15 Temmuz 1931 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 5

ei Almanya dehşet ıçmde' Halk bankalara hücum etti, bor- salar kapandı, her taraf heyecan içinde, dünya piyasası sarsılıyor Berlin, 13 (ALA) — Alman borsalarının kapatılması, aha- bye vaziyetin vahametini bir anda öğretmiştir. Bankalarda mevduatı bulunan kimseler, bir çok bankalara tehacüm ederek paralarını çekmek is- temişlerdir. Fakat bazı büyük bankaların şubelerinde kâfi miktarda para bulunmiyordu. Binacnaley müşterilerden öğle- den sonza uğramaları rica edi i. Tasarruf sandıkları ban: kalar g bi adeta muhasara aitın- dır. Para çekişleri büyük bir visbette a. tuğurdan büyük Al- man tasrrut sandıkları Berlin'de umumi bir içuma aktetmişir- dir. Halkı teskin etmek için bütün mevduat - sahiplerinin paralarının tediye edileceğin! ilân edecekleri zânnolunmak- tadır. Mali mahafildeki — intiba gayet elim ve muzlimdir. Hü« kümet, barsaıarı kapamağa karar vermiş olsaydı borsada bir tek tescil muamelesi ya- pılmayacak idi. Mütalaası ile- ri sürülmektedir. Zira, satış- ların karşılığı olmıyacak ve döviz talepieri Reichsbank'ın karfı koyamıyacağı bir. rad* deye varacak idi. Reschsbank'ın muhtaç - ol- duüğü müzaheretler — yapılmı- yacak osursa, resmi maka- matın voziyete hakim olmı- yacağı hakikatı gizlememek- tedir. Binaenaleyh Bâle'da it- tihaz olunacak mukarrerata sabırsızlıkla tatizar olunuya, Amerikaya telgrafla müracaat Paris, 13 (A.A.) — Mali waziyelin vahamet peyda et- mesi üzerine Alman başvekili Amerika — reiscümhuru — M. Hoovere ikinci defa olarak müracaal elmiş isede müşa- rünileyh kaçamaklı bir cavap vermiştir. Diğer taraftan M. Fon Ho- €sch gece M. Laval nezdinde müstacel bir teşebbüsatta bu- lunmuş ve sabahleyin de M. Briand ile uzun uzadıya gö- rüşmüştür, Umumiyetle Amerikan ma- K mahalilinin — Almanyaya muavenele taraftar bulundu. ga ve fakat bu muaveneti Ayruba bankalarının da yar- dımi ile yapmak istemekte olduğu s#öylenmektedir. Fransz gaseteleri, Alman- yaya haricin İtimadiım yeni den tesis için zaruri olan ilk tedbirleri bizzat kendisi itti haz etmed ği takdirde bu mu- (Birinci sayfadan devam) cumhur - seryaverlerinden Na- git Bey Alpullu şeker fabrika- sına kadar vefakat etmişdir. Kral Hz. nin beyanatı Kral Hz. dün hareketle- rinden evvel gazetecileri Sa- raya davet ederek - atideki beyanatta bulunmuşlardır: — Uzun seneler geçirdi: ğgim sevimli Türkiyeye vuku- bulan bu ziyaretim münasebe- tile her yerde mazhar - oldu- ğum hüsnü kabul ve meved- dete karşı derı. Bir hissi şük. katetiği âzim mesafe şüp he yok ki çok şayamı takdir- dir. Ve birçok milletlere nü- | avenetin. mümkün olmadığı mütaleasındadır. Bu mevzu hakkında tef- siratta bulunan Fransız gaze- teleri. Almanyanın Fransaya karşı tecavüzkârane bir hı rühiye berlemekte ısrar etmesine tesadüf etmekte ve bu haleti ruhiyenin Alman matbuatı sa- hifelerinde tezahur etmekte ve her türlü itimatkârane teş- riki mesaiye mümkünsüz kı hnmakta olduğunu yazmakta- dir. Le Journa! gazetesi de Fran- sanın Almanyadan mali işlerini tanzim ve harici siyasetini tas- bih etmesini talep etmekle bir oltimatom vermiş olmadı- ğını, Amerika ile İagilterenin de Berlin hükümetine aynı yvasayada bulunmakta olduk- larını yazmaktadır. Londra heyecan içinde Londra, 13 (A.A.)