September 4, 1939 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 3

“Uğrunda çalıştığım her şey mahvoldu. Günün bi- rinde Hitlerizmin yıkılacağına şahit olacağız. Nazi felâketinden kurtulmuş bir Avrupa göreceğiz,, yaptım ve hükümetin sön kararını Almanya hükümet'ne bildirmesini istedim.. Bu dakikada vaziyet tama- Fransanmın Londra, $ (Radyo) — İngiltere - nin Berlin sefiri bu aabah dokuzda Alman hariciyesine giderek son te- şebbüste bulunmuş ve saat on bire kadar ingiliz hükümetine Polonya- daki kıtaatını çekeceği hakkında te- Mminatını vermezse ingilterenin taah- hütler.ni yerine getirmek için (Tür-; kiye saatiyle) 12 de harp ilân edece- Hini bildirmiştir. Almanya on ikiye kadar bu a0n toşebbüsa cevap vermediğinden in- Xiltere hükümeti, ingilterenin Alman yaya harp ilân edildiğini bir tebl ğ İle bildirmiş başvekil Çemberlayn de Tadyoda söyledği bir sözde ingiltz M İletine bu vaziyeti ilân etmiştir. İng.ltere bugün, 8 eylül 1938 axat 12 denberi Almanya ile harp halin- dedir. Fransanın Berlin sefiri de saat 12 de Alman hariciyesinden — mülâkat talep etmiştir. Befir ayni şekilde teşebbüste bu - lunmuş ve akşam saat 17 ye kadar cevâp istendiğini bildirmiştir. Almanya harlciye nozareti Fran- sız notasına da cevap vermediğin - den; bugün 3 eylül 1989 günü saat 17 de Fransa hükümeti Almanyaya, harp ilân etmiştir. İstanbul, 8 (Radyo) — Avrupa, * büğük ve korkünç bir harbe atılmış bulunmaktadır. Bütün Avrupa siya- - & Meehafili, bu harbin medeniyeti ve İnsânlığı sarsacâk bir vehamet ar - Zettiğinde müttefiktir. Bu tarihi hüdisenin başlangıcını töylece tespit edebiliriz: ltere ve Fransa, Almanya nez- tinde son bir teşebbüste bulunarak Almhan — kuvvetlerinin Polonyadan Çekilmesini istemiş, aksi takdirde 'olonyaya vermiş oldukları garanti- hin derhal harekete geçeceğini bil- dirmişlerdi. Bu nrada italyan başve- klli de bir müzakere açılması için İngültere nezdinde teşebbüsatta bu- arp n men menfi çıkmıştır. Benim için bunca gayretler sarfut- tikten sonra sulhe erişememek! ne kadar büyük bir inkisar hayali mucip olacağını tahmin edebilirsi - niz, Görülüyor ki, Hitler, her ne ba» hasına olursa olsun karp etmağe ka- rar vermiştir. Sefirimizin muhtelif temaalarıma rağmen Alman ordusu, kuvvete mü- racaât ederek Polonyaya hücüm et. miştir. Viecdanen gayet müstetih bu- lunuyoruz. Cebir, tazyik ve tehdid siyasetine artık tahammülümüz kal- mamiştir. Biliyorum ki, herkes uh « desine düşen vazifeyi yapacaktır. Biz artik konuşmayı bitirdik ve ha. rekete geçiyoruz. Her ingiliz. feda- kârlıkla vazifesi başına koşmalı, â- mirlere ümade olmalıdır. Allah, he- pinizi takdis etsin. Mücadelem'zde muvaffak ollacağımızdan katiyetle eMİNİM, » «Harp artık göüyri kabili içtinap- tır. Geçen akşam, Almanyadaki se- firimiz Hendersona hitabettiğ'ni va- kit hâlâ ümidli idim. Fransız hükü - meti ile de bu hüsüsta temas halinde bulunuyorum. Harp kararı hakkın- daki emirlerimiz! Hendersona oku: düm ve: — Biz hazırız ; Dedim. Bugünkü vaziyet, hiç bir kimseyi benden daha fazla müked- der edemez.» Çemberlaynin söylediği sözler ara | sında