23 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi inci cÜ2Ü çıktı 28 umhuriyet Dokuzuncu sene: No. 3189 tSTANBUL CAGALOGLU T e l g r a f n mektüp a d m l ; C a m h } u i Hayat Ansiklopedisi Büyiifc bîr külüphaneyi bk arada evinize gettren en faydalı eserdir. Her evde bir tane bulunmak lâzımdır. Telefon: ; 22368. Tahrlr *< 1 trtanbul . tdare müdürü: 22365. Matbaa »• Perşembe 2 3 Mart 933 t****^ *° 20473 Posta tata8a: Millî kültür Mrrfı Beyefendiye: Eskidenberi biliriz: BUginin «a yüksek derecesi kendini bihnektir derler. Daha ilk zaman filozofla rmdanberi Şarkta ve Garpte tekrar edilen bu hakikat, yalnız fertler dV ğil cemiyetler yani milletler için de dogrudur. Biz burada kendtni bil mek meselesini bir metafizik meıelesi, felsefe meselesi olarak ileri •ürcnüyoruz; maksadımız çok daha basit, fakat çok daha müsbettir. Bir ferdin alelâde manajile ken dini bümesi nası] bir zaruret ise, bir milletin kendini bilmeai yani miHî şuuruna tam manaaile sahip olma« da öyle bir hayat zaruretidir. XIX inci a»ır tarihini dolrfuran milliyet cereyanlan, kıım«n de bu zaruretten, bn ihtiyaçtan dogmuştur. tşte, kuvvetli ve şuurhı bir milliyetçilifin esan olan millf kültür, bir roületin kendi maddî ve manevî benlfğini teşkil eden bütün unsurlan lâyıkile bilmesinden, anlamasından başka bir şey değüdir. Bir milletin kültürü, en geniş mânasfle, onun millî tarihi demelrtir. Burada millî tarih tabirinden anlaftknan icap eden çok geniş tir; yani, bir milletin maddt ve manevî benligini teşkil eden bütün unsurlar bu tabtrm şümulüne girer: En uzak mazıden başhyarak bugüne kadar milletin dili, edebiyatı, güzel san'atfan, ahlikf, hukukî, ikrısadî hayafa, ilâh... bu daire içindedir. Bütün bunlan ilmî usullerle arayıp meydana çikarmak suretiledir lri bir mirietm bünyesi, ruhu, dehan anlaşi labilir. Millî terbiye dediğimiz şey de, millî kültür meydana çikiiktan •onra, onu sistemli bir surctte ya nnki nesillere öğretmek, anlatmak, duyurmak demektir. Yer yttzünde hiç bir ileri millet yolrtur lri bu yolu takip etmemis olsun! MUİÎ kültür sahibi milletlerin, idünkü ve bugünkü çetm hayat kav gastnda, millî şuurdan aldıklan kuvvetle nasıl muvaffak olduklannı, ne büyük sarsmtılar atiatabfldijcle t rinnTep"bîKrht~ Yafcın"v* açık hîr misal olarak bizimle kardeş bir mH leti, MacarMan göz önüne getire lim: Cermen'lerle IslâvMar gibi Av rupa'nın en kalabahk ve en kuvvetli unsurlan arasmda yaşryan bu millet, millî kültür davası için ne gü • zel bir örnektir. Daha bir buçuk asır evvel âdeta Alman'Iaşmiş olan MacarMann bugün millî tarihleri, millî dilleri, millî edebiyatlan, bir kelime ile mfl lî kültürleri ve millî ştrurlan var. Uzun müddet Peşte'de başkonsolo sumuz olan merhum Ahmet Hikmet Bey anlatmıştı: Tahsil müddeti çok kisa olan ilk san'at mekteplerinde bile millî coğrafya, millî tarih, mil lî edebiyat dersleri mevcut imiş; ve millî coğrafyasmı, millî tarihini, millî