24 Temmuz 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

SON TELGRAFLÂR Mısır'da vaziyef Bahkçıhk nası! L. Kahun'un konferansı Mütehassıs M. Vebrman izahat veriyor 'Cumhariyef *^"**^ ^ss i Fransa'da Ârî billere tekaddüm etmiş o an lehçenin Turanî menşei [Orta Asya'nın beşeriyetin beşiği olduğunu isbat eden ve 60 sene evvel maruf Fransız muharriri M. Leon Kahun (Leon Cahun) tarafından irat edilmiş olan konferansın ilk kısmını bugün dercediyoruz. Son kısmını da neşredeceğiz, Konferans Ruşen Eşref Bey tarafından tercüme edilmiş tir.] «HEM NALINA MIHINA , nasıl bayram? ı Kral Mcclisin küşadı teklif ini reddetti «»«nj pt"H CVV) ÎZ parlâmentonun cumartesi günü fevkalâde olarak içtimaa daveti için Veft fırkası tarafından vuku bulan talebi reddetmiştir. Kahire 23 (A.A.) Portsait'te yeni kargaşalıklar zuhur etmiş 1 kişi olmüş ve 14 kişf yaralanmıştır. Portsait 22 (A.A.) Teni bir kıyam esnasında ahalı belediye ahıralrmı yakmağa teşebbüs etmiştir. Bunun üzerine polis silâh istimaline mecbur olmuş, kıyamcılardan biri ölmüş Ikisl yaralanmıştır. Hükumet vaziyete hâklmdir. Londra 22 (A.A.) Avam kamarasında Hariciye nazırı M. Henderson hükumetin 1922 beyannamesine tevfikan Mınr'dakJ ecnebilerin hayatını ve emvalü emlâklni hlmaye etmek için icap eden tedbfrlerin İttihzı taahhüdünü tamamen müdrik olduğunu beyan etmiştir. Mumaileyh, resmî istihbaratın vaziyete hükumetin hâkim olduğunu ve Mısır hükumetinin bizzat ecnebilerin himayesi için bir takım tedbirler ittihazına hacet oltnadığını beyan etmş bulunduğunu söylemiştir. Paris 23 (A.A.) Mısır sefareti, Mısır'da müesses şekli idareye ve memleketin vaziyetine müteallik olarak ecnebi menabiinden neşrolunan ve maksadı mahsusa müstenit bulunan haberleri resmen tekzip etmektedir. Mezkur sefaret, bazı şehirlerde polis ile nümayişcHer arasında vukua gelmiş olan müsademeler müstesna olmak üzere memleketin her tarafında vaziyetin tabiî olduğunu ve sükun ve asayişin hüküm sürmekte bulunduğunu tasrih etmektedir. Ren'de bir haile Kolbens'te bir köprü yıkıîdı Halâs şenliği yapan halk suya döküldü. iŞmdiye kadar 34 ceset çıkarılmıştır Coblence 22 (A.A.) Halâs şenlikleri bu akşam gayet fecl bir tarzda hitama ermiştir. Tenvirat hitam bulduktan sonra binlerce kişlden mürekkep bir halk kütlesi köprulere doğru gittikleri sırada Moselle ttzerindeki bir dubalı köprü yıkılmış ve bir çok kimseler nehre düşmfiştür, sahile yakın bulunanlar kurtanlabilmiştir. Ölenlerin miktarı meçhuldür. Şimdiye kadar 34 naaş bulunmuştur. Kaza mahallinde suyun derinliği 6 metredir. Kaza kurbanları ümitslzlikle birbirlerine sarılmışlar ve dalgalar arasında kaybolmuşlardır. Coblence mutasamfı bu hadise üzerine bütün merasiml tatil etmiştir. Gandi'nin hareketine müslümanlar da iştirak ediyor Lucknow 23 (A.A.) Müslümanlar tarafından yapılan muazzam bir mitingde Gandi'nin hareketine Müslümanlan iştirake daveti mutazammın bir karar sureti kabul edllmiştir. ir tayyare havaf da parçalandı 5 yolcu havadan şuraya, buraya düşmüş, pervane 2 mil uzağa fırlamıştır Londra 22 (A.A.) Bugün Gravesend'de müthiş bir tayyare faciası olmuştur. Deniz ha mamları ile meşhur Fransa'nın Touquet şehrinden Croydon tayyare karargâhına Ingiltere'nin en yüksek ve kibar ailelerine mensup beş zatı taşıyan bir Yuners tayyaresi Gravesend üze rinden takriben 800 metre irtifaında uçarken birdenbire ha vada parçalanmıştır. Tayyare nin ankazı ve içerdeki yolcular şuraya buraya düşmüş ve kanatIardan biri 2 mil uzağa fırlamıştır. Yolcular adeta tanınmıya cak bir hale gelmiştir. Tayyareyi idare eden miralay Hender son, Ingiltere tayyarecilerinin en tecrübelilerinden biri idi. Kazanın sureti vukuu bir muam madır. Bahkçıhk mütehasaın M. Veberman Estonya jeneral konsolosluğundan istifa ederek bahkçıhk mütehassısı ve müşavüi unvanile tktisat Vekâleti hlzmetine giren Mösyö Veberman, evvelce memleketinin ziraat ve bahçıhk nezaretinl idare etmiş bir ihtisas adamıdır. Mösyö Veberman, Turkiye'deki mesaisi hakkmda şu izahatı vermektedir: « Vazifeme henüa başladım. Hizmetimde esas, iktisat programının balıkcılığa ait mevaddı. Bu proje Türk bahkçıhğının inkişafı içüı kuvvetli kayıtlan ihtiva etmektedir. Benim dalyanlarla yapılacak balıkçılığa aleyhtar olduğnm ve saire haklunda bazı gazetelerde yapılan neşriyat asüsızdır. Hükumetin iktisadl proje İle dflşfindüğü şeklin tatbikJ şöyle olacaktır: Bir mütehassısın İstihdamı, ve yuksek bflgili bir kadro Ue çalışacak bir balıkçılık enstitüsünün teşklll. Türkiye denizleri, göHeri, nehirlerüe büyük bir balıkçı memleketi olabilir. Bu geniş istihsal ve ticaret şubesi için de teknik ile ve metodik bir tarzda çalışmak Iâzımdır. Muntazam tesisat yapmak, teşkilât vücude getirmek, dahill ve haricl piyasayı daima gö* önünde tutmak icap eder. Bütün sularda balık akınları bahk yataklan taayyün edilmeli, balıkçılar asrî ve fenni techizatla çalışmalıdır. Tabii, kooperatifler teşklli, kredi temini gibi mes'eleler de bu işlerin esas ve mütemmimidir. Tarınki balıkçılığın tesisi için yüksek tahsilli Türk gençleri spesiyalist olarak yetiştirilecektir. Avrupa'da da staj görecek olan bu mtttehaasıslar sahil sehlrlerindekl ilk mektepler balıkçılık tedris edeceklerdir. Türkiye balıkçıhğımn yakın btr Istlkbalde tamamen inkişaf edeceğinl şfiphesiz addederim.» Mösyö Veberman bngflnkfi ftgle trenile Ankara'ya gidecektlr. Şehrimizde ilk defa oJarak Kuvve ?en fiile isal e.Hlfn büyük bir tsş^bbüs DORT FORD KAMYONU Türkiye dâhilinde seyahate çıktı Â'vrüpa ve Amerika'nın her tarafında halk için büyük kamyon kervanları tertip edildiği gibi şehri • mizde de ilk defa olarak dün; Ford Müessesesinin Topane'deki fabrikasında Türk isçilerinin el ve emeğile vücude getirilen kamyonlardan dört adedi Türkiye dâhilinde bir devir seyahatine çıkmışlafdır ki bu teşebbüs Türkiye sanayiinin inkişafında mühim bir devrenin mebdei addedilebilir. ••»«•••"IIIIPIIIIIMMIIIIIMIIIIIIIIIIIIımm. Turanî denen ırkların kablettarüı hicretleri İle makarn hakkında bazı mülâhazalan (1873) te beynelmilel müsteşrikler kongresine arzetmek şereflne nail olmuştum [1]. Gene o ayni içtlma devresinde [2] M. Leon de Rosny (dö Roni) de bir FlnoJaponaise (FlnoJaponez) dlller grubunun varlığırn İsbat etmekte idi ki Türk, Japon, Macar, Ostiak, Manço v. s. lehçeler onun aksammdan bulunmakta İdi. M. de Rosny'nin safl lengistik (diller bilglsi) ten çeklp çıkardığı hüküm ve neticeleri Jeolojiya (tabakatül1arz) nın, cografıyanm ve antropolojlyanın bana lrae ve ibraa ettiği hüküm ve neticelerle mukayese edince bunlar arasındaki benzeyişe hayrette kaldım. Her ikimlz de birblrmizden ayn esaslardan hareket etmiş olmakla beraber tamamen birbirlnin ayni bir hüküm ve neticeye vanyorduk; kesretle ve gayet sarih ve muayyen bir dlller ve ırklar grubunun varlığım meydana çıkanyordu. Bir grup kl rHmalâya'nın, Kafkas'ın, Balkanların ve Alp'lerin şimalinde Japonya'dan Bohemya'ya kadar vâsl bir mıntakaya gamlldlr. O andan ltibaren bu grubu daha uzaklara kadar taklp etmlye ve onun dilce ve ırkça kendlsinden farklı kavlmler arasında saçılıp kalacağı yerde bu vâsi arz sahası Ozerinde mütecanls bir kltle teşkll ettiği devri tesblt etmlye karar verdlm, ve nihayet bu grubun o pek uzak devlrde kuUanmakta olduğu lptldal dlll kısmen olsun yenlden tejkll ve terklp etmlye teşebbüs ettün. Müstehasa olmuş bir lehçeyl yenlden teşkll ve terklp etmek, ondan lstikak eden ve yahut kl ondan külllyen farklı bulunan dlllerln üstüste yığılmış tabakalan arasından geçerek, Ren geylğl ve mamut ile hemasır mağara lnsanlannın konuştuğu dlle varmak teçebbusü küstahça, ve hatta itlrafta tereddüt etmem, biraz delice bir şey glbl gözükeblllr. Bu iştlgalln sonunda görülecektir kl bu, hlç te böyle deglldlr; bu tarzda bir tefahhus gerçl çok zaman, gayret ve muşikftflık lsterse de farazlyeye ve haya rafl kamusunu [2] tetklk ederek, yalnız le hlç yer vermiyen emln, vazıh bir usu A ve B harflerlnde bunlardan 84 tane ve bütün eyalet İçinde de 800 den fazla le tevflkan yürütüleblllr. İslm buluyorum: So (Sot), Morbihan, Ben, lcmalen göstermekle lktlfa ede Flnister (Flnist^re), Şarant (Charente), ceğlm, fakat doktrln şekll altında ancak Aveyron, Lozer (Lozere) İçin de böyle külliyetll adette vakıalann terakümu dlyebilirlm. Bunlarn hepsl de Megalltlk kendllerine l&zım gelen bütün bedahat âbidelerin çok miktarda müterakim buhassasını verdlgl zaman teşhlr edeblle lunduğu ve lkl bröton eyaletl müstesna ceğlm hüküm ve neticeleri atlye saklı olmak üzere her tarafında mağara inyarak burada bu usulün esaslannı mey sanlannın bakayası bulunmuş olan edana koyuyorum. yaletlerdlr. Daha âlâsı var: Bu mağara lnsanlarının bakayasının onda dokuzu, 1 Kablettarlh bir lehçenin Avrupa'da lsmi Ak (ac) ile nihayet bulan bir yerin bıraktığı lzlerl meydana koyan ilk ben clvannda keşfedllmiştir. Mlsaller: Dordogne'de: değillm. 