11 Ağustos 1906 Tarihli Balkan (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

GARBIN ŞARKA NAZARI Avrupa şark denildiği vakitde ekseriya alem-i islamı murad olunur. Biz müslümanlar alem-i islamı derin bir uykuya dalmış, uyanmak ihtimali kalmamış bir halde görmekde isek de Avrupalılar bizi uyanık, Avrupa istilasına karşı durmak içün hazırlanmağa başlamış görüyorlar. Onların bizi böyle görmek istemeleri alelekser Avrupa efkar-ı umumiyesini islamiyet aleyhinde tehyic ile müslümanları ezmeğe ittifak itmenin yolunu bulmak içündür. Fakat bu ittifak devletlerin muvafakatıyla olamayub Avrupa halkı da bu fikri kabul etmek lazım gelir ki işin bu ciheti pek o kadar garib-ül vuku' sayılamaz. Çünkü halihazırdaki şerait-i ictima' Avrupa'da onda dokuz nisbetinde bir halkın merzıyesine gayr-ı muvafık olmakla halk tağyirat-ı dahiliye husulüni mühddane arzu etmekte olduğundan bu halkı fütühat yahut taassub yahut [..] alim gibi bir takım vesilelerle harice tevcih etmek biraz müşkilcedir. Bu nazariyat Avrupa'nın heyet-i umumiyesine aid olub bu umumdan istisna olunacak husus bulunabilse o hususun umumdan ayrılarak istediğini yapabilmesi müsteb'addır. Mesela İngiltere Rusya ile kat'iyyen ittifak itmedikce şarkda hiç bir icraatda bulunamaz. Rusya içün hal-i hazırda hiçbir devletle ittifak etmek mümkün değildir. Çünkü bugün Rus milleti mevcud fakat bu milletin münasebet-i hariciyesini tanzim idecek hükümet mefkuddur. Yeneden hakimiyet-i milliye esası üzerine teşekkül ve te'sis idecek olan Rus hükümeti ise İngilizlere iltifat idecek hükümetlerden değildir. Rus hükümeti hazırası amelimanda olub hükümet-i sabıka denilmeğe şayan bir hale gelmiştir. Rusun bu halde bulunmasından harekatında hür kalacak olan Almanya kendi emtiasına mahrec bulmak içün müs'emiran İngilizlerin amal-i taaruzkarane ve istila cuyanesine sed çekeceğinden Avrupa halkı baladaki nazariyat haricinde olarak hükümetlerine bütün garbı şark aleyhine sevk etmek yolu yok demekdir. Şimdi biz söyleyeceğimizi söyledik. Garbın şarka nazarını anlamak içün bırakalım da biraz da garb söylesün. Rusya'nın (Nuviye Viramiya) gazetesine Londra muhbirinin yazdığı mektubda deniliyor ki: "Avrupa'da enzar-ı umumiye şarka mün'atıf, efkar-ı umumiye şark ile meşguldür. Şark ile alayık ve revabıtı herkesden ziyade olan İngilizlerin hem de yalnız hükümetleri değil halkı ahval-ı şarkiyyeyi telaş içinde terassud etmekdedirler. İngilizlerin medar-ı hayatı olan Hind kıtasında seksen milyon müslüman bulunduğu son ta'dad-ı umumeden anlaşılmıştır. Dünyanın hiç bir noktasında müslümanlar bu kadar toplu değildir.Bu seksen milyonun istiklal talebi gibi ihtimalat ve akabe meselesi gibi bir takım mesailin alem-i islamda hasıl ettiği tesirat İngiliz efkar-ı umumiyesini cidden teheyyüc etmekde ve bu münasebetle yalnız Hind müslümanlarını değil bütün alem-i islamı taht-ı tetkikde bulunduran [-sayfa bitti-]