edebiyatını bilmiyen bir genç, hatta ustahk ehliyetnamesi bile alamı yorımış! İtalya mandaların yeni baştan taksimini istedi Cenevre'de Fransa'nın Suriye mandasını Italya'ya bnakacağı rivayetlerî var! Pari» 2 1 Sundey Timea gazeteıi • nîn Roma muhabiri Roma mfizakeratmm terki tetlibat mes'elesine münbatv kalmadı&mm resmen tasdik edildi ğini bfldirmiftir. Mohabire göre M. Mutolini tngflb Bafvekiline şunlan tavsiye etmiştir: 1 tktııadî politikada tadilât ya pümau. 2 Ham maddeler mes'elesinin ham madde menabii obnıyan devletlerm nePine halli için mandalarm yeniden taksimi. 3 Avrupa memleketlerindekt gümrok tarifelerinin indirilmeti. 4 Avnıpa'da iktısadi refahm avdetine en iyi çare albn mikyası olda gundan tmk&n bulundugu takdtrde ba mikyua avdet edibnesi. Cenevre 21 Fransa'nm Suriye DU Anketi 12 inci liste . Ankara 22 (A.A.) T. D. T. Cemiyetmden: Karşıhklan aranacak arapça ve farsça kelimelerin 12 numarah listesi şudur: Mel. Şor dün, poliste sorguya çekildi Genç kız da» M. Papas ta, diğer alâkadarlarla beraber mahkemeye verilecekler Malum ask ma* cerasmm kahra . mam Matmaael Şor, dün poliste sorguya çekildi. Kendisinden bu macerasmın bas « Iangıç ve nihayeti Oe sureti cereyam hakkrada izahat almdı. Matmazel Şor Utanbul'dan âsda 3e Yunanistan'a kaçtığı zaman babası, avukatı vasıtasfle hükâmete mfiracaat ederek kunun firarma sebebiyet verenle rin tecdyesmi isterine üç Rum i«ticvap edihniş, hatta bunlar bir muddet nezaret altmda tntulduktan sonra tahliye edibnislerdi. Genç Matmazel babasımn e • vine avdet e t t i ten sonra pohs, bu tahkikab ikmale luzum gormuş, ve evveiâ genç Inzı sorguya çek mistir. l'Macera | 7Mânia 2Mademkil 8Mehaz 3Madde 9Memur 4Maddî \lOMemuriyet 5Mahiyet UlMubalâğa 6Mâni S 12Mubarek Lictelerde çıkan kelimelerden manalan birden fazla olanlann her manaıi için ayrı karşılıklar ileri sürülebilir. Gösterilen karşılıklar ara smda ötedenberi alıçılmif ve tfitilmiş ohnıyanlann hangi kaynaklardan bulundugu gösterilmelidir. Suriye hudutlarını gfisterlr harita Riandasını ttalya'ya terkedecegi yet olunuyor. riva Konferans tehir ediliyor Silâhları bırakma konfcraıuı 4 devlet tnüzakeresi bitinciye kadar tatil olunacak Cenevre 21 Dört büyük dev • let arasındaki muzakerelerin neti • ce vermesme m • tizaren konferan» perşembe günî tatil karan cektîr. 2 4 nîsan da tekrar top • lamlacakhr. Cenevre 2 2 ( A A.) M. Henbırakma konfe ransının tehirin! teklif etmek ka • ran bir teblig 3« bildirilmistir. Bu teblig • • mumî komisyonu» 23 mart persembe günü içtimaa davet edileceğnd ve komisyonun konferans mesa • BatvekOinin isinin paskalya tatiüerinden son • raya birakılması muvafık olacağı mü • taleasmı serdedeceğini bildirmektedir. Italyan projesmin muhtemel akisle rinden endiseye düsen bazı devletler bir takım hususî mükâlemelerde izhar edilmis olan kararlan ileri sürerek mukavemet göstermeğe kalkısacaklardır. Fakat M. Henderson'un hal ve zynana