5 Aralık 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

© — 6 — VAKIT 5 Lnci kânun 1933 Bu sabah i z Koca Adliye binası kasten mi yakıl di ki istintak, iki sulh ceza mahkemesi Tevkifan€ binasında çalışmıya başlıyor - 17 Milyonluk bonoile eşya ve mücevher dolu kasalar,mahzen dolusu evrak ateş içinde kald! ubaş tarafı 1 İnel sayrfumizda) Eminönü (bulunuyor. merkezinden itfaiyeye ilk haber gi diyor... Bu sırada saat 8,40 tır. itfaiye işe başlıyor ama.. On dakika gibi kısa bir zaman- da Sultanahmet meydanına yeti - şen itfaiye, adliye sarayının Aya- sofya civarındaki kısmını alevler içinde buluyor. (Ve derhal faali- yete başlıyor... Beyoğlu grupu, Bakırköy grupu araba vapurile getirilen Üsküdar grupu da bilâhare yetişiyorlar. Bu malümat ta (gösteriyor ki, yangın evvelâ hademeler tarafın - Eminönü dan söndürülmeğe çalışılmış, fa - | kat muvaffak olunamayınca, pey zaman da geçtikten sonra itfa- iyeden imdat istenmiştir. İtfaiye- nin gecikişi, verilişinden doğmuştur. Diğer taraftan hususi olarak öğ-. rendiğimize göre, itfaiyeye haber verilmezden evvel binada yangını söndürmek için kullanılması icap eden fenni vesaitin, sularm hiç bi rine el sürülmemiş, yangını ihpar vasıtasinin da yanına uğranmamış ir. o O halde yangını geç haber veren hademeler, ateşi neyle sön - dürmeğe çalışmışlardır? Tahkıkat heyeti, Ahmet, Muzaffer, Saim i- simlerindeki adliye bekçilerini ve zece binada kalan dokuz hademe- yi elân isticvap etmekle meşgul - dür. Sobanın, elekiriğin kabahati yok! Bize söylenildiğine göre yangın sobadan çıkmamıştır. o Çünkü sa- at beşte tatil edilen dairede yeni - ! den hiç bir soba yanmamıştır. Bir kaç gün evvel vukua gelen ve daba o zaman büyük bir gayret le facianın önüne geçilen kontak kazasına rağmen, adliye sara - ymı yakan, elektrik telleri de de- ğildir. Bazı gazetelerin yazdığı gibi, yangını kalörifer doğurma - mıştır. o Çünkü bozuk bulunan ka löriferler henüz haldedir. Ve yukarıda da işaret ettiğimiz gibi soba kullanılmaktadır. Bu itibarla şimdi bütün ihtimaller iki nokta üzerinde tekâsüf ediyor: 1 — Suikast, 2 — ihmal, Maamafih dün geç vakıtlere ka dar yapılan resmi tahkıkat birinci ihtimalin kuvvetin; çok aazltmış - tır. Tahkikatın yürütü gü yol, şimdilik “İhmal, noktasıdır. Bunun içindir ki, dokuz hade - me ve üç gece bekçisi nezaret altın *a tutuluyorlar. Ateşin çıktığı yer Yangın, evvelce de yazdığımız gibi, adliye binasının Ayasofyaya raslıyan sol kısmından çıkmıştır. Yalnız, çıkış noktasmın da neresi olduğu henüz tamamile tespit edil | miş değildir. İtfaiyevin, yangın henüz sol ta- | raftayksn yetişmesine rağmen di - “aw tarafları ateşten kurtaramama 'ua”karşı, bazıları tarafından ten- **ler yapılmaktadır, Fakat alâka- yangının geç haber | dar zevat bu müahezeleri ! cerhediyorlar: 1 — Rüzgâr, saniyede 50 metre İ gibi müthiş bir süratle esiyor ve tu şöyle Bir Hanımın fedakârlığı İcra kâtiplerinden Necip Bey ve Zekiye H., icradan bazı kıymetli vesaik kurtarmağa muvaffak ol - > gösterilmesini istemiştir. Adliye binası olarak, şimdi İstanbul erkek sesinin işgal ettığı “Düyunu umu miye,, binası münasip görülüyor. Mükerrer sabıkalılar, yenide” haklarda dava ikame olun#' ne olacak?. ö Bütün bu hukuki meselelef *, tuşan tarafın alevini tutuşmıyan ta | muşlardr. Bilhassa Zekiye Hanı - | Adliye dairelerinin tekmilini ala -| safta halli lâzrm gelenler mey" rafa götürüyordu. 