şu cümleler de vardir: «Bana bundan sonra tahmil edi- len vazifenin —ne olduğunu — bil- miyorum, Yalnız Hitlerizmin mâahvolduğunu ve Avrupada hürri- yete ve istiklâle müstenit bir sulh nizamının tesis ettiğini görmek iste- lunmuş, fakat ingiltere harlciye na-|rim. Zırı Lord Halifaks, böyle bir müza- kerenin, ancak Alman ordusunun çe- iden sonra ve Polonyanın | hukuk? ve hayatf menfaatlerini Ihlâ! etmiyocek bir çerçi ilinde müm kün olabileceğini ileri sürmüştü. Gerek ingiltere, gerek Pransa, ni- © hayet bu ihtarın bir müddete tabi ol Masi zaruretini görmüşler ve ingil - tere sefiri bugün saat 9da Berli: Alman hariciye nazırına müracantla aat (11) e kadar Alman kıtaatı Po. dan çekilmediği ve tecavüz ha- Tekâtına nihayet verileceği husu- Sünda teminat ita edilmediği takdir- de hükümetin Polonyaya karşı taah- hüdünü derhal tetbike başlıyacağını — Bildirmişlerdi. Müayyen âaatten evvel Ingiliz se- İiri tekrar müracaat etmiş, fükat hiç bir beyanat ve cevap Alınamadığından Almanya ile ingil- İere arasında derhal harp hal! tes's #tmlgtir. Akşam üzerine doğru Fransız se- İlri de gene Alman hariciye nezare- tine giderek cevap istemiş ve Fran- Sanıtı teklifine muvafakat edilmedi- — lini öğrenmiştir. Bu suretle Alman- Ya ile Fransa arasında da harp hali | Bunun n;eünr. Angiltere başvekili | Çemberlayn hem kamarada, hem de | Fadyoda millete hitaben vaziyeti - O Yah etmiştir. Çemberlaynın beyanatt Çemberlaynin mühim sözleri: Sabahleyin kabine odasından Ber- İhdeki sefirimizle bir telefon toması «Şu dakinkda ben size hitap eder. ken müttefikimiz Fransanın başve- kili de kendi milletine ayni şeyleri söylüyor.» Paris, 3 (Radyo) — Fransanın Almanyaya tayin ettiği müddet te tam saat on yedide bitmiş ve cevanp, İngilereye olduğu gibi, Fransaya kar gı da menfi olduğundan Fransa, va- ziyeti olduğu gibi kabul etmiştir. Londra, 3 (Radyo) — Avam ve Lordlar kamarasındaki müzakereler de tanınmış şahsiyetler söz alarak fikirlerini söylemişler, Hitler ve Al- manya hakkında şiddetli bir Tisan kullanmışlardır. Bu meyanda Granvud demiştir. ki: — Hitlerizm mahvoluncaya ve Ayrupada sulh nizamı tesis edilince- ye kadar çarpışacağız.» Bugün bahriye birinci lordluğu- na terfi eden ve kabineye girmiş bu- lunan Çörçil de beyanatta ezclimle şunları söylemiştir: — Bu pazar subahında ellerimiz faal, kalplerimiz ise müsterihtir. Biz, Danzig ve Koridör meselesi için de- gil, Nazi tiranisine karşı harp ediyo- rYUZ. Loid Corc da, eski tesrübelerine dayanarak bugün, ngiliz milletini tam bir vahdet içinde gördüğünü tes| barüz ettirmiştir. Paris, 8 (Radyo) — Hariefye ve- kili bütün devletler sefirlerine birer| sirküler vermiş ve Almanyanın Po- lonyaya tecavüzü üzerine, Fransanın tücavüzü karşılamak üzere 8 eylül 1989 da, saât 17 de Almanyaya ilân: harp ettiğini bildirmiştir. asıl ilân edildi İngiltere 12 de,Fransa da 17 de ilânı harp ettiler —Almanva, notal-ra mühlet bittiği halde ce vap verme- di ve bu suretle harbi kabul ettiğini bildirmiş oldu Çemberlaynın harp nutku ve kamarada beyanatı Varşovada — Baştarafı 1 inci sahifede —a İngilterenin