September 3, 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

Günün Ansiklopedisi Para basmanın tarihçesi Cümhuriyeti, ikinel Cüm- sebe bna İnönünün kabartına aminr ihtiva “eden gümüş — liralar SÖZÜN GELİŞİ Yeni bir halk mecmuası şikâyet ettikleri şu gün- kadar ilerlettiği bak- kültürüne hizmet ib RİDER İİ man toplar, etmek ve hakiki il iş kütleye tanıtmak maksadiler intişar |P* b eve inne İban menkülitina göre, ilk para #tmeye başlıyan «Yeniyol» mecmunsından bir müh alınır. Biricik ga: yesi «geniş kütleye hitab etmek» olan bu mecmuaya ari lisanını oldukça sökmüş, fakat henüz katıksız i anlıyacak bir hale gelmemiştir. Onun için € *deceği yolu karilerine tam anlıyabilecekleri şekild tedir; Yeni Yol deleetiyue sesyete telâkxilerini reddeder. Türk il çözer. bareketi her çeşit elörical, maystiguc, #pirituej #eisefe cereyanlarını hayat sahasından Dinamik felsefeyi temsil eder. Yeniyol federal Osmanlı sihniyetini ve onun hi tmt tahlil metodu etedkik edilecek ebjenin ve içinde bu- Peddeder, Yenı Yol Munduğu fenomenin dahili kuvvetlerden & ve nögatisn de la nögation'dur. İstikamet hall TudUR... Mesellere de baş Duyacağı ihtimalini göz önünde tutan rini tercih ediyor. Meselâ «İklim ve mektedir; Geniş kütlelerle konuşmak için ihtiyar edilen bu Muanın bütün yazılarında, şürlerinde, hikâyelerinde *dilmekte, hattâ bazan halkla ya z 2 Yeniyoln Fransiz darbımeselle- fransızca metib- Yeniyoln mecmuası takip le, şöyle izah etimek- thöigue. iödoniste sanat telikkisin! elen hareket seyrini tesbit etme; kçi bir klasizme ve hülmanizme sade san mec en ket olduğu yeşile derbi iman» isimli bir makale şöyle bit- «Unutmayalım ki: Bir fransız darbımeselinin dediği gibi, La cbarrus *st avant les bocufs.» yeni halk mecmuası, sahifelerinin en sonunda, tekrar kendi is- mr per rsalene (Yeniyol da ne demek?) tarzında bir sual sormalarına meydan bırakmamak için altma «lâ voie le» i ilâve etmeyi unutmamıştır. Taksim gazinosuna Romanyalı Nowvell, b > Harsonlar geldiği şu sırada Karagöz, Köroğlu, Nasreddin Hoca, Hemşeri Mile: ei mmm da Bir (La voie Nouvelle) katılmış Şevket Rado Yol uzaklaştırmıştır. Yeni Yol! İdele ölçüsü halinde 'ddan evvel yedine! asırda darbe- emil Asri kaptiyat da bu iddiayı teyid ediyor. İptida! kavimlerde eba- sit mübadeles yapılır. Yani para Ya- hud onun yerini tutacak bir ölçünün müdahalesi almaksısın doğrudan doğ- raya trampa usulle iş halledilir. Dünyanın — Avrupa müstesna — her kıtasında bu tarzı hâlâ kullanan ip- tidal insanlaf yardır. Derken iş biraz yn r ü olan mallar bir müba- fazla sürümü © peel Meselâ tuz kelleleri, ehli hayvanlar, ve nihayet madenler. Bühassn öküz, uzun asırlar, müba- dele için bir ölçü rolünü oynamıştır. Meselâ bir göçebe: «Şu çadırımı dört üküz karşılığında veririm! Senden de şu esir kızı altı öküze abe!» diye pazarlığa girişmiştir. Hattâ Lâtin ak- yamda, bilihare madeni paranın da vdı epecunlar Olmuştur ki, epecuse davar, hayvan demektir. Eski Mısırda para malüm değilai Mübadele külçe halindeki madenlerle yapılırdı. Altın, gümüş, bakır, KUZEN, demir, kıymet, ölçüleri vazifesini gi dü, Hiyeroglif resimlerinde, eller zi, maden tartan satıcılar gör! , paranın rolünü