2 — Ara yeri bombayla tahrip ederek yanan kısmı yanmıyan kı- sımdan ayırmak maddeten imkân sızdr. Çünkü; ara yeri tahrip için atılacak bombanın yüksek bir yer den, binanm yanmıyan kısmının çatısından atılması lâzımdı. Hal - buki şiddetli rüzgür bütün kızğın kıvılcımları, tahta parçalarmı bu İ tarafa savuruyor, çatı üzerine çık- mağa teşebbüs edenleri yakmak tehlikesine maruz bırakıyordu. Ne tekim itfaiye efradından Haşım, Recep, İsmail efendiler gözlerin - den feci bir surette yaralanmış bu lunuyorlar, Diğer tarftan çatının yekpare bölünüşü de binaları ayırmağa im kân veremezdi. En mühim tehlike 3 — En mühim sebeplerden biri de şu: İtfaiye bütün gayretini, ad- | liyeye pek yakın ve rüzgârın altın da bulunan, içi belediyeye ait otuz bin kilo benzinle dolu büyük ha- mam ateşten korumağa inhisar et- | tirmiştir. Adliye sarayı kurtarılamamış, buna mukabil, kocaman iki cami, evleri, apartmanları ve binlerce in sanile koca bir Sultanahmet muhi- tinin berhava olmasının önüne ge- çilmiştir. lışan itfaiyenin gayreti takdırler | ile karşılarken, koskoca bir ben - zin deposunu şehrin tam ortasına yerleştiren belediyenin de bu işte büyük bir tedbirsizlik ettığını dün bir çok kimseler söylüyorlardı. 4 — Adliye binası çatılarının, o dalarının eski, yeni evrakla, yığın yığın dosyayla dolu bulunuşu, yan gını çabuk büyüten ve yayan âmil Canını verircesine ça- yakılmamış bir lerden biri olmuştur. Zararın miktarı Gene alâkadar zevat, adliye sa- İrayı yangınından doğan maddi zararı milyon rakamlarile ifade e- diyorlar. o Adliye emanet dairesin | de üç kasa vardır ki içleri para ve bir sütü kıymetli eşyayla, mücev- herle doludur. (Elde defter kal- madığı için para ve eşya itibarile mevcutleri bilinemiyor. Enkaz altında kalan bu kasala- rın âkıbeti şimdilik o meçhuldür. Maamafih mahvolmaları ihtimali çok kuvvetli görülüyor. icranın kasasındaki liralar İcranm kasasında 30 binlira mevcuttur. (Bir metre derinliğin- de bir dıvar içine gömülü ve kum lu, yeni sistem büyük bir kasa o -| lan bu kasa, âkıbetinden en az en | dişe edilen bir kasadır. Yangında kurtarılan evrak, ya- nan evrak yanında bir hiç tutacak İ kadar azdır. £ Evrk mahzeni ta - mamile kül olmuştur. e Birinci ti- caret mahkemesinde 7 milyon, i » | kinci ticaret dairesinde on milyon lira kıymetindeki bonolar kâmilen yanmıştır, mın gösterdiği cesaret, soğuk kan ılık hayret ve takdirlerle karsılan- mıştır. O Bu evrak arasında üçün cü icranm tam, ikinci, bırıncı 1€- raların bır kısım evrakı ve muha - sebe dairesinin esas defterleri var dır. ağır ceza mübaşirlerinden Kadri Efendi, yangından evrak kaçırma- ğa uğraşan fedakâr memurlardır.. Haciz defteri kurtuldu Rivayetlere göre, icra dairesi- nin haciz defteri de kurtarılmıştır. Bu suretle haciz muamelâtı tama- mile