fenerbahçe 4 —1 kazandı. Maç, ilk on dakikada çok ya - dırgadı. Her iki tarafta fena oy- nıyrdu. 27 inci dakikada Fikret bir gol İ attı. Bu Fenerbahçeyi harekete ge tirdi . Zeki sıkı bir şutla Fenerin müsavaftını temin etti. Zeki biraz sonra ikinci golü ya-| parak Feneri galip mevkiine çıkar | dı, Birinzi devre 1—2 bitti. kaç gol fırsatını kaçıritıktan sonra Niyazi üçüncü golü kaydetti. Sol açık Şaban da bir gol atık- tan sonra oyun sonuna kadar bu galip çıktı. Atletler “ve Tenisçiler gidiyor İstanbul, si (AA) — a da yapılacak Türkiye atletizm bi- rinciliklerinde İstanbul mıntaka - sını temsil eden atlerle tenisciler bü akşamki trenle Ankaraya hare» | ket etmişlerdir. Atletler yirmi beş, tenisçiler de i mektedirler. Futbol federasyonu reisi Hamdi Emin Bey de Ankaraya hareket et | miştir , n | 4 — İstihsal, istihlâk, itibar ko- | operatifçi'iğini tergip ve bunlar -| idan bir şebeke husule getirmek| İ ğundan zirai kredinin başı boş br | faaliyetlerile de alâkadar oluyor | ve bunları himaye ediyor ki bu hi- | (Hususi) — Fener | Bizliği | İkinci devrede Fenerbahçeye bir || şekilde devam ettı ve 4—i Fener üç kişilik ayrı birer kafile teşkil et | ya ile iktifa ederdi. Bazı devletler | de umumi ve mecburi siğorta usu» | RADYO bugun ISTANBUL 14—19 Gramafon. 191045 o Cennet hanımı, 19,45—2050 Hazım Bey tarafından 030 —21,30 UAi Selâhattin Bey ve IKemani Nobur fendi refmkatiyle Hami » İ Karagöz. Hanım. 21,30 — 21 Gramofam. 22 ajans İsen mat, ANKARA: — 1130 — 1830 granrefen. 18,05 — 1BAŞ Orkrmira, 185 — 20 damn Örmesikini, Si ajans, ; VİYANA: 1230 plâk. 18 kenser, 14,10 —15 konser | 16,45 orkestra. 18,15 konser, Sikim — 21.05 senfonik. #UDAPEŞTE: BİOS m — 13,05 relyo konseri. 18,46 orkestra. 20.30 Püğininin (Toska) operas. 24 plâk, BURRUŞ Sm, — natlar, 3145 Risard Tavber şarkı söylüyor 72,15 viyolemsel, 28 ramen musikiai, VAKAYA: Hiğm — 2025 edebiyat, *1 iGtara için şarkılar , 2215 sarkılar. 2235 piyano, 28,15 esperante lisaniye kenterane. 13.25 kafe konser. BELGRAM im, — 12 pâk. 13,05 kanser, 17 pâk. 17,30 Yu gosav şarkıarı, 30 konser, 21 opera. KOMA: Miz — HM konser. 18/15 konser. 71 piâk, | Olfenbahın — (Güzel Helen) opernan |ISTANBUL BELEDİYESİ Darülbedayi Temsilleri Bu akşam vw Anna Kristi Tl 4 Perde — ZABITAN: Gecesi Yazan: Eugene ni BORSA Aneill Türkçe- ye çeviren Ay- rında yeldez işareti olanlar üzer- $ Ti teşrin muamele olanlar. | ni Bey, «mr? Rakamlar köpe firadanm gösterir | "as Nukut t (Satış) İ * Uisdra © * Nevvork |» Paris * Mi'âme * Brüksel * Atimr * Cenevre * Sola *» Amsterlam 4 449, 98 w * Vadrir * Rerfir * Varşova va va M. *m " * Meldiye * Srıkha m * Riminal Çekler e sa. 16) z Nevyork D.G i Fu cw Diline Pröksel Atina Cenevre Salya e Pi Asa — Mask ova N İş Bankası Asadalu Reji Sir Tayriy Tramvat Cüinente as &90İ Cayon Mey A i< İ sart hes 48,40). Balya 2 10.40) sark mm ceza Teteton tahviller —| Flekeik sa, Tramvay 9 0l Mirzani Kahrom *M)e Anadetti 4504 Anadolu he 9.—İş 4 Hümessi rl Bemar . istikrazlar l da ist östitrarid ». Serk Divet o b. Muvah Gümrükler Wi A Rağdar. #73 20,03 kenser ,! 13 orkesten. 