oynıyan j bombardıman etmektedir. Bunların Uzun menzilli toplardan fazla endişeya mahal yoktur Fransa sahillerine töbiye edilenJmân tayyarelerini © tardettikleri an- uzun menzilli toplar Manş kanalın- |laşılmaktadır. dan geçen İngiliz vapurlarına ateş| OO halde Alman sahil bataryala. açmakta ve İngiltere (o sahilleriniln ellerindeki büyük mkiyaslı hari- talara göre topa irtifa ve inbiraf ve rerek takribi me teş etmeğe mec burdurlar. Diğer taraftan bu toplar Manş kanalından İngiltere sahiline ürünerek geçen nakliye vapurları- Dı izaç edebilirlerse de vapurlar suni sis perdesi arkasına sığındıkla- ri Zaman toplar ancak körlemesine isabet temin edebilirler, Böyle ağır “topların namluları ilânihaye mermi atmağa da" müte hammil değildir Bir ağır top vasati 100 mermi attıktan sonra namlusiz. nun yivleri aşınarak atış menzili bayli kısalır ve namlu asli mukave- metini kaybeder ki bu takdirde namluyu (değiştirmek o mecburiyeti hasıl olur. Haddinden fazla mermi atan namluların kopup parçalandık- ları çok defa vaki olmuştur. Geceleyin bu Alman bataryala- 28 yahut 30,5 santimetrelik uzun çaplı gemi topları olduğu ve şimen- difer rayları üzerinde hareket ettik- leri muhakkaktır. Bu toplar bugün- kü topçuluk fenninde bir sürpriz olarak ( telâkki edilemezler Çünkü ağır gemi topları âzami irtifala (40 - 45 derece) otuz beş kilomet- re uzağı pekâlâ dövebilirler. Nite- kim İngilizler de kendi sahill getirdikleri zuun çaplı toplarla Al man bataryalarının ateşine mukabe- lede bulunmaktadırlar. Fransa sahilinden 35. kilometre mesafedeki Dover İngiliz limanı Al man toplarının bombardıman için bit bir hedef teşkil etmekte oldu- ğundan bu ağır tpların ateşi altin- da gemilerin bu limanda barınma. İsn müşkül bir bal almakta ve bı madenleri (o tartmaktadırlar Fakat Mısırlılar, bu madenleri, — tediyattğ kolaylık olması için — tos halinde 1s* bombardımana hedef olan şehir de hasarata maruz kalmaktadır. Fakat tinin Manş kanalından geçen İngi- iz kafilelerine ateş açması ve ösa- Fransa sahilinden Londranın ate altına alınması için 150 kilometr. menzilli toplara ihtiyaç vardır. Ger Gi umumi harpte Almanlar gar; cephesinden 24 lük toplarla Pa risi bombardıman etmişlerdi. Bt toplarım meazili 115 kilometre idi. Cephede sık ağaçlı ormanlar içine gizlenen bu topların Pari ttıklari 384 mermiden 54 ü şehir içine düş” müş ve kısmı azamı Pazisin varoş- lamır ve kırlarını dovmüştü, O za» man Fransızlar bu esrarengzi mer milerin ya çok yükseklerden uçan düşman tayyareleri tarafından atıle dığını, yahut Paris civarında gizlen- wiş toplar olduğunu zannetmişler ve hatti şehir haricindeki taş ocak- larında taharriyat bile yapmışlardı. Umumi harbin bir sürprizi olan uzun. menzilli Alman toplan bu harpte şaşılacak yeni bir silâh ola- mıyacağı #dir. “Belki de 150 kis lometreye giden toplarla Lendraya karşı ateş açılacaktır. Fakat mermi. sukut Boktalarım . tarassutla topa İâzımgelen tashihatı vermek Mayor, n ağırlıkta torbalara koyarlar; çu- bük iseler, yine aynı siklette bir bale i hı suretle sabitleştirilen , kuruş gibi) isimleri de| ve bunun onda biri! olan «table z Keldaniler ve Aşuriler, *külçeleri şurası bilinmekdir ki, 35 kilomet