uygun olan teklifinm galebe çalması muhtemeldir. Cenevre 2 2 (A.A.) M. Hender »on, M. Nadolny ile görüsmütür. M. Nadolny konferansm tehirini kabul etmis ve alâkadar baslıca devletler ara smda bir anlaşma elde edumesi temennî^inde bulunmustur. Bugönkü içtima Dil sererbertigi mfinasebetfle Mîlli Türk Talebe Birtigİ tarafmdan bugün Darülfünun konferans sa • loDunda bir içtima yapılacaktır. Bu mhinge bütün Darfilfünunlu genç • lerle yüksek mektepler ve Kse Ierin ikind devre talebesi istirak edeceklerdir. Toplantıda muhtelif hatipler söx söyliyecekler, dil propagandası için yeni bazı karariar verOecektir. Tokatlıyan'daki Dayak hâdisesi Mecliste bir sual takriri verildi MlStmazerŞor ve tvokatı Camhnrtyet objekttfl Matmazel Şor bu resmf davete tca ) dugu halde Polis Müdiriyeti dörduncö bet için dün sabah babasımn hususî oşnbesine gehniştir. Matmazel Şor yaşv tomobiline binmiş, yanmda yalnu ba* | aa yarasan bir cevidJkle otomobilden basmm avukatı Mustafa Adil Bey o4» j ( Mabadi 2 inci tahHede > Yeni yetişen cumhuriyet çocuklan çok şükür bilmez; fakat bizler henüz unutmadık: Osmanlı padişahı nın <on maarif nazrrlarından biri kitaplardan ve mekteplerden Türk adını kaldırmak için komisyonlar toplayıp tamimler yollamanuş mıy dı?.. Yakın zamanlara kadar millî tarih diye dort yüz çadır halkm dan devlet kurdukları iddia olu nan Osmanlı padişahlannın methi yelerini okutmuyor muyduk? Elle rînde san, kırmızı kaplı frenk ki • taplan gezdiren züppe tatlı su mü nevverleri, Türk'lük aleyhinde o kitaolarda sördükleri her cümleyi bir hakikat gibi satmazlar tnıydı? Medrese döküntüleri, müslümanhkta millıyet fikri olamıyacağını Babımefihatte ve Babıali caddesinde hay kıra haykıra ilân etmezler miydi? Cihan Harbtnden »onra, Osmanh tmparatorluğu filen ortadan kalk raış oldugu bir sırada, hatta mahut Vilaon prensipleri moda iken, hâlâ Osman'Iıhk davasını güden budala lar, bunaklar, hainler yok mıydı? Geçmiç günlerm bu acı hatıralarmı daha uzatmak istemem .. Bununla beraber, bu satırlan okuyan cum huriyet çocuklan, dünle bugün a raundaki nihayetsiz farkı daha iyi anlarlar sanınm! *** Şu başlangıçtan sonra, ^imdi a»ıl maksada geçelrm, Nadi Beyefendi. Büyük Gazi'nin ruhundan, dimagın dan fışkıran »önmez inkılftp güneçi, Türk yurdımu bütün o yarasalar dan, zararlı tohumlardan, ölü mü esseselerden kurtardı. Gene o gu nesten doğan millî tarih, millî dil ha'eketleri, bir kelime ile millî kültür yani manevî kurtuluş inkılâbı artık bir hakikat oldu. Bugün, yurdun bütün düfünen insanlan, dâhi ıniHmnıııı •nııınıııiıı ın ııımıııniHiıı ıııııı iMiınıiHiımııtı ııııııın mmm Ankara 2i (Telefonla) Meb't» Refik Şevket B., Meclis riyaserme şifahî bir sual takriri vererek Maarif VekUiaden iki »ual sormustur: « 1 Edebiyat fakültesi talebesi tarafından ToRoma'da M. Musötlnt fle bertOm çekümiş bir resmi katlıyan'da verilen ç a y ziyafe Saal fakrlrivi vercn lardır. Fransız nazırlan, vermJf