4 Eylül 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

( Son dakika ) Varşova 4 (Sabaha karşı)Gece geç vakit neşredilen bir tebliğ, Leh ordularının mukabil taarruza başladıklarını ve süvarilerin Alman toprağına girdiklerini bildirmektedir. n iı ı ernı OnaltlllCI VIİ SaVi: 5 5 0 1 umhuri Telefonî Ba^muharrtr ve evl: 22368 Tahrlr faeyetl: 24298. tdare ve Son dakika j ÎSTANBUI) C A G A L O G L U Telgraf ve mektnb adresi: CmnhunyrfL tstantai Posta kntara: îstanbnl No 248 matbaa Insm] 24299^. 24290 4 tJflUI 4 (Sabaha karşı)Pres bildiriyor: bildirildiğine Sovyetler seferberliğe başlamıştır. Bugün Kızılordunun bütün ihtiyatları silâh altına çağırılmışlardır. Londrada Eden ve Çörçil'in de iştirakile harb kabinesi kuruldu IngiltereFransa harb halinde MUHAREBE VAZİYETİ Hududlarda çok şiddetli çarpışmalar oluyor Varşova dün de iki hava hücumuna uğradı Solda: Londrada hava hücumlarına karşı tertibat alan bir kütuphane ve sağda: Londra parklarında yerleştirilmiş olan tayyare dafi bataryalan Başlayan harb Karşısında ün öğledenberi, Yirminci asnn ıkıncı büyük harbı başladı. İngılterenın, Lehistanla olan ihtilâfını sulhan halletmesi için, Almanya nezdinde yaptığı son teşebbüs de fayda vermedi. Zaten fayda vermiyeceği de muhakkaktı. Çünkii, Hıtler, bu işi harble halletmeğe kat'î karar vermiş; bu maksadla da, iktidar mevkıine geldıği gündenberi, göriilmemis bir şıddetle aleyhinde bulunduğu Sovyet Rusya ile de anlaşmıştı. Bu itibarla Alman Sovyet ademi tecavüz ve dostluk paktınin imzalandığı andan itibaren, harb yüzde yüz muhakkaktı. Bizim nesillerimiz için ne elimdir ki 25 yıl fasıla ıle ıkincı bir umumî harbın şahidi oluyoruz. Bırincısinin mes'uliyetini, o zamanlar «du'veli muazzama» denilen devletlerin hepsine taksim etmek kabılse de, ıkincısinin mes'uliyetini tarih, münhasıran Almanyaya ve son günlerde bırdenbire ona muzaheret gösererek cür'et ve cesaretini artırdığı için de, kısmen, Sovyet Rusyaya yükliyecektir. İtalya, her ne sebeble olursa olsun bitaraf kalmakla şımdilik bu mes'uliyetten kurtulmuştur; ileride, Almanyaya iltihak etmediği takdirde, harbin mes'uliyetinden de, fecayiinden de büsbütün kurtulmuş olacaktır. Başlamış olan bu kanlı belâyı insanlığın ve medeniyetin başına sarmak hatasını ve suçunu işlıyenler, beşeriyetin vicdanını, bu vicdanın vereceği hükmü, dünya efkârı umumiyesinin kendılerine karsı göstereceği infialle sulh icin her çareye basvuranlara yapacağı muzahereti hiçe saymakla kendi paylarına bir hata daha irtikâb etmişlerdir. Halbuki bu hatanln 1914 1918 deki çok fena tesirlerini unutmamalan lâzım gelirdi. Bir taraf istilâ hırsı ve milletlerin istiklâl ve hayat haklarını kuvvetle ezmek gayesile bütün dünyaya karşı harbederken öteki taraf arkasında bütün dünyanın sevgisi, yardımı olduğu halde, milletlerin hayat ve hürriyetlerini korumağa çalışan insanlık ve medeniyet şampiyonları olarak döğüşeceklerdir. Yeni patlıyan ve nerelere kadar genişliyeceğini, nekadar milletin iştirak edeceğini simdiden tayin etmek mümkün olmıyan bu harbde, cihan efkârı umumiyesi, «sulh cephesi» adile tarihe geçecek olan devletlerin tarafındadır. Sulh cephesi, cebir ve şiddete harb ilân ederken daha şimdiden