7 Mayıs 1930 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 1
&_ İSTANBUL : ; Ankara caddesi TELGRAF': İstanbul Yarın TELEFON : ” POSTA KUTUSU : 4248 895 İ ABONE : Dahil için seneliği 1400 Hariç » » 2700 İLÂN : Tarifeye tabidir. Fiati 5 kuruş Sene: 2 — No: 140 7 Mayıs Çarşamba — 19380 L AM AHIBİ ARİF ORÜÇ. — 7 Mayis Matbuataait mulahazalar Murahhası- :lstintak hâkiminin Arif Devlet ve hükümet kelimelerinin 1mIız Münir B.'Oruç bey hakkındakararı manaları müphemiyetten kurtulup İ 15 | B MT Mi sarah öti ae olaalıdır. -'Turkiyeni_n noktai İkinci müstantık İsmail Hakkı B go nazarını izah etti BAŞMUHARRİR VE SAHİBİ ARİF ORUÇ hanği davalardan lüzumu muha- d"kBııı mevadı kanuniye var- . | onların ya sarahatleri ©va delaletleri gazetecilik için azan korkuyu bazan fikrin :ıılıdudıyeunı ve binaenaleyh ılrnafii milliye bahsinde suku- V istilzam eyleyor. Bu gibi Pevattan — birisi kanundaki Aysiyet ve itibarı manevi ) Meselesidir. üpü caba devletinmi — yoksa ükümetinmi? kanunun mak- | badı hakikisi nedir? kullanılan | *llmenin ilmen manayı mev- Züu tetkik edilmiş midir? tm 4 Pevlet), ( Hükümet ) ke- Melerinin manaları müphe- Miyetten kurtulup ilmi bir | *arahate mukarin olmalıdır. (Türkiye — devleti) tabirle (Türkiye hükümeti) tabiri bir 'ı:!hidlr, yoksa ayrı, ayrı şey- Tmidir? bizde, zannediyorum *kseriya bu iki tabir birşey gibi addolunuyor. (Hükümet adamı), (hükümete (karşı gelmek),(eva- Miri hükümet) gibi terkipler Yardırki; bunlarda devletle ükümet bir manaya gelmez; amma halk bunu bir manada İmişler gibi kullanır. Halbuki Parlamento ve De- MDokrasi usuülile idare edilen Yerlerde devlet ve hükümet Manaları ekseriya ayrılır. Hü- ümet kabine demektir, hele (idarel hükümet) büsbütün ayrı İr şeydir. Bu farkın neticesi şudurki kanunun mucibi ceza addettiği ler hükümete karşı söylenirse a lete karşı söylenmiş adde- ilemez. Bu halde kabinenin #rtkânından birini ve yahut Sümlesini muvahaza (haysiyeti 'evlet ) meselesini mevzubah- tetmeye medar olmaz. O Muvahaze şahsi bir mahiyette kahır. Avrupa müelliflerinden ba- Zıları ( hükmet )i devletin sevk Ve tahriki vazifel aliyesine, İdareye ve hatta adliyeye bile Tamıl kılıyorlar. Şu halde onu Üvvei icraiye)den daha yük- 'B.. bir mevkıda tutuyorlar. zi müellifler ise ( hükümet) fabirinden kuvvel adliyeyi ha- Fiçte birakıyorlar. Bazı müellif- 'erdefhükümetin manasını bizim zahip olduğumuz manaya al- Mışlardır. risa DeD devletle, hükümet tabi- SAĞ anunla bir birinden ayır- lıelıuhırıyıııı. Bunu, zihni- l,:dıl Timizi ve alışkanlıklarımızı Ve rey ve intihap salâhi- vdarli hukukunu muha- için isteyorum.4 " * yanlışlıklara © Meşru bir ser- yelim. Bu Mmahkemtler eritçün 'Afaanın Ffaza bteyorum 4 Edüşmeyelim bestiyi tahdit anlaşıldığı gibi gerek ve gerek müddeli ikamei dava ve mür, mihrakı değişir. Jüri heyeti bizde de aha Mevki etse ve jüreler Avru, devletlerinde olduğu gibi Fikir ve mesleklerinde tamamen hür lmselerden intihap — edilse Yslyet ve itbar) meselesi- Din datrei şumulü çok kısalır, Ve şahısların muvahazesinden 'ilmı“. bir ilişiklik isabet etti ez, Meşhur “Direyfüs, mesele- | devletin Yazan: Ahmet Cevdet sinde “Otorite, gazetesi erkânı hükümetten bazı zevatı - şid- detle muvahaze etti. Fakat nihayet Direyfüs ün masumi- yeti sabit oldu. Fransa hükümeti de büyük bir şeyin ve ayıptan kurtuldu. Bu muahazeyi ya- pan kalemler vatanlarına de- gerli bir hizmet ifa ettiler. Bir hükümet yahut tabiri digerle bir kabine muahaze- ye ibtidai emirde Millet Mec- lisinde maruzdur. Meclisi meb'- usan ademi itimat reyile