—Borsa- da mark özerindeki süküt ve bedbinlikten rtonra daha iyi bir kapanış — kaydedi!miştir. Mark muhtelif temayüller gös- termiştir. Bir isterling muka- bilinde 26.30 ve battâ 30 ve daha ziyade Mark teklif edil. dikten sonra Mark yine 22 ye yükselmiştir. Bu yükseliş, Al- manyada paniğe mâni olmak için ittihaz olunan tedbirlere ve Almanyanın istediği kredi- leri elde etmek üzere bulundu- ğuna dair çıkan şaylalara at- folunmaktadır. Maamafih saat 15.30 a doğru veni süküt te- mayi İleri müşahede edilmiştir. Hükümetin tebliği Berlin, 14 (A.A.j) — Hü- kümet aşağıdaki tebliği neş- retmiştir ; “Pazartesi akşamı neşrolü-. nan riyaseti cümhur emirna- mesi muçibince hükümet Al- man bankası müstesna olmak üzere bütün bankalar, tasar- ruf sandıklar ve diğer kredi mücseselerinin Salı ve Çar- şamba günleri kapalı kalacak- larımı emreder. Bu iki gün- zarlınd hül ünet ile banka- ların ve tasarruf sandıklarının salâhiyetlar mümessilleri içtima ederek işlerin yürümesi ve maaşlar İle üçretlerin tediyesi için zarurt n mal vas- taların perşembe günü hazır bulunması hakkında icap eden tedbirleri alacaklardır. Kıy- metler borsasının ) sonuna, kadar kapalı kalması muhte- meldir. 4 * Mark piyasası Londra, 13 (A.A.) — Bor- sada markın kapanış itibart ifyatı 22.50 idi. grereren e Kıral Hazretleri dün hareket etti mune olabilecek pep ciddi ve mes'ut bir misaldir. Böyle bir teceddüt ancak büyük bir mücahedenin semeresi olabi- Hr. Terakkiyatın Ber — safha- sında ziyaretim münasebr tile tanımağa muvaffak olduğum Gazi Hazretlerinin eseri de- hasımı görmemek imkân ha- ricindedir. Yeni Türkiyenin, itikadım- ca, hedef edindiği — siyaset sulh ve selâmet dairesinde terakki etmekten ibarettir. Bu siyaset — bihakkin — tefeyyüz etmek isteyen her milletin ha- kiki bir şiarı olmalıdır. Hakkımda her yede izhar edilen asarı meveddet ve bil- Hassa matbuatm samimi ve dostane neşriyti kalbimde u- nutulmaz bir hisi şükran uyan- dirdi. Büunüu İrak — milletine karşı perürde — edilen mu- Babbetin bir delili olarak te- Tâkki eyledim. Ve bu, şüphe yoktur ki iki memleket ara- sında mevcut olan ravabite haseninin daha ziyade kuvat. Tenmesine vesile — olacaktır. Yrak ile Türkiye iki mü- cavir odada iki kardeş gibi malıdır. Si -keresine (Birinci sahifeden devam) tenzilâtı ihtiva — etmektedir. 