3 Nisan 1930 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 4
3 Nisan Piyos kimdir, YARIN millet —zararına nasıl para kazanmaktadır —— rtreriRaaee (Dünki nushadan devam) Evvelce devair ve müessesalı resmiyeye alt sigortalar münhasıran yerli şirketlere verilliyordu buda ayrıca bir varidat (menbaı idi şeralti mütesaviye dahilinde ha- kkı rüchanı haiz Anadolunun ! buri Türkçe kanunu mucibince ecnebi şirketler sigorteler sigorta mukavelenamelerinin fransızca tercümesini de vermeğe mezun olduklari halde aymı teminat ve ve teklifatle mükellef yerli şirke- 'tlerin buhaktan mahrumiyeti bir çok cok iş ve müşteri gayp etmelerine sebep olmuştur. Yerli sigorta şirketlerin bir kısmı şehir ve kasabalar dahilin- de emlâk terhinine mukabil ikra- zat icarsına selahiyetleri olmasın- dan bilistifade muhtelif kanun- ların te'sirile çoğalan sermaye ve ihtiyat akçelerini münasip faizle- rle işlelebildikleri halde diğerle- rinin bu gibi muâmelelere sela- hiyeti olmaması paraların ban- kalarda az faizle kalmasına'sebep olduğundan şirketler arasında ki | bu musavâtsızlık yerli sigortaleri kiymettendüşurmüş ve onları teş- kil edenleri nadim etmiştir. Bu acı hakikat sigorta inhisa- rınin teşkilinden sonra temamen kendini göstermiş kadrolarını kü- çültmelerine Yağmen zararları günden güne ziyadeleşen bazı şirketler| masrafları — büsbütün kısmak zarüretile takım takım birleşmek — için — müzakerelere başlamışlar ve bu yüzden bir çok Türk açıkta kalmıştır. Şu- veziyet yalmız bir kaç Türkün açıkta kalarak perişani- yetine sebebiyet vermekle kal- mamış aynı zamanda hbazinel hükümette bundan mutazarrır olmuştar. Çünkü: Yukarıda da beyan ettiğimiz veçhile reasürans suretile iş almak maksadile teşkil edilmiş olan şirkatler ağır şeralt - altında işlerine devam edebilmek ve teklifalı devletten kısmen kurtulmak için öyle bir idare sistemi tatbik edilmişlerdir ki bu sistem nazaran vergi alınabilecek bir kâr bulmak imkânı kalma- mıştır. Yerli şirketlerin bilânçoları tetkik edildiği takdirde tahsil edilmiş sermayeler yüz bin ile beş yüz elli bin lira arasında ol- duğu ve ihtiyat hesaplarında bir | çok para mevent bulunduğu halde * | teşkiliyle hükümete ait sigorta- ların mezkür şirkelte hasrı, mec- kâr zarar hesapları üç şirketin para kazandığı üç şirketin zarar ettiğini üç şirketinde şayanı chem- miyet bir kârı olmadığını göster- mektedir ve bu kârlarıdda faiz kambiyo esham ve tahvilât farkla- rından ibaret buluuduğu, faiz ve hisse temettü namile vukubulan tavzıatın sigorta işlerile mütena- sip olmadiğı ve bazı şirketlerin Rösterdiği kârlar bazı sigorta tel- kazancı derecesinde bile anlaşılır. sıhhatinl'anlamak Sözümüzün ıçıl:ıı tahsil şubelerine verilmiş ©| yerli şirketlerle ayni' vaziyette- dirler. Tüz N Bu şirketlerin idarehaneleri- ne gidilirse kazananın kazanmi- —© yanın zrrar edenin hepsinde memurların bir takım işlerle meşgul oldukları görülür. Wi Koyuncu B. Madamki yerli ve ecnebi şirketler bilançolarla kazanc be- yannamelerine göre az para kaç zanmaktadırlar şu halde mil- yonlarca sigorta ücreti kimin kasasına giriyor? Bir menfaat temin edecek derecede iş yoksa neden bir sörü memur