relik uzak mesafeden bir topün is- tediği hedefe isabet ettirebilmesi an- cak tayyare tarassudatile mümkün olabilir. Hedefin üstünde uçan tay- yare atılan mermilerin sukut nok- aynı suretle kıymet derecelerine ayır- talarını telsizle bataryaya haber ve- mışlardı. Eşyanın kiymetini bunlar'aİrerek toplara alış tashihatını yap- ölçerlerdi. Beni İsratlde ve FİSÜNİtırır. Lâkin tayyare düşman hava En büyük pırlânta Yontulmamış bir haldeki pırlanta” arm en büyüğü sayılan ve Portekiz ve İspanyol lsanlarında Nargas adı ve- #ilen pırlanta Brezilyanın merkezi Rio-de-Janciro'dan Nevyotkta getiril. miştir. Brezilya hükümeti, Nevyorklu bir mücevherat tacirine sattığı bu pır- lantanın herhangi bir hileye meydan kalmaması için bir noter ile gazetesi- ler hazır bulunduğu halde yeni gahibi Mister Winsten'» teslimini şart koştu- Bundan ambalajın açılması ve sağlam bulunduğunun tesbit edilmesi merasi- minde Brezilya korsolosu, Nevyorkun bir noteri ve bü eileri bul bu bür a lanta görülmemişti, Traş edildikten &onra da Hindistandeki meşhur pir- lantalardan daha büyük daha güzel olacağı tahmin ediliyor, Dünyanın en güzel en büyük pırlan- teları Hind mahracalarında yahud bazinesinde (bulunuyor. Ötedenberi dünyanın en zengin pır- lanta madenleri Hindistanda 1ei. Da- ha sonra cenubi Afrikada zengin pi- Zehirli Hindistan Romanyanm Koron'o köyünde, bir| şapka yüründen üç kişinin ölümüne sebebiyet veren bir kaza olmuştur. Banolan adında 16 yaşında bir çocuk, İcek bir pırlanta yurdu olacaktır. larita madenleri keştedilmişti. Sor za- manlarda Felemenk Hindistanındaki Sumatra ve Bornco adalarında pırlan. ta madenlerine tesadüf edilmişti, Fa- kat en yeni madenler Brezilyada bu- İçki. “Amerlkaım böyük bir kıs mini Işral eden Brezliya Avrupa kıta- si kadar büyük ve geniş bir memle- kettir. Şimdiden dünyanın en büyük| iraş edilmemiş pırlantası buradan çık- mıştır, Fakat henüz araştırılma yapıl- mamış birçi y h edilecek A ve cenubi / Hindis- | a rekabet ede-! Dünyanın en büyük pırlantası pır- lanta traş eden Felemenkli sendika namma Brezilya hükümetinden satın alınmıştır. Bu ham mücevherin yek- pare olarak mt yoksa parçalara ayrı larak mı traş edileceği henüz müfe- hassısları tarafından kararlaştırılma- mıştır. Pırlantanın şekli ve mahiyeti yekpare traş edilmesine müsaid olur- sa parçalanmıyacaktır. kuyular yuyu inmiştir. Fakat bu da, kuyudar çıkmadığı eihetle, üçüncü bir köylü daha aşağı inmiş, o da yukarıdan ba- Bıra köylülerin davetlerine cevap köyde dolaşırken şiddetle esen rüzgâr, Şapkasını uçurarak kör bir kuyuya at- Miştır, Çoctik, şapkasını çıkarmak için ku- Yuya inmiş, fakat geciktiği, yukarda duran arkadaşlarının davetlerine ce- vermemiştir. Bunun üzerine jandarmaya baber verilmiş, mütehassıs kuyucular, ku- yuya indirilerek zavalh üç köylünün cesedlerini yukari çıkarmışlardır. Bu üç bedbahtın kuyunun dibindeki! 