olddelan malumattan dolayı Ingiliz refikle tinde asistan Ni Refik Şevhet Bey hal Beyin fakülte reisi Muzaffor rine tesekkür etmtşlerdir. Bu malumat, Beyi döğdügü doğru mudur? Maakendilerine bildirilen teklifleri iyiee tetrif Vekileti bu hâdiseyi nasıl anlakike tevessül etmek imkâmm verecekmış ve ne yapmıstir? tir. 2 Ticaret mektebi talebesi birFransız nazırlan, Avrupa sulhunun leserek hocalanna dertlerinde damenfaati nanuna ve Milletler Cemiye ha iyi muvaffak olmanm yolunu u'nin çerçevesi ve zihniyeti içinde cenrigösterecek, ıslahat raporu tanzim yet konseyinin daknî azasmdan olan etmisler ve bunu da (hem üç sene dört Avrupa devletnin tesriki mesaide içinde ikinci defa olarak) müder bulunmalarmı görmek arzusunda oldukrisler meclisine vermişler. Bu hâlarmı beyan etmişlerdir. disenin sebepleri, sekli, a'dığı son Paris 22 (A.A.) Havas ajansı vaziyet ve Vekâletçe alınan tedbirbüdiriyor: Bugünkü konusmalar ara ler nelerdir?» smda M. Daladier üe Paul Boncour her Nihal Beyin Malatya orta mekhalde şu noktalan kaydedeceklerdir: îngitiz nazırlan Paris'te neler tep muallimliğine tayini keyfiyeti 1 Misak, yalruz dört büyük devgörüştuler? geçen Tokathyan hâdisesînden münlete açık bulundurulursa, Avrupa'yı iki Pari$ 22 (A.A.) Paris'te Fran ba U olmayıp daha evvel verilmis bir smıf millete ayırmak gibi bir netice vesız'larla tngiliz'ier arasmda vapılan mükarardır. Hâdise hakkmda Maarif recektir. kâlemeler nihayetinde nesrolunan teb Vekâleti tarafmdan tetkikat yapıl2 Misak Milletler Cemiyetinin unliğin metnî: maktadır. Vekâlet yakında suale tiyazlanna aykm gibi gözükmektedir. «tn*iliz Basvekili ile Haricive Nazm, eevap verecektir. Roma'dan avdetlermde, M. Musolini ile ÇBnkü Milletler Cemiyti bütün devlet* Ierin ayni haklan vardır. vanmts oMuklan mülâkat ve müzs»kere3 Projenm teyit eylediği mna • lerin mahiyeti hakkmda Fransız Baş hedelerm tadili hakkmın neticelerini, veküi ile Hariciye Nazınna malumat tatbflc şerhlerin ve muvafık olup olma • vermek üzere Paris'te tevakkuf etmiş yen devletlerm karsısmda her halde lerdir. küçük itilâf ile Lehistan'ın da seslerini tngüiz ve Fransız nazırlan, uzun {Mabadi İ üncu sahifede) dıya noktai nazar teatisinde bulunmuş Vapürculuk lâyîhası Bütün limanlara vapur işletilecek, vapur ücretlerini hiikumet tayin edecek Seyrisefaine Verilecek şekil Ankara 22 (Telefonla) Vapurculuk lâyihası Heyeti Vekilede müza kere edflmek üzeredir. Yakmda MecKse KÖnderüecektir. Lâyihanın esaslan sunlardır: Demz, liman, sahil ve hava müessesat ve tesküitnun mercii oimak üzere tktısat Vekâletinde bir deniz ve hava umum müdürliiğü teskü olunacakbr. Seyrisefain idaresi du hatlarla iç bat • lar, fabrika ve havudar müdürlüklerine aynlacakhr. Bu müdür'ükler hükmî sahsiyeti haiz olacakür. Kılavuzluk devlet inhisanna alına cak, deniz ve hava umum müdürHigü tarafmdan müstakillen idare edSecek tir. Seyrisefainin malik oldugu edevat ve emvali