27 Şubat 1935 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 4

T Sukakle — 4 Tramvay Sirketi Davayı Kayhettı — Başı 1 incl yüzde Mahmud Faad'ın evrafım çevi rterek - kendisini tebrik etmiş lerdir. Bay Mahmud Esad da dayanın kazanılması sebeblerini hukuk mektebi talebelerine 30 latmıştır. Ankara 26 (ALA) — 21-24 temmuz 926 taribli mukavele lerle kararlaştırılan vecibelerden yenl hatlar: İnşasına ait olan kısmı şirket tarafından yapıl madığından dolayı bu mukave- lelerin feshedildiğini ve gene | | mündemiçtir. bu mükavelelere tevfikan bu yükseltilmiş tarife mucibince tramvay ücretl olarak bu mak- satla halktan alınmış olan iİki milyon — küsur İiranın geri verilmesi içita Bayındırlık Ba- kanlığınca 1 ağustos 1934 - de şirkete tebliğ edilmiş olan ka- rarın — selâhiyot, şekil ve esas noktalarından kanuna muhalif olduğu — İddlasile —İptali — İçin İstanbul tramvay şirketi tara- findan Şürayı Devlet nezdinde ikame — olunan dava hakkında Şürayı Devlet heyeti amumiye- since verilen karar bugün sant 15 de tebliğ edilmiştir. Kara: rın metani şudur: Türk ulusu adına hükün veren Şürayı Devlet — dava dalreleri genel heyeti tarafın- dan geregi düşünüldü. Yardım. h veya yardımsız menafi ga: rantisini muhtevi veya bu garantiden âci olarak bir âmme hizmetinin masrafı kendisi ta- rafından yapılmak ve kendisine bu hizmetten müstefid lardan müayyen — bir dafresinde bir ücret — İstifası hak ve mezaniyeti verilmek bir ferde veya şirkete uzun bir devre için gördürülmesi ve anın bu. hizmetle — mükellef tutülması — esasına — müstenid balunan mükavelelerile âmme hizmeti, imtiyazı mukaveleleri denir. Bu nevi mukaveleler taraflara idare — hukukundan mustak — mükellefiyetler tarh etmek İtibarile Idari mukavele- ler mecmaasına dahil olmakla beraberbunlar ükitlerini âmme hizmetini yürütmek ve dalmi ve muntazam bir halde işlet. mek gayesini temin için âmme küdreti - haklârile de — techiz Ştttiklerinden diğer Idari muka- velelerden bir fark arzederler. İşte ba ayrılık içindir ki İmtiyaz mükaveleleri hakkında bütün memleketlerde hukuku adiye rejiminden müstakl! kaza miercilerinin ibtidsen ve İnti haen Şürayı Devletten olduğu muharrer mesall ve iİhtilâfata hükümet davacı mevkilne ge- gemez. Bundan başkae âmme bizmetl imtiyaz — mukaveleleri- nin ilertletilmesi bu hizmetin görülmesinden ibaret olmasına nazaran bu dürlü mukaveleler bususi ve ferdi bir teşebbüsün soreti İeralyeni hakkında taraf. ların mütekabil — teahhüdlerini gösteren bir andlaşma — mahi yeti arzedemez. Bunlar hakl. katte âmme hizmetinin temsl yet şeklini Ifade ederler, Bina- enaleyb hükümetlv bunlar kar. panndaki vaziyetl alelâde bir taraf teşkil etmekten — Ibaret kulması zararidir. Zira âmme hizmetinin ifası esasen hükümete müretteb bir vazifedir. Bu bizmet bir baş kasına devir. ve tabmil edil- mekle hükümet aslen varifedar olduğu bu işin hakikt mes'alü olmaktan kurtulamaz, tabirl di. olan - tarife , MK UUU SUBAT 27 !