9 Ekim 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Onbirinci sene No. 3746 Teigraf « mektup adresi: c ^ S ^ e t ! £ t e n 4 ? ^ t " kntnn: tstanbuî, NO. 248 umhuriyet L EGE PAL AS Her odası denize nazır, odalarda soğnk ve sıcak akar su, kalörifer, yemek, kabnl salonlan, asrî banyo, Telefon, Bar Amerikan Izmlr Birînd Kordontfa Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22368, Tahrlr heyetl: 24298, İdare ve matbaa kısmlle Matbaacılık ve Neşriyat Şlrketl. 24299 24290. Salı 9 Teşrinievvel 1934 J Iki Fransız torpitosunun yanlış hareketinden çıkan hâdise licarette ahlâkla Menfaatin Mücadelesi jjzmirde açılan ehemmiyetli bir |J münakaşa hepimizin gozlerimızi kendi üzerine çekecek mahiyettedir. Bu münakaşadan anlaşıldığı na göre bu sene incir mahsulümüzün fiatını düşürmek hususunda İzmirde ihracat ticaretile meşgul bazı kim8elere velevki ıranevî büyük büyük mes'uliyet hisseleri ayırmak lâzım geliyor. Bu sene incîr mahsulümüz pek düşük fiatlarla perişan bir vaziyet İçinde puyan olup gidiyor. Herşey den evvel şurası bilinmek lâzımdır ki bizim incir mahsulümüzün yük «ek kalitesi dünyanın başka hiçbir tarafmda yetişmiyen imtiyazlı ve mahdut bir mahsuldür. Binaenaleyh hususî bir takım amiller vaziyeti bozmazlarsa incir mahsulümüzün yalnız şimdiki miktarınm değil, hatta bunun iki üç mislinin değer pahasile satılması imkânı daima mev cuttur. Hakikat böyle iken bu bi zim altın mahsulümüzün ötedenber\ zaman zaman cümlesi müstahsil laleyhine olmak üzere bir takım oyunlara mevzu ittihaz edildiği görülegelmiştir. Bu çeşit çeşit oyunlan kökünden kesip atmak içindir ki bundan tam yirmi iki sene evvel İAydın incir müstahsilleri koopera tifi teşkil edihnişti. Araya karışan büyük küçük harplerle binbir badi re atlatmasına rağmen bu kooperatîfin incir müstâ*hsiîlerine müessir hizmetleri görülmüş olduğuna şüphe yoktur. Ancak kooperatif henüz incir müstahsillerinin kâffesini kendi sinesinde toplıyacak derecede vüs'at ve şümul peycfe. edememiş olduğunHan incir mahsulü ile hâlâ hususî ticaret erbabı da meşgul olmakta deyam edebiliyorlar, ve bunların bazılan, sarfettikleri çalışmaların bir kısimnı da gizli veya aşikâr koopera tifi ızrar etmeğe ve hatta ellerinden gelirse batırmağa tevcih etmiş buluTiuyorlar. Bu sene incir fiatlarının idüşürülmesinde işte bizim dünedüz ahlâksızhkla tavsif edebileceğimiz bu ticaret ahlâkına da büyük bir mes'uliyet hissesi ayırmak lâzım gelmektedir. Müstahsille müstehlik arasında taVassut rolünü oynıyan ve bu hizmetinin bedelini meşru bir hat dahilinide almasında beis görülmiyen ticarete uluorta aleyhtarlık etmek bizim elimizden gelemez. Fakat halen veya atiyen aşırı menfaatler elde etmek ihtirasile millî mahsul üzerinIde spekülâtif oyunlar oynıyan ticareti hoş görmekliğimiz ihtimali de yoktur. Bazı Izmir tacirleri türlü hesap ve hislerle bu sene incir mahsulümüzün fiatını düşürmüşlerdir. Memlekete yapılan bu ziyanı mazur gösterebilecek kanun ve kaide olamaz. Bir mahsulün kıymeti nasıl düşürülür? Bu hâdisenin cereyanı tarzını anlamak için binnefis İzmir serbest ticaret sahasının zaman zaman adeta mecnunane