927.928 929 bütçelerinin va» ridat vassilsi alınarak takdim edilse idi ©o zaman bütçenin 201 milyonluk bir rakamı ifade etmesi İâzım gelirdi. Halbuki, hayatı biten en yakın bütçe senemizdealdığımız varidat 189 ilâ 190 arasındadır. Bütçe ha. zırlanırken bütçede sağlam bir rakama vasıl olmak için ecas olarak en yakın sene varida: tını ve bu varidalın tahakkı- katın değil tafsilâtınl! nazarı ttibara aldık. Huzuruâlinize bu . süretle geldik. Binaenaleyh bu bütçe- miz normal hesapla yapılmış bütçelerden bu nokadan fark. hdır. Bu nok'ai tebarüz ettirdik. ten sonra rakamları arzedece. ğim. 1930 senesi zarfında tah- silâtımız 189 - 190 milyon ara. sındadır. Ondan evvelki sene- de tahsilâtımız 206 milyondur. Tahsilâtımız bu kadar tenakus edince bizim için en muvafık ve selâmetli usul son sene tahsilâtımızı esas tutmak ol. muştur. Varidatımızı bu suretle tahmin etlikten tonra istediği. miz tahsitat mıktarını varidata uydurmak çaresi hükümetin mühim bir düşüncesini teşkil etmiştir. Bütçe tevazününü bü. tün devlet işleri üstünda telâ. kkı eden hükümet 1931 bütçe. sile teklif ettiği tahsisatını 186 milyon 150 bin lira olarak tes pit etmiştir. Bu rakamın 4 stena bütçesile yani 927-928 929-930 senoleri bütçelarile aldığmız tahsisat ile mukayese eder. sek en az tahsisatı — ihtiva eden dokuzyüz yirmi bütçerine mazaran takdim ettiğimiz büt. çede istediğimiz tahsisat 8 milyon İira nokrandır. Bunun için de bir taraftan irat bir taraftan da masraf kaydedi- ilesi Tayyare cemiyetinin ve: receği 2422000 lira da dabil- dir. O halde doğrudan doğrü ya vergilerimizden almak iste; diğimiz. 184 — milyon liradan ibarettir. Bu vaziyet dahilin- de 927 bütçesine nazaran bu sene bütçesinin irae ettiği fark 10 milyon İiradır. Müteakıp senelerde verdi- ğiniz tahstsatlar e bu teh- tahsisat bidayetten B. M. Mec- Hsinta kabul ett'ği münakale- ler ve tahsisati munzamelerle kabul edilenden tahsisat hariç olmak üzere arasındaki fark daha çoktur. 929 senesinde 220 800.000 olmak üzere arasındaki fark daha çoktur. 929 senesinde 20 milyon 800 bin, 930 da 222 milyon - 646 bin liradır ki bu rakamlar iplida B. Millet Meclisinin ul etliği tahsi. sattır. Bu sene tayyare cemiye- tinden hem varidat, hem maz. raf —ilâve etmek — svretile aldığımız iki milyon 400-bin Hra da dahil o'duğu halde tstediğimiz tehsisat 186 mik yon 450 bin İira olmasına göre yüksek Meclisin geçen sene kabul buyurmuş olduğu- 222 —mi yordan * birdenbire 184 milyon liraya inmek için nekadar bir gayret sarfolum duğu tahmin olunabilir. nu da ilâve etmeliki fevkalâde tahsisatla ve sonra muhasebei gmumiye kanununun terviç ettiği tahsisat dahi mazarı iti. bare alınırsa geçen — senenin tahsisatı 230 milyordur. Mali işlerdedalma ihtiyatlı davranmak mecburiyetindeyiz. Bunun - için vaziyeti dünya buhranının b'ze olan irayetint de mozarı dülcate alarak bu bütçeyi bu suretle huzuru âlj- nize takdim cttik. Hattâ dağ. rudan doğruya adi masrafla- rzımiz için 'tediğimiz — para bu miktardan da daha azdır, SON DA ' Mecliste bütçe ı muza.x | başlandı tar 182,184.000 Jiradan iba- rettir. Geçen sene kabul buy- rzulmuş olan tahsisata göre munzam ve fevkalâde - oldu- ğu tahsisattan hariç olarak kırk — milyon — lirahk — bir fark vardır. Açık