November 12, 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

Vasiyetname, kanunlardır Büyük nutuk adile Cümhuriyet Halk Partisinin büyük Kongresinde bizzat millete karşı okuduğu o büyük eserde vasiyeti son bir tek cümle olarak hü- Jâsa olunmuştur ki buda Türkiye Cümhuriyeti ve kanunlarının muhafa- zasıdır. Hayatında Atatürkü sevenler Türk milletinin hâlâsını onun izinde yürü- mekte bulan ve bilenler ölümünden sonra en büyük eseri olan Cümhuri- yet rejimini muhafaza ve müdafaa et- meyi kendilerine en büyük milli bir vazife bilecekler ve Atatürkün mukad- des eseriyle mukaddes vasiyetini ne- silden nesle naklederek yaşatacaklar- dır, Asım Us Varlığımızın fikri ve manevi Atatürkün ölümünde şu hususiyet | var ki biz onu aramızdan sökülüp git- mesi elemile asla teselli bulmıyacak gibi sıkılır sızlanırken Büyük Şef kâh şen ve beşuş, kâh vakur ve âmir çeh- resile mütemadiyen karşımızda tecelli ederek, etrafımızı alarak, benliğimizi ihata ederek hep bize sıkılıp kalma- mak, sizlanıp durmamak lüzumunu ihtar ediyor. Burada varlığımızın fik- ri ve manevi tarafına Her zerresinde bir Atatürk tablosu parlı- yan büyük memleket ve millet ese. rinin içinde kendimizi daima Büyük Şefle karşı karşıya görüyoruz, hep be- raber buluyoruz. Yunus Nadi Yanılmaz bir kesif ve intikal kuvveti Atatürk en çetin imkânsızlıkları dünyanın en kolay, hergünkü İşleri gibi başa çikarmağa muvaffak oldu. Çünkü yanılmaz bir keşif ve intikal arriyle devrinin istidat ve temayülle- rini keşfetmişti; milletin istidadı, ih- tiyacı ile yekvücut olmuştu. Ahval ve şeraitin icapları onda teşahhus et- | mişti. Atatürk ve millet ayni şeydi. İşte baştaki şefin ve o şefe sarsılmaz bir iman ve itimad ile bağlı milletin bu âhenktar anlaşmalarıdır ki tarihin en büyük mucizesi olan Türk Cümhu- riyetini yarattı. Hüseyin Cahid Yalçın Atatürk tarihin diğer kah- ramanlarına niçin faiktir? Ordularını tâ Hindistana kadar gö- türen Büyük İskender 32 yaşında öl düğü zaman arkasında ne bırakmıştı? Bir hiç. Avrupayı bir kasırga gibi altüst eden, ve Moskovaya kadar uzanan Na- polyon ölümünden sonra arkada ne bıraktı: Yıkık dökük bir Avrupa, Fran. sâya karşı kinle dolu bir dünya. Halbuki Atatürk idealini hayatın. da hakikat sahasına çıkaran nadir bahtiyarlardan ve ender dehalardan biridir. O, eşsiz eserini tamamlamış ve onu bizlere ebedi miras olarak bı- yakmıştır. O bize müstakil bir vatan . Genç ve zinde bir Cümhuriyet bıra. Hami eli ve atılgan bir inkılâp bıra- kıyor. Milletine bu kadar büyük bir miras bırakarak hayata gözlerini rahatça kas payan pek az adam yetişmiş veya hiç yetişmemiştir. - M. Zekeriya Sertel Vasiyetname, teşkilâtı Bazıları soruyorlar: Atatürkün va» siyeti var mı? Atatürk herhangi bir #âni değildir ki, şu veya bu şekilde bir vasiyeti olabilsin. Onun vasiyeti, ya. yattığı eserin muhafazasında en bü. yük temel olan Teşkilâtı Esasiye Ka. nunudur. Teşkilâtı Esasiye kağunu- nun tatbikine nezaret vazife ve me. suliyetini almış, olan