denilecek bir tarzda ihracat mıntakalarına yaptığı fiat tekliflerini dikkatle gözden geçirmek kâfidir. Bun! r zaman zaman daha ortada mal bile bulunmadığı vakitlerden başlıyarak daima biribirinden idaha ucuz fiat teklif etmek için adeta müsabaka yapıyorlar. Ecnebi müşteri bu teklifler karşısında bit tabi şaşırarak en ucuzu bulmak üzare daha ucuzlarını araştırmak sure tile bu müsabakayı kızıştırıyor. Mil lî mahsul üzerinde oyunun bu kadar jbaşıboş bırakılması elbet doğru de jgildir. Buna kooperatifi zarara uğrat mak ve giderek mümkünse batırmak gibi hesaplar da karışınca vaziyetin pe feci manzaralar arzedebileceği kolay anlaşılır. Bilhassa bu sene işin Iböyle olduğuna hükmetmek lâzım geliyor. YUNUS NADİ (Mabadi ifrinci sahifede) Ispanyadaki ihtilâl Barselonda bir günde iki bin kişi öldü ve yaralandı Hükumet vaziyete hâkim gibi görünüyor, çarpışmalaruı şiddeti azaldı, ihtilâl reisleri harice kaçtılar Gemiler son talimatı bilmedikleri için İzmir limanına giraîek istedîler, fakat sahillenmizden verilen işaret üzerine geri döndüler Hariciye Vekilîmîzle dostluğumuz Fransız Sefiri arasındaki temaslar neticesinde hâdiseye sebep olan suitefehhüm îzale edilerek Fransa ile kuvvetli teyit olııııdu, Fransa hükumeti de bir tebliğ neşretti J cek olan Cassard Ankara 8 (A. ve Guepard na • A.) Anadolu mmdaki iki Franajansımn istih sız torpido muhbaratına naza ripleri persembe ran iki Fransız günü Istanbula harp sefinesinin geleceklerdir. Izmir ve İstan 4 eylul tarihinbul limanlarını de hazırlanan ziyaret etmele program muci rine Fransız se bince Fransız gefareti tarafın mileri bugün ts dan hükumeti mizin müsaadesi // tCSTİnİeVVeldtİlimammıza gelecek olan Kasar (Castard) torpıdosa tanbula gelecekiltimas edilmis ve bu dostane te • rini değistirerek körfezden uzak • lerdi, fakat büâhare bu program tadil esebbüse verilen cevapta tz&h* li • lasmıstır. dilerek torpidolann birinciteşrinin manının ecnebi harp gemilerine ka11 inde tstanbula gelmeleri takarBu vak*ayı haber alan Hariciye palı olan memnu menatıktah bu • Vekiletimiz Fransız sefareti nez • rür etmiftir. lunması dolayısile o limana ait mü dinde lâzım gelen tesebbüslerde busaadenin itasına imkân bulunma lunmustur. ParU 8 (A.A.) Havas ajansı dığı bildirilerek gemilerin IstanbuFransız büyük elçisinm bu sabah su tebligi neşretmektedir: Iu ziyaretlerine maaknemnuniye Hariciye Vekili Beyefendi ile vuku tki Fransız torpito muhrîbinin muvafakat edilmişti. Bu cevabm bulan telefon görüşmesinin işin bir fzmir körfezine geldiği sırada »a verildiği esnada iki Fransız torpi • suitefehhümden ibaret olduğu ve hil bataryalannra geri çevirmek tosunun Izmir kalesi önüne gele mevzuatımıza riayet tabiî bulun • için yaptıklan kuru sıkı top atesin rek körfeze girmek istemesi üze • duğu ve Türkiye ile Fransa arasınden tevellüt^eden h&dise her iki hiirine bu mıntakanın ecnebi harp gedâkf çok dostane münasebetleriıı de kumetin memnuniyetrni mucip bir milerine memnu olduğu ve binaenbunu müeyyet olduğu esaslarjnda sekilde tamamile halledilmistir. Bu aleyh yoluna devam etmemesî lâ cereyan ettiği öğrenilmistir. hâdise