bütçenin tev- lit edeceği mali felâketi daima nazarı itibara almak mecburt- yetinde olduğumuz içindirki geçen sene fiilen yaptığımız tahsilât fevkinde tahsilât iste- meği doğru görmedik. Bu büt- çeyi takım ettiğiimiz esnada benüz varidat kanunları Apdülhalik B. bundan son- ra bütçenin ayrı ayrı fasılla. rından bahsetmiş ve bütçesi fazla görülenin 324 bin lira tezyit edilen Adliye bütçesi olduğunu (bunun da atlı mü- başirlerinin ihdası ile mahke- me ilâmlarının makine ile yazılma masrafından ileri ge- diğini izah etmiştir. Temini için konulmuş 2 mi Hyon 400 yüz bin liradan mü- vellittir. Demeki umumi büt- çemizde iki yerde tezayüt var- dir bunlardan birisi ewmriyet asayiş diğeride Adliyedir. İ <isi- de emniyet ve asayişle alaka- dardardir. Bu esaslarlara do- kunmamakla beraber b r iki bütçeden 6-9 milliyon liralık birtasaruf yaptık. Müdafaai memleket için sipariş edilen bbütün malzemenin mukabilini tamamile muhafaza ettik, Ve fasli mahsusunun aynen bütçe- ye koyduk ohalde bu iki bütçe- deki tenzilât Müdafaai Milliyede ve tasarrufalını yaparken bü- yük bir kısmı da memurlar üzerine aldık. Şimdiye kadar açık kalmış olan yerlerimizi kadro halinde tuttuk ve kad- roya açık'ar yokmuş - gibi fili bir kadro yatık zaten takdim ettiğimiz bütçekanununun bariz farklarından biride bir senelik cakuır maddelerle diğer sene bütçe- lerinden ayrı olarak fili kad- roları tesbit etmek ve fili kad- ro Üzerir tahsisat almak ol müştur. Tetkik buyurulduğu zaman görülecektirki bu dört mil- yondan para turavr bu yapar- ken meşai saatlerini — tezyit aderek memur adedinden ta- sarruf etmeği ve o süretle hü- kümetçe saati mesainin tezyi- dine karar verilerek ondan sonra memur adedinden tasarrufunu arzetmği muvafık bulduk, Bütçe encümeni ile müşte- reken açıkta kalan memur- lara açık maaşlarinı ne suretle temin edileceğini tesbit ettik öyle ümit ediyorumki bütçe- den dolayı açıkta — kalacak olanlar hem kanuni olan ma- aşlarını alacaklar ve hemde maddelerde görüleceği veçhile münhal vukubulduğu zaman © tercih edilerek hizmete tayin ecilecektir” O suretleki hükü- met de açık parası vermekten yermekten kurtulmuş olacak.- tır. Bilhaşsa 30 seneyi ikmal edipte tekaüt olanlar alacak- ları para bu suretle çıkacaktır. Maliye vekili Dünya büt- çelerindeki — varidat noksanlı- ğgından milli paramızdan ve inhisarean bahsetmişlir. Millet kim Sen kim?.. (Boşmakaleden devam) B. milletin kuvvei maneviyesi- pin kırıldığından acı acı şikayet ed'p durüyordu. Bu kuvvel mâneviyeyi kıranlar, muhalif meşriyat değildir. Buna kal'i- yen emin olmalıdırlar. Onu kıranlar, Yunus — Nadilerdir. Onlar ki, millet hergün acı bir hakikat daha öğrendikçe yerin dıbine geçmeleri Tüzim geliyor. Buna rağmen millet çünkü bütçemizin içinde teşekkül | Gnların en yükseklerden atıp tut- etmiş olan Cümhuriyet Mer- kez bankasına ayrılmış oN imr inilyün 2İCkialişekar geee vardır. Bu vaziyete göre yalnız devletin adi hizmetleri U—-h