1872 de, bütün memleketlerdekJ Grotte işlenmemlş taş âbideler hakkında yaz yesinde. de CrosmagnonTay ac nahldıgı bir eserde [1], M ben o eseri llim Grotte des Eyzles Tay ac nahiyeslnde İçin en mühlm ve en başlıca şey dlye Grottes de Laugerle haute et oasseTay addederim meşhur tnglllz arkeoloğu ac nahiyesinde. Fergusson, lslenmemiş taş abidelerlnln Grotte du Moustler Peya ac nahiyemevcudivetl ile yer isimlerinln fânk ve slnde. Grotte de la Madeleine Turz ac namümeyyiz şekll arasındaki mütemadl inhiyesinde. tlbaktan dolayı daha o zamanlarda hayGisments de Gros et de Lenqualsretlere düşmüş görünüyordu. Her nereMontde Neyr ac nahiyesinde v. s. de işlenmemlş taş âbideler müterakim Daha sonrakl tetkiklerde yer bulacak lseler, oralarda en sık tesadüf edilen yer olan daha bol teferrüata girlşmeksizln: isimleri Ak (Ac) ile nihayet bulur. Her 1 FlnoJapone üpinde megalitik nerede Ak (Ac) ü yer isimlerine tesadüf âbidelerin edilemezse, oralarda da İşlenmemlş taş Bitmedi âbideler nlç bulunmıyor. [1] Ben M. de Rosny'nin bu graba verdlM. Fergusson'a göre, Keltler (Celte), gl adı katT surette kabul ediyorum. BedihiGoller (Gaulols), Kimrller (Kymrls) dlr ki bu İslm en doğrusudur. diye yadedilmek istenen kavlmler gel[2] Eskl ve yenl yer iismlerinl muhtevi bulunup Dordonlya ziraat, fenler ve güzel [11 Congre"s international des Orintalis san'atlar cemiyetlnln himayesi altmda M. viconte de Courgues tarafuıdan kaleme tes, t. I, p. 431 et ss. [21 Congrts entemational des Orlenta alınmış olan Dictionnaire topographique du dĞpartement de la Dordogne. llstes, libr, cit ?. p. 422 et ss Dün, 1023 Temmuz Millî Bay J ramma müsadifti. Fakat ne sönüU bayram! Bu millî günü, tes'it na « mezden once bir insan ir1" " * • nnmına, bütün yaptıklarımız, halka j ların yer isimleri Ak (Ac) ile nmayet bu rozet takmak, beş on bayrak as lurdu. Mağaralarm içinde mevcudiyetin mak, 21 pare top atmak, geceleyh den ve san'atından izler bırakmış olup de bir kaç binayı aydınlatnu M. Fergusso'nun Eskimo'lara, Samoyet'' ibaret kaldı. lere ve Alaska kavimlerine kıyas ettiği Istanbul'un bir dünkü sessizliğibu iptldal ırk imha edilmiş ve yahut kl şarktan garbe Fransa ve İngiltere'nin ne baktım, bir de yirmi iki sene even sefil ve en az müsait kısımlarına doğ velki 1908 temmuzunun o müthi ru, (Bretagne) Britanya'nm kayalan galeyan ve heyecanı hatırladınuİ içlne, Gal (Galle) memleketinin dağlan Aradaki fark, bir volkanın alevlerl içlne Lozer (Lozöre) ln kuru yaylalan saçan coşkun halile sönmüş, uslanüstüne, (Dordogne) Dordonlye'nin en mış zamanı arasındaki farkın aynikısır kısımlan lçine püskürtülmüş olacak bu ırk oralarda devamlı lhtilâtlarla dir. massedilerek ve yahut kl şiddetle imha Fransız'ların 14 temmuzu, bay • edllerek en sonunda ortadan kayboldu. ram yaptıkları lhtilâli Kebirden «, Fakat, M. Fergusson, yukarıda zlkri ge beri 140 sene geçmiştir. ö y l e oldu>, çen havalllerln hepsinde bizim milâdl ğu halde Fransız'lar, 14 temmuaj tarlhlmlzln XII incl asnna kadar orljlnal bir mimarinin izlerini taklbe mukte bayramını her sene daha coşkun, dir olabllmlş ve onu bu ırka ve yahut ki, daha neş'eli bir surette tes'it ederhiç değllse onunla ihtllâtlara maruz kal Ier. O gün bütün Fransa ayaklamf mı= olan ırkîara atıf ve isnat etmiştir ve insan, koca bir milletin hakika* M. Fergusson'un bu lşlerdeki yüksek sa ten bayram ettiğini görür. Biz, peK