medeniyetin kalbini fethetmekle ilk büyük zaferi ka7anrr.'chr. Bo^le rru'this ABİDİN DAVER lArkası Sa. 6 sütun 4 te] Ingiliz Kralının hitabesi Harbin bıraktığı akisler Alman taarruzu, Koridor, Silezya ve Slovakya istikamçtinde devam ediyor, kıt'alardan bazıları Vistül nehri kenarına geldiler Leh tebliği Farşova 3 (Hususî) Bugün neşredilen resmî tebliğ, Leh kıtaatının hudud mıntakasında iki şehri istirdad ettiklerini, Leh ordularının mukabil taarruza geçtiklerini ve bütün hududlarda şiddetli muharebeler cereyan ettiğini bildirmektedir. Fransa ve Ingilterenin hali harbe Gazeteler Alman Italgirmeleri Lehistanda büyük bir yan dostluğunun sarsılmadığını yazıyorlar sevincle karşılandı Londra 3 (Hususî) Hariciye Nezareti erkânından bir zat bugün saat 11, 15 te Alman bıiyuk elçisini ziya;et ederek Ingilterenin Almanyaya karşı harb hali ilân ettiğini resmen bildirmiştir. Bu tebligat ilânı harbe muadıMir. Avustralya ve Yeni Zelanda da hali harbde Londra 3 (Hususî) Avustralya ile Yeni Zelanda hükumetleri de bugün Almanya ile hali harbde olduklarını ilân etmişlerdir. İngilterede sevinc Londra 3 (Hususî) Hükumetin son kararı Ingilterenin her tarafında sevıncle karşılanmıstır. Londrada, ke,if bir halk kalabalığı Bukingham sarayı önünde toplanarak Kralı şıddetle alkışîamıştır. tngiliz Kralının millete hitabesi Londra 3 (Hususî) Kral Jorj bu akşam saat 18 de İngiliz milletine ve Imparatorluğuna radyo vasıtasile aşağıdaki hitabede bulunmuştur: « Tarihimizın bu nan'k ve belki en kat'î dakikasında milletime ve denizaşın împaratorluk tebaama bu hitabeyi gönderiyorum. Eğer mümkün olsaydı, her aıîenin eşiğini aşar ve herkesle ayn ayrı şahsan konuşurdum. Çoğumuz hayatımızda ikinci defa olarak harbde bulunuyoruz. Bııgün düşmanlanmız olanlarla hükumetler'miz arasındaki ihtilâfları hal için birçok teşebbüslerde bulunduk, fakat bütün gayetlerimiz akim kaldı ve bugün müttefıklerimizle, mecburen harbe girdik. Bugün medenî dünya için vahim olan bir prensipe karşı harbediyoruz. Bu, muahedeleri tanımıyan ve diğer devletleri hakimiyeti altma almak için tecavüze geçen, kuvvetın hakka galib olmasını güden hodkâm bir akidedir ki, eğer bütün dünyada hâkim olacak olursa, mi'letimiz ve denizaşın topraklarımız tehlıkeye düşecektir. Bugün, memleketimizin ve ^ngiliz milletinin tehlikede olan selâmetini kurtarmak için harbediyoruz. Bu dava için milletimi sükuna ve beraberliğe davet ediyorum. Giriştiğimiz vazife, agır o'acaktır. Önümüzde karanlık günler olabilir. Muharebe harb sahalarına inhisar etmiyebilir. Fakat biz, daima doğru bildığimizi yapacağız ve üzerimize düşen hiçbir fedakârlığı esirgemiyerek, Allahın yarmile, [Arkası Sa 5 sütun 1 de] Alman tebliği Berlin 3 (a.a.) Ordu başkumandanlığının tebliği: 2 eylul öğleden sonra ve 3 eylul sabahı, Alman kıt'alan, Polonya arazisi dahilinde muzafferane ilerlemelerine devam etmiştir. Tschenstochau, işgal edilmiştir. Vartha nehri, Wielun'un aşrkından geçilmiştir. Koridorda mahsur kalmış olan Polonya kıt'alarının cenuba doğru kaçabilmek teşebbüsü muvaffakiyetsizliğe uğramıştır. Berent Alnıanların eline geçmiştir. Alman hava kuvvetlerinin kazandıkları muvaffakiyetlerden sonra, Polonyaya karşı