w ıUrI'-— mik , Â * y -— için J. tuğunu, kendisile acı acı istih- «& ytiklerini göre pöre kuv *>> KMBDeviyesinin L ez da- ha eridiğini hissediyor. Şeamet işte buradadır ! Ş Arlf ü'u' Güreşçiler gıtgl Kumkapının kıymetli altı genci Yunanlıların daveti üze- rine dün Eğe vapurile Pireye müteveccihen hareket ettiler, G denler 56 kilodan Cafer, 61 kilodan Bedri, 66 kilodan Vefik, 72 kilodan Saim, 79 kilodan Adnan ve 87 kilodan Mustafa Beylerdir. Kulüp reisi İsmail Hakkı Beyle muallim Mazbar B. ka- fileye idareci olarak iştirak etmşlerdir. Eğe vapuru perşembe gü- nü Pireye vanl olacaktır. Sporcularımız cuma ve cumar- tesi istirahatle geçirecekler. Pazar ve pazartesi günleri de üçer müsabaka yapacaklardır. Hk müsabakayı Pazar günü Cafer, Bedri ve Vefik Beyler yapacaklardır. Pazartesi günü de Saim, Adnan ve Mustafa Beyler Yunanlı — rakiplerile karşılaşacaklardır. Evvelki günkü yazımızda da yazdığı- mız gibt Yunan güreşçileri Ethnicos ve Panhllinos kulüp- lerin mensup sporculardır. Maç- lar Atinanın meşhur stadyo- munda yapılacaktır. Yabancı bir memlekette Türk #sporunun bihakkin tem- sil edebileceklerini ümit ettiği- miz bu gençleri teşiye gelen- ler istediğimiz şekilde bir ka« Tabalık teşkil etmiyordu. Ge- lenler kendi kulüp arkadaşla- rile mıntaka hey'etlerine men- sup bir kaç kimseden ibarettir. Biz sporcularımıza karşı hörmetkâr olur, onların kuv- vei maneviyelerini yükseltmek için ne kadar büyük tezahü- ratlar yaparak, kayd edliecek neticeler de o kadar lehimize olur. Yoksa rıhtımda bir kaç kişinin yaşa diye bagırması ana yatanından ayrılan bu gençleri hiçte tatmin etmez. Teşvik her yerde lâzım ve şarttır. İşte dün Eğe vapuru 10 da rıhtımdan ayrılırken, Kumka- pının güzide gençleri mahdut birkaç kişinin yaşa seslerile karşılandılar. Onlar “Teşekkürler ederiz diyerek mukabele ettiler. Gemi uzaklaşırken iki ta raflı beyaz mendiller birbirle- rini selâmlamakta davam edi- yorlardı. Gençlerimize bolbol mu- vaffakiyetler temenni ederiz. kesaskk ae e ea s ea y ae ada ae Eskişehir oyuuu (Birinci sahifeden davam) Edıklarına dikkat etsinler. Es- naftan para toplandığı yalan- mudır? Panayirlerde palyaço- luk edenlere - nutuklar irat ettirildiği yanlışmıdır? Ziya- garsonlarla beraber on Öğle ve akşam yemekleri , - *Hususi eğlenceler . &u pbi ocada Hundürülacaktır. Me- akırlığı urbarile vesaiti naklıye yöktur . Arzu edenler kendi arabaları ile gödebilirler Esikşehir oyununda tamılan karilerden biri beş yirmi kişi bulunduğa vaki deği!midir? Yunu Nadinin ga- zetesindeki — vesimlere olsun bakarak kendilerini görmedi- lermi ? Kendilerinin mübelâgaları gibi, büyük tezaburat yapılmış olsaydı hiç YunusNadi gazete- sini © nümayişlerin resimleri ile doldurmazmı idi ? Dünkü Cümhuriyetteki tel graf üzerindeki isimleri oku- mak, işin içyüzünü mey- dana çıkarmağa kiâfidir. Biz bu telgrafları, (bu nefret we tel'in telgraflarını) çok bi- liriz. Çok gördük. Üç kişi yüz bin kişi namına