Almanyaya ilânı harbi haberi, bütün Polotyadâ gevk ve he- yecanla Karşilanmıştiır. Her tarafta hültingler yapılmıştır. — Varşovada Fransız ve ingiliz sefarethaneleri ö- tabelerde bulunmuşlar, dostluk te- zahüratları göstermişlerdir. Diğer şehirlerde de konsolosha- neler önünde ayni şekilde hümayiş- ler yapılmıştır. Son ihtiyat efradı çağırlıd Varşova : 3 (Radyo) bliğ: Son ihtiyat efradı da silâh altına davet edilmiştir. Varşovanın sabah bombardımanı Varşova, 8 (Radyo) — Sabahleyin Bnat sekizde Varşovadan Londraya Belen Alman tayyareleri, gayet yük- Bekten uçmuşlar ve ağır bombalar at. mışlardır. Hücumda, demiryolu ve motör fabrikası hedef ittihaz edli - miş, fakat isabet vaki olmamıştır. S'vil Halk Bombardıman Ediliyor Varşova, 8 (Radyo) — Bivil hal - kin ve açık şehirlerin bombardıman edilmediği hakkında Alman hükü - meti tarafından vaki iddia asılsızdır. Hâd'se, bilâkistir. Alman hava kuv- vetleri, tmkân dahilinde her şehri bombardıman etmektedir. Harp şiddetli Varşova, 8 (Radyo) — Harp bü- tün cephelerde şiddele devam etmek- tedir. Yukarı Silezyada vo şarki Prus yada Alman ordularının yaptıkları tâarruz defedilmiş ve Almanlara mtü him zayiat verdirilm'ştir. 4 ölü 10 yaralı Varşova, (Radyo) — Bugünktü tayyare bombardımanında 4 ölü,, 10 yaralı vardır. Bir binada yangın çık. mıştır, Varçova, 8 (Radyo) — Bugün Al- man ve polonya tayyareleri arasında vukubulan hava müuharebeler; neti- cesinde Polonya tayyareleri 87 AL mân tayyaresini düşürmüşlerdir. Po- loüya tayyarelerinden 12 si kaybol- müştur. Varşova, 3 (Radyo) — Polonya radyosunun neşrettiği resmi bir teb liğde haber verildiğine göre, Almar pataşütçüleri Polonya cephelerinir arkasına inerek yukarı Silezyada tel graf tellerini kesmişlerdir. Ordu karargâhı verdiği şiddetli bi emirde, Almanların bu gibi hareket lerinin şiddetle takip edilmesini bi! dirmiştir. Almanlar Kareynavagadı Polotiyanın en tariht ve kıymetli ki lisini bombardıman etmişlerse de za rar yapamamışlardır. Bir oylüldenberi Almanların işga #ttikleri Kreko ve Keyano kasahalar: lonya orduları tarafından istirdar edilmiş, Almanlar külliyetli zayin! verdikten sonra ricata başlamiştır. Belçikada: Brüksel, 8 — (Radyo) — İngiltere Almanyay'a ilâni harp ettiklerine dair haber burada derin akisler yapmıştır. Kabine Barayı kra. lide ve kral Leopoldun r'yasetinde fevkajâde bir içtima yapmış Ve mü- teakiben inlişar eden resmi bir teb- liğde, Belçikanın tamamen bitaraf kaldığı bildirilmiştir. Hitler'zmin mahvolduğuna — şahid olacağımı Londra, 8 (Radyo) — B. Çember- Tayn bugün avam kamarasında uzun beyanatta bulunmuş ve - hükümetin Fransa ile müştereken Polonyaya te- cavtiz eden Almanyaya kargı harp Hân ettiklerini ve bu suretle taahhüt lerini yorina getirmeğe çalışacakla- yını bildirm'ştir, B. Çemberlayn ezcümle demiştir ki: *— Fransa hükümeti ile aramızda moytud olan itilâfname Mmücibince, |Fransanın Berlin sefiri de ayni ge- |kilde bir teşebbüiste bulunmuş ve Mühlet vermiştir. Verilen mühlet bit- tiği halde Almanya cevabi notasımı tevdi etmemiş, bunun üzerine Fran- sa da bizim yaptığımız gibi