14 Temmuz 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
HACI BEKIR Şekerleri Dfinyada Iştihar Etmiştir Para kıgmetinde Yeni bir amil: Eşya fiatleri akikatte bu ne yeni bir amildir, ne de yeni bir mefhum. Zaten paranın kıymeti eşyaya taal lukunda taayyün eden bir keyfiyettır. Fakat ötedenberi insanlar adına para denilen tniiLadele vasıtajırtı bizaübi kıymeti hais ehemmiyetli ve esaslı bir unsur saymağa alışmıt olduklanndan eşyamn bep para ile ifade edilmekte olan kıymetlerinin çok fazla düşüp çıkması karşısında şasırmaktan kendıleri • ni alamamıslardır, ve alamıyorlar. Yüksek maliyeci, miitehassıs ikbsatçı ve hatta işi gücü para oyunundan ıbaret olan bankacı ve borsacı bu kaideden hariç değildirler. Mesleklerinde âlim sayılan bu muhterem zatlar dahi nihayet bütun diğer fanilerden büyiik farklan olmryan insanlardır. Kasabın he sabı ve piyasanın dalgalan en yüksek maliyeciyi de hayrete düşürmekten geri kalmamıştır ve kalmamaktadır. Sebebi?.. Sebebi şu ki nazari ola • rak mahiyetin'n zaten seyyal olduğu • nu bildiğimiz para bir zamandanberi filiyatta ele avnca sığmıyen bir cıva • ya donmüştür. Halbuki biz onu en esasIı ve kolay kolay yerinden oynamaz bir kıymet sanryordnk. Eşya fiatlerîn • deki mütemadi tahavvüller bizim asırdide kanaatlerimizi yaman surette sarsmış ve kanşbrmıstır. Şimdi hayretten dört açılnnş gözlerimizle tekrar para üzerine eğiliyor ve derrâ derin düşü • nüyoruz. Komşu bir memlekette tngiliz ayan kumaşlardan bir kat urbanın 2025 Türk Iiran mukabilinde tedariki kabil olduğuna söyledikleri zaman orada d'ğer eşyanın buna benzer ucuzlukla rma sanki birer efsane dinliyor gibi merak ve beyecanla kulak vermekten Itenditnîzi alamamiftık. Zamanla ken* di memleketimizde de buna benzer hâdiseler oldu. Takımı 2025 liraya çıkan erkek elb'se'erini şimdi Türkiyede da hi yaphrmak kabildir. Karamürsel şayaklaruun takımı ise, dik?m dahil, belki 78 liraya alınabiİRiektedir. Evve'â şurası kaydolımmak lâzun ki komşu memleketin ccuzluğu bizim paramıza nisbetle ve bize göredir. Umumî Harbi müteakıp muhtelif memleketlerde çesit çesit para kıymetlerinin birçok garibeîerini görmüş oMugTimu zu hayretle hahrlıyabilirîz. Avustur yada Koronun birkaç milyonu bir Tfirk Iiran ettiği zaman Vîyanamn en muhteşem otelinde ayda 2030 Türk lirasına lüks bir hayat yaşıyabiliyordu: nuz. Ayni tarihte uşağ le, fam döşam • brile, ahçısile, otomobili ve şoförile Münihin bir şatosunda ayda elli Türk lirasile bir prens gibi geçiniyordunuz. Bir zamanı hatırlamaz mısınız ki cebine on beş yirmi Ingiliz lirası veya kırk elli dolar koyup Parise düsen ecnebi koca Fransada bu kadar parayı sarfe de ede bitiremiyordu ? Para işinde pek te cahil olmıyan Parisliler nihayet acayip vaziyetten sinirlenerek koşede bucakta ecnebileri pataklamağa kalkış • imşlardn*. Onun gibi biz de bugün Atinaya gidip Türk lirasmı 84 drahnvye bozdurabiliyoruz. Yani bir Türk lirasile seksen dört drahmilik eşya satın ala cak vaziyette bulunuyoruz. Bize gö re ucuz olan drahmi Yunanlı için bu kadar kıymetsiz değildir. Orada bu paranm dahilî kıymetini tanzim eden mutenasip bir iş ve eşya fiati sıralan mıştır. Altm esası ortadan kaîkalı para bütün milletler arasında *ab't kıymetli bir meta olmaktan çıktı. tnsanlar paraya daima sabit kıymetli bir meta diye bakmağa ahsmular ve daima bunun böy r le olmasun istemislerdir. Cünkü baska