gayrimenku'e bu şekHler arasmda takshn olunacaktv. Seyrisefain borçlan Maliye Vekâle tince deruhde oltmacaktır. Muntazam posta nakliyall isleri bir inhisar halmde dw hatlar müdürlüğü tarafmdan idare edilecektir. Yalnız bu kanunda mevcut ahkâm ve serait dahilinde tesekkül edecek olan yarım müyon lira sermayeU armatörler ınmmnimınnimmnmnım^^ İLeni lâyihayt haztrltyan tktvat VeMH Celâl Bey anonim sirketi de bn mhiaan isletmeg* tesrflc edilecektir. Muntazam posta seferkri pemleketimiz sahillerimn ve iskelelerinin bütün Vekâleti tarafmdan tanzim edâecek ve nakliye Ehtiyaçlan düşüuulerek tkbsat kâr getirsin Ketırmesm Anadohı'mm bü> tun limanlan muntazam servislerle bir** (Mabadı 2 tnd naKifede) Bursa'da on beş Kişi yakalandı Konıünistlikle maznun olan bu adamlar şehrimize getirildi ıiMiiHiııınınıııiMiınmıııııiMiımıııııiHiıııınınıııııııııiMBiıııımn rine vesile teşkil edebilir. Mektep kurtarıcunızın açtığı büyük kültür sıralarmda bulunan gençlerden biz yolu üzermde kuvvetle yürüyor. lere kadar her çeşit halkm bu türlü Siz de bu yolun yolculan olduğu • yazilardan türlü türlü faydalana • nuz için, müsaadenizle, küçük bir cakları tabiidir. Bizim millî kültürüdüsüncemi «Cumhuriyet» m bütün omüz, âdeta el değmemiş, zengin, bitkuyuculan karşısında size arzede mez, tükenmez bh* hazinedir; bir yim: Yıllardanberi mkılâp esaslannı hayat ve ülkü kaynağıdır. lnsan bu memlekete yaymak hususunda kıy işlerle ne kadar uğraşırsa, onun de* metli hizmetlerde bulunan «Cumhu rinliğini, sonsuzluğunu, canlıhğını riyet» milli dil, millî tarih, daha daha iyi anlıyor... Bunu yalnız dütoplu bir tabir ile millî kültür mes'şünürlere değil, memleketin her sıeleleri hakkmda daha geniş ve danıf halkına, her Türk'e anlatmak ha sistemli neşriyatta bulun millî bir borçtur, bir vazifedir. Ga sa ne kadar iyi olur! Haftalık ve zetenizin bu hususta da çok değer aylık mecmualar metnleketimizde K bir hizmet yapabileceğini şüphehem azdır, hem de çok geniş bir o kuyucu muhitine hitap edemez. Hal siz benden çok iyi takdir buyurur sunuz. buki •rCumhuriyet> sütunlannda çiSonsuz saygılanmı sunarım azız kacak millî kültüre ait yazılar memmeslektaşım. leketin her köşesinde makes bu KÖPRÜLÜZADE MEHMET FUAT lur; çok faydalı fikir mübadelele * Bursa 22 (Telefonla) Bur sa'da bir komünist şebekesinin fa aliyette bulunduğunu haber alan emniyet müdürlüğü, bu komitenin umumî kâtipliğini yapan ve Tosun namile anılan ö m e r ile komiteye dahil oldukları itiraflarile sabit olan beş kişiyi tevkif ederek bugün on h f u z e n îstanbul'a gÖndermiştir. Mevkuf lar m a r a n g o z Akif v e kunduracı A l i ' m n evlerinde toplanarak komünistliğe ait içtimalar yaptık larını itiraf etmişlerdir. Ayrıca kü tüpanelerinde k o m o n i z m e ait bir çok k i t a p v e bazı evrak elde olun mutsur. Maıa Uzak şarkta bir konuşma Sivil iken ne iş yapıyordunuz? Cemiyeti Akvamda ve Süâhlan Bırakma konferannnda eua. idim!.