lâhlyeti ve kltabında vermlş olduğu çok şey bilmediğimiz gibi bayram. kat'l, ret ve cerhl gayrl kabll deliller, etmeği de bilmeyiz ve onun için beni de onun hüküm ve netlcelerini kaböyle büyük günlerimiz adeta bir bule meuzn kılıyor. matem günü gibi sessiz, neş'esiz, eğlencesiz geçer. Halbuki millî Şu halde bakalım, Goller (Golois) gel bayram günlerinin heyecanını ebemeden önce, kablettarlh devlrlerde Fran diyen yaşatmak için o günlerde sa ve tngltere'de oturmuş, yer isimlerlni bütün milleti ayaklandırmak, vecAk (Ac) İle nihayetlendlrmlş olup ve blzlm mllât tarlhimizln XII inci asnna de getirmek, neş'elendirmek hükukadar kurduğu âbldelerl M. Fergusson' metin de, belediyelerin de, diğeı un bize Orta Asya'nm, Hlndistan'ın, Ti bütün millî teşekküllerin de vazi« bet'in, Rusya'nın ve umumiyetle (Fino fesidir. Japonez) (FlnoJponais) lerin [1] yaHani resmi geçitler, hani mızı ı şamakta olduğu ve yaşamış bulunduğu kalar, hani fener alayları, hani fi< ve yahut ki geçişlerinden aşlkâr izler bır%kmış bulunduğu bütün memleket şekler, hani büyük meydanlarda lerdeki ftbidelerin ayni olmak üzere gös ve umumî bahçelerde eğlenceler?M terdiğl bu uk kimdi? Hiç, hiç bir şey yok! Fransız'ların Fakat, yer İsimlerine taalluk eden 14 temmuz bayramını Paris'te gonoktada, ellnde ancak natemam veslka ren bir adam, dokuz gün sonra bilar mevcut bulunmuş olduğunu Fergus zim 23 temmuz bayramını da Is son kendl de tasdlk edlyor.. Redruth'un tanbul'da görse şaşar, kalır, bizim cenubunda ve Falmuth'un garbinde bulunan Kornuay (Cornouaille) köşeslnde, millî bayramdan filân pek haberiyanl tnglltere'nln bu kısmındaki bütün miz olmadığına, yahut ta uykuda işlenmemlş taş âbidelerin müterakim olduğumuza hükmeder. Bu hal, bulunduğu bu noktada o, Ak (Ac) lı 38 yalnız 1023 temmuz bayramına islm meydana çıkıyor; fakat, ellnde ha münhasır değildir; bütün diğeı rltalardan başka bir şey bulunmıyan bayramlanmızda da aşağı yukan M. Fergusson'un ancak 75 tane Ak'lı lsim böyledir. Bu sükunetin sebebi d« meydana çıkarablldlğl (Dordogne) Dorbayram yapmağı bilmeyişimizdir. donlyada, yukan Lojöri (Laugerl) ile aşağı Lojöri'nin Madlen (Madeleine) ln, Ne yapmalı, bilmem ki, bayram Eyziyelerln (Karmanlyon) (Carmagnon) tes'idini öğrenmek için Amerika'* un kablettarih âbldeleri bulunan Dor dan bir mütehassıs mı getirtmeli, donlya'da M. Bertrand bu âbidelerden yoksa Avrupa'ya bir tetkik hey'etİ 100 tane mevcut olduğunu meydana çıkarıyor. Pek lyl, ben bu eyaletln topog mi göndermeli? Bir Avusturya arşidükü hırsızlıkla itham ediliyor NewYork 23 (A.A.) Arşidüşeı Marie Therese'in elmas blr g^rdanlığını hile İle satmış olmak tohmetile 15 gün evvel hapse atdmış olan Avusturya hanedanı erkânından Arşidük Lepold'un 7500 dolar kefalet vermesi kabul edümlş olduğundan dün tahliye edilmiştlr. Hilâliahmerin Ankara'da yerdiği gardenparti mükemmel oldu Ankara 23 (Hu. Mu.) Bugün Marmara parkmda Himayeietfal blr gardenparti verdi. Berlin sefirimiz Kemalettin Sami Paşa, Mufla meb'usu All Nazmi B. ve bir çok zevat davetli idi. Marmara parkı