Alman- yaya harp etmiştir. B. Çemberlâyt, bundan sonra |Hitlerin beşeriyeti ölüme sürükledi. İğini, bunun yegâne mesulü olduğu- nü söylemiş, Almanyanın emelleri- ni anla: 3 Hitlerin — ihtiraslarının namütenahi olduğunu beyan iİle de- |miştir ki: 4« «« Bugün, hepimiz için felâket |günüdür. Uğrunda çalıştığım, inandı- gımm sulh; her şey m&hvolmuştur. Günün birinde Hitlerizmin yıkıldı- gına, şahid olacağımıza; nazi tehdid ve tehlikesinden halâs bülmuş - bir, Avrupa göreceğime inanıyorum.» B. Çemberlaytin nutku sık — sık; sürekli alkışlarla kesilra'şlir. Paris-Londra —— Baştarafı | inci sahifede — uymakla beraber, — insâani hislerle meşbu bulunduklarını, 1926 ve 1925 senelerinde Cenevrede — uktolunan Si protokola tevfikan hastalık mikrop- — Baştarafı 1 inci sahiföde — — İları ilg boğucu gaslar kullarmıya: İngiltere ve Fransanın Almanya-İcaklarını ve sivil ahali ile meskür ya harp ilânı İtalyada heyecan uyan-İolan şehir ve kasabaları bombardı- dırmıştır. Gruplar halinde #okaklar-|man etmemok için hava kumandan. da, evlerde, toplanan halk; beynel-|larına lâzım gelen emirler verdikle- mnilel vaziyet etrafında münakaşalar|riti bildirmişler ve Almanyanın da vapmaktadır. Herkesin İtalyan mil-| büna riayet etmesini istemişler; aksi letinin hayır ve selâmeti için İtalya|takdirde mukabelede bulunacakları. hükümetinin icap eden tedbirleri itti-|nı hiçbir şey tanımıyacaklarını beyan haz edeceğini söylemekte oldukları| erylemişlerdir. görülmektedir. Daladiye amiralla görüştü mâakalesi Paris, $ (Radyo) — Başvekil Da- Roma, 3 (Radya) — Cazeteler,|ladiye bugün öğleden sonra amiral mi hâdiseler hakkindaki yazılar| Darlan , hava nazırını kabal etmiş aricinde yalnız Giornale — D'ltalia ve lâzım gelön emirleri vermiştir. ghzateşi bügün vaziyat hakkında tef- Bremen vapuru esir alındı sirlerde bulunmaktadır. Bu gazstede| — Londra, 8 (Radyo) — Tobliğ: İn- Gayda şöyle demektedir: giliz deniz kuüvvetleri, Amerikadan « Muhtelif yerlerde yeni mülâkat-| dünmekt, olan Alman Bremen vapu. lardan ve indirekt müzakerelerden|runu yakalamışlardır. Vapur, do- bahsedilmekte ve zayıf da olsa uz-|nanmamın yedeğine almmış ve bir laşma imkânları mevcud olduğu ileri| ingiliz limanma götütülmüştür. sürülmektedir. Dün Daladiye, Çem- İngilterede tedbirler berlayn ve Lord Halifaks tarafın -| Londra, 8 (Radyo) — Harp bali- 'dan söylenen nutuklar bunun deli -|nin ilân edilmesi üzerine hükümet lidir. Fakat bu hâdiseler vakitsiz bir| Londra ve büyük şehirlerde bazı ted. nikbinlik tevlit etmemelidir. Bazı| birler almıştır. Halk, hiçbir yerde kapıların açık veya yarı açık olduğu|toplu bir şekilde — bulunmuyacaktır. da söylenmi ir.» Spor fanliyetleri bile hükümetin mü- Gayda, Duçenin sarfettiği gayet-| ssadesine bağlıdır. lerden bahsederek diyor ki: Bundan başka halkım sokakta ve «İtalyan teşebbüsünün henüz eso-|işte yanlarında mutlaka gaz maske- na ermediğini dün akşam söylemiş-|leri bulundurması ilân edilmiştir. tik. Fakat bu teşebbüsü geniş ve açık İngiliz tayyareleri bir anlayış zihniyetinin takip etmesi İşrttir.