kullanılıyor. Her sene sermayenin bir kısmı zayı olduğu halde zararma işe de- vam etmenin sebep ve hikmeti nedir. şAnlaşılması müşkül bir mes' ele gibi görünen bu. işin iç yü- zünü anlatalım. Ecnebi şirket- lerin çoğu acıntalar vasıtasıyla ve bir komusyon mukabilinde iş alırlar” içlerinde acertalara yazıhane maşrafı namile ayrıca bir ücrette verenler vardır. Acentalarda kıismen doğru: dan doğruya kısmen de tellallar vasıtasıyla iş aldıklarından kum- panyadan aldıkları komusyonun bir kısmını tellallara verirler ara- da kalan farka yazihane masrafı namile aldıkları para ile birleşti- rirler bundan/ memurların aylığını verdikten sonra geriye kalan mik- tar kendilerine kâr kalır. Bazı kumpanyalar fuzun za- mandan beri memleketimizde ça- lışmak büyük bir portföy elde et- miş olduklarından bunların acen- taları çok para kazanırlar bu ka- zançların hepsini hükümete gös- terseler çok kazanç vergisi ver- mek|lâzım geleceğinden doğru- — dan doğruya kendilerine ait işler için muhayyel ve seyyar bir tel- lar hesabına bir komusyon geçi- | rerek paraları cebe alarlar netlice kazanç beyannamesinde az kâ- zanç görülür. Ecnebi kumpanyaların hükü- mete verdikleri bilançolarda bu- na muşabihdir kendi hesaplarına alıkodukları "miktarı az gösterir- ler hususi ( poole ) kombinezon- larını kale almezlar yahut(kendi hisselerine isabet eden tazm'nat miktarını fazlalaştırırlar neticede öyle bir bilanço çıkarırla ki insan hayrette kalır bazen "şaşkınlıkla zarar kâr göslterirler sonra işin farkına — varırlarsa de altından çapan oğlu çıkmamak için sesle- riniçi karmazlar. Anadoluya ait işlerin yüzde kırkını ve ittihadi milliye ait işle- rin Üüçte birini ve İstanbul umum sigortasıyla arasında mevcut (po- öle ) mükaveleleri | mucibince doğrudan doğruya (eksedan ola- rak da buradan mühim hisse alan ve kendisinin de büyük portföyü bulunan Üniyon gurubunu bir senede 18,000 İira göstermesi ne- videndir yani az kazanç vergisi vermek içindir. ( Devamı var ) üi eei —a lmomğee Koyuncu - beyin firar haberi asılsızdır. Mubarririmizden biri geçen gün yanlış bir haber almış, bu haberde maaltessüf gazetemize geçmiştir. Bu haberde tüccardan A. Ko- yuncu beyin iflâs ederek tayyare ile firar ettiği bildirilmişli. A.Ko- | yunca beyin tahsilât için harice inden ve giderkende kim- - vermemesinden galat haberin doğrü olmadığı anlaml miştır. Sak | hususunu Hindistan'da tü Halk. — Gandiyi — nasıl istikbül — etmiş? Cembuzadan (Bombay vilâyeti dahilinde ) — Sahile doğru se- yahat etmekte bulunan Mahatma Gandi, gece yarısı vasıl olduğu Maki nehrini kayıkla geçmek istemiş İsede sular az olduğundan beraber bulunan ahali muma- ileyhi umuzlarına ahıp bellerine kadar su ve çamur içinde yü- rüyerek karşı sahile — geçirmiş- lerdir. Sabah, Millet vatan meclisi reisi Cevher Lal Nehru birçok maiyyelti ile Gandiyi karşılayarak büyük bir alay ile “Kârlı, şehi- rine götürmüştür. Gandiyi istikbal etmek üzre bütün köylerden koşan binlerce ahaliye hitabederek demiştirki: *Bu dini hac, hayatımın son haccı olacaktır. Eski ana- nelere tevfikan bu hacci yaya olarak icraya başladık, Zamanı- mızda nas bacca tayyarelerle gidiyorlar. Va lâkin