78- halkında madenlerin kıymet mikyası- 'na siki» denirdi ki saymak, ölçmek» mânusınadır, tarttıktan sonra damgalayıp para Made ederdi, Şair Homer zamanında Yunanlılar, #ltını tartıp alışveriş ederler. Eski! Binnetice mermiler boşa atlmış olur. İtalyada altın ve gümüş nadir oldu-| Filhakika İngiliz av tay Na Bundan bakır külçeleri tartılır, mü- giliz ayyarelerinin badele bunlarla yapılırdı. Kurunu ülâda madenleri ölçtükten, haline sokmak — Yunan menkulâtı- zaran — bir rivayete göre Lid- â gelmiştir. (Krer Diğer bir riva güre de bu şeref Argos'lu Phi 'a eiddir. Şimdiye kadar keşfedilen en eski paralar gümüştür, "Türklerde para basmak, #stklâN n 0400040000000000000000000 Roisicüimhur, Gençlik teşkilâtı faaliyetini dikkatletakib ediyor Baş tarafı 1 inci sahifede) ma töreni vesilesile toplanan çocuk- larınız zaferinizin yıldönümünü kut- larken Milli Şeflerine sonsuz. bağlı- Uklarını ve içten gelen bir duygu ve ayg ile ellerinizden öptüklerini arz ve vasıta olmakla bahtiyarım aziz şelim, Beden terbiyesi genel kurwveti've tayyare dafi topları ta- rafından taarruza uğradığı takdirde bu spoting tashihatı “yapılamaz. Alman tarassudlarma imkân ver- bet ettirmesi bittabi daha güçtür. Bunun için evvelemirde vapur ka- filesinin mürurunu keşfetmek ve tayyarelerle tenvir fişekleri atarak etrafı aydınlatmak, saniyen batar- yanın bazı topları ile de hedefin üstüne tenvir mermileri atmak Jâ- zırıdır. Buna mukabil vapurlar gene suni sis yaparak kendilerini top ve tay- yarelere bâriz hedef olmaktan gir- Teyebilirler. Fakat gece bombardı- manınd. o topların fem alevleri uzaklardan görüleceğinden bu hal medikleri ve bu maksadla uçan Al- Mevsimsiz kış (Baş tarafı 1 inci sabifede) Tophanede Ford şubesi yanında- ki htm, dalgaların tesiri ile yıkıl- muştır. Buran, mümkün olduğu ka- dar süratle tamir edilecektir. Maltepede demirli bulunan bir motör, dalgaların tesirile - karaya düşmüş ve parçalanmıştır. Marmarada fırtına Marmarada fırtına hüküm sürü- yor. Dün Ada vapurları seferlerini güç'ikle yapabilmişlerdir. Mudan- ya, Bandırma vapurları da saatler- ce denizle mücadele etmişlerdir. Evvelki gün Üler ve Suvat vapur- ları Yalovadan dönerken yoleul; dan bir kısı fırtınadan çok mi teessir olmuştur. itte deniz hamamının dubala- rı bağlı oldukları yerden kopmuş ve açıklara doğru gitmeğe başlar mıştır. Hamamda ve dubaların üze- rinde 50 kişi vardı. Derhal motörler | Sak Vap vermediği elhetle, 27 yaşındaki|hirli gazlardan öldükleri anlaşılmış- kardeşi kendisini aramak için kör ku-İtır. yetişmiş ve dubalar geri çekilerek Küreler ame Tenli ia Kaşçenilileğdir. Reisicümhurun cevabı | kadını, hayvanların Meriç ve Tunca taştı insanların a ime 2 (Talefonlaj — “Kök erkeği süsleniyor EN Ankara. MO Bikkiyü va Trak: İnsanlarla hayvanlar arasında dik- Şayan bir fark vardır: İnsanlar- da süslenmek kadınm £ Imtiyarıdır. Bayvanlarda ise erkek süslenir. Esa- en tabiat da hayvanların erkeklerini daha süslü yaratmıştır. Kanadli hay- ların erkeklerinde birçok renkti tüyler vardır. Dört ayaklı hayvanlar” “a erkekler yelelerile süslüdürler. Batı hayvanların erkekleri de Jâtif »“ neşrederek eişilerini toshir eder- Hayvanlar dişilerini kendilerine €elb için türlü türlü komplimanlar Parlar. Avustralyada bir cins kuşun €rkeği güzel bir yuva bazırladıktan Harbin bir yıllık bilânçosu Baş tarafı 1 inci sahifede) ©linden harpsiz geri alınan dev- t olmuştur. Bir milletin kanı hasına müdafaa edeceği dere- kendi öz malı saymağığı Yoprakları, iğreti elinde