türlüsü içmden zor çıkılır spekülâtif (oynak) bir kıymet oluyor. Fakat be lâya bakın ki dünyanın işleri bütün dünva altmlannm vetnvyeceği ka^ar genişlik kazandı. Dîkkat etmez m'si niz, eskiden Türkivede oara denflen nesneyi herkes on lira, elH l;ra, yüz Ii ra gibi mahdut rakamlarla ve hürmetle ifade ederdi. O zaman bin lira denil • diği zaman büyücek bir servet ifade edilmiş olur ve bu hususta tadat rakamlarınuz nadiren on bin liraya ve ender olarak yuz bin liraya temas ederdi. Yüz bin lira... Ooo bu efsanevî bir şeydi. Şimdi kolaylıkla beş yüz, bin ve on bin fralardan bahsedebiliyoruz. Milyonlar her ağızda evrilip çevrilen umhuriyet .'NO. 3 6 5 9 TelgratTOmektup adresl: Cumburiyet. IstanbuJ Posta fcutusu: tstanbul, No. 24« CumarleSİ 1 4 Telelon: Başmunarrir ve evl: 2429ü, Tahrir heyetl: 24298. tdare ve matbaa tosmlle Matbaacüık ?e Neşriyat Şlrketl, 24299 TeiHmUZ ' Hayat Ansiklopedisi Şimdiye kadar altı cildi çıkmıstır Abone olunuz Londra müzakerelerinin akislerj Ingiltere sulh için Almanyaya muhtaçmış! Alman matbuatı, M. Bartunun, M. Makdonalt siyasetîne karşı büyük bir zafer kazandığını Berlin 13 (A.A.) Alman mat buatı, M. Bartunun Lond'ayı ziya retinin neticelerini tahlil ve tefsir etmeğe devam etmektedir. Correspondance Diplomatique gazetesi bu hususta diyor ki: cFransız Nazırmın Londrada Mak donalt siyasetine karşı kazandığı zafer Fransanm misaklar siyaseti ne muhalif devletlere karşı diplo • mat;k bir taarruz teşkil etmekte • dir.» Berliner Tageblatt gazetesi de, Londra müzakerelerinin en esaslı neticesini teşkil eden Frannz • Ingiliz dostluğunu Umumî Harptenberi asla bu derece kuvvetli olmadığmı kaydediyor ve diyor kî: «Almanyanm siyasî vaziyeti vahîm, fakat ümitsiz değildir. Almanyanm elmde bir rehine daha var dnr ki, o da şudurt tngiltere, Avrupada sulhu temin için Almanyaya muhtaçtır ve Avrupada sulh teessüs etmedikçe Ingilterenin iktısadî kalkınması daima sarsılabilir.» Dünkü spor faaliyeti ~Büyük Mfflet Mectisi Reisi Kâztm Paşa Hz., hitnayelerİnde yaptlan m&sabakalart jeyrediyortar Tıp LonSra seyahati muhteUf tefsirlere yol açan Fransvt Haricty* Naztn M.Bartu Fakültesinin naklinden sonra.. Tedrisata ayrılan yatak Beşiktaş, Galatasarayı 31 mağlup etti Sir Con Simon Avam KamaTaksim stadyomunda yapılan beynelmilel atletizm lar ihtiyaca kâfi gelmiyor müsabakaları çok güzel ve muvaffakiyetli oldu rasınha izahat verdi Londra 13 (A. A.) Bugün oğ (Mabadi dördüncu sahifede) Halk Fırkası idare reislikierinde tebeddülât îstanbul Fırka idare heyeti riyasetine Cemal Bey tayîn edildi> Cevdet Kerinı Bey de merkeze abndı Cevdet Kerim Bey Âvni Doğcm Bey Dr. Cemal bey ınıııııııiiiıııııııııiMiıiııııııııııııııııııııııııııııııııımııııııııımıııııııııııııııııııııııııııiMiını.tııiMiıııııııııııııııiııııı Ankara 13 Cumhuriyet Halk Fırkası umumî idare heyetinin dünkü içtimaında Fırkanm ts • tanbul idare heyeti reisliğine; umumî idare heyeti azasından Antalya meb'usu doktor Cemal Bey, tzmir vilâyet idare heyeti reisli ğine Yozarat meb'usu Avni Do gan Bey, Zonguldak idare heyeti reisliğine Bolu vilâyet idare heyeti reisi doktor Mithat Bey ve Cemil Beyden inhilâl eden umu bir oyuncak oldu. Demek ki ortada adeta bizim de itiyatlanmtz da derin surette kökleşmiş eski para mefhuma yıkılmış, onun yen'ne hâla mı hâlâ pek farkma varamadığımız yeni bir hayat ve adeta şelâle sürat ve kuvvetinde yeni