ben ve ce- maatim yaya hac ile büyük sevap kazanıyoruz., Gandi bundan sonra köylü- leri silâhsız isyana, ihtiyaçları için icabeden tuzu imal ile İn- giliz tuzunu almamağ teşvik eylemiş ve onlara deniz suyundan tuz imali usüllerini tarif etmiştir. Gandi tevkif edilirse derhal isyana başlanacak. Ahmet Abattan : - Hindistan Milli Kongrasının icra encümeni Gandi ve refikle- rini tebrike ittifakı ara ile karar vermiştir. Bütün Hindistandaki Kongra şube encümenlerine, Gandı oraya olur olmaz silahsız isyan ilân et- meleri, İngiliz malı almamaları tamimen — tebligatda müttefikan karar vermiş ve eger l Gandi tutulup tevkif — edilirse, bunu haber alan her yerde hemen İsyan ve kıyam olunmasınıda em- retmiştir. İngiltere hala emperyalisi | ı Morning pozt gazetesinde ya- pılan makalede deniliyorki: Kendinizi inhitat ve sukut- tan Muhafaza etmek için İm- peratorluğumuzu temelleri olar Misir, İrak Hindü Çinde' eli- mizden çıkarmaz isek Britan- yanın hoybeti sulhü muhafaza için kâfidir. İmperatorluğun aza- meti Britanyanın heybeti üzerine kurulmuştur . — Muvasalatımızın temini için Süveyş kanalı Üüs- tüne titrememiz ve onu elimiz- de bulundurmamız — zaruridir; bunun içinde Mısırda ve Filis- tinde hakimiyet ve nazaretimizi idame etmeliyiz. 7500 R üpyem ü İı'li/ ut Yeni Delhidan: İlk defa ola- rak Hindistandan tayyare ile İngiltereye giden Hintli tayyareci Teşavlaya Hint hükümeti 7500 rupye mükâfat vermiştir. Şarki erdende çekirge Kudüsten: Şarkı Erdende - zuhur eden ve her tarafı istila eyleyen çekir- ge dolayısile vaziyetin pek vahim olduğu resmen bildirilmektedir. | şubat Sahife 3 | | ( İbrtle okuyunuz Türk, Rus Ticaret muahedesinin ya- pılmaması bir tüccarımızı mühim zararlara uğratmıştır Hariciye ve İktisat vekilleri bu tüccarın istidasına neden cevap vermemişlerdir ? Dün bir tücecarımız 'an şayanı dikkat bir mektup a. uk. Hacı Emin zade Muatafa isır -i taşıyan bu tüccarımız muam — unda uğ- radığı müşkülât ve haksızlığı alâkadar makamlara ve bilhassa Hariciye ve İktısat vekillerine bildirmiştir. Uzun zaman cevap- sız ve yardımsız. kalan bu vatan- daşımız vaz'iyetini nihayet bize bildirmek mecburiyetinde kal- mıştır. Bu mes'elede gayet tuhaf bir vaz'iyet var. Bir tüccarımız haklı veya haksız bir muameleye maruz kalmış ve hukukunun muhafazası için de pek tabii olarak hüküme- tine müracaat eylemiş Bu zatın | müracaatına, istidasma müspet veya menfi bir cevap verilemez miydi ? Tüccarlarımız böyle mi himaye göreceklerdir ? Bu zat nihayet B. M. M. ile Şurayı devlet riyasetine birer | istida vermek suretile son defa bir müracaatta bulunmuştur. İdarehanemize gönderilen bu isttdanın suretini ehemmiyeti- ne binaen dercediyoruz : Şurayı devlet ve Büyük Millet Meelisi veyasetine Rus ticaret mahade muh- teviyatından olan emtladan ve hükümetin — müsaadei mahsu- sile 929 senesi kânunusani ve aylarında Odesaya 130 bin liralık mal sevk etlim. Bu mallardan bir kısmile, Ruslar, Avrupa mali Türk mali - keli- mesile altı ay oynadılar altı ay sonra — malımızin. bir. kısmına avrupa malı diye iadesine bir kiminin gümrükden çıkmı — kâğıtları gümrük resminden istisna edilecek Beruttan: Gazete