müessese İse millet müessesesi, Türkiye Büyük Millet Meclisidir. Atatürkün tutulacak yol olarak bize gösterdiği yol, Teşkilâtı Esasiye kanununun Legalite yolu olduğuna ve bunun tatbikini temin edecek mil- Jet te bulunduğuna göre, Atatürk göz- lerini hayata kapayınca, takip edile. ı hattı hareket dahi yine o büyük adam tarafından ölümünden evvel ve bir gün ölebileceği düşünülerek çizik miş demektir. Ali Naci Karacan Vatanın feyzini gördü Namık Kemal: Ölürsem görmeden millette ümid ettiğim feyzi Yaşılsın singi kabrimde «vatan mah- zun, ben mahzun!» Demiş ve hakikaten de o feyzi görmeden ölmüştü. Mustafa Kemal için böyle olmadı. O, umduğu feyzi, kendi mübarek elile çattığı binanın tamamlandığım, lemelinden çalısına kadar görüp emin olduktan sonra git- ti, Ercümend Ekrem Talu Bu memleket birçok Mustafa Kemallerle doludur Kendisi bir nutkunda, bu memle- ketin bir değil, birçok Mustafa Ke- mallerle dolu olduğunu söylememiş miydi? Onun manevi varlığı kadar maddi yokluğu da bizim için dağlar deviren bir enerji kaynağı olacaktır. Çünkü maddi yokluğunun manevi varlığına asla mani olamıyacağ'nı is- pat edeceğiz; çünkü biz onun gövde- sine tapan bir putperest değil, ölmez eserine ve mânasına bağlı bir şuuruz. O, kendi vücudile berâber kuybolacak fani bir milletin değil, kendi mânasi- le beraber yaşıyacak ebedi bir mille. tin yaratıcısıdır. Yese kapılmak hem onu, hem kendimizi anlamamak olur. Fakat kederimiz ne sonsuzdur, günü- müz ne karadır, gönlümüz ne mah- zundur, ne mahzun! Bunu da ancak Türk olan bilir. Peyami Safa Toprağın yeni mânası Kara toprak diye en hissiz ayaklar hattâ Basamaz Loprağa, Loprakta cenazen varken, Ne büyüksün ki huzurunda çocuktur matem, On sekiz milyon adam tek kişidir ağlarken. Mithat Cemal Talih ve mukadderata küskünüz Atatürkten ayrılmanın büyük acısı yüreklerimizi yakıyor, onu, daha uzun müddet, bize bağışlamadığı, Büyük Şefimizi çok erken aramızdan &ldığı için talih ve mukadderata küskün ve kızgınız. İztirabımız büyüktür; fakat onun yarattığı büyük eser, en büyük ümidimiz, en büyük kuvvetimizdir. Abidin Daver Türkün kalesi Aziz ölüyü milletini, vatanını kur. tarmak içim beyninin fosforunu saçtığı Ankraanın kalesine .gömelim. Etrafını ülkenin dört bucağından top- ıyacağımız çiçeklerle bir cennet ya palım. Onun cehennemden cennet çıkaran bronz başı o yüksek kaleden yalnız Tİmurlengin cenk sahrasını de- ğil, yoktan var kıldığı Türklüğün açtı. ğı yolda merdane yürüdüğünü de sey- redip şad olacaktır. Bürhan Cahid RA 12 Teşrinisani 1938 Türk münevverlerinin Atatürk hakkındaki hisleri Ey eski kahramanlar! Ey eski kahramanları geçmiş asırların! Gaziye ihtiram ile kalkın ve toplanın, Saf bağlayıp selâma durun hep! Odur gelen... İbrahim Alâeddin Büyüklüğünü, bütün dünya tanıyor Atatürkün ebediyete kavuştuğu bu sırada dünyanın her memleketinde ayni ses yükseliyor: «İnsanlık büyük bir devlet adamını kaybetti. Büyüklüğünü bütün insanlığa ta- mulanak ve milleti nazarında, tam kur- tuluş