16 Eylül 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Cumhuriyet 16 Eylul 1931 İ^3XMSÂRS5SÂN] HAYATI VE Yazan: REŞAT EKREM "NokMn verilen Sehir ve memleket haberleri Bu sene ne kadar Şaşılacak bir mantık! Afyon satacağız? Bazı otomobil şoförleri onar kuruşa üç yolcu alarak Beyoğlu ile İstanbul arasında işlemeğe karar verdiler. Fakat Belediye buna mâni oldu. Bu seferlerin men'iiçin Belediyece kullanılan mantığa şaşmamak kabil değildir. I Siyasî icmal Avusturya'da Bir zarbei hükumet Avrupa'daki ahvalin ve bilhassS Merkezî Avrupa'da ne kadar nazik olduğuna bir delil de ahiren Avus turva'dî» H iimwehr ismi verilen Faşist teşkilâtının hükumeti zabt için yapmış oldukları teşebbüstür. Bu teşkilâtın mensupları her tarafta hükumeti ele geçirmeğe çalışmışlar ve Stirya mmtakasmda bazı şehirlerde maksatlarına muvaffak olmuş!ardır. Maah?za A""turya *>üku meti müttehidesinin merkezi müteyakkız olup zaten böyle bir harekete intizar ettiğinden darbei hükumet teşebbüsü âcil ve müessır tedabir ile bertaraf edilmiştir. Heimwehr'ler son intihabatta peK az meb'us çıkarmış oldukları halde simdi darbei hükumet teşebbüsünde bulunmaları son zamanlarda halk arasında artmış olan nüf uz ve tesir lerinden tekrar cesaret ve cür'et bulduklanna delâlet ediyor. Faşistlerin Avusturya'da tekrar canlanmış olma* sı Almanya Avusturya gümrük itilâfı tasavvurunun akim kalmasın dan ileri gelmiştir. Bu akametin bir çok sebepleri vardır. Fakat Avus turya Fasistleri bundan yalnız Fran« sa'yı mes'ul görmektedir. Gümrük ittihadı tasavvurunun akameti gerek Almanya'da, gerek Avusturya'da efkâri umumiye üze rinde nakabili tarif derin infial u yandırmış ve bazan bu infial yeis ve nevmidiye münkalip olmuştur. Halkın bu haleti ruhiyesi müfrit fırkaların ve bilhassa Faşistlerin tek rar faaliyete geçmesine yol açmıştır. Almanya ve Avusturya halkları gümrük ittihadı tasavvurundan bir çok şeyler ve bilhassa iktisadî refah ve saadetin avdetini bekliyorlardı. Tasavvurun suya düşmesi ve buna mukabil Fransa'nın ve diğer devletlerin Cenevre içtimalarında iktisadî cihetten büyük faydalar ve amelî ve kabili tatbik mukabil plânlar gösterememiş olmaları her iki memlekette Fransa'nın aleyhine kirt uyandırmıştır. Bu haleti ruhiyenm hükümferma olduğu bir «ırada Fransa Başvekili il< Hariciye Nazınnm Berlin'e «elerek Alman nazırlarına iadei ziyaret etmeleri münasip olmadığını Alman ve Fransız matbuatmdan bir çoğu yazıyor. Bu hale rağmen Almanya Başvekili Fransa ile mükarenet tesisine çahşmaktan hali değildir. Heimwehr'lerin darbei hükumet teşebbüsü akim kaldı. Fakat bu gibi teşehbüsler için elân zemin müsait olduğundan tehlike zail olmamıştır. MUHARREM FEYZI Piyango parası Piyango bayilerinin mu hakemesi devam ediyor Tayyare piyangosundan on bin liralık büyük ikramiyeyi kazanan E mine ve Sabriye Hanımlardan hiç bir hak mukabili olmaksızın 830 lira almakla maznun piyango bayii Bürhanetin ve Fuat Ef. lerin muhakemelerine dün devam edilmiştir. Bür hanettin ve Fuat Ef. ler geçen cel sede tevkif olunmuşlardı, muhake melerinin mevkufen icrası karar laştırılmıştı. Dünkü celsede üç şahit dinlen miştir. Bunların şehadetlerine göre, Emine ve Sabriye Hanımların bilet lerine büyük ikramiye çıkınca Bürhanettin Ef. bir otomobile atlıyarak bu hanımların evine gitmiş, kendi lerine büyük ikramiye çıktığını haber vermiş ve hanımları alarak Tayyare Piyanko Müdiriyetine götür müş, paraları almış, oradan kendi dükkânına getirmiştir. Bürhanettin Ef. Emine ve Sabriye Hanımlardan burada bayi hakkı olmak üzere beş yüz lira almış, dükkânında çalışan Leman Hanıma da manto yapmak üzere ayrıca yüz lira verilmiş, diğer paralar kadınlara iade olunmuştur. Fakat bu sırada Fuat Ef. isminde bir adam peyda olmuş ve: Sinan'ın Kızılbaş cenginde Van gölü üstünde yaotığı gemiler ve Kara Buğdan cenginde Prut nehri üstüne kurduğu köprü 3 ber bir deniz seferine memur olmuşYeniçeri Sinan, bu harpler esna tu. Donanmayı hümayun Korfo ve sında. Türk ordusuna yalnız tüfeği VP kılıcı iie değil, dimağile de hizmet Polya'ya gideçekti. Haseki Sinan Aediyordu. tbrahim Ps. mektebinde bîr ğa da, gene Lutfi Pasanın maiyetinde olarak bu seferlere istirak etti. Polya acemioğlanı iken neccarlığa heves ve Korfo'dan sonra paşasile beraber eden Sinan bin Abdülmennan. Yenipadisahın ordusuna katılarak Buğ çeri olduktan sonra, »an'atını ter dan'a gittiler: ketmemişti. Bir çay, bir ırmak veya tDaht Korjoyla Polya azmin ettık Kir o^hir »ecilirken. köprüc" Vol Gelüp andan Kara Buğdan'a gittik. ları ba«ında, en mühim vazifeyi Yeİdüp hizmet seferde ve haderde niçeri Sinan görüyordu. Yolile, san'aRikubtnda bulundum nice yerde». tile. hizmetile ve akranı içinde gay • retile, Sinan, Belgrat seferi dönü Türk ordusu Buğdan'a doğru iler»ünde Atlı Sekban, Mohaç zaferinlemeğe başladı. Nihayet Prut nehri den sonra da Yayabaşı olmuştu. Bikıyisına geldi. Nehir coşgun akıyorraz sonra, uhdesine ilâveten Zenbedu. Askerin karşı yakaya geçmesi irekci basılık ta verilmişti. çin bir köprü yapılmak lâzımdı. OrSon Kızılbaş harbi esnasında idi. duda bulunan bir çok köprücü us Sinan, Van (Tatvan) gölü civarın taları günlerce uğraştılar. Fakat da sardar bulunan Lutfi Pasanın ma köprü kurmak istedikleri nokta batvetinde idi. Lutfi Paşa göl üzerinde tak olduğu cihetle bir türlü muvaf • gemiler yaptırtarak, karşı sahilde fak olamıyorlardı. Yaptıkları köp bulunan Acetn ordusunun vaziye rüler su ve çamur içinde batıyordu. tinden haberdar olmak istedi. GemiÂciz ve mütfhayyir kalmislardı. NiI«rin vamlmasına da orduda neccarheyet Lutfi Paşa Sultan Süleyman'a lık (dülçerlik) ile büyük bir söhret giderek: almıs olan Yayabaşı Sinan'ı memur Padişahım, dedi. Köprü bina etti. Sinan'ı davet ederek: olması Sinan Subaşı denilen kulu Gemilerin binasına mukayyet nuzun kadrü itibarile olur. Haseki oü Dedin. bendenizdîr emreyleyîn yoldaşlarile Yeniçeri Sinan'a havale olunan bu mukayyet olsun. Gayet üstadı cihan iş kolay değildi. Kereste bulmak çok ve mimarıkârdandır! müsküldü. Gemi yapmak ise ayrı Sultan Süleyman köprünün Sinan bir ihtisas işidi. Fakat Sinan'ın de • Haseki tarafından yapılmasını em ha«' bu ajhr işin altından kalktı. Yolretti. Bütün köprücü bölükleri Si da«'*rile beraber büyük bîr gayret nan'ın etnrine verildi. Sinan, on üç sarfile az zaman içinde üç kadırga gün zarfında Prut suyu üzerine muyapmajra muvaffak oldu. Gemileri azzam