ı | yerle imtiyaza bağlanmış - olan bir âmme hizmeti biçbir 2a- | man bu mahiyetten — sıyrılmış İşte imtiyaz mukavyele- lerinde bükümetin sadece bir ferd ve Aktidarile mücehhez bir taraf teşkil etmeyib kendi. sinin heryerde İşin hakiki a: hib ve hâkimi olarak tanınma sında ve bu nevi mukaveleler için onda o kadar hududsuz bir murakabe salâhiyetinin ka bul edilmesindeki sebeb ve il- let yukarıda zikredilen esasta olmaz. Hükümetlna vazifesi icabatını takdir ve tatbik hususunda hiç bir makamdan mezuniyet sima- sında âmme bukukunun esaslı ve umumi prensiblerinden birl aldir. Şa halde vilâyeti âmme hukukunu haiz olan devletin herbangi bir imtiyaz mukave- lesinde imtiyez sahibinin veci- belerini yapmamasından dolayı blzzat harekete gelerek — yoka rıda söylendiği üzere aslen va zifcsl kendlalne — terettüöb eden bu hizmetin İşlemesini temin için lâzumlu ; ördüğü her ted biri tesen İttihazda serbestlsini kabal etmek — zaruridir. Buna binaen müddelnin imtiyaz mu- kavelelerinde hükümetin fectle müsavi — vaziyette olduğu ve bunlara müteallik — ihtilâflarda müstakilen barekete mezun ol- mayıp bütün efalinin bukuku hususiye kaidelerile bağlı bu- landuğu neticesine varan iddiası kabule lâyık değildir. Davacı şirketin 21 ve 924 temmuz 1926 - tarihlerinde le- tihsal etmiş olduğu — imtiyaz mukavelelerinin — feshinde — ve âmme hukukundan — münbals hosusi bir hukuk sistemi imti. bak ettirilmiş ve bunlardan mütevellit her türlü ihtilâflar idari kaza sahasına — vazolun: muştur. Adli kazanın yanıba- şında bir idari kazanın mües- sea olduğu yerlerde bugün eti nasız bir sürette cari olan İşbu kalde Türkiye'de teşkilâtı csn- #iye kanununa müsteniden Şü- rayı devlete vücud vermiş olan 1859 numaralı kanun ile hiç- bir şek ve tereddüde mahel vermiyecek surette mütebakkik bulunmaktadır. Filbakika bu kanunun 19 uncu maddesinin B. — fıkrası ümme bizmetlerinden — birini Ha maksadile akdolanan muka, velelerden dolayı akltler — arı- sında tekevvün edecek — İhtilâf- ların iptidaen ve inhitaen Şâ: rayı devletçe hükme — bağlana- cağımnı natıktır. 22 Inci muaddenin 2 İnci fık- rası da İktsad ve Nafıa işleri imtiyazları hakkında ayni bük- mü mutazammındır. Şu halde her hangi bir imtiyaz mukave- lesinin feshi busasunda hükü- metçe tatbikata girişilmezden evvel hukuku hususiye rejimile işliyen mahkemelerden bir ka- rar almak lâzımgeldiği yolunda davacı tarafından ileri sürülen müddeanın — kabulüne imkân olmadığı zâhirdir. Diğer taraf. dan şürayı devlet kazası hükü: metla İttibaz ettiği ideari mun- melelerden ve kararlardan do- layı haklarını veya menfaatle zini haleldar olmuş görenler için müemcedir, Şurayı Devlet nezdinde açı lacak idari davalarda hüküme: fin dalma dava olunan taraf mavkiinde bulunması lüzimge- lir. Nitekim bu vokta idari da: valarda ferdlere dava hakkının idarf bir muamele veya kara' rın tefhim veya tebliği veva lc rest yolu ile alâkadarların it- tildina arzı tarihiaden başlayıb arada 60 gün geçtikten sonra sakit olacağını gösteren Şarayı Devletğkanununun 25 inci mad. desile de mustedeldir. Kanunun | vazli hükümetin de Şürayı Dev- lette duvu açılabileceğioi derpiş etmediğindendir. ki — maddede yalnız ferdler mevzüu bahse- dilmiştir. Gerçi hükümetin de Şürayı Devlette dava açtığı vakl İsede bu hal yalaız. Şüravı Devlet kanununun 20 inci maddesinin D fıkrasında yazılı kazal ka Tarlara temyiz — yolile — İtiraz sadedinde — cereyan — edebilir. Yoksa kanunun 19 uncu mad delerinde yazılı ve Bayındızlık Bakanlığının — İstinad ettiği se- bebleri — meşrniyet ademi meşrülyetine — gelince, — vakıâ davacı şirket bu mukavelelerin feshinde kendisinin vecibelerini yapmamış olması İllet — tatul. makta — olduğunu ve balbuki kendisine mukavelelerle tertib ve «dilen vecibeler, I — Muayyen tramvay hat larımı yapmak, 2 — İstimlâkler için İstan bul belediyesine — 200,000 lira vermek, 3 — Karaköy köprüsü kal dırımlarını — İnşa imtiyaz müddetinin sonuna kadar hüsnü halde idame etmek, 4 — Müayyen yerlerde mu- ayyen tarifeli otobüs İşletmek 5 — Belediyeye veregeldiği kontrol aldatını 7,200 — liraya Iblâğ eylemek — noktalarından ibaret ve birinci fıkrada — bah- sedilen tramvay hatlarını yap mak vecibesinde imtiyaz muka- velesi mucibince bu hatların güzergâbında belediyoce lstim- lâkler fera ve yolların tesviye- sile meşrat hulunduğunu ve 2 3 4 ve binci fıkralarda münderiç vecibelerin tarafından tamamen yerine getirildiğini ve birinci fıkrada İşaret edilen tramvay — hatlarından güzergâ- binin İstimlâki belediyece ta mam olan — Fatih Edirnekapı hattını Joşa edib İşlettiğini ve diğer batları yapmaması bun: lara âld istimlâklerin belediyece ademi — ifasından ileri geldiğini beyan İle belediyenin İbhma: Hinden doğan bir gecikmeden dolayı kendisinin bu yüzden fesbinin —ne ticaret kanunu ve ne de medeni kanun bakım larından — doğru — olmudığını Iddia —etmekte İse de — yu- karıda zikrütafsll — olunduğu özere bir imtiyazlı âmme hiz- metl mukavelesinin akdindeki geye âümme hizmetinin müanta- Zam ve dalmi surette — İşlemesi olmakla bu gaye her ne sebeble olursa olsun hâsıl olmadığı tak: tirde mukavele zaten bhüküm süz kalır. Hizmetin yapılma- miş olması İçin ileri sürülebi. lecek sebebler mukavelenin bu bükümsüzlüğünü izaleye mü- olamaz. Zira mukavele bizzat bu hizmetin —ifası için vücüda getirilmiş bulunmakta- dir. Kaldı ki, her mükavele dahi İdari mükaveleler dabi tarafların tevzlini mebafi esa- sına İstinat eder. ve Festholunan mukavelede İm: tiyaz sahibi olan şirkete tarlfe vessir noktalarda verilen menafi ise hükümetin balk hesabına | taahhüde bağlattığı menafle tekabül etmek lüzmgelir. Bu menaflin de yeni batların in: şasından İbaret olduğu —ma- lüradur. EHslbuki işbu umumt men- faatların makul bir inşa müd deti içinde tahakkuk — etmemiş olduğu meydandadır. yete rağimen diğer tarafın ken- dine tsullük eden menafli al- makta devam etmeel elbette ki, hakkaniyet kaldelerine — müna fidir. Davacı şirketin tarile tez yidinin yeni mukavelelerle der Plş edilen batların mukabil bir kıyas teşkil etme diğl iddlası bu tezyidin ancak bu yeni müküvelelerle - kabul edilmesi ve bu vak'anın başke hiçbir. &ebeble mesisla mümkün bulunmuması Atibarile pek açık olarak varlt değildir. Kezalik sermayesinin tezyidi ile yenl ser Bu vazi İoşaaına meşra gösteril ve cekl sermaye Mayenin para cinsi noktasından bir vahdet hâzıl etmek özere İsviçre frangına tahvili hususun- da gösterilen ve tatbikatta al dığı şekil bihassa tenkidi davet edn möüssadelerin de yeni hat ların yapılmasına müktezi nak di imkânı temin etmekten İba ret olmusna ve bu hatların da aradan 8 yıl kadar bir zaman geçmiş olduğu halde yapılma miş bülünmasına göre, artık ademi cereyamı tabiidir. Belediyenin mukavelede der piş olaman fetimlâkleri yapma- masından — dolayı — Bayındırlık bakanlığına mes'uliyet atletml- ye de Imkân yoktur, Zira