17 Kasım 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
r Hürrem Sultan M. TURHAN'ın eseridir. HER KİTABCIDA BULUNUR. Fiatı 150 kuruştur. J 17 nci yıl sayı: 5846 u m h u riyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Jelgıai ve mektub adresl: Cumhunyet, tstanbul Posta kutusu: lstanbul. No. 246 TeJeion: Başmuhanir: 22366. Tahnı heyeü: 24298. Idare ve matbaa kısmı: 24299 24290 / >> İKTISADÎ YÜRÜYÜŞ 23 üncü sayısı bugün çıklı Altın piyasası ve Türkive, Amerikada intihab ve iktısad, Yunan harbi ve ticaretimiz, Kooperatifçilik, «Yüksek fiat» politikası, Ihtikâr, Kliring, Kâğıd artıkları, İsçileri" miz, Piyasa hareketleri vesaire... Kapakta Atatürkün en güzel tablosu Umumi satış yeri: Yürüyuş Kitabevi Pazar 17 ikincıtesrin 1940 Yunanistana yaptığımız ihracat arttırılacak Dün şehrimize gelen Ticaret Vekili, haricî ticaret \ vaziyetimiz hakkında beyanatta bulundu Türk Alman ticaret anlaşması mer'iyete girdi, Italyaya ihracat için lisans veriliyor, Rumanyadan petrol alıyoruz. İaşe işleri üzerinde bazı kararlar verilmektedir HARB VAZİYETİ Yunan toprağında hiç bir Itahan askeri kalmamışhr; tabiî esirler mustesna. Boylece ilk Italyan taarruzu tam bir akamete ugratılıms; Yunanlıların eline bir hayli esir, top, makineli tufek, iki alay sancağı, birçok mühimmat. kamvnn ve malzeme geçtiğine gore İtal>anlarııı bu birinci hamlesi mağlubiyetle ncticelcnmiş demekrir. İtalvanlar. aylardanberi h£zırlandıklan halde, Yunan nuıka\emctini kırmak için cepheyi nıerkezden jarmak maksadile yaptıklan harekât, bidayette biraz ilerlemisse de. Yunanlıların mukabil taarruzu neticesinde yirmi günden daha az bir zaman içinde tamamile kırılmıştır. Fakat Itahanlar hududun arkasına kısmen atılmak ve kısmen çekilmekle iş bitmemistir. Yunan piyadesi Göriceye hâkim olan İvan dağını rutmak \e sevkulceyşî yollann geçtiği b\i,kasaba\n evvelâ ateş baskını altına almak. sonra da busbütün ele geçirmek maksadını takib etmektedir. Burada şiddetli bir meydan muharc[Arkası sahife 3 sütun 2 de] Evvelkı gun Cumhur Re\s\m^ze itımadnamelertni Japon (solda) sefırleri takdım eden Irırı (sağda), Fronstz Çankaya kbşkune gırerlerken (ortada) ve Doğru yol u doğru yol, komşu ve dost Yunanistanın tuttuğu yoldur. Biiyük bir devlet tarafından vatanına ve istiklâline kasdolunduğunu görür görmez tereddüdsuz silâha sarılmış ve nefis müdafaasının kudsî savaşma atılmıştır. Küçük bir memleketin gösterdiği bu istiklâl aşkı, yolunu şaşırmış bütiin insanhğa örneklik edecek kadar ulvidir. ttalyanın Yu. nanistana taarruz etmesi için ne en küçük bir sebeb, ne de zerre kadar hak vardır. Yunan milleti kendisine tevcih olunan taarruzun bu açık haksızlığını da gözönünde tutarak pek yerinde bir heyecanla ve en ileri fedakârlıkla harbetmektedir. Kuvvetin hakka hakimiyetini iddia ede/ler hakkın kuvvetindeki büyüklüğün en parlak misallerini maddî mikyasile küçük, fakat hakikatte büyük Yunan nv.lletinin ' yaratmakta olduğu harikalarda temaşaya fırsat bulsalar gerektir. Yunanh dostlarımız Türk millctinin sempatiden daha ileri en yakm