kahramanı tanınmak, bir faniye nasip olacak en büyük bahtiyarlıktır. Ömer Rıza Doğrul Ölmedi, ebedileşti Bu ölüm, onun hayatını bizim haya tımıza karıştırdı. O bizim varlığımıza kalboldu, biz onun hâtırasında yağıy: cağız. Atatürkün ölümü bizi biribi mize sımsıkı bağlıyan bir facladır. Mu kaddes olanı, bin kere daha kutsileş- tiren bir vâkıadır. Atatürk öldü! Onun eseri bügün da- ha kuvvetle yaşıyor. Şimdi bir kütle halinde onun izinde yürüyenlerin ar- kasındayız. Onun ,Zaferini yapanlar, onun nizamını kuranlar, onun eserini tamamlıyanlar, onun en yakın silâh ve inkılâp arkadaşları sağ olsun! Atatürk öldü mü demiştim? Hayır, yanlış söyledim; Atatürk ölmedi, ebe- di oldu! Orhan Seyfi Orhon Tarih, gene izlerinde ürüyecek Vatan, en büyü idm kaybet medi, Onu sadece göğsünün derinliği- ne çekip aldı. Tarih, gene onun izlerinde yürüye- cek, kurtarıp yetiştirdiği millet gene onun kumandası altında zamanı, me- deniyeti, hakkı ve şerefi fethe gidecek- tir, Çünkü Ankarada, Sivasta, İzmirde, | İstanbuldaki Atatürk ne ise, bizim için «Ahretteki Atatürk de odur. Hakkı Süha Gezgin Çocuk ve Atatürk — Baba, neye ağlıyorsun? Üç yaşındaki çocuğum, masum göz- lerini; yaşlı gözlerime dikmiş cevabi- mı bekliyordu: — Atatürk öldü. Odanın duvarlarına baktı, bana bak- tı, dizlerime bıraktığım gâzeteme baktı: — Ağlama baba, Atatürk ölmedi. Ben de onun baktığı gibi baktım. Odamın duvarlarındaki İstiklâl mü- cadelesine aid birkaç resim, on beş yı- un büyük eserlerinden bir iki tanesi- ni gösteren tablolar, önümde duran gazetemin harfleri, dili, portmantoda asılı duran şapkam, sokaktan geçen kadın, hür memlekette hür doğan ço- cuğum, benim cümhuriyete karşı imanla dolu göğsüm... Bütün bunlar onun eserleri. Tekrar çocuğuma baktım; — Baba Atatürk ölmedi. Cevab verdim: — Hakkın var oğlum, Atatürk öl. medi ve ölmez. İsmet Hulüsi ” Manisa (Akşam) — Vali B. doktor Lütfi Kırdar, Manisa vilâyetinde iskân edilmiş olan göçmenleri tamâmen müstahsil vaziyete getirmiş ve inşa ettir. diği yeni göçmen evlerini kendielrine vermiştir. Göçmenlerin iskânı ve müs- tahsil hale getirilmesinde gösterilen muvaffakıyet sihhat ve içtima! mua- venet vekâletinin takdirini celbetmiştir. e ez ME b evlerinden bir kısmını | Matü rkün vefatı memleketin her tarafında derin teessür uyandırdı Büyük kayıp münasebetile Ankaraya her taraftan binlerce telgraflar geliyor Ankara 11 — Büyük Şef Atatürkün vefatı haberi memlekette derin tees- sür uyandırmıştır. Ankaraya her te- raftan bu Leessürü bildiren Lelgraf- lar gelmektedir. İzmir ii (A.A) — Büyük Kurlar- cı Ulu Şefimiz Atatürkün vefalı ha- beri öğleyin radyolardan şehre bir yıldırım gibi düşmüş ve bütün İzmir- lileri derin bir mateme garkeyiemiş- tir. Bu kara haber yedisinden yatmi- şine kadar bütün vatandaşlara göz yaşları döktürmüştür, Bu acı zıya do- Jayısile bütün resmi binalarla parti ve Halkevi ve limanda bulunan vapur- lar bayraklarını yarıya indirmişler ve şehrimizdeki konsoloslaria memurlar İlbay