Izmir limanına girmenin zım geldiği usulü dairesinde kuru ••• memnu olduğuna dair olan haberin sıki top atılmak suretile bildirilmiş Amiral Rivetin kumandasi al • vaktizamanüe bu üd harp sefine • ve harp gemileri bunun üzerine sey tında olarak dün limammıza ge'y(Mabadi altmct sahifede) Paris 8 (A.A.) Pön" Jurnalin Barselon muhabiri, dvnkü ihtilâl Iba reketinde ölen ve yarah düsenleri 2000 kadar tahmin ediyor. tapanya Basvekili M. Aleksandr Lom gazeteeilere izahat verirken Hükumelitî vaziyeti kuvvetli Madrı't 8 (A.A.) Katalonyadald ihtilâl tesebbüsünün bastınunasi fle vaziyeti kuvvetlenen hükumet, hemen bugünden, her tarafta yeniden işe başlanmasmı sağlamak için tedbir al maktadir. Bu sabah işe baslamiyacak o> lan amele ve memurlar iflerinden çj • kanlacaklardır. Yan resmi |bir habere gSre, zabıta sabık Basveki] M. Azananin izi uzerir»' dedir. Diğer taraftan M. Largo Kabalyeronun hududu asmağa muvaffak ol • duğu SğrenOmistir. Cebelitardctan haber verfldiğine g8 • (Mabadi besincf sahifede) Fransız hükumetinin tebligi Belediye intihabının bitmesine 3 gün kaldı Dün günün en hararetli intihap yerlerini Kasımpaşa* ve Şehremini teşkil ediyordu Facia tahkikatı bitiyor Mes'uliyetin motorcuda olduğu anlaşılıyor Füruzan vapuru kaptanları tahliye edildi. Vali B de tahkikat yaparak Vekâlete bir rapor gönderdi Üç gün evvel Heybeliada açıklann • da vukua gelen korkunç deniz taciasının tahkikatı devam etmektedir. Hâdise şehrimizde olduğa kadar AnKarada da büyük eessürle karsılanmıshr. Dahüiye Vekâlei bu kazanın tahkikatile bizzat alâkadar olmasını ve boğulanlann ce setleri bulunduktan sonra merasünle defnedilmesini Vali Muhittin Beye bü • dirmişti. Dün Muhittin Bey bu isle mesgul olarak cesetlerin bulunması için emirler vermistir. Dün Adalar kayma kamı Resat Bey, yanında Heybeli polis komiseri Hasan Bey olduğu halde birçok zabtta memurlarile beraber A • dajarin bütün sahillerini dolafarak aras Celâl Muhtar Bey Pastör enstitüsüne yarım milyon frank teberru etti TUrkiyenin sayılı zenginlerinden biri adde • dilen doktor Celâl Muhtar Be yin Paristeki Pastör Enstitü süne yanm milyon frank teberrü ettiği ve bu husustaki te berrü muame lesinin Pariste tesçil edildiği Celâl Muhtar Bey haber verîlmektedir. Doktor Celâl Muhtar Beyin, tahsilini Fransada ikmal etmis olduğu için, gerek bu meoıleket ilim ve fennine karsı beslediği minnet his(Mabadi altmct sahifede) Iane listemiz Marmara acdclarmda feci suret • te can veren 32 kardesimizin yok sul ailelerine yardim etmek üzere açtığımiz ianc listesi büyük milletin şefkatini lahrik etti. Dün aldığmuz teberrular yarin gösterilecek hamiyetin büyüklüğünu îspat ediyor. 