masundur. Levazım müdürü Tevfik Bey tarafından kırka yakın daktilo ma kinesi de yangından çıkarılmıştır. Bu makineler ve kurtarılan evrak hapisanenin Omüdiriyet kısmına nakledilmiştir, Nafaka ilâmları Bazı hukukçular, adliye sarayı- nin yanmasile, adliye işlerinin altı ay tabii seyrini bulamıyacağı ka- naatini besliyorlar. o Bunlara gö re bir çok kimseler müşkülâtla kar sılasacaklardır. o Nafaka ilâm çı karan dul kadınlar sefalet içinde | kalacaklardır. Yangının yürekler a | cısı zararlarından biri de budur. Mehmet Ef, nasıl yandı İhtiyar hademe Mehmet Ef. nin feci ölümü, yangma büsbütün bir bâile şekli verebilecek mahiyette- dir. e Anlatıldığına göre, Mehmet EF, elli yaşında, sakat, hastalıklı bir insandır. Kimsesi oyoktur.. Daha geçenlerde uzun bir zaman hastanede yatmıştır. o Zavallı a - dam yangın sırasında bir aralık bu lunduğu üst kat pencerelerinden bi rini açmış ve kendisini atmak iste- miştir. o Aşağıda büyük bir çare- sizlik içinde elleri yüzlerinde bu manzarayı seyreden insanlar, pen- cereden atmak için kendisinde ce- saret bulamıyan ihtiyar Mehmet E fendinin boğularak yere yığıldığı- nı, sonra da alevler içindeki en « kazın arasında, kömür olmuş bir halde düştüğünü ürpererek gör - müşlerdir, Zihinleri kurcalıyan cihetler Yangından sonra, şimdi, bir kı- sım hukukçuların ve pek çok hal- kın zihnini kurcalıyan iki o cihet var: 1 — Elde çalışacak bina yok. Adliye nerede çalışacak? Muha-| kemeler nerede görülecek? 2 — Evrak kâmilen yanmış, bü- tün dosyalar mahvolmuş bir hal - de... Mevkuflu davaların mahiyet- leri nasıl anlaşılacak? Mevkufsuz davalar nasıl aranacak? Hukuk da vaları ne şekilde görülecek? Düyunu umumiye binası isteniyor Bizim öğrendiğimize göre, baş- ta müddeiumumi Kenan Bey oldu- ğu halde adliye erkânı vazıyetin fecaatini uzun bir raporla adliye Altıncı müstantik İhsan B., | bilecek olan bu binanın verilmesi ıçın ayrıca Başvekil İsmet Pş. Hz. lerine de ricada bulunulmuştur. Mahpuslar sorguya çekilecek İkinci noktaya gelince: Mekuf- lar ve mahpuslar sorguya çekile - ceklerdir. o Bu suretle hüviyetleri tespit edilecek, yaptığı merkezlerden sorulacak, yeniden İ dosyaları meydana getirilecektir. Bir hukukçu bize, zayi olunan se - i nedat hakkında hukuk usul muha- kemelerinin 294 üncü maddesinde cürümler ! bazı müsaadeler olduğunu söyledi. Hukukçular ne diyorlar? Avukat, tavassut eden davalar da zaten senet müteaddit nüsha o- İarak yapılır, avukatın tavassut et- tiği, ortada da bir senet mevcut bulunduğu takdirde karain, ema- rat ve şühuda ehemmiyet verilir. Yalnız, bu hukukçuya göre, hâkim lerin takdirde hassasiyet gösterme si lâzımdır. Bir başka hukukçu, dava safa- batınm avukatlar yardımile mah - kemelerde tespiti, “Bunun hakkın- da da meclisçe bir kanun çikaril - masını istemektedir. o Bu hukuk - çu, ayrıca, hakıkat hilâfı ifadeler de bulunabilecek her hangi bir a- vukatm barodan tardı cihetine gi- dılmesini ileri si Hukukçulardan diğer biri, elde ki mevcut kanunların bu gibi ihti- yaçlara kâfi gelmediği zamanlar - ida kanun çıkarılabileceği fikrinde dir. Baro ne