elektrik şirketi tarafından mükemmel bir surette tenvir edilmişti. Gardenpartiye Riyaseticumhnr ökestrasinın çaldığı istiklâl marşile başlandı. ökestra ve caz sabaha kadar devam edecektir. Italya'da felâket Seyahate çtkan Ford kamyonlart Cidden şayam iftihar olan bu muazzam teşebbüs; Türk topraklarmda Ford'un Türk işçiliğine ve Türk emeğine yarattırdığı güzel e serlerin pek canlı bir delilidir. Şekillerinin zerafet ve inceliği ile üzerlerindeki yazıları büyük caddelerde ehalinin merakla alâkasını celbeden bu kamyonlar hem uzun seferlere mütehammil hem de her türlü esbabı istirahati cami ve ayni zamanda en ucuza malolan birer vasıtai nakliyedir. Zira Ford Müessesesinin prensibi, öteden beri her keseye elverisli bir halk vasıtai nakliyesi temin etmekten ibarettir. Bılhassa rekabetin hâkim olduğu bu zamanlarda kamyon, otomobil gibi zevki selimi okşıyacak bir vasıta değil belki hayatı kazanmanın en mühim amillerinden biri oddediliyor. Binaenaleyh nakliyat vasıtalarının iktisadiyattaki büyük ehemmiyetini takdir edenler ve müessesenin Tophanedeki fabrikasında Türk isçilerinin emeği ile vücude getirilen Ford mamulâtına alâkadar ol mak istiyenler Türkiye'nin başlıca şehir ve kasabalarını dolaşacak o lan bu kervanı görüp tetkik etmelidirler. Şayanı kayıt bir nokta da, seyahate çıkan bu kamyonlar münhasıran (Pratts) benzini ile (Socony) motör yağı kullanmakta olmalarıdır ki bu da Ford arabalanndan azamî semere ve neticeler temin v etmek istiyenler için cidden nazarı itibara alınacak mühim bir cihettir. Şu halde nakliyat müteahhitleri ve umumiyetle kamyon iştira edeceklerin her şeyden evvel Ford mamulâtını tercih ve onları mubayaa ettikleri takdirde kendilerine hem daha ucuz daha sağlam ve daha mükemmel bir vasıtai nakliye temin etmiş olurlar. Müthiş bir zelzele memleketi altüst etti Muhteljf yerlerde 200 e yakın însan öldü. Bir çok şehirler hasara uğradı Roma 23 (A.A.) İtalya'nm cenubunda kâin bir çok şehirlerde zelzele olmuştur. Napoli'den bildirildiğine göre, evvelce ölmüş olduğu haber verilen 3 klşiden başka 20 kadar da yaralı vardır. Avvellino eyaletinde bir çok yerlerde ölenler ve yaralananlar vardır. Evler yıkılmış, çan kuleleri çatlamıştır. Napoli 23 (A.A.) Zelzele gayet şiddetli olmuş şehir zulmet içinde kalmış ve halk arasında panik zuhur etmiş kitapçıda bulunur tir. Binlerce ahali alelâcele civardaki Fiatı 1 liradır kırlara kaçmıştır. Mahpuslar, kaçmak teşebbüsünde bulunmuşlardır. Karabin lere bir kilise yıkılmıştır. 9 kişi yaralanyerlerin muvasalatı üzerine sukun iade mıs ve 16 kisi olmuştur. edilmiştir. Muavenet tertibatı alınmakRoma 23 (A.A.) Zelzelenin neticetadır, ölenlerin ve yaralananların mik leri: Potenza eyaletinde 100 kişi ölmüş, tan henüz sarih surette malum değildir. yüzlerce kişi yaralanmıştır. Potenza 23 (A.A.) Zelzele neticesin Itionero'da 11 k'si olmus 50 kisi yarade bütün bu havalide bir takım hasarat lanmıstır. vukua geldiği, olenler ve yaralananlar Beneventc eyaletinde 8 kişi ölmüş, 40 bulunduğu haber alınmıştır. Bir çok ev kişi yaralanmıştır.