bir köprü kurmağa muvaffak top ve tüfek ve sair harp aletlerile oldu. Türk ordusu karşı yakaya geçmükemmelen techiz etti. Bundan ti. Lutfi Paşa köprüyü fevkalâde befevkalâde mahzuz olan Lutfi Paşa: Kaptanlığın yine sen eylej Di ğenmişti. Köprünün muhafazası için yerek istikfesf'vazifesini de ona verdi. bir miktar asker bırakılmasını tek lif etti: Sinan yoldaçlarile beraber gemiye Bu cisri biz gittikten sonra kâbinerek karşı sahilde bulunan Acem ordusunun vaziyetini istikşaf etmiş fir harap etmese. Bir kule bina oluve dönerek serdar Lutfi Paşaya çok nup hıfzü haraseti içün bir miktar kıymetli malumat getirmişti. Paşa âdem konsa. Dedi. O zaman SadraYayabası Sinan'a bu hizmetinden do zam bulunan Ayas Paşa Mimar Silayı fevkalâde iltifat etmişti. Bu senan'ın fikrini sordu: ferden dönüşte Sinan'a Hasekilik Kule bina olunmak tedbiri niverilmisti: cedir? Dedi. tSeferden geldı çun Şâhtle âyan Haseki Sinan Ağa, Lutfi Paşayı kıYolumla Hasekilik oldu ihsan* racağını bildiği halde kanaatini söyLutfi Paşa tran seferinden dönüşlemekten kendisini alamadı: te, Barbaros Hayrettin Paşa ile bera Mabadı var Mahsul için çîkarılan şayiaların membaı anlaşıldı Afyon mahsulü hakkında arasıra bazı gazetalerde çıkan haberlerin Istanbu' piyasasında şu ve bu mak Belediye esbabı mucibe olarak satla tasni edilmiş şayialar olduğu bu şekilde seferlerin ne taksi takat'î şekilde anîaşılmıştır. limatnamesine, ne de otobüs taMemleketimizde çıkan afyonlar limatnamesine tevafuk etmedi keyfiyet itibarüe dünyanın en iyi mahsulleridir. Türkiye afyonları her w ğini söylüyor. sene Avrupa'nm muayyen müşteriOtobüs talimatnamesine tâbi leri tarafından hararetle satm alınır. olmak demek yolculara bilet verBinaenaleyh, Avrupa'da Türk afyonmek, bu meyanda Gazi köprüsü larının müşterileri daima hazırdır. hissesi ve saire almak gibi ufak Ancak, bazı seneler zürra bir sene tefek bazı şeraite riayet etmek evvelki hararetli satıslara kapılarak demektir. Taksi talimatnamesine fazla istihsal yapmakta olduğun tâbi olmak demek taksi ücretin dan piyasava arzedilen miktara göre fiatlar üzerinde de farklar görül den fazla para almamak demekmektedir. tir. 928 senesinde 330 bin kilo afyon isBu otomobiller fazla para alıtihsal edilmiş ve yirmi sekiz lira ile yorlarsa Belediyeye hak vermek otuz üç lira arannda fiat bulmuştur. lâzım gelir. Fakat az alıyorlarsa 929 senesinde havaların müsait taksi ücretini aşmıyan bir mua • gitmemesinden dolayı (200) bin kilo meleye Belediye nasıl karışır? afyon alınmış ve 43 liraya kadar fiat Acaba bir fırınçı halka bedava bulmuştur. ekmek verse veya bir otomobil Bunlara mukabil 930 senesinde bedava yolcu taşısa Belediye buzürra afyonun fazla para ettiğini göna da müdahale ederek: rerek fazla zeriyat yapmış ve o sene iki misli rekolte, yani (640) bin kilo «Hayır mutiaka para alacak afyon alınmıştır. <| sınız!» diyebilecek midir? Tabiî Bu iki misli ıekolte tabiatile fiat A hayır! O halde Belediyenin az ücf ları düşürmüş, 42 liradan 13 liraya flf retle bir otomobile binenlere ve kadar afyon satılmıştır. bu yolcuları otomobiline bindirip Ben Tayyare Müdiriyetinin muİşte, piyasada çîkarılan yanlış şataşıyan şoförlere