ve parti başkanı Fazlı Güleci yiyarel ederek taziyede bulunmuş- lardır. Öğleden sonra toplanan Şehir Mec» isi içtima da pek matemli bir man- zara arzetmiştir. Bir çök azalar yöz | yaşları içinde hitabelerde bulunmuş- lar ve Meclis âzuları Reisin teklifi üzerine Büyük Alamızın mukaddes ruhunu taziz için beş dakika ayakta durmuşlardır. Toplantıda suretleri aşağıda yamlı taziye telgraflarının çekilmesine karar verilmiştir: Sayın Bayan Makbule, Atatürk pa İSTANBUL Varlığı bütün beşeriyele şeref veren Büyük kardeşinizin ölümüne göz yaşı dö- ken bütün bir miletle beraber İzmirliler büyük teesslir ve acıyı duymakta sizinle lam bir iştirak içindedir. Halâsını Büyük Şefin başlığıyle bimisal bir şerefe ermiş bulunan 'Türk milletinin yüce varlığına medyun ve Atatürk hatıralarına en temiz hislerle bağlı bulunan İzmirlilerin en kal- bi taziyelerini sunarım. Dr. Behçet Ux İzmir Belediye Reisi Büyük Millet Meclisi Yüksek Riyasetine ANKARA Büyük Kurtarıcı ve Cümhuriyetin ku- rucusu Büyük Şelimiy Atatürkün ölümü- nü duyan İzmirliler insan kalbinin ta- hammülü üstüne çıkan bir acının yarattı- ği sınlar içinde Halâskârının zıyama ağlı- yorlar, Atatürk Ikılâpları içinde Atatürk elile kurtarılmış yurt çocuklarının en içli bassasiyetile ve en ileri bağlılıkla hizmet almış olan İzmirliler, ulus iradesinin mih- rakını teşkil eden Büyük Meclisin Türk varlığını yükseltmekteki kudretine ve mil- let idaresini daima en büyük bir dirayet- le başarmaktaki muvaflakiyetine olan güvenlerini bu elemli günde de duymakla yalniz Türk milleti için deği büyük in- sanlık dünyası için tarihin kaydedebildi- gi ve kaydedebileceği en büyük zıyaın te- sellisini buluyorlar, Millete sağ olması ve Cümhuriyet idaresile onun Büyük Mecii- sinin tarihin ebediyeti kadar ebedi olmasi dileğiyle İzmir Şehir Meclisinin taziyele- rini sunar ve mill iradeye bağlılıklarda ileri mevkiini muhafaza eden İzmir hal- kanın ber zamanki İassasiyetile Büyük Millet Meclisine karşı duyduğu saygıyı tekrarlarım. Dr, Behçet Us İzmir Belediye Keisi Sayın B, Celâl Bayar Başv ANKARA Büyük ve Azir get Atatürkün ölümüne insan kudretinin tahammül edebileceği acıların üstünde bir sız! ile ağlıyan İzmir- Mlerin elem ve ıstırapları Şehir Meclisinin bugünkü toplantısında derin teessür ve heyecanlar içinde göz Yaşlarile ifade edil- dl, Atatürkün asırlar kudretini bir insan rejiminin dalma bir meşale halinde par- ıyacağından emin olmakla sonsuz acıla- rma bir teselli bulmağı (çalışıyorlar. Atatürk inkılabı yolunun kudretli yolcu- su olarak baş olduğunuz hükümete İzmir Şehir Meslisinin taziyelerini derin saygı- arımla arzederim. Dr. Behçet Uz İzmir Belediye Keisi Sayın B, Şükrü Kaya C.H. Partisi Genel Sekreteri ANKARA İzmir Şehir Meclisi Büyük Şefimiz Atatürkün hayattan o ayrılmasınini âcısile elem içindedir. Atatürkün kurtarıcı ve ya- pıcı varlığından yalnız 'Pürk milleti el değil bütün insanlık tarihi için bimisal bir nimet olan büyük kudretinden en bü- yük payı almanın şükranı