halde? Yangın dolayısile (o evrakından pek çoğunu, kıymetli kütüphanesi İni kaybeden ve yersiz kalan baro, İ şimdi baro reisi Halil Hilmi Beyin ünyon hanındaki yazıhanesinde ça lışıyor. Dün sabah baro meclisi fev kalâde bir içtima yaptı ve yanan dava ve icra dosyalarının yeniden teşkiline, hakkın izharına ve hal- kın hukukunun teminine medar ol- mak üzere avukatların ellerinde muhafaza etmelerini kararlaştır - dı. i Mevkuflar eski yerlerinde Yangın esnasında berayrihtiyat bapisaneye taşınan 376 mevkuf dün akşam tekrar tevkıfaneye nak ledildi, Bazı sualler ve cevapları Borçlular paralarını yatırdıkla- rma dair makbuz aldıklarına göre borçlarından kurtulmuş oluyorlar. Paralar yatmışsa alacaklılar ne ya pacaklar?. Hükümet bu parayı ö- diyecek mi?. Senelerdenberj görülmekte o - İn çok mühim dava dosyaları, bi- rer servet tutan vakfiye dosyaları ne olacak?, Mevkufen muhakemelerine de- vam edilenlere ne yapılacaktır? Bütün dosyalar yanmış olduğun vekâletine bildirmiş ve âcilen bina | dan karar ne şekilde verilecek? bulunan dava ve icra dosyaları | nındadır. Bütün bu mühim noktalar e” fında şahsi fikrini sorduğun vukat Haydar Rifat Bey biz€ sile şunları söylemiştir: Haydar Rifat Beyin sö, “— Adliye binasının (yan nı facia kelimesile ifade J azdır. Zarar ne bir, ne iki milye” i dur. Bu hususta tahminde pul” ! mak imkânsızdır. Zarar mami nahidir. Hiç şüphe yoktur, ki kadarlar derhal tedbir alacak” dır. Yanan evrakm telâfisi irki ları muhtelif yollardan arap tır. Bu arada hapishanelerdeki # yitlerden, derdesti rüyet olan g hakemeler için yeni dosyalar Wi İzimi için temyizdeki suretlif” hulâsalarından istifade edi tir. Meselâ temyize gittikten bozulan, temyizde (karara gf dosyaların hulâsası bir çok di / larda esas teşkil edebilecektir. Ticarete ait kısımlar, şi ispat olunabilir. | Hukuka al sımlar içtihada bakar. : Z g , Hakarete ait davalar için zetelerin neşriyatı esas tutul?! İse ioştara gelince : dan alacağı olanların hakla! yi olması muhtemeldir. o Ya”, | bir kaza neticesi olduğu vespi dilirse hükümet ee olan meblâğı ödemekle mü değidir. Hükümet mevhum bir ça değildir. o Binaenaleyh yani memurları tarafından ika €©' , ise hükümet zayi olan serveti pöf hiplerine öder. Aksi takdird€ le bir şey mevzuu bahsolamıl y. hükümet bunlardan mesul ne dir. Tespiti müşkül olan YÖ. senelerden kalma vakfiyelerdi Yari Bunların hiç bir yerde ydi yoktur. Arabistanda, Balkan ir Avrupanın bir çok uzak Y© : de alâkadarları olan ve şenel, denberi devam eden mu ları? dosyaları mahvolmuştur. ii ne şekilde tespit edileceği er da şimdiden bir şey söylen” 7 Galip Bingöl B, ne diyo” İstanbul 6 ıncı noteri GA”. göl Beyle görüştük. Galip © — Bey şunları söylemiştir: inde — Müessif yangın. P n zayi olan evraktan bir” çi K tespiti yolunda noterlerin | yardımları olacaktır. Nal geçmiş vekâletler, borç “v8 kefaletler, şirket akitleri: g rilmesine müts İlik bütün lât noter dairelerinde gi ü“ surette sakir bulunmak!s' E. iss? kâmet bütün bu kayıtlar” | de edebilir, : i Bundan başka bir ger devi" İ * ez ai iy fw tapu, belediye, eri a