bir cereyan kaim obnuştur. mî idare heyeti azahğma da Is • tanbul vilâyet idare heyeti reisi Cevdet Kerim Bey tayin olun • muslardır. Ajansın tebügi Ankara 13 (A.A.) C. H. F. Umumî idare heyeti azasmdan An • talya meb'usu doktor Cemal Bey Îstanbul Vilâyeti Fırka idare heyeti reisliğine tayin edilmiş ve tstanbul Vilâyet idare heyeti reUi Cevdet Kerim Bey Bocalan umumî idare heyeti azalığına seçilmiştir. IIIIIM ııııiıııııııııııııımın Tıp Fakülte • sinin Îstanbul ci hetine nakledil< mesmîn başh • ea hedefi ted risat hususun • da sehhr hasta nelerînden isti * fade etmekti. Halbukİ Fa külte profesor» lerinden bir kısmı, hastaneler de tedrisata ay Tatak aâeHnln <u rılan yatak mik lığtm Vekalete btr ratarmı ihtiyaca Porta bOdiren Behçet kâfi buhnıya Sahlt Bey rak rektörlük vasıtasile Maarif Vekâ'etine müracaat etmişlerdir. Bu meyanda profesör doktor Behcet Sabit Bey, Vekâlete gön • derdiği raporda, müteaddit defalar Fakülte meclisinde mevzuu bahsettiçi halde, klinikteki yatak adedi nin lâyık olduğu hadde çikanl • madt?ım bildirmi^tir. Fakülte şehh hastanelerile alâ kadar olamadığı zamanlarda bile üroloji kliniğme 30 yatak verHmesine mukabil şimdi bunun 12 ye indirildiği, hatta Şisli Çocuk hastanesinde vapılan son yatak taksima tında bu da çok pöriilerek 10 yatak bırakıldığı anlaşılmıstır. (Mabadi üeüncü sahifede) KENDl KENDİMlZl TENKİT Calalasaray • Besihtas maçın dan heyeeanU bir ensiantane Diin şehrimizde karada ve de letizm müsabakaları çok heyecanlı nizde muhtelif spor hareketleri ololmuştur. Büyük bir seyirci kala • muştur. Taksim stadyomunda Balbalığı stadyomu dolduruyordu. kanlı atletlerle Türk atletleri ara Türk, Rumen, Yugoslav ve Araa • sında beynelmilel mahiyette atle • vut atletlerinin iştirakile yapılan bu tizm müsabakaları yapılmış, Galamüsabakaların neticeleri şunlardırt tasaray • Beşiktaş takımları Şild 200 metro sürat kosusu Bu maçının dömifinalını oynamışlar, koşuya bir Rumen, bir Arnavut, Fenerbahçe stadyomunda da Fener iki Türk atleti iştirak etmiştir. Gabahçe takımı Yugoslavya takımile latasaraydan Raif 23 4/10 saniyeda karsılaşmış, Anadoluhisannda da birinci, Fenerden Müfahham ikincl, teşvik mahiyetinde kayık yauşlan Verjini (Romanya) üçüncü, Gogo yapılmıştır. cArnavut> dördüncu olmuşlardn. Adalarin suyu Adalann su işıni halletmek, senele rin içinden çıkamadığı büyük bir mesele oldu. Anadoludan borulaTİa Adalara su geçirmek mütalecisı suya düş tükten sonra geriye kalan ikı iddiaya şimdi bir üçüncüsü ilâve edilmiş bulu nuyor. Iki iddia şu idi: 1 : Adalann suyu Adalann içinde hallolunur. 2 : Samıçlı bir vapurla Adalara su nakletmek lâzımdır. İlâve olunan yeni fikir, Adalılara Adende lngilızlerin tatbik ettikleri u sulü, yani deniz suyunu tasfiye ederek bol tath su tedarik etmia olacakJannı söylüyor. Sözıin doğrusu Adalann suyunun Adalar içinde bulunduğu hakikatindedir. Bugün Adalarda sulan hiç kesilmiyen yüzlerce kuyu vardır. Demek ki Adalann kendilerinde kendi ihtiyaçlanna yetecek su hazneleri zaten mevcuttur. Yapılacak iş, evvelâ, her Ada için bu sulann en münasip yerlerini tayinde, ondan »onra da su havuzlannın tesisile tevziatm tanzimindedir. Bu usulle biz Adalann kendi sularım terkostan daha mebzul olarak kendi içlerinden tedarik etmiş olabileceklerine en kuvvetli bir kanaatle kani bulunuyoruz. Adalarda yalnız evlerin ihtiyaçlan îçin değil, bu dünya