tutması, Günün birinde ancsk hüsran âmili oluyor. Politika değişiklik- Tİ İse, bir şey kurtaramadıktan ka, milli fedakârlığı, üstelik, İr Devi siyasi minnet hâline 80 yor, Bir yılın en mühim hâdisesi, hiç süphe yok ki İngilterenin rdiği kudret, harbe devam)|köy mekte v etrafında da Du; a kanununun tatbikata general sunda her gün artan azmi- garikller yaparak gördüğü moksanlar sonra 'ndiği dişiyi davet eder. Af- Sk EDA örümcek dişisine hedi- yeler hazırlar, Kendisini bu hediye-| lerle bekler. Hayvanlarda erkeklerin | süslenmesi yalnız cinsi bir #aik eseri değildir. Mükemmel süslenen erkek kendisinin kuvçetli ve hayat enerjisi sahibi bulunduğunu isbat etmektedir. I | Binaenaleyh hayvanların tekâmülür-| yıyorum. de ve neslinin devamında mühim olan bir âmili de erkek hayvanların süs- esidir. | “Kadınların süslenmesinde moda hâ-| kimdir, Fakat hayvanların süslenmesi doğrudan doğruya tablalın bir eseri- dir. dik, hattâ dünden daha, kuvvetli ayakta durması, düşmanın tah- rip silâhlarına aynı şekilde mü- kabeleye muktedir hâle gelmesi harbin bu bir yıllık maddi ve ma- nevi bilinçosunda en heyecanlı faslı teşkil ediyor. | Necmeddin Sadak z Köyleri teftiş Belediye reis muavini B. Lütfi Ak- arif müdür mEsvi- soy, refakatinde ma m olduğu ni B, İzzet ve maari i weinin Kadıköy, Akviran, Jale Büninin Ma aralar Bekirli, Çayızd o s ie bu köylerde yapılan köylerini eke teftiş etmiştir. Köy İsmi dikkatle takip ediyorum. Genç- beden terbiyesi mükellefiyetinin muvaffakiyetle tatbike başlandığını bildiren telgrafınızı memnun olarak aldım. Gençlik teşkilâtmın çalışma- lerimizin özüm ve imanlarını Türk istikbalinin en kıymetli müjdesi sa- "Beden terbiyesinin değerli çalış için size çok teşekkür ederim. e İsmet İnönü Başvekile çekilen telgraf Doktor Refik Saydam Başvekil Ankara Yıllarca ihmal edilmiş olan Türk gençliği, cümhuriyetin açtığı feyiz- li yolda ve 30 ağustos gibi ülvi bir günün yıldönümünde aradığı saha- yı buldu. Yüksek direktifleriniz!e bölgelerde gençlik klüp ve grupla” yanın be: tarafına fasılamz yağmur yağmaktadır. Bu yüzden Meriç, iTunca ve Ergene nehirleri taştı. Meriç 4, Tunca 3,5 metreyi buldu. Bir kısım arazi su altındadır. İnsan ve hayvan zayiatı yoktur. Nehirle- rin yükselmesi ağır ağır devam edi. yor. Zararın önüne geçilmek Üzere her türlü tedbir alınmıştır. Ege bölgesinde yağmu- run zararları İzmir 2 (Telefonla) — Dünden- beri Eşe bölgesinin her tarafına yağınur yağıyor. Sergilerde bulu- nan mühim miktarda üzüm, tütün ve incirin nefasetini kaybedeceği endişesi başgösterdiğinden O tedbir. ler alınmıştır. Bu. mahsullerin — ihraç fiatlerinin rının açılma töreni buğün” bölge merkezlerinde, kaza, nahiye ve bir çek köylerimizde yapıldı. “Gençlik bu yurd davasına < heyecanla iştir rak eti. Gençliğin fizik ve moral yetişmesini sağlıyacak olan bu faali yetin, yüksek Başvekilir husus mü- zaharetine mazhr olması memleket için büyük bir istikbal vadetmekte- dir. be Bu vesile çile teşkilittmizin ve gönçliğin sonsuz saygıları arzede. rim, 5 Beden terbiyesi genel direktörü Cemil Taner Başvekil ile Parti genel sekreteri, Cemil Tanere verdikleri muvaffakiyetler temen- gün toplanan üzüm ve imeir ihra- calçılar . birliği heyeti umumiyesi, içtimada bu mevzu Üzerinde müza- kerede bulunmuştur. o Mülhakattan | gelecek malimata göre bir karar it-| tihazı hususunda mutabık kalındı Yağmurun Ege istihsal zıntaka- sında, umumi şekilde mahsulüta zarar verdiği haber alınmıştır. Karadenizde bir motör | imdat istedi Karadenizde fıruna dün biraz hafiflemiştir. Karadenizde sefer ya- pan bütün vapurlar rötar yaparak yollarına devam etmektedirler. Kü- İrikanın en meşhur / olamamıştır. Bunun düşman tayyarelerine batarya mev- kini keşfetmeğe yardım eder, Amerikada sakalı kadınla evlenm Sakallı kadınlar soğalmağa — başla: muş! Bunu bir Ame- rika gazetesi ha. ber veriyor ve bu yüzden © Atlantic City şehri hukuk mahkemesinde gö- rülen bir boşanma davasını anlatıyor. Davacı — Climor adında 30 yaşların- da bir gençtir. Ge- çen sene evlenmiş” tir. “Climor evlen- dikten bir kaç ay sonra kansının ya- naklarında © siyah renkte bir sakal bit- meğe © başladığını dehşetle o görmüş. tür, Koca, karısını birçok © mütehassıs doktorlara göster. miş, fakat sakalın büyümesinin bi türlü önüne geçile. memiştir. Doktor lardan başka Ame- güzellik enstitüleri- ne de baş vurul- muş, birçok mer- hemler kullanılmış, elektrik tedavileri yapılmıştır. Fakat kimse bu müziç sakalın kökünü kazımağa muvaffak üzerine Climor mahkemeye müracaat etmiştir. Mahkeme ileri sürülen sebebi haklı görerek boşanma kararı ver- . Yalnız köca, kadına, yeniden leninceye kadar ayda 150 dolar nafaka vermeğe mahküm edilmiştir. yükseltilmesi düşünülmektedir. Bu! Climorun bu parayı ölünceye ka) dar ödiyeceği zannediliyordu. Hal. buki birçok Amerikahlar sakallı ka- dınla evlenmeğe talip olmuşlardır! keyfiyeti daha mühim bir ihtiyaç olacaktır. “Çünkü 150 kilometreye ataş için topa verilen istikamette bir derecelik hata merminin hedeften yanlamasını 8 kilomette şaşmasını intaç eder ki böyle uzak mesafelere yapılacak atışlarla askeri hedefler- d: matlöp hasarat ikama uğraşmak beyhude olur. Maneviyat üzerine tesir yapmak İse ancak topların ise tedikleri hedefe isabet temin etme» lerile hir dereceye kadar mümkün olur. Binneneleyh uzun menzilli toplardan fazla endişeye mahal yoktur. A.B. allı kadınlar yüzünden boşanan eğe birçok talip var CR Sakallı kadınlar Avrupada da #peyce çoktur. Hele 19 uncu asır- da söbeklerine kadar sakalı uzayan birçok kadınlar vardı. Bunların içine de Clemetine Patteaux pek meş hurdu, Çok şık giyinen, her hali ta- manen kadınca olan bu Fransız kızı hem sakallı, hem bıyıklı idi, Fax kat bunz rağmen Delait isminde bir şillik anhibi kendisini sevmiş ve ev» ilenmişti. Sakallı ve bıyıklı anne tas imamen normal üç çocuk değur- İmuştur Dün akşam üzeri Karadenizde|bir müddet işliyememiştir. Yine Ak- ismi henüz anlaşılamıyan 500 ton. | sarayda bası evlerin bodrum katlan luk kömür yüklü bir motör, tahkiağ- | sular basmışsa da fazla bir zarağ ye idârelerinden bir tahlisiye motğ Motörün mazotu diliyor. Aksarayda bazı evleri imdat istemiş ve örü gönderilmiştir. tükendiği zanne- Dünkü şiddetli yağmur. esmannda Aksarayda Valide cam'l önü h çük motörler, Karadenize çıkamı- olmamıştır, Mahlüt yağlar kontrol edilecek Son zamanlarda mahlüt yağların kontrol edilmediğindi