ve bağlılığı için- İzmirliler İnsan kalbinin ta- elemlerimizin üstünde bir teselli havası estiren kudret, Atatürkün büyüklüğü pe- yansız eserlerinden biri olan büyük parli- mizin müiletin büyük acısı karsısında dahi mili şuuru selâmet ve iyilik yarali Kapi. Miyetle mücehhez mütekimii varlığıdır. Milletin asil varlığı içinde en büyük Tür- kün eserlerine ebediyet vermek hizmetin- de bir tek nefer. vahdetile rejime ve millet iradesine bağlı olan İzmir halkının tazi- yellerini sunarım, Dr. Behçet Uz İzmir Belediye Reisi Edirne 11 (A.A.) — Atatürkün ha- yata gözlerini yumması her yerde ol- duğu gibi Edirnede de tasviri müm- kün olmuyan bir teessür uyandırmış- tır. Bayraklar yarıya indirilmiştir. Dört beş yaşındaki yavrulardan yet- mişlik ihtiyarlara kadar bütün halk Büyük Kurtarıcı, Yüce Başbuğun millet ve memleketi saadete kavuştu- ran büyük yolları üzerinden ayrılmı- yacağını Türk milletine yakışır bir sükün ve sadakatle tekrarlamakta. dır. Samsun 11 (A.A.) — Büyük acıyı radyo neşriyalından öğrenen bütün halk en derin matem içindedir. Bay- rTaklar yarıya indirilmiştir. Atatürk anıtının önünde ve hoparlörler kar- şısında toplanan halkın göz yaşlar dinmiyor. Bu derin acıdan duyduk- Jarı heyecanlı tcessürlerle ağlaşanlar ârasında bayanlar vardır. Atatürkün bütün gönüleri saran Aziz halırası- na derin bir tâzim nişanesi olarak mağazalar, dükkânlar kendiliklerin- den kapandı. Her tarafta, mili kah- ramanımız Büyük Atamıza ve onun müebbed eserlerine gönülden bağlı- ık nişaneleri görülmektedir. Kadın erkek büyük küçük herkes bu derin acının verdiği hüzün ve elemi Büyük "Türk milletine yakışır bir sekinetle karşılamağa çalışmakta ve Aziz Ata- larının en büyük eseri olan Cümhu- riyet rejimine gönülden bağlılıklarını tekrarlamaktadırlar. Zonguldak 11 (A A.) — Radyonun verdiği elim haberlerle mateme gark olan Zonguldak, bu kera haberin ağır hâvası içindedir. Büyük varlığı- nı kaybedenlerin hüzün ve teessürü içinde dükkânlarını ve işini terkeden bütün halk radyo başından ayrılmı. yarak onun büyük varlığına hürmet Ye milletin elemine iştirak etmiştir. Gündüz ajansın tebliğini duyan hal devlet ve hükümet mümessilini ziya- ret ve sonsuz acısını ifade eylemiştir. Halk radyo başlarında ve meydan- larda toplanmaktadır. Herkeste, her yuvada ve her yürekte yalnız ve yal- nız onun büyük eserinin yaşatılması, onun eşsiz yolunun güdülmesi, onun inanarak başardığı prensipler uğrun- da Büyük Türk milletinin kabiliye- tine güvenilerek çalışmak - suretile Ye milletin tek irade kaynağı ve tam ifadesi olan Büyük Millet Meclisinin ve teşkilâtı esasiye kanununun mil- lete saadet, millete terakki ve refah getirecek hamlelerine son nefeslerine ve son damla kanlarına kadar sava- şacağına söz veren ve devletin ikti. darına hükümetin kudretine, parti- nin yollarına, inkılâpçıların ve genç- Miğin enerjisine güvenmiş olan Zon- guldak, bütün vekarlı hüzün ye tem- kinli yelisle milletin mukadderatının yüceliğine ve NM İnanını ta-