32 yikılmiş ocağln hiç olmazsa maddî tarafmı kaldirabüirsek manen teselli bulmus oluruz. Bu insaniyet vazîfesinde miktann ehemmiyeti yok, ruhî teessurü yardim haline koyabilmenin kıymeti çoktur. Listeyi neşre devam ediyoruz: Isim Kuruş Dünkü yekun 4500 Bilecik meb'usu SaliK Bey 1 500 llâncıllk Kehosah Kollektif 2000 Sirket: Atikezadeier Limitet Şirketi 2000 müdürü Murat Bey Borsacı GİTİtli Mehmet 1000 ReFık Bey Zafer şekerleme fabrikasl sa 500 hibi Faik ve Hasan Beyler Zafer şekerleme fabrikasl u 500 mum miistahdimini tara findan Beledîye merkez baytaıl Fet100 hi Rasim Bey lsmîni bildirmiyen bîr zat 100 fsmini bildirmiyen bir zat 100 Yekun 12,300 [Ressam ö . Nazmi Bey de satılarak bedeli listeye ilâve olunmak ü ' zere çok guzel bir /(Hâbille Kabil) tablosu tebetru «tmıçtie ] Ktzıltoprakta intihabat: Yukarıda rey verenlerin ekteriyetirri teşkil eden hanımlar, asağıda Kadıköy Kız liseri müdürü talebesine intihap hakkında konterans veriyor günü akşamı saat 21 de nihayet tstanbul Beledîye intihabının son bulacaktır. O gün rey sandtklan günleri yaklaşmaktadır. İntihap (Mabadi altınct sahifede) daha üç gün devam ederek cuma Bilecik meb'usu Salih Bey hafif bir kaza geçirdi Bulgaristandaki Türkler, mekteplerinde yeni Türk Bilecik meb'usu Salih Bey birkaç harflerini kullanmaktan menediliyorlar gün evvel Beyoğlu caddesinde hafif bir kaza geçirmistir. Salih Bey Tokatliyan civarında yaya kaldırımından inerken ayağı burkularak in cinmis ve bu anzanın tedavisi için kendisinin hastaneye yatınlması muvafık görülmüştür. Salih Bey Şisli Sıhhat yurdunda tedavi olunmaktadrr. Binnisbe ehemmiyetsiz bir anzadan ibaret olan rahatsızlığın geçmek üzere olduğunu dün mem nuniyetle haber aldık. Salih Beye afiyetler diler ve geçmiş olsun de rız. Sofya 7 (Hususî) Türki yede yeni harfler kabul edil dikten sonra pel tabiî olarak Bulgaristan Türk • leri de Türk camiasının bir parçası olmak sıfatile bu büyük inkılâba yabancı kalamazd 11 a r. Bulgarista n d a Bulgar stan Turklen. da yeni harfle • nin kendtsivden muf. uzerlenne rin halk ve mek tuluklerı musallat etmemesini tepliler arasın istedıkleri Başvekıl da tamim edil M. Kimon Georgıyef mesi için büyük bir gayretle çahsılmağa başlanıldu Tazyik cephe değiştiriyor Tahkikatı idare eden Müddeiumumî muavini Nurettin Beyle dün tahliye edilen Firuzan birinci kaptanı Hüsnii Bey tirma yapmıştir. Fakat geçen gün Kınalıadada çkıan kadın cesedinden baska yeni hiçbir ceset bulunamamıştir.Liman heyetinden Sabri, bahriye yüzbaşuı Nami ve Ticareti Bahriye mektebi müessis ve sabık müdürlerindeu mütei» kait bahriyeli Hamit Naci Beylerden tesekkül eden ehlivukuf heyeti de dün kazanın müsebbipleri hakkmda msha}(MabadiaUıncı sahifede) Bugün: 9 Sncfi saUCede Yugfoalavya ve Bul » 1H gariıtaa. • * 4 «HCÜ •aUCede Portsaıt battt açılıyoı S^İVCİ •allİEede Güreşçılerimmn za£ ten, Selânık Panayınnda Türk pavıyonu. Halk için muhtelif kurslar açıldı. Gazetelerin bir kısmı büsbütün yeni harflerle bir kısmı da yan yeni ve yan arap harf Ierile çıkmağa baş ladılar. Bu suretle halk ta yavas yavaş yeni harflere alıştı. Mekteplerde tedrrsat din derslerinden maada tamamile yeni harflerle yapı lıyordu. Geçen Bulgar hükumetle rinin bunda Bulgaristan TürV'erine büyük yardımları dokundu. Hatta Bulgar Maarif Nezareti vilâyetler deki maarif müfetişliklerine gön derdiği muhtelif tamitnlerle yeni hsırflerin Türk mektepleri ve Türk balkı tarafından kabul edilmesinî teşvik etmelerini bildiriyorlardj. Fakat 19 mayıs taklibi hükumetinden sonra Bulgaristanda vaziyet tama(.Mabadi altıncı sahifede)