alâkasının kendilerile beraber olduğundan emin olabilirler. Dostlarımız tam doğru yoldadırlar, ve bu doğru yol er geç. fakat muhakkak olarak onları selâmet sahiline iletecektir. Milletlerin h^kikî hayailajrı »ftr cak hürriyet ve istiklâllerile kaimdir. Hürriyet ve istiklâline taarruz o'unan kendini bilir bir milletm bu mukaddes varlığını müdafaa etmesinden daha zarurî bir hareket tasavvur olunamaz. Ve canla basla müdafaa olunan hürriyet ve istiklâ. lin behemehal kurtarılacağında ise hiç şüphe yoktur. Faik kuvvetler önünde küçük Yunanistan tekbaşina bile olsa bunun başka türhisıinü tasavvura imkân olmamakla beraber Yunanistan mukaddes cidalinde yalnız da değildir. Insanlıfm vicdam elbette bu yeni taarruz önünde titremektedir, ve Yuranistan azimkâr ve fedakâr müdafaasile bütün insanlığın şan ve şerefine en uygun yolda yürüdüğünü cihana göstermektedir. Yunan müdafaasile adeta tarih ayaklanıyor, ve bugünün Yunanhları beşeriyetin ilk devirlerinde en kudretli bir medeniyetin sahibi olan eski Yunanlıların hakikî torunları olduklarını ispat ediyorlar. lnsan, Salamin sabahi eski Yunanlıların söyledikleri şu şarkınm sanki bugün dahi komşu memleketin her tarafında dağlardan, derelerden aynen aksetmekte olduğunu duyuyor: « İleri Yunan çoeuMart, vatan\ kvrtann, çocufclanntzı ve kartlarımît, Ankara 16 (a a.) Japonyanın yeni Ankara büyük Şukurihara bu gün saat 11 de Atatürkün Etnografya muzesindeki muvakkat kabrini zi\arct ederek Ebedî Şefin manevi huzurunda eğilmiştir. İranın >eni Ankara büyuk elçisi Anusirvan Scpehbodi de saat 11.15 te Atatürkün Ernografya müzeMndeki mu vakkat kabrini ziyaret ederek Ebedî Şefin manevî huzunuHa eşilmisrir. Bu ziyaretler esnasinda bir polis müfrezesi rasimel ihtiramı ifa eylemiş, Protokol Dairesinden Kenan ile FmnUet müdürü Şinasi Turgay hazır bulunmuşlardır. Yeni Mısır kabinesi Başvekâleti Hüseyin Sırrı Paşa deruhde etti Nazmi Topçoğlu muharririmizle gdriişürken Ticaret Vekilimiz Nazmi Topçoğlu dun hafta tatilinden istıfade ederek şehrimize gelmıştır. Vekil Ziraat Bankasma giderek Bankanın İstanbul şubesi muduru Mehmed Alıden Rumanyaya İhracat ve mubayaat uzerınde izahat almıştır. Ticaret Vekilimiz, kendısile göriışen bir muharririraize şu beyanatta bulunmuştur: < Yarın akşam Ankaraya döneceğım. Burada bulunduğum müddet zarfında bazı tetkıklerde bulunmaktayım. Mevcud vaziyete rağmen ticarî temaslaıırr.ız sarsılmadan devam etmektedir. Ankarada Turk İngıliz ticaret birbğı reısı Lord Gleen Connerle yapılmakta olan İngiltere ile yapacağımız tıcari işlere aıd muzakereler safha safha devam etmektedır. Tabiî bu goruşmeler Tuık İngiliz ticaret anlaşmasının esaslan dahihnde olmaktadır. Ikı memleket arasındaki ticarî munasebat normal seyrini takıb etmektedir. Amerikanın GÖRİCE LONDRAYA siyasî istikameti İÇİN ŞİDDETLİ DÜN BÜYÜK Almanya ile münasebatın inkıtaına doğru MÜHAREBEIEP BİR TAYYARE gidiliyor TAARRUZU YAPILDI DEVAM EDİYOR İngiliz tayyareleri de Hamburg^u bombalar altına aldılar Londra 16 (aa.) Hava ve Dahüiî Emniyet Nezaretlerinın teblığı: Dun gece