ka- bineyi — iskâtedebilir. — Fakat Devletidegil — kabineyi — ve- yahut onun erkânından — bi- rini muvabaze hiç bir vakil haysiyeti mane- viyesine tealluk etmez. Kabi- nanın ve hükümetin muaha- zesi devletin muahazesi de- ğgildir. Hükümet ve kabina mevktüi iktidardan sukut eder, amma — devlet etmez — me- suliyeti kim deruhte ettise-tabii bu hükümet ve kabinedir.Me- sul olan işte odur. Reisi hükü- gmet ise hukuku hazıra esasla- rına nazaran mesüliyetten be- ridir. Parlemento usulü cari ol- masa mes'uliyette Reisi hükü- Mette müşterek olur. Hazreti Ömer bir gece, kocası hak- kındaki haksız bir müuameleden bir. kadının şikâyette nezdi ilahide Ömeri mesul ettiğini yana yakıla bir şiir ile ifade ettiğini işltü. Ömer bundan bihakkın ağlamağa - başladı, çünkü idarei hükümete doğru: dıı:ı doğruya — karışani o idi şeran yâni kanunen mesuliyeti üzerine almıştı. ağlamalı idi * Dilimiz islenmiş bir dil de- gildir, hele şimdi kelimeler büs bütün karıştı. kelimeleri, ıstı- lâhları muayyen bir manaya vaz etmek salâhiyetin. haiz bir ilmi hey'ete malik değiliz. Türkçe kelimelere kudret ve kuvvet vermek isteriz ki, lisan iyi teşekkül etsin, fakat ıstılahat vaz'ı her kesin key- fine kalmaz. Zaten Türkçede © derece mütebahhir bir kim- se gördügümüz yok ! Onun için Devlet ve hükümet kelimele- rinin medlul ve mazmumları ne olduğunu İsureti kat'iyede tayin etmek ve bilmek, bilhas- , sa muhakimde farzdır. Haysiyet ve itibar madde- si eğer sırf devlete matuf ise o zaman hükümet ve kabine ve yahut erkânı sesrbestçe ten- kit edilir. Yok matuf değil de maksat, hükümet ve. kabine ise o zaman ne kabine ve ne de erkânı hakkında bir hafif veya ağır muahaze kılıklı söz töylemekten sakınılır. Fakat bu tefsirin faidesinden ziyade Mazarratı olur. - Kabine Lâyüselü amma yef- “nm;'::;hhlhuıtm vazal- deler yok deıılnd?:_ı" meadder Onlardanda bahsetmek Jâzım gelir sanırım, ğ Cenevre 6 (A.A) Murahhasımız Münir bey Ce- miyeti akvam emniyet komitesine mali müzakerat projesi münase- betile Türkiyenin noktai nazarını izah etmiştir. Münir bey Türk hükümetinin dünya sulhunu tak- viyeye hadim tedbir ve plânlara ne kadar büyük bir ehemmiyet atfettiğini beyana hacet görül- mediğini ve binaenaleyh projeye bükümetin esas itibarile mülayim olduğunu söyledikten sonra ce- miyete dahil olmıyan devletlerim mukaveleden hariç tütulmak is- tenemesine itiraz etmiş ve bu kabil tedbir ve plânlara Türkiye- nin dahil olabilmesi için defonla- rın ihtiva ettiği taahhüdatı ha- rekete koyacak müzakerat ve mukarrerata Türk hükümetinin müsavatı tamme dairesinde işti- rak hakkını haiz bulunması şartı esasi olduğunu ifade et- miştir. Bir devletin harpte bulunan diğer bir devlete yardımı meşru olabilmek için nazarında bu yar- dım göreçek devletin hekikaten | | hilâfahit bir tecavüz kurbanı olduğuna kanaat edilmiş olmasını | istilzam ettiğinde şüphe olmıyan | Kallog paktının dahi bütün dü- veli akidenin müzakerat ve mu- karrerata — iştiraki zaruri kal- dığını ilâve eylemiştir. Komite, | Türk tezini esaslıssurette tetkike | şayan gürülmüşlür. Sıhhiye müsteşarı —rkemğe- wDün Parise hareket | etti Sıhhiye müsteşarı Hüsamed- din B. dünkü ekispresle A vrupaya hareket etmiştir. Müsteşar Pariste toplanacak olan beynelmilel sıh- hiye idari komitesi umumi heyet içtimama iştirâk edecektir. Ken- disile gorüsen bir muharririmize Hüsameddin B. demiştirki : “Paris'te karantina işleriyle | meşgul olan içtimaa iştirâk ede- | ceğim. sonra 19 Mayısta Ce- zayirde in'ikat edecek olan bey- nelmilel ikinci sıtma Mmücade- le kongrasında hazır