müdahalesi hiç hafaza memuruyum, sizi evinize kayialar bu sebepten ileri gelmektedir. te yerinde değildir diyoruz, dar götürmeğe memur edildim, hayBu sene mahsulünün henüz ne miktar olacağı malum değildir. Düne di eve götüreyim demiş. Hep bera kadar resmî dairelere gelen haberler ber otomobile binmişler, Fuat Ef. gerçi 4500 sandık kadar bir miktar yolda kadınlardan 230 lira almış ve göstermekte ise de bunun hakikî bîr bunları eve bıraktıktan sonra ken • rakam olmadığı İzmir Ticaret Odadisi dönmüştür. sının verdiği rakamlara tevafuk etEmine ve Sabriye Hanımlar evde memesile anlaşılmaktadır. paraları saydıkları zaman 830 liraDiğer taraftan Avrupa piyasa • nın eksik olduğunu anlamışlar ve poEvvelki gün sehrimize gelen AdIarında afyon fiatları hafif tereffüler lise müracaat etmişlerdir. liye Müsteşarı Ferit Bey dün sabah göstermektedir. Hamburg piyasasınAdliyeye giderek bir müddet tet da bir, bir buçuk silin kadar bir teBayi Bürhanettin Ef. bu iddia kikatta bulunmuştur. reffü kaydedilmiştir. lara karşı: Ticareti Hariciye ofisine yeniden Efendim, bütün bayiler ikragelen malumata nazaran Malatya'miye kazananlardan yüzde on alırnın bu seneki afyon mahsulü geçen lar, bu onların hakkıdır. Biz bunu senenin 240,000 kilosuna mukabil Eytam ve eramil ve mütekaidinin para farkı o'.arak alıyoruz. Onlar bu 200,000 kilo kadardır. parayı bizim elimizden kazanıyor • ı üç aylık maaşlannın tevzii dün ak • Diğer vilâyetlerden de peyderpey lar, geçinmemiz bu yüzdendir! De j şam bitmiştir. 14 eylul akşamına ka malumat alınmaktadır. miştir. J dar 20291 kişi maaş almıştır. MecMaznun vekilleri, Bürhanettin ve j mu tevziat 1,371,331 liradır. ? Doğru değil mi? Adliye Müsteşarı üç aylık maaşiarın tevzii bitti Fuat Ef. lerin tahliyelerini talep etmişlerse de heyeti hâkime bu talebi reddetmiş ve gösterilen iki nıüdafaa şahidinin celbi için muhakene talik olunmuştur. j ; | j Hacim Muhittin Bey Bulgarlar zeytinyağı alacaklar Bu sene Bulgaristan için İstanbul ve Ayvalık piyasasından külliyetli miktarda zeytinyağı mübayaa edîleceği haber verilmektedir. Son zamanlarda Bulgaristan ile teati edilen ticaret mukavelesi iki memleket ticarî münasebatına çok iyi tesirler yapmaktadır. Bir kaç gündenberi Bulgaristan'dan gelen kaşer peynirleri piyasamızda satılmağa başlamıştır. Bu sene Bulgaristan'dan İstanbul için mangal kömürü ithalâtı yapılacağı da anlaşılmaktadır. İzmir Cumhuriyet Halk Fırkası teşkilâtına memur edilen Balıkesir meb'usu Hacim Muhittin Bey şeh rimize gelmiş ve dün Cumhuriyet Halk Fırkasına giderek Fırka Kâtibi Umumisi Recep Beyle görüşmüstür. Muallimlerin maaşı (Birinct sahifeden mabait) Hamal, sandalcı ve arabacılar Şehirde çalışan hamallar ile arabacılar ve sandalcıların bir cemi yet halinde birleştirilmesi için alâkadar dairelerce tetkikat yapılmaktadır. Şimdiye kadar bu üç esnaf ayrı ayrı teşekküllere mensup olduk • ları için hem fazla masraf yapılmış, hem de bu teşekküllerin esnafa bir faydası dokunmamıştır. Bunların nakliyat cemiyeti halinde toplan • ması münasip görülmektedir. Bu suretle esnaf daha toplu bir halde bulundurulacak ve teşkil edilecek cemiyet esnaf için daha faydalı işler görebilecektir. lât