26 Kasım 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

\ \ Hayat Ansiklopedigi Inci cazi çskmışfır tkinci cilt bitti Rusya'daki Türk'ler Hakkında bir konferans Viyana 19 «Viyana Kültür Birliği» buranm fikir sahasına hâkim olan en kuvvetli bir tesekküldür. Bu cemiyet her hafta tertip ettiği konferanslarla halka Avmpa'nın tanın. mış îlim, tan'at, siyaset adanılarını dinlemek imkânını temin eder. Ge çenlerde Kayyo'nun konferansından bahsetmiftim. Evvelki akşam Viyana'hlar ayni kürsüde çok kıymetli bir Türk rmıharririni alkışladılar. Esat Bey isminde Azerbaycan'li bir ırktaşımız «bugünkü Rusya'nın ru hu» mevzulu bir konferans verdi. Esat Bey Berlin'de tanınmış bir muharrir ve gazetecidir. Henüz çok genç olduçu halde simdiden bir kaç Tnühina kitap neşretmiştir. Bunlar dan Stalin'in hayatı ve Muham . med'in tercümeihali çok beğenil miştir. Esat Bey bu son eserinde yeni ve canlı iddialarda bulunmaktadır. Ona nazaran bu büyük Peygamber bir din müessisi olmaktan ziyade bir devlet müessisidir. Çünki o kısa bir zamanda, zamanınm ve muhitinin içinde bulunduğu karısıklıga rağ men muazzam bir devlet kurmağa muvaffak olmuştur. Esat Bey aslen Bakü'lüdür. Cabası Bakii'nün en zengin petrol membalartna sahipmiş. Rus ihtilâlinde vaziyetleri bozulmuş, Esat Bey Türkistan'a, oradan tran'a gecmeğe mec. bur olmuş. Bir müddet Kafkasya'da yaşamıs, sonra Tiflis'te, Trab " zon'da, tstanbul'da bulunmuş. Şiradi on senedenberi Berlin'de imiş. Bu izahatı konferans münasebeti'e Esat Bey hakkında intişar eden bir makalede gördüm ve bir Türk olan bu kıymetli ilim adamile görüşmeği faydah buldum. Rusya'da milyon larca Türk var. Bunlarm simdiki içtimaî vazîyetleri, rejime karşı olan alâkalan hakkında Esat Beyin ve receei malumat şüphesiz mühim o. lae*kti. ^ Caat Bejrle bupün gorüstüın. Çok nazik bir adam. Hatasız türkçe ko~ nuşuyor. tstanbul'da pek az bulun muş olmasına rağmen sivesi tstanbul şivesine yakın. Kendisi şahsan bolşeviklik aleyhindedir. Fakat her ilim adamı gîbi hâdiseleri tamamen bitaraf bir nazarla görüyor. Bana Rusya'daki rktaslarımızın vaziyeti hakkında su malumatı ver. di: « Rusya'da otuz milyon Türk vardrr. Bunlar, bu kocaman roemleketin içinde birbirlerinden ayrı bü yük cemiyetler halinde yaşamakta djrlar. Büyük Türk cemiyetleri, bü tün Rusya gîbi bols"vîk r*»"»ni dahilinde cumhuriyetlerden müteşekkil dirler. Türk cumhuriye*lerinin en mühimleri şunlardir: Aserl*=vcan, Ozbekistan, Tacikistan, Kazakistan, Tataristan, Kırım. Bunlardan maada Volga sahillerinde bulunan Şimal Türk'leri gibi müstakil bir idareye malik olmadan yaşayan ırktasları mız da vardır. Muhtelif Türk cum huriyetlerinin Rusya'da işgal ettik leri sahalar memleketin en zengin topraklarını ihtiva etmektedir: Bakü dünyanın en mühim petrol mornb»larından biridir. Türkistan dehşetli pamuk yetiştiren bir memlekertir. Bu itibarla Rusya Türk'leri h«" za . man Rus idaresi tarafm«*«n ezilmişlerdir. Bu, bilhassa Carlık zama nında çok feci bir şekild* idi. Türk köylüsü çok mütnbit topraklara sahip olduğu halde daima parasız ve daima cahildi. Sovyet'Ier, kültür itiba rile Türk'lere çok yardım etmif. milyonlarca Türk'ü ceh»1etten k'irtar . mışlardır. Bakü gibi. Kazan gibi büyük şehirlerde darülfünunlar açıl * mıştır. Hemen her köyde mektep vardır. Arap harfleri