harbeden iki hava f ilosunun hakimiyeti altındadır. Bu filolar, hareket noktalarına dönmüşlerdir. Diğer Alman hava kuvvetleri, diğer hava üslerinde hazır durmaktadır. Berlin 3 (Hususî) Bugünkü Alman tebliği Şarkî Prusyadan ve Almanyadan ilerleyen Alman ordularının Koridoru zaptederek Kulm şehrinde birleştiklerini haber vermektedir. Tebliğde şunlar ilâve edilmektedir: Koridordan Danzig'e doğru ileri hareketimiz plân mucibince devam etmektedir. Kıtaatımız bugün Rodomsko şehrini zaptetmişler ve Dirşau'yu şiddetli top ateşine tutmuşlardır. Hava kuvvetlerimiz Varşova'yı iki defa bombardıman etmişler ve 7 Leh tayyaresile bir balonu düşürmüşlerdir. Tayyarelerimiz ayrıca birçok Leh şehirlerini bombalamışlardır. Roma 3 (a.a.) «Havas» Gazeteler, Fransız ve İngiliz ve Polonya mem balarından verılen haberlerle Berlınden aldıklan haberleri pek afakî bir şekılde neşretmektedırler. Daladye'nin parlamentoda söylediği nutuk ve bilhassa Başvekilin İtalyanın sulh lehinde teşebbüsü hak kındaki sitayişkârane sözleri faşist gazeteleri tarafından tebarüz ettirilmektedır. Dığer cihetten gazeteler, Fransız milletinin sükunetinden ve gösterdıği disiplinden bahsctmektedirler. Fakat, yevmî hâdıseler hakkındaki yazılar haricinde yalnız Giornale d'İtalia gazetesi bugün vaziyet hakkında tefsirlerdc bulunmaktadır. Bu gazetede bilhassa şöyle demektedir: «Muhtelif yerlerde yeni mülâkatlardan ve ei.Jirekt müzakerelerden bahsedilmekte ve zayıf da olsa uzlaşma imkânları mevcud olduğu ileri sürülmektedır. Dün akşam Daladye, Çemberlayn ve Lord Halifaks tarafından söylenen nutuklar bunun delilidir. Fakat bu hâdiseler vakitsiz bir nıkbinlık tevlid etmemelidir. Bazı kapıların açık veya yan açık olduğu da söyîenmektedir.» Gayda, Duçe'nin sarfettiği gayretler den bahsederek diyor ki: «İtalyan teşebbüsünün henüz sona er mediğini dün akşam söylemiştik. Fakat bu teşbbüsü geniş ve açık bir anlayış zihni yetinin t^kib etmesi şarttır.» Harb vaziyeti Italyada heyecan uyandırdı Paris 3 (a.a.) Havas Ajansının Romadan istıhbanna nazaran Ingiltere ile Almanya arasında harb halinin tahaddüsü İtalyda büyük bir heyecan tevlid et mistir. Her tarafta bir takım kimselerin grup halinde toplanarak beynelmilel vazivet hakkında münakaşalar yapmakta ve İtalyan milletinin hayır ve selâmeti için İtalya hükumetinin icab eden tedbirleri ittihaz edeceğini söylemekte olduklan görülmektedir. Alman taarruzunun istikametleri Londra 3 (Hususî) Alman Leh harbi hakkında alman malumata göre, Alman taarruzu Koridor, Silezya ve Slovakya istikametinden devam etmektedir. Alman mehafiline göre, Koridor istikametinde ilerleyen kuvvetler Vistül nehrine muvasalat etmişlerdir. Ayni haberlere göre Çesteçova civarında şiddetli muharebeler cereyan etmektedir. [Arkası Sa 5 sütun 3 te\ Fransada Paristen uzaklaştırılan küçük çocuklar annelerine ve babalarına veda edivorlar İtalyanın vaziyeti Roma 3 (a.a.) İtalyan gazeteleri, bugünkü yazılarında, İtalyanın bugünkü İsviçre Her ihtimale karsı hükumet seferberlik ilân etmiştir. YukarıkJ anlaşmazlıkta aldığı vaziyetin hiçbir su resimde Alman hududuna cıvar bir .kpyde halkın hükumetin seferberlik emrın4 lArkası Sa. 3 sütun 3 del okuduğu görünüyor.