20,20 oda musikisi, 21 Sö - | “m! EGGERTH* ALBERT: AKŞAM: ARTİSTİK Sinemasının Galasın! | Büyük Şehirlet Uyurke Şarkılı, sözlü ve muzikal film ile veriyorlar. Bu film Pariste Gamont Palace ta bütün hâsılat reyorunu arel ç Cümhuriyet Bayramı Şerefine iki ilâve : i Pipe Grazia del R o ve Schu vann baleti tarafından dans * - Satalar tables 2- YENİ Graria del Rio ve Sehumann balesi FOX JURNAL tarafından da 9066 Perşembe günü matinelerden itibaren İ ipek sineması Dünşünın “en gürel“ alanının” barikuldde rini “hey enli li ve müthiş maceralarını | ASLAN ADAM l TTamâmen “TÜRKÇE SÖZLÜ 0PEKPİLM Sitdşölünüti bi veri musa azxam filimi takdim: edeektir etini herkes bavretle takdir © i) Dikkat : “ASLAN ADAM” filminin Fransızca nüs” bu akşamdan itibaren MELEK Sinemasında | saman if m YARIN AKŞAM SARAY (Eski Giorya) Sinemasında KAHKAHA VE NEŞE KRALI Eğ ve MEN Son derece gülünçlü v n bir eter olan IR LL IP “ERİN filminde görünecek ve bubranın bütün-endiğeleri” ündtüracaktır. Bir dostumuzu kaybettik Başmaketedön Vw. o | gi cevaplarla bu husustaki sonra , birdenbire | funun derinliğini de isbat ed”. yüz çeviren ecnebiler gibi hareket | | Bunun içindir ki bir iki sen etmedi. Şahsi dostluklarına “karşı | vel bir siyasi mütehassıs #* ne kadar sadık kalmışsa Türk mil. Habeşistan hükümeti tarafi letine karşı olan (odostve temiz | hariciye nezareti hukuk müş hissiyatını da o kadar muhafaza | liğine, daha doğrusu impa i etti, Hattâ mütarekenin ağır şart- / hususi müşavirliğine çağı ları tatbik edildikçe doktor Kol - lı, Mensup" olduğu l İ modinin kalbindeki Türk dostlu - | muvafakati ile İsveç sefareti | ğu, daha ziyade küvvetlenmiş, da | I teşarlığından bu vazifeye nakl, / ha ziyade samimileşmişti. | Onun i derek Habeşistana gitmişti. liçin Anadoluda milli mücadele «| ki mahiyetini bilmediğimiz nin başlaması ve büyük bir mu - j hastalık benüz hayatımın en vaffakıyet ile inkişaf ederek neti 1 reli bir mevsiminde ikem bizi mem Türk milletinin felâketten i dostunun orada ölümüne sebe? kurtulmasını ilk günden (sonuna! muştur. kadar memnuniyetle karşılamıştı. | Bu vakitsiz ve acı ölüm ha? Hulâsa doktor (O Kolmedinin| doktor Kolmedinin < Türki Türk dostu olması ber hangi $i- bütün dostlarında derin bir yasi bir maksat ile alâkadar değil- uyandırmıştır. di. Türkiye ile İsveç arasında.hiç Mehmet asır — nay İ bir zaman siyasi bir ihtilâf mev - | Ş zuu bahsolamıyacağı (o için Türk oOoHava hücumlarında” korunma mütarekeden , milletini sadece bir ilim adamı gi- bi tetkik etmiş, bu tetkikat ken ii | disine memleketimizi ve milleti» ' mizi sevdirmişti. Onun için Türk dostluğuna ait hissiyatında haki - katen samimiydi. Resmi vazifesi- nin verdiği müsaade ve imkân da- iresinde hüssiyatındaki bü samimi- | le bir yazı meşrolunduğu 8! if yeti filen de gösterdi. | tür, « Bu satırlarda, Hava bö” yi k iyeti! Doktor Kolmodin Lozan konle- | layımmdaıi KORUNMA GEERİNE - E maske fabrikası inşası m. ransı sırasında müzakeralı müşa . en * X Hava hücumları ' miyetinden: Son Posta gazetesinin : 933 tarihli nüshasmda: “Mw için bir fabrika açılacak,, başl korum!” i , hit olarak takibetmek üzere İsviç- ls teşebbüse giriştiği ve vi reye gitmişti. Orada bir defa te - lan projeye göre de 200 b İ sadüfen resmi bir ziyafet sofrasın. sermaye kafi rimel İ dilmektedir. ; Böy'e bir haberin asıl v şoktür. Hava hücumları! İfuma cemiyeti, bütün yurt” İ hitabet muhterem matbi 'da Madam Venizelosun yanına o. İturmuş, o Fakat Kolmodin mada- min büviyetine nasılsa dikkat et - " meksizin Yunanistanın O Anadolu | aleyhindeki hareketlerini sert bir | 4 | dille tenkit etmiş. Sonradan sözle- | İheşreslediği beyannamede in resmi bir ziyafet esmazında İs "mdiy> kadar hiç bir gazet* va jesiz görülebilecek diplomasi neza- | Mas etmemiştir. | farkedince bir hayli sıkılmış. | Doktor Kolmodine bir ilim ada- | mı demiştik; Fakat ilâve edelim ki İ siyasi sahadaki malümatı da çok | riyet bayrarı: için m geniş idi. (Kendisi ile müsahabe fakir ve yetim çocuk'ara esmasmda günün her hamsi siyasi | a le etli çift ayakkabi bir meselesine temas edilse verdi- Kütahya, 24 (A.A.) — İyei Etfal cemiyeti onuncu