cüm- huriyet mevzuatına göre Tür. kiye belediyeleri müstakil birer hükmü şahsiyettir. Bunlar üze rindeki idari vilâyot ancak ka- nunların tahsls ettiği mevzilere münhbasırdır. Kanun İse Bayın- dırlık bakanlığımın — İstimlâkler hususunda belediyeler üzerinde bu yolda bir vilâyete müsald bulunmaktadır. Umumi bismet- ler tesis ve teşkilâta raptetmek aslen hükümete alttir. Boledi: yelerin bu kabil hukuka doğ: rudan doğruya sahib edilmesi ancak yeni belediye kanunu ile mahdud bir dalrede tecviz olunmuştur. 1926 Mükavelelerinin akdi tarihinde ise belediyelerin böyle bis salâhiyeti gayri mevcud olub o zaman da ancak wmenafli belediyelere ald olmak üzere kanunen muayyen — çartlar al- tında - vilâyetlerin belediyelere imtiyaz vermesi hükmü movzau bulunmakta idi. Şu halde 40 yıldan fazla bir İmtiyazı tazammun eden iİşbu mukaveleleri Bayındırlık — Ba- kanlığının belediyeye niyabeten ve vekâleten Aakdettiği ve bu moktadan bunlardaki — vecibe. lerin ifa olunmamasından do- layı belediyenin mes'al — tutul. ması lâzılgeldiğini idarel umu- miyeyi vilâyet kanununun 78 inci maddesinin 3 üncü fıkra- sına ve borçlar kanuannun 82 ve 415 inci maddelerine istinaden Iddla etmek mümkün olamaz. Bütün bu sebebler karşıtın- da İhtiya ettiği vecibelerin yo- rise — getirilmemesi — itibarile bükümden düşmüş olan 21 ve 24 temmuz 1926 tarihli muka- velelerin Bayındırlık Bakanlı- gnca feshinde ve bu mukave- lelerin davacıya — tohmil ettiği aslt ve ferdi vecibelerin tama- men ve noksansız olarak ya pilması karşılığı olan - tarife farklarının bu vecaibden İfa edilenlere tekabül eden miktarı çıkarılmak — şartile davacıdan geri istenmoslade ne şekil ve nede esat noktalarından birile kanan ve nizama — muhalefet görülmediğinden İkeume edilmiş olan davanın — reddi ile 400 kuruş ilâm harcının davacıdan alınması 26 şubat 19365 günün de #öz birliğile kestirildi. Bundan başka mevcut muka vele ve şartname ve İtilâfname ler hükümlerile bunların ilâvat ve tadilâtı İşbu. mnkavelename ile tasruz etmedikçe mer'i ka- l 21 Temmuz 1926 muka velenâmesinin sonuncu madde- muayyen — olduğu ve 21 Kânonusani 1911 tarihli muka maddesi İse şicketin lerasına mecbur bulun duğu taabhüdat şartaamesinin Sstlimlâke ald. bilcümle muame lâtı lüzüumu zamanında istimlâk kannnuba tevfikan yapılmasile meşrot olub aksi takdirde hü- kümetla şirketi İşbu imtiyazdan mütevelltâ hukukundan lakat edemiyeceği yolunda bir hükmü mütazammın bulunduğu boya- nile fesh munmelesinin bu nok- tadan da doğru — olamıyacağı iddiasına gelince, bu iddianın dabi zikrolunan maddenin yalnız taallük eden mukavelede muay yen ve meocburi hazırlık mec: buri hatların İnşa müddetlerine temas etmesine 21 Temmuz 1926 mukavelesi İse mecburt hatların gerek envai ve gerek müddeti faşaları hususunda baş- ka hükümleri muhtevi bulaunma- #ına göre varid görülmemiştir. alle velenin 10 anca —- v Ç Sir Con Saymon Berlin'e Gidivor.. — Başı 1 inci sahifede — maoda müzakere edilerek bir karara bağlanacaktır. Ayni ga- zeteye göre nozırlardan bazıları Sir Con Saymon'un Zerlin'den dosdoğru Londra'ya dönmesini ve şark andlaşması hakkında Sövyet'lerle Polonya'nın vazl- yetini anlamak üzere Moskova ile Varşova'ya başka bir nazırın gönderilmesini teklif etmişlerdir. Londra 26 (A.A) — Times gazetesinin yazdığına göre Sir Con Saymon'ın Berlin'den sonra Moskova'yı ziyaret etmesi mu- hakkak gibidir. Varşova'ya da gitmesi pek muhtemeldir. Ayni zamanda İngiltere'ye dönmez- den evvel Prag'a da uğruması kabildir. Berlin, 26 (A. A) — Alman matbaatı, — teslihatın — çoğaltıl. ması hakkındaki İzviçre reyifim neticesi hakkında tefsiratta bu- lTunmaktadır. Börsen Caytung, İsviçce hükümetinin muvaf fa: kıyetinden/ve İsviçre ulusunun aklıseliminden dolayı sevinmekte ve marksizmin mühlm bir hezi. mete uğradığını söylemektedir. Ceormanya gazetesi de İsviçre hükümetini tebrik ederek İr. viçre'nin silâh taşımak azim ve kabiliyetini göstermiş olduğunu bildirmektedir. Londra, 25 (A.A) — Kabi- ne toplantısının bitmesini mü- teakıb Sir Con Saymon kralı ziyaret etmiştir. Bakanın Ber" ln'i ve şerki Avrupa seyahat: lerini ziyaret mes'elesini görüş- müş oldukları zannedilmektedir. Londra 26 (A-A) — Sovyet hükümetinin 3 Şubat — tarihli Fransız İngiliz beyannamesinden doğan mes'eleleri müzakere üzre| etmek İoglliz nazırlarından bir veya birkaçını Moskova'ya da- vet ottiği zannediliyor. Aydın'di Halkevi Şenliğ Parlak Oldu. Aydın, (Hususi - gecikmişt Halkevimisin yıl dönümü # bu yıl her yıldan daha f geçti. Gündüz. merasimine Hi bandosunun çaldığı wstiklâl 0t başlandı. Bunu, and takib et ha sonra Halkevi başkam lerinin amacını ve Halkevini! bir yıllık çalışmasını çok canlı bir söylev söyledi. | namına Bay Nafiz ınııhudı canlı bir. hitabede — bulund! tonra, dil, tarih ve edebiyat tesi üy met'in yazdığı (Ha muallim Bayan Sadife okuda nu, Bayan Sevinc'in söyledi solo arkaladı. Piyanoda Hü Karabay ve kemanla da Orhaf mal bir konser verdiler. Akşam Halkevliler Halkt! toplanarak sabaha kadar Muallim Bay Hikmet'in Halkevinde Biz burada coşanlarır, Ülküye ulaşanlarız, Bi Hepimiz..... Bu evde toplananlarız... Bizim ülkümüz ne, Sor kendine, Bu ülkü Dünkü Kelehceli gardiyanlı me reye Bu gözler dünkü gözler ? Elini ver, Bu kapıdan giriver, Görürsün kalmaz içinde | mıyan gizli bir Y Ey çok sayınlı. Aydın'lı, Bu - kaynağın bqınılı! - ad Korkma bu bildiğin Bu kaynak, Sevgi saygı — mahalline | Dağıtır bir duru su, Biz kurduk o kaynağın gonda Akar damla damla, Soysal yol Bir burada toplananlar! Ülkü ulaşanlarız. Biz, Hepimiz, Burada dolaşanları Italya - Habeşisi! ! Anlaşıyorlar M — ——— — Başı 1 Inci sahifede *| zakereyi itllâfı ve nihayel | keme bayaleyi ihtiva eti dir, İtalyan cevabı daha mamıştır. Adisababa'da Ğ dan doğruya müzakereye lanmıştır. Roma, 25 (A.A) — Ajansı bildiziyor: Eski mübaribler kura olusal komitesi dün aylık tat toplantısında medeniytt zifesi görmek üzere doğu #" kasına hareket — eden — kilf muhabbetli bir selâm — göl” miş ve siyah gömleklileri? nüllü hareketlerini meted” | bütün eski muhariblerle dilerini seferber bir halde tuklarını bildirmiştir. Brüksel 25 (A.A) — B zabitleri — İtalya İle Hal arasındak! münazaalı bududunu tahdid edecek telif komisyonun İştirak e:miyeceklerdir. B hükümeti bu kararı İtal, İtalya Habeşistan ihtilâfın? line bitaraf ansurların balesine karşı ylhell-" duğu İtirazlar üzerine al! İstanbal, 26 (Hususi) — beş hökümeti, İtalyan leri hakkında milletler * yına müracast etmiştir. nın, Hubeşletan'a asker V* himmat sevkiyatı devait mektedir. |