> Italya bitaraf (8 ıılî_',embeı'laynm ÂAln —a milletine verdiğimesaj Lodra, 3 (Radyo) — Başvekil tiklâlini taahhüd etmişken sözünü' Hünde toplanan hulk, heyecanlı hi-|Çemberlayn, bu akşam, bütün dün-|tütmadı. Südetlerden sonra Çekos « ya radyoları ile Alman milletine hi- lovakyada gözü olmadığını bütün taben bir mesaj vermiştir. İdünyaya bildirdikten sonra Çekos « Çemberlayn bu mesajında ezcüm- lovakyayı istilâ etti. Münihde Südet- le şunları söylemektedir: iler meselesi halledildikten sonra ar- «Alman milleti; ı'hl Avrupada kendisi için hiç bir ih- Devletin bugünden itibaren bizim-'tilâfı kalmadığını, isteği olmadığını le harp halindedir. Devletin, Polon- temin ettiği halde bu teminatı da a- yaya haksız yere tecavüzde bulun - yaklar altına aldı. Ve Danzig ihtilâ- mMuüş ve cebir kullanmıştır. finı ortaya attı. İngiltere, Polonyayı himayeye ka- Bolşevizm, Hitlerin en büyük rar verirken, harbin ıstıraplarını göz düşmamı idi. Kendisi, bunu her za - önünden ayırmamıştır. Fakat bu man dünyaya ve size ilân etti. Fa- harbe senin hükümetin sebebiyet kat son zamanlarda bu sözünü de vermiştir. Hükümetin seni aldatı -İnakzetti. yor. Ve barışı kuttarmak için bize! Sulh cephesi müstakar ve çok kuv yapmış olduğu teklifleri redettiğimi- vetlidir. Bizim sana karşı hiçbir husu ; zi bildiriyor. Buna inanmayınız. — “metimiz yoktur. Husümetimiz, ge-" Diyebilirsin ki: Sizin Danzizde'ni idare eden Hitler ve hükümetine! ne işiniz vardır? |karsıdır. a Cevap veriyorum: İngilterede li -| Devletin seni harp spekülâsyonu- derinizin sözüne kimsenin itimadı|na feda ediyor, Biz garp medeniye kalmamıştır. Lideriniz olan Hitler,|tini himaye ediyoruz. Ö medeniyet evvelâ Lokarnodaki — taahhüdlerini|ki, bizim için olduğu kadar senin i» avaklar altına aldı. Avusturvanın is- vvuu İ kı tlidir. üklklndndiaadNad AĞADA E2) ü T man Yugoslavya, Macaristan ve Bulgaris- tan bitaraf kalıyorlar Brüksel, 3 (Radyo) — Bulgaristan ile Macaristan ve Yugoslavya tama- mehn bitaraf kalmağa karar vermiş- lerdir. J. Bone sefirimizi kabul etti Pı_ı:'u. 3 (Radyo) — Hariciye Nazırı Jorj Bone, bu akşam İngiltere sefirlerini müştereken kabul etmiş ve uzun müddet konuş- Macaristan tedbirler aldı Budapeşte, 8 (Radyol — Macur başvekili bugün beyanatta buluna» vuk bir çok memleketlerde ve bilhas- sa bitaraf olâan devletlerde dahili asayişin muhafazası ve e&ir hüst - satta hususi tedbirler alındığından bahis ile demiştir ki: — Bittabi Macar hükümeti €e edbirler almaktadır. Milletin soğuk- kanlılığını muhafazası ve hayatın nörmal bir şekilde idamesi için hükü met kendince lüzum gördüğü baz tedbirler almıştır. Toplanmalar yasaktır. Mahalli a sayişi ihlâl edecek harekâta teşebbüs edenler Hakkında takibat yapıla - caktir. Bazı gıda maddeleri üzerinde de tedbirler ittihaz edilmiştir. Berlinde — Baştarafı 1 inci sahifede —- kabil bir. taarruzunu kırdıklarmı, Yukarı Silezyada 120 bin nüfusu o- an Beran şehrini ve kömür mınta - ünı ele geçirdiklerini; lerihi gündenberi yukubulan ha- va muharebelerinde 120 Löh tayya- vesi düşürdüklerini; — Almahların yalmız 24 tayyare kaybettiklerini i- lüve eylemiştir. Alman donanması: Berlin, 8 (Radyo) — Alman dg- nanması, Baltık denizinde Alman sa- hillerini muhafaza altına almakla meşguüldür. Baâltık denizinde müna- kalât muvakkaten tatil edilmiştir. Bu hafta zarfında bitaraf — devletlerin vapurları için tehlikesiz mmtakalar ilân olunacaktır. Oltimatom yalanmış! Berlin, 8 (Radyo) — Umumt ka- rargüâhin neşrettiği tebl'ğde; ingil- terenin dün gece Almanyaya bir ol- timatom verdiği ve Alman ordusu- nün Polonya topraklâarından çekilme sini istediği, Almanyanın bunu red- dett' ği; Almanyanın Polonyayı mah- Wetmek istemediğini, yalnız Versay- da yapılan haksızlığın izalesi için çalıştığı, Danzig koridorun Alman - yaya iadesinden başka bir emeli bu- lunmadığı bildirilmekte ve Alman- yanın defaatle Polonya ile ahlaş- mak istediği, Polonyanın bunu kabul etmediği ve şimd'ki Almanyanın 1914 Almanya olmadığı, Polonyada. ki Alman hava kuvvetlerinin pek az olmasına rağmen Polonya semaların- da şimdi de hâkim olduğu ilâve edil. miştir. Hitlerin beyannamesi: Borlin, 8 (Radyo) — Hitler, bu gün Alman ordusuna hitaben bir be- yanname neşretmiş ve Polonya ta- mâamen mağlüp edilmedikçe, Alman ordusunun silâhlarını — bırakmıyaca- Japonya Roma ve Berlin sefir lerini geri çağırdı Londra, 3 (Radyo) — japonya 7- bükümeti Roma ve Berlindeki sefir- lerişi bugün geriye çağırmıştır. Tokyo, 3 (Radyo) — japonya hü- kümeti ingiltereye verdiği bir nota- da, tamamen bitaraf kalacağını rese men bildirmiştir. İstanbul gazete'eri de schife'erini azalttılar İstanbul, 8 (Radyo) — İngiltere- Almanya harbi üzerine kâğıt buhra- ni ihtimali göz Önünde tutularak ga- zeteler 8 sahifeye inmiştir. sinde Alman çelik hattının cepheyi tutmağa ve zafere isal ötmeğe kâfi olduğunu J)âve eylemiştir. Hitler, Alman milletine de bir be- yanname neşretmiş ve Almanyanın ik! gündenberi se'imet ve emniyetl için harp etmekte olduğunu, 90 mil- yon Almanın ingiltereye bir ilret dersi vermeğe muktedir bulunduğu- nu ve büyük Rayişin boyun eğmiye- eeğini, kendisinin de cepheye hare- ket ettiğini bildirmiş ve Polonya cep hesinin b'r kaç hafta sonra mevcud bulunmıyacağını kaydetmştir. Bir şehir alınmış: Berlin, 8 (Radyo) — Bir Alman resm? tebliğine göre, şarki Prusya - dan ilerlemekte olan Alman kuyvat. leri Veren şehrini ele geçirmişlerdir. Diğer taraftan Vistül nehr'ni de bir noktadan geçmişlerdir. Diğer bir Alman kuvvetin'n de Çastoşovayı işkâl ettiği ve şehrin yanmakta olduğu — bildirilmektedir. Alman küvvetleri her iki taraftan ko ridoru şiddetle tazyik etmektodirlar, Kontrol arttı: Berlin, 8 (Radyo) — Alman hü- kümeti bütün satış maddıderinin fi- atlerini ve hususf müesseseselerdeki maaş derecelerini de köntrol altına gını bildirdikten sonra, gurp cephe- almıştır. hen ve harbe iştirak etmek üzere İn- giltereden uçmuşlardır. Londra, 3 (Radyo) — İngiliz ve tna almağa başlamışlardır. Hamburg ve Kiyel limanlarının bugün bombardıman edilmesi bek- Lonera, 8 (Radyo) — İngilir tay-|Fransız donanmaları bugün öğleden|leniyor. Bugün şiddetli muharebeler yareleri bugün Fransaya mütevecci-İsonra Alman sahillerini abloka al-iolacağı bildirilimektedir