yapılmıştır. Tebeddülât cetveli ikmal edilerek m«»kteplere gönderilmiştir. çin mekteplerde şubeler açılacaktır. Tedrisatın yeni safhası Orta mektep ve liseler tedrisat itibarile bu sene çok mühim bir safhaya gireceklerdir. Tarih ve yurt bilgisi tedrisatı en mütekâmil bir şekilde, fen tedrisatı da yeni esaslar dahilinde yapılacaktır. Bu derslere ait kitaplar Avrupa müessesatında takip edilmekte olan kitaplardan daha mükemmel ve daha nefis bir şekilde hazırlanmıştır. Bunların tabıları ikmal edilmek üzeredir. Kastamonu Halk Fırkası Vilâyet idare heyeti reisi Hamdi Bey şeh rimize gelmiştir. Hamdi Bey Şarktaki Aşiretler Trakya'da iskân edilecek kafile geliyor Şark vilâyetlerinde çapulculuk yapan ve orada daimî olarak bir yere yerleştirilmesi kabil olmıyan aşiretlerin nemleketin diğer ta raflarında iskânları takarrür etmiştir. Şark vilâyetlerini dolaşan birinci umamî müfettiş İbrahim Tali Beyin teftiçatı neticesinde şimdilik bv aşiretlerden iki bin kişinin Trakya'da iskânlarına karar verilmiş ve Trabzon'a müte veccihen yola çıkarılmışlardır. Bunlard&n 350 kişilik ilk kafile yakında tstanbul'a getirilecek ve buradan Tekirdağı'na gönderileceklercir. Nakliyat için Seyrisefainin bir vapuru tahsis edil miştir. Butılar beraberlerinde hay« vanat ve cşyalarını da getirmektedirler. Eu meyanda 50 bin ko * yun, dört yüz deve ve bir çok bey» gir ve saire vardır. tskânları için de memuılar tayin edilmişlerdir. Maaş alamıyan muallimler Bazı vilâyetlerde ilk mektep muallimlerinin maaşlannın gecikmekte olduğu hakkındaki şikâyetlerin, bu vilâyetlerin bütçelerini tevzine ait muamelâtı ikmal etmemiş olmala • rından ileri geldiği anlaşılmıştir. Adedi üçe, dörde münhasır olan bu gibi vilâyetler bütçelerinin tev • zinine ait muamelâtın ikmalini müteakıp maaşatın itasında müşkülâta tesadüf edilmiyecektir. Bu sene Kadıköy, Kandilli orta mektepleri Iise haline ifrağ edil mistir. Kadrolardaki muallim adedini artırmadan mekteplerdeki talebe a dedini artırmak için icap eden tedbirler ittihaz edilmiştir. Talebenin açıkta kalmamaları i Köylere gönderilecek irşat heyetieri Türk Kadın Birliğinin bu sene İstanbul köylerine gönderdiği irşat heyetlerinin faidesi görüldüğünden gelecek yaz da müteaddit heyetler gönderilmesi kararlaşmıştır. Birliğin Şile'ye göndermeğe karar verdiği heyet gidememiştir. Heyetler Birliğe pek pahalıya mal olmuştur. Bunun için gelecek sene için şimdiden hazırlanmağa çahşılacaktır. Eczacı ve dişçi mektebi asistanları Darülfünun Divanı Dişçi ve Eczacı mektebindeki asistanların bareme vaki olan itirazlarını tetkik ve reddetmişti. Bu asistanlar diğer fakültelerdeki asistanlardan farklı olarak kendilerine 60 ar lira maaş veril • mesini haklı bulmıyarak Şurayi Devlete müracaate karar verimşlerdir. MuhittinB. tekrar Yalova'ya gitti Seyyahlar Galata rıhtımında Istanbul gazetecileri ve Belediye Turizna şubesi müdürü Ekrem Besun Bey tarafından istikbal edilmişlerdir. Fransız gazetecileri dün şehre çıktıktan sonra Şirke tihayriyenin 52 numaralı vapuru ile Boğaz'da bir tenezzüh yapmışlardır. Bu kafile ile şehrimize geleceği evvelce yazılan maruf profesör AlK^r Thibauder ve Martin du God rabatsız olduklarmdan Martilya'da