kendi kendi- lerine gelin güvey olup gider- ler, Nitekim, Eskişehir mülha- katından bir kasabadan da ayni sıfatları taşıyaa ve yalmız isimleri değişen bir telgraf ev-” velki günkü Cümhuriyette çık. mmıştır. Canım uzun söze ne ha- cet, yoğlı hemşerinizi - Allah sizlere mübarek et: Hele siz, taraf taraf aç köylüyü ve beş parasız esna- fi sıkıştıran yeni hemşerini- zin gazetesine abone yazma: ğa başlayınız. Bu herhalde daha #aydalıdır. Diğer bir mektup Exkişehirli diğer bir karli- miz de şayanı dikkat olan bir mektubunda bakımz — neler söylüyor : Yunus Nadiyi telgrafla da- vet eden kendisine sarfedile- cek parayı davetiye kartı gön- dermek — süretile (iklşer lira mukabilinde) zavallı esnafın sartından çıkarmışlardır. Eğlenceyi tertip ettilderi bahçe umum için açılmış Es kişehirin sinemna - bahçealdir. Yunus Nadinin Eskişehire gel diği gün bu bahçe kapatıldı. Ve yârân hep bir arada gece- - Bir —ii B —— ) ye kadar eğlence yerine dedi- kodu ile ve kullanılan meşru- batın verdiği ilham ile, mem- leketin namuslu tanıdığı şab> siyetlere beyhude yere hücum etmekle ge çirdiler. Eskişehir. halkımın bu işle kat'iyen alâkası yoktur. Eski- şehirliler Yanus Nadi için an- cak verdikleri ikişer lirayı bi- liyorlar. Yunus Nadinin Eskişehire davetle hükmü benim ve bü- tün Eskişehirlilerin nazarında Belediye reisi M. kâmil Bey İstanbuldan bir. Yunus balığı getirmiş. Sinema bahçestnde iki liraya teşhir elmiş. Şere- fim hakkı için bu böyledir ve herkes bunu ba şekilde anla- miştir. Millet Arif Orucu da — ta-” mır Yunus Nadiyi de tanır. Her ikisi hakkındaki hükmü esasen şimdiye kadar çoktan vermiş- tir. Geçen günkü Cümhuriyet- te Yunus Nadi kendisini mil: let karşısında müdafaa etme- ge çalışırken âdeta bir dikili çubuğu olmadığını söylüyerek ve bilhassa ailesinin matbaa Binasında — ayırdığı dairede oturduğunu yazıyordu. Kıra> athanede toplanmış arkadaş- larından birisi aynen şunları söyledi: , Zavallr adamın hiç bir şeyi yokmuş cidden sefil ve mühtaç henüz başını soka- cak bir evi bile yokmuş Arif Oruç Beye yazalım gazetesi vasıtasile hükümetten rica et sin de bu zavalı fakire em- vali metrukeden bir ev tahsla ettirsin, evlât ve ayali ile be- Taber çok sefalet çekiyormuş., Bu da gazeteleri okuyan insanların ne şekilde hüküm verdiğine kâfi bir. delil teşkil ediyor zannındayım. Eskişehir maalesef çok bed. baht bir çehir imiş buradaki zevat Yunus Nadiyi kendile- rine hemşeri yapacakları yer. de kendilerini Eskişehire hem- şeri yapsınlar. İki Hira mukabilinde satılan kartlardan bir dane - takdim ediyorum. Yunus Nadi bu şe- kildeki misafirperverlikten gu- rur duysa yeridir. Bir de da- vanın adına (fırka eğlencesi) demişlerdir. Bu şekle nazaran bunlar, bunların misafiri olan bu mahluk hakikaten fırkama Eskişehirin eğlenceleri oldu. Eskişerin bu günküâ mevzuu hep budur Bir alaydır gidiyor. Biz bütân palaraları böylece gözlerimizk. gördük.. Bitarc” bir kari! D İ j ğ 1 | İ | İ F Ğd