bulunacağım demiştir. Gıi_,;ı;wzındanla- rında bir türk! Mütareke senelerinde iki Fransız za PŞ bitinin cerhi meselesinden mahküm e- dilerek evve- velâ Selaniğe sonrada Gü- yan zıudan- larına sevk edilen Hilmi Ef, is- minde bir Türkün hala oralarda olduğu anlaşılmıştır. Bu mesele hakkında 4 üncü sahifemizde izahat vardır. | leri İ lâp keme İkinci müstantık İsmail Hakkı B. in başmuharririmiz Arif Oruç ! B. hakkındaki kararnamesini ehemmiyetine binasn efkârı u- m:.miyeye aynen neşrediyoruz: “Cumhuriyet müddelumumi- liğinin iddianameleriyle ilk tah- | kikat evrakı teferruatile müta- lea ve tetkik olundu: Yarın makalelerle efkârı umumiyeyi teh- yiç edecek ve hilâfı hakikat lisi ve hükümetin şahsi mane- visini tahkir ve tecavüzü tezam- mün eder surette neşriyatta bu- lunmak ve gezetesine eski harf- | | yapılan ilk tahkikat neticesinde dercetmek” Fahrettin beyi maddei mahsusa tayin ve ve | Isnadile tahkir eylemek cürüm- mazaunualeyh | | olup sorguya çekildikten sonra kanuni sebeplerlere binaen 6-4- | | serlâvhasiyle münteşir makalede lerinden dolayı 930 tarihinde tevkif edilmiş olan İstanbulda münteşir mezkür Ya- rın gazetesi sahibi ve mes'ulü müdürü Arif Oruç beyle hükü- | metin şahsiyeti manevisini tahkir Darül_fünuna_ ihtilal Payğğ] ğğk—fi_l'eıj anyada Cumhuriyet ihtilâli başladı! kararı gazetesile müteselsil | | Büyük Millet Meclisi mahiyette ve Büyük Millet Mec- | | niden ve diğer ef'al hakkında verdi? ve heyecanı mucip hilafı haki- kat neşriyat fiilinden maznunu- aleyh olup 10-4-930 - tarihinde tevkif edilmiş olan mezkür ga- zete muharrirlerinde Ertuğrul | bey ve sıtma (Fena halde mem- leketi kırıyor) başlığı altındaki neşriyattan dolayı maznun ve gayri mevkuf (R. Atilâ) hakla- rında takibat icrası izin . verilme- sine bağlı olan ahvalden dolayı riyasetin- den verilen mezuniyete müste- İstanbul Cumhuriyet Müddeiumu- miliğinden resen açılan hukuku amme davaları üzerine tevhiden maznunlardan Arif Oruç beyin mes'uliyeti altında intişar eden mezkür gazetenin 30-8-9830 tarih ve 105 numaralı nüshasının bi- rinci sahifesinde Asayış yokmu Adliye vekili tarafından bazır- lanmakta olduğu haber alınan kanunun Şark vilâyetlerinde mü- esses ölduğu mukaddema Adliye Kızl kakümetli 'birden bire vahim bir vaziyete düştü. Mardit, 5 ( A.A ) Bir çok tıbbiyeli tıp fakülte- sine girerek binanın üstüne kızıl bayrak çekmişler ve yolda çalı- şan kaldırım amelesini işlerini bırakmağa mecbur etmişlerdir. Vak'a mahalline gönderilen jan- darmalar fakülte binasını kordon altına almışlardır. Bunu gören talebe dama cıkarak kiremitleri sökmüşler ve jandarınaların üze- rine atmişladır. Fakülteden dışarı çıkmak is- teyen diğer bir talebe grubu da jandarmaları taşa tutmuştur. Bu- nun Üüzerine jandarmalar silâha davranmışlardır. Nihayet talebe yine fakülteye çekilerek kendile rini emniyet altına almışlardır. Vak'a esnasında yaralı düşen- ler fakültede tedavi edilmektedir. Darülfünuna ve fakülteye mensup olmıyan bazı anacırın da bu nü- mayişe iştirak ettiği zannolunuyor. Nümayişçiler, kıralın resmini pen- cereden sokağa ıimııln"dır.. 20 kadar kimsenin yaralandığı bir de hbhı'glınln öldüğü söyleniyor Darülfünun binası önünde takım takım toplanmış olan talebe yal- dan gelip geçenleri tatiz. etmek- tedir. Nazırlar meclisi saat 19 da toplanacaklır. Hükümet vahim vaziyette Madrit 6 (A.A) Dün akşam toplana nazırlar Cumhuriyetcilerin — diktatörden sonra devirmeye azmettikleri Ispanya kralı Alfons meclisi vaziyetin ehemmiyetin: den — dolayı bir takım - istisnal (Devamı üçüncü sahifemizde)