cennetlerinin ha • kikaten birer böyiik bahçe haline ko : nulacak veçh le alabüdiğine ağaçlan • dınlntası için de bol suya ihtiyaç var dir. Ve işte bu su Adalarda vardır. YapıJrroş ve yapılacak samıçlar caba olmak asrtilel ** Atfetizm müsabakaları 400 metro kosa Bu koşuya da (Mabadi besinci tahîfeae) Taksim stadyomunda yapılan at O kadar ki bütün dünyada şimdi hıç kimse artık sabit para kıymetinden bahsedemiyor. Altm esasına nasip olan bu sabit para kıymeti yerine şimdi olsa olsa müstakar kıymetten bahsolunabiliyor. Iktısat ve maliye yeni bir tabir kazandı: Sabit, altm esasmm kıymeti idi. Müstakar, al • tm esasmdan uzaklaşmış paranm her • hangi bir hatte fazla değişmeksizm durabilmesi halidir. Ve müstakar kıymet, mademki sabit deçildir, ilânihaye is tikrar halinde de kalamaz. demektir. Sabit kıymette daimilik vardı. trtikrar kıymeti ne olsa anzî sayılmak zaruri • dir. Sabit kıymeti sebat üzere tutmak icin fazla kuvvet sarfma mecbnr de ğildik. Müstakar kıymeti istikrar üzere tutabilmek için çok dikkatli olmaga mecburuz. Adeta ip üzerinde muva • zenesîni muhafaza etmek ıstırannda olan cambaz gibi! Sabitlikten uzaklaşmış olan paraya müstakar ol demekle o hemen istikrar kazanmış olamaz. Elbet bu • nun rla kendisine mahsus şeraiti var • dir. tstikrar tahakkuk ve devam ede bilmek için yerine getirilmesi elzem olan bu şeraitin fazla olarak mütemadiyen gözönünde bulundurulması da elzemdir. Nedir o şerait?... Maatteessüf bu sahada taro ve kat'î malumata malik ohnak iddiasında bolunabilecek halde değiliz. Bildiğimiz bütçe muvazenesi, ticaret bilânçosu muvazenesi, tediye muvazenesi gibi u mumî şeylerden ibarettir. Bunlarsa millî paraların daha ziyade harlçle alâ • kalannı gösteren amillerdir. Para kıymetine müessir olan unsurlar yalnız bunlar mıdır? tngflterenin kendi sterlinî üzerinde yaptığı ameliyeden sonra Amerika da dolan düşürdüğü zaman şüphesiz mübadele muvazenelerinden başka şeyleri de nazari dikkate aldılar. Hele Ruzveltin hareketi tarzı ve saiki adeta bir inkılâp sayılacak kadar derindir. Pa • ranuı dahüdeki eşya kıymetleri itiba • rile vaziyeti Amerikan Cumhurreismm hareket başlangıcı olmuştur sanıyoruz. Müstakar paranın kıymeti noktai nazarından insanlann arJamak için çok zorluk çekecekleri yepyeni bir mevzu karşısmda bulunuyoruz: 1? ve eşya kıymetlerüe bunlavnr arasındaki tenazur. Yeni paranın kıymet esası işte budur. Devlet bankalanna ve hatta. devlet î • dar*»'erine ne büyük bir tetkik nac» • zuu!... YUNVS NADİ Fenerbahçe, Yugoslavya takımını 62 mağlup etti Müsabakanın ilk devresi 2 . 2 berabtre bitti, ikincî Jevrede Fenerliler 4 gol daha yaparak galip geldiler^j Fenerbahçe Yugostavya Jpor muharrİTİmiz dün Tak simdeki müsabakalan takibe git tiği için Fenerbahçe Yugos lavya maçına ait tafsilâtı Anadolu Ajansından aynen aJiyoruz: Îstanbul 13 (A.A.) Şehrinvzde bulunan Yugoslavya takımı birinci maçmı bugün Fenerbahçe stadmda Fenerbahçe takımile yap*n. Yugoslavya takımmm yalnız Yu • goslavyanın ve Balkanlarm değil, hat maçmdan bir enstantane ta Orta Avrupanm tanmımş kuvvet * lerinden biri olması bu maçm etrafmda dddî bir alâka uyandınyordu. Bu itîbarla havanm sıcak olmasma rağ • men Fenerbahçe st'dı oldukça kalabahkt. İki takım tam saat 17,20 de saha ya çıkhlar. Mutat merasimden sonra i ki takım ksrşılashğı zaman Fenerbah • çenin kadrosu şöyle idi: (Mabadi beşinci sahifede)