kaldırılmış, yerine okunması daha pratik ve daha kolay olan Rus harfleri konulmuş tur. Kadınlann yüzleri açıltnış, car«aflar atümıştır. Bütün b"nt» k"l tür itibarile büyük hizmetlerdir. Fakat Rusya Türk'leri Sovyet rejinvni benimsemiş değillerdir. Çünki bu rejim sanayi proletariatı esaslanna mustenittir, halbuki Türk'Ier baştan aşağı ziraî bh* proletariat teşkil et mektedirler. Amelenm menfaatine hizmet çden bolşeviklik köylüyü ihmal edîyor. Esasen bana kalırsa, Rusya'da köylünjin lehine olarak tedabir alınmadıği takdirde bugünkfi amele saltanatı günün birinde yermi muhakkak köylüve terkoce decektir. Yalnız Türk'lerin değil, •nemleket nüfusunun yüzde seksen besinin köylü olduğunu unutmamak lâzıradır. Rusya Türk'leri Anadolu Türk'. 20 UoKuzuncu sene: No. 3074 cumhurfy«t. T Telelon: Başmuharrlr: 22366. Tahrir müdüru: 23236, İdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 0472 Han sahifelerimis herkese açıktır. Cnmhuriyet'te neşrettirilecek Uanlar i«in dofrndan dogruya idarehanemize dahi müracaat olunabilir. umhur ISTANBUL CAĞALOGLU T e l g r a f v e melrt1ıp adreal: \ Sinema semasmda bir güneş doğdu Mektepli kızlaı Hiç bir filim onu küsufa uğratamaz 246 Cumartesi 26 Teşrinisani 932 Yakında MAJUC Dünya Güzeli geldi Keriman Hanımın İzmir Reşit Galip Bey nasıl Bir Danimarka'h Prens seyahati intibalan.. Troçki aleyhinde şiddetli çalışıyor, neler yapacak? Keriman H. Şikago'ya da giderek beyneltnilel sergiye istirak edecek bir makale neşretti Danimarka'dan şehrimizdeki alâkadar mehaf ile gelen malumata göre, M. Troçki dün Kopenhag'a vâsıl olmuştur. Mutnaileyh tarafından Danimarka Darülfünunlulannm tajebi Üzerine verilecek olan (kapitaljzm ve Sovyet ihiilâli) mevzulu konfe • ranslannın radyo tarafından ıesrini Danimarka hükumeti menetmi;ttr. Troçki'nîn konferanslarinı dinle. mek üzere Kopenhag'a gitmis olan Amerikan gazetecileri de bu kon feranslarm radyo ile Amerika'ya ve* rilmesi tasavvurundan vaz geçmis ler dir. Kopenhag'daki gazeteler, Dani marka Kralının yeğeni Prens Aage'nin gayet şiddetli bir mektubunu neşretmişlerdir. Prens bu mektubunda (cinayetin bütün mes'uliyetini üze rinde tasıyan ve (Breslitovsk) ta vatanına ihanet etmiş olan Troçki'ye sesini işittirmek) müsaadesini ver diğinden dolayı Danimarka hüku metini müahaze etmekte bu vesile ile memleketmi bir fezahat ve felâket halinde tasavvur etmektedir. M. Troçki Kopenhag'ta Maarif Vekili ile bir saat Mektepliler ve spor kitaplar halk için gazetegüzc! san'atlarköy mektepleri Maarif Vekâleti hususî kaleminin telefon numarasını çevirdim, bekliyorum. Pencereden, Büyük Millet Meclisinin taş cephesi, çetin bir yiiz gibi bakıyor... Alo... Reşit Galio Beyefendi teşrif ettiler mi? Hayır efendim, rahatsızlar... Acaba ne gün gelirler, dersiniz? Reşit Galip Beyefendi Vekâlet makammda Belki yarm.. Ertesi sabah gene ayni pencere Bu asil inkılâp çocugunun ^ , önünde tekrarladığım suale bir gün evbir Vekflin huzuruna girmek içio " . . n . velki cevabı aldım... gelen uzun teşrifata tâbi olmadan giBir haftadanberi soguk algınhğuıdan riliyor. yatan genç Vekil, nihayet pazartesi güOda sıcak. Içeride iki Idşi var: Venü makamına geldi... (Mabadi 6 tnct sahifede) Keriman Hanımm Galata nhttmıi^ı istikbalinden bir inttba 933 Güzellerinin Yarın resimlerini Neşre başlıyoruz Bir hafta