kalmışlardır. Kafileye Les Nouvelles Literoires gazetesinin Tahrir heyeti müdürü M. Şaransol riyaset etmek Vali ve Belediye Reisi Muhittin B. evvelki gün Yalova'dan İstanbul'a gelmiş ve tekrar Yalova'ya avdet etmiştir. Vali B. Yalova'da bir kaç Milet mektepleri talimatıyımesine gün daha kaiacaktır. Muhittin Bey tevfikan bu sene de 1 teşrinisanide Belediyede yeniden tebeddüller olatedrisata başlanacaktır. Millet mek cağı hakkındaki haberi tekzip etmiş ve teplerine devam edecek talebenin Belediye Rei» muavini Hâmit Beyin azamî miktara iblâğı ve mekteplere başka bir vazifeye nakli hakkında da bir is'ar vuku bulmadığını söyle • müracaat eden hiç bir talebenin a • miştir. çıkta kalmaması için kadrolar ona İki, üç gün evvel bazı gazeteler göre yapılmıştır. IMIIIIIIIIIM Belediye Muhasebesinde sui istimal """"'."""i '"»»""""''iııın. ııı IIMIIMMIMIIMMI iHiıiHimımiHiıııiMi Miınıııınııııııııııııı ıııııııııııı ıııııııı tedir. yapıldığını yazmışlardı. Asılsız olan Ierınden mürekkep kafile dün ' " bu haber üzerine Vali Muhittin Bey Patris vapurile Pire'den Istan Fransız seyyahlar yarın şehri mezkur gazeteler aleyhine dava abul'a gelmişlerdir. mizden raufarekat edeceklerdir. çacağını söylemiştir. Millet mektepleri ismi değiştirilen bir kaza Isparta'nın Egrüp kazasının ismi Egridir'e tebdil edilmiştir. Çocuğunuzun kayıt rnuamelesini yapmız Matbuat Cemiyetinin çay ziyafeti Haydarpaşa geçit köprüsü Haydarpaşa'da tren hattı üzerinde yapılacak geçit köprü'ü için Demiryollar Müdürlüğünün de bu seneki bütçeye tahsisat koyduğunu yaz mıştık. Köprünün Belediye ile De miryolları idaresi tarafından müş • tereken yapılması lâzım gelmektedir. Belediye iki senedir bütçesine altmıs bin lira koymuş ise de De miryollar idaresi iki sene tahsisat koymamıştı. Bu sene de aksine olarak Beledive bütceye tahsisat koymamıs ise de iki sene koyduğu 120 bin lira tahsisat sarfedilmediğinden köprünün inşasına mâni kalmamıstır. Yakında miinakasa açılarak köp • rünün inşasına başlanacaktır. Matbuat Cemiyeti Güzel San'atler Birliği ile müştereken Fransız edipleri serefine bu akşam Galatasaray lisesinde bir çay ziyafeti verecektir. Bu ziyafete Garp edebiyatına vâkıf güzide bazı zevat davet edilmiştir. Etabli vesikası almıyaniar Etabli vesikası tevziatı hakkmda Muhtelit Mübadele komisyonu Türk murahhaı heyeti reisi Şevki Bey biv muharrirknize şu izahatı vermiştir: « Altıncı Tâli mübadele komisyonu tarafından yapılan etabli ve • sikası tevziatı müddeti bir kaç gün evvel bitniştir. Fakat henüz vesika almamış bir çok bu vaziyette kim seler varlır. Bu münasebetle komisyon yakında bir îçtîma yapacak, bu mes'ele ıakkında bîr karar vere aektir.» 82 Yunan seyyahı geldi Dün Patris vapurile sehrimize 82 Yunan'h seyyah gelmiştir. Seyyahlar içinde Yunanistan'm bir çok zengin aileleri ve sabık nazırlar bulunmaktadır. Bırinci ilk mektepte kayıt mvamelesi yapılırken İlk ve orta mekteplerde talebe kayıt ve kabulune bf»*l»nmîst"\ B u sene talebenin açıkta kalmaması icin Maarif ldaresince her türlü tedbirler ittihaz edilmiştir. Her mektente taleSe mevcuduna sröre lüzumu kadar şube açılacaktır. Resmimiz birinci ilk mektepte dün talebe kaydedilirken alınmıştır.