sahiplerinin _A—vrupıdın getirltecekleri gazete sAğıtlarınm gümrük resminden istisnasına tevassut etmesi için Berut hükümeti dahiliye nızare tine muracaat etmiştir. Filistin işi etrafında Kudüsten : Geçen Ağusta Halil kasabasında vaki ıılorığ katal İle Müttehim bulunan araplardan beşinin idamına ve üç kişinin de bezaetine ve maktullerin ailesine Müttehimler tarafından bin lira tazminat verilmesine hükmedil- Miştir. Bunlar, Halil kıtalinden dolayı ilk idama mahkum olan- lardır. Romanya kraliçesi Berutta — Şimdi kerimesile beraber Mısırda bulunan Roman- Yya kralıçasının Fillatir. Surye ve Lübnani ziyaret ederik buraya gelecği söylenmektedi. İrakta mali b tran Bağdattan: Maliye Nazaretime Jleketteki İktısadi buhran nazr. — dikkate alınarak muzayakaza teşdit et- memek için tahsilatta teenni ve musamaha ile hareket olunması- ni Mutosarrılara tekiden etmiştır. 4 dGüz ete ( dün ağır cezada devam olunmuf” müsade ettiler. Rus gümrüğü- nün oynadığı birinci komediyâ perdesi kapandı. Bu sefer ikinci perdeye Rus maliye memurları çıktı, Türk tacirlerinin kazanç vergisl borcu vardır diye mal- larımızı tevkif etti, altı ayda, bu perde kapandı. Bir sene sonra malımızın bir kısmı iade idildi. bir kıszmı orada serbest bırakıldı, birakıldı ama malımzi Rus hükümeti ne kendisi alı- yor ve nede satılmasına mü- . sade ediyor. Dahili serbest ti- caretide kaldırılmakla 15 aydır malımızı kasten çürütülüyor, ia- de edilen malımız ise gerek mu- hakemece gerek iktisat vekâ- letince Türk malı olduğu tahak- kuk itii. Bezdeniz iktisat vekilli ve harciye vekilli beylerden şikâyet- | ciğim, iktisadin siyasete hakim oldugu bir devirde vazifelerini ifa etmediklerinden ve bu suretle kazanılmış bir çok servetimizin | mahvına, bir çok allelerin peri- | şan, çocuklarinin tahsilsiz brakıl- 1 masına vekil beyler sebebiyet vermekte olduğundan müşteki- yim. Halbuki cumhuriyetimizin şahsiyeti maneviyesi her kesin hukukuna zâmin olduğu halde vekil Beyler bu neticeye sebe- biyet vermelerine ve binnetice mahv ve 'perişan olmuş bir alle sahibi sifatile millet Meclisina müracaatle mallerimin maliyet kiymetine göre Ruslar tarafından i mubyasinin t-minini ;Oıının beyde Turan apartmanında | No. 9 mahv olmuş Türk tüccar | larından Hacı Emin zade | Mustafa |Emanetin bütçe- sinde bir milyon | E açık var Şehremanetinin 930 bütçe- sinde bir milyon lira açık var- dır. Cemiyeti belediye bütçe encümeni bu müşkil vaziyeti halletmek için. Çok çalışmaktadır. Bu itibar- lar Emanetin 930 bütçesinin tan- İ zimi biraz gecikecektir. İ | | vrrerileecer —— Wiko 17 seneve 6 ay hapse mahküm edildi Geçenlerde İlyayı katil, Mi- halı cerh. kalyopinin bikriril izas — | le eden Nikonun muhakemesine tur. Niko 17 sene, 6 ay, li gü hapse mahküm edilmistir. mereneeseneaResesEneneseN sene SA senasnAn nn AranELAENA İrtihal Sudurdan Çerkeş şeyhizade Kâ” zasker Tevfik efendi kerimesi VE Bağdadi Kâmil Bey haremi Hanım müptelâ olduğu hastalık- tan kurtulamıyarak dünkü ÇüT şamba günü trtihali daribeka etmiştir. Cenazesi bugünkü PCT sembe günü öğleden evvel n-kt 'ündeki makberesine x:ulmr. Cenabı hak kendisine rahmet ve ailesine sabırlar ihsan buyursun,