Londra üzerıne şıddeüi bir taarruz yapılmıştır. Düşman tayyareleri mutemadıyen İngilız mudafaası tarafından ıza'c olunmuş ve duşman tayyareleri o kadar yuksekten uçmağa mecbur kalmıslardır ki hedeflerine lâ>ıkıle an almak imkânsız bırakılmıstır. Hukumet merkezının pek çok mahallelerı üzerine hiç fark gozetmeksizin yüksek infılâk bombalarile yangın bombaları atılmıştır. Bılhassa evlerde, mağazalarL Roosevelt da ve yazıhanelerde muhim hasarlar olmuştur. Pek çok yangın çıkmışsa da Vaşington 16 (a.a.) Siyasî temayülkayda değer sur'atte bu yangınlar bas leri hakkında hukum vermeğe saiâhiyetli tınlmiftır. Bir miktar ölü ve yarall var müşahldlere göre, Amerıka hâdıseleri dır. yavaş yavaş, fakat kat'iyetle Aüöanya Cenub sahili açıklarında cuma günu ile siyasî munasebetlerin inkıtaına doğbir düşman tayyaresi daha duşürulmuş ru gitmektedir. Müşahıdler bu hukumleve Londraya karşı yapılan gece hücu rini söylenen bazı nutuklara ve alman munda da iki düşman tayyaresi düşü bazı tedbirlere istinad etüriyorîar. Meselâ, dun Bahrıye Nazırı Knox ve rülmuçtür. Bu suretle cuma gunü düşürülen düşman tayyarelerinın sayısı Harbıye Nazırı Stimson tarafından söy20 ye çıkmıştır. iki ingiliz avcı tayya lenılen nutuklar gosteriyor ki, Amerikaresi kayıbdır, fakat pilotlarından biri nın yüksek sahsıyetleri Almanyayı herkurtulmuştur. gun biraz daha takbih ediyorlar. fArkası sahife 3 sütun 3 tei i [Arkası sahife 4 sütun 1 de] Yunanlılar dün yeniden birçok esir ve ganaim ele geçirdiler Atina 16 (a.a ) Atina radyosu, bugun şu haberi vermiştir: Bugun oğle uzeri, Yunan toprakla » rında. esirler haric, hiç bir İtalyan askeri kalmamıştır. Göriceye doğru Atina 16 (a a.) Cepheden gelen baberlere gore, Gorıce etrafında dun başamıç olan muharebe bugun de bütün üddetile devam etmiştir. 2000 metre ırtifaında olup Gorıceye amamile hâkım bulunan İvan dağlan bu meydan muharebesinin hedefini teşkı) etmektedir. ZUğsr taraitan Yunan. ordusu tarafmdan düşmandan zaptedilen harb gana » ımınin tadadile iştigal edilmektedir. Bu tadad henüz bıtmemişse de son yekun» lara nazaran bu ganimetleri şu suretle tasnıf kabıldir: 14 ağır top, 182 ağır mitralyöz, 260 hafif mitralyöz ve otomatik tüfek, 9000 tüfek. 200 harb levazımile dolu kamyon, 300 muhtelif esliha ile dolu sandık, 1750 top güllesi. [Arkası sahife 3 sütun 7 de] İNGİLTERE SOVYET RUSYAYA MÜHİM TEKLİFTE BULUNDU . Baltık memleketlerinin ilhakı tanınacak, 2 Rusya sulh konferansına çağırılacak, 3 . Daimî bir ademi tecavüz paktı imzalanacak Alman anlaşması mer'iyette Almanya ile yaptığımız 21,5 mılyon liralık muvakkat ticaret anlaşması mer Yeni Mısır Başvekili Husevin Sırrı Paşa iyet mevkıine girmıştır. Esasen bu anlaşKahire 16 ( a ^ ) Yeni Mısır Başmada dahıl bulunan bir çok mallar vekıli Huseyin Sırrı Paşadır. gumruklere gelmiştır. Biz de mukabıiınSaiâhiyetli mahfilierde beyan dondrtde mal gondereceğiz. ğuna gore, Mısır bitaraflık siyasetini taItalyaya lisans kibde devam edecek ve ancak hukumet Italya ile aramızdaki anlaşma muci merkezi veya Nıl vadisi doğrudan doğbınce