evvel tzmir'e giden Dünya Güzellik Kraliçesi Keriman Halis Hanım, dün tzmir vapurile şehrimize döndü. Bilâfasıla yağmur yağmakta olmasına rağmen Galata nhtımı Dünya GüzeHni görmek istiyen yüzlerce kişi ile dolmustu. Kraliçeyi hâmil olan vapur rıhtım açıkların • da demirledikten on dakika sonra, Dünya Güzeli, pederi Halis Bey ve akrabaları ile bir motöre binerek rıhtıma çıktı. Rıhtımı dolduran halk Dünya Giizelinin etrafını sararak kendisini hararetle alkışladılar. Keriman Halis Hanım, koyu mavi renkte bir manto giymişti. Boynuna, renkli örme bir esarp dola " Edirne'nin Kurtulusu Dün büyük merasimle tes'it edildi Edirne 25 (A.A.) Edime kur tuluş bayramını çok icten gelen duygularla kutlulandı. Havanm yağ İsttkbalden diğer bir intiba murlu olmasına ragmen Selttniye'nin içini, dışını halk derin bir heyecanla mıstı. Kerhnan H. her zamankindt n doldurmuştu. Edirne'lilerin bu yiice (Mabadi 6 mct sahlfede* « I bayramı münasebetile Kolordu Kumandanı Şükrü Naili Paşa Hz. ile lMabadi 3 üncu s"*1*"'^ Hitler beceriksiz çıktı! Alman kabinesinin teşkili Merkez Fırkası Lideri M. Kaas'a verildi Millî Türk musikisi Profesör M. Marks'ın tetkikatı «Hocalarınız var, fakat ran'atkârlarınız yok ! » «Millî Türk musikisi elbette dogacaktır » Konservatuvar mütehassısımız ve halen Avrupa'nın çok tanınmış bir bestekârı olan M. Marks dün kendisile görüşen bir muharririmize ts tanbul Konservatuvarı, Türk ve Avrupa rausikileri hakkında su sayani dikkat izahatı vermistir: « tstanbul Konservatuvarının ıslahı hakkındaki tetkiklericne de vam etmekteyim. Burada daha bir hafta kadar kalacağım. Fakat tet • kiklerim bitmezse belki bir müddet daha kalmak zarureti hâsıl olacaktır. Buraya senede iki defa gflmekliğim takarrür etmistir. llkbaharda ikinci defa olarak Istanbul'a pelerek çalısacağım. Bir kaç sene içinde tstanbul'da Avrupa'dakiler gibi beyneltnilel bir söhreti haiz bir Konservatuvar vücude getirilebilecegine kaniim. Konservatuvarın mevcut muallimlerinin hepsini de çok kıy . metli hocalar buldum. Bütün bunlar ve Türk'lerin musikiye olan büyük istidatları ve Konservatuvar talebesinin çahşkanhği tstanbul'da mü kemmel bir Konservatuvar vücude getirilebileceği ümitlerini kuvvetlenIIMIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinilllllllllllllllllllllll Selim Sırrı Bey Dün Çekoslovakya ve Almanya'ya hareket ettî Maarif Veka • leti müf ettisi u mumilerinden , terbiyei bedeni • ye üstadı Selim Sırrı Bey dün ak famki trenle Avrupa'ya hareket etmistir. Selim Sırrı Bey evvelâ Çekoslovakya'ya gidecek ve bir müddet Prag'd». kalarak oradas A: manya'ya geçecektir. Selim Sırn Bey Maarif Vekâleti hesabına yapılmakta olan bu seyahatin memleketimize getirilmesi mevzuu bahis terbiyei bedeniye mütehassısları mes'elesile alâkadar olduğu tahmin edilnıektedir. Selim Sırrı Beyin seyahati on beş yirmi gün kadar devam edecektir. 4,'mon kabinesinin teşküine memur edilen merkez fırkası lideri M Kaas ile reısi Hugenberg /nuzakerelerde bvlunacağı Hitler ve mülivetperverler yetperverler reisi Hugenberg ile bir Berlin 25 (A.A.) Wolff Ajansmmülâkat yapmıştır. Kendisi galiba öğdan: Siyasî mahfellerce haber almdıgıleden sonra Hitler ile görüşecektir. Hitna göre, merkez fırkası lideri Kaas, ler henüz Berlin'den ayrılmamışfar. Ne yeni hükumetm teşkili için kendisine zaman Münih'e gidecegi benüz malum Reisicumhur tarafından vaki olan tekdeğildir. life dair kendi fırkası erkânile göriiş Siyasî mahfellerin kanaatince sag . tökten sonra bugün halk fırkası reisi lam bir ekseriyete istinat edecek bir Dingeldy ile konuşacaktır. temerküz kabmesi teşkilme M. Kass'm Söylendiğine göre, Dingeldi, millî bir muvaffak obnası şüpheli addedümektemerküz kabinesine iştirake hazır oltedir. duğunu Hitler'e temin eylemistir. Lutfen sahifeyi çevlrlniz M. Kass, müteakıben Alman milli Edebiyat talebesinin çayı Kdtservatuvar mütehasstsı Profesor M. Marks diriyor. Esasen bu güzel sehir insana siir ve tnusiki ilham ediyor. Fa kat gene ne yazık ki bu ilham mem. (Mabodi 4 tncu sahifede) ı baycan Cumhuriyeti teşkil edildi. Mütarekede gelen tngiliz'ler de buna mümanaat etmediler. Bu müstakil cumhuriyet iki sene yaşadı. Fusya, Bakü petrollarından mahrum kalmıstı. Bu iki sene zarfında Rus sanayii hemen hemen felce ugrad'. Hiç bir şey yamlamıyordu. 1919 da tngiliz'lerin himayelerini kaldırmaları üzerine bolşevikler tekrar $el diler ve Azerbaycan'ı kendi rejimle. rine merbut bir cumhuriyete tahvil ettiler. Şimdi bütün Rusya Türk'lerî Sovvet rejimi ile idare edilmektedirler. Bu rejimin kültür itibarile Türk'lere yaptığı hizmet, maksat ne olursa olsun, hiç bir zaman inkâr edilemez. Okuma öğrenen bir adam düşünü yor demektir. Düşünen adam her zaman hürdür.» NADİR NADt Kontenjan kararname Ve liste^inin tam metni Beşinci sahifemizde lerine kardes muhabbetile bağlıdır lar. Damarlarında ayni kan dolasan insanların manen birbirlerinden ay " rılmalanna imkân var mıdır? Fakat maalesef arzu edilen '»a kikî temas temin edilemiyor. De mokrat memleketlerde çıkan gaze telerin Rusya'ya sokulır>»d!*ını bili . yorsunuz. Bu, Rusya Türk'lerinin çok sevdikleri Anadolu ile içtimaî münasebat temin etmelerine mâni oluyor. Maamafih münasebette bu lunamamak kardes kalpleri hiç bir zaman birbirinden ayıramaz. Rusya'daki Türk toprakları memleketin hayatı itibarile birin'M derecede ehemmiyeti haizdirler. Î917 de harbin bitmesine iki ay kala Nuri Paşanın idaresindeki ordu, bolşevikleri mağlup ederek Azerbaycan'ı almıştı. Nuri Paşa Bakü'yü zaptet mistL O zaman müstakil bir Azer . r Yeni Tefrikalarımız Tipi Dindi MAHMUT YESARl Büyük ıztırap roraanı Sultan Cem M. TURHAN Tarihî roman «Allo, Allo, yetişiniz» SERVER BEDİ Sergüzeşt ve macera romanı Yakında. Neşredeceğiz J\ Çay ziyafetinde n bir intiba rafyadan bir erkek, altı hanım, fel • Dün akşam Halkevifnde, Edebi. sefeden üç hanım, bir erkek mezun yat Fakültesi talebesi, Fakültenin olmuşlardır. Mezunların hemen ek yeni mezunları şerefine bir çay zi serisi yüksek muallim mektebi taleyafeti vermistir. Ziyafette mezun besidir ve hemen hepsi de muhtelif larla, fakülte müdavimleri hazır bumuallimliklere tayin edilmişlerdir. lunmuş, saat 16 da başlıyan danslı Tarih zümresi mezunlarından üç çay 20 ye kadar devam etmiytir. genç te, tzmir, Adana ve Balıkesr'e Edebiyat Fakültesinin felsefe, tatayin edilmişlerdir. Felsefe mezun. rîh, edebiyat ve coğrafya zümrelelarından Macit Bey fakültede a rinden bu sene 21 kişi mezun ol . sistan olarak kalmıştır. Edebiyatçı muştur. Edebiyat zümresinden megençlere muvaffakiyetler temenni zun olanların üçü kız, üçü erkektir. ederiz. Tarihten iki hanım, iki erkek, coğ