Italyaya yapılacak ihracat için ruya tehdıd edıldiği takdirde bu siya(Arkası sahife 4 sütun 1 de) setten ayrılacaktır. Molotof Moskovada Berliii Büyük Elçimiz dün İstanbula geldi Akşam Ankaraya hareket eden Hüsrev Gerede, birkaç gün sonra tekrar Berline döneceğini bildirdi Londra 16 (a.a.) Reuter Ajansı bildiriyor: İngilterenin Moskova büyük elçisi tarafmdan 23 ilkteşrın tarıhınde Sovyetler B.rlığıne butun ıhtılâflara mânı olmak ve ıkı memleket arasında bir «Alodus Vivendı> (muvakkat tesviye) run teessusüne varmak üzere çok muhim teklıfler yapılmış olduğu dun Londrada teyid edilmıştır. Bu teklifler meyanında Baltık memle:etlerimn Sovyetler Birliğme ühakının bılfıil tasdık edılmesi, Sovyetler Bırli ğının şımdıki harb neticesınde toplanacak olan sulh konferansına kabul edıleceğının İngiltere tarafından garantl edilmesi ve Büyuk Britanyanın Sovyet Rusya aleyhine herhangi bir devlet veya devletler grupu tarafından yapıla cak bir taarruza hiçbir vakit iştirak etmiyeceğınin taahhud edilmesi maddeleri vardır. Bu son teklifın daimî bir ademi tecavuz paktına iştirak davetini mutabnbalarımzın tootığı ilâhlann maheizammen olduğu kabul olunabiiir. lerini ve atalonnıztn mezarlannı kurAnlaşıldığına gore, Molotof'ıın Bsrlın tcrın. ,<Bi<günfcü muharebe bütünümüzuı seyahatı mevzuu bahsolmadan çok za[Arkası sahife 4 sütun 1 de] rrvkadderatını tayın cdecefctır.» Eski Yunan tarihi bu yolda îzhar edilmiş millî kahramanlıklann ve medenî cesaretlerin en yüksek misallerüe doludur. Bua;ünün Yunanlıları Periklesi'n vaktile Atinalılara şu hitabesini sanki tarihin derinliklerinden bugün kendilerine tevcih edilmis sözler olarak şüphesiz vicdanlarında duyuyorlar: Güzel bir kitab sergisi Matbaacılığın münasebetile kîtab 500 üncü yıldönümü bir İnkılâb müzesinde açıldı sergisi Saadetin hürriyette ve hürriveiın e^arette mundemiç olduğunu bilcrek }<rb*n tehUkelerine metaneile göğiis I . Küçüciik Mi'o Cumhuriyeti eski zamanların tahakküm daval^rıra müstenid kavgaları önünde bi tTpf kalmava çalısırken büyük bir r'vletin (Atinanın") ondan mutlak ir,lcivad isteme?ine karşı şu mağrur cevabl vermişti: YUNUS NADÎ «alıifp 3 «ühın 6 dai r BU GÜN 3 üncü sahifemizde Perestiş YAHYA KEMAVİn nefis bir şiiri Berlin büyük elçimiz dun Sirkeci garında Cumhuriyet muharririle gorusüyor Berlm Buyuk Elçimiz Husrev Gerede, refakatinde Bayan Gerede olduğu halde dun sabah saat 10,30 da konvansıyonel trenile Berlinden şehrımize gelmışür. Hüsrev Gerede, kendisini Cumhuriyet namma ıstasyonda karşılayan bir arkadaşunıza şu beyanatta bulunınuştur. « Hukumetimızin vaki olan daveti uzerine gelıyorum. Tabiıdir ki Ankarada bazı temaslarda bulunacağım. Turk Alman siyasî münasebatında herhangi yeni bir vaziyet yoktur. Münasebetlerimiz normal bir şekilde devam etmektedir. Radyolar, sizin Molotofun istikbalinde hazır bulunduğunuzu haber vermişlerdi. Evet, doğrudur. Sovyet hukumeti Brişvekıl ve Harıciye Komiseri Molotof'u ıstıkbal edenler arasında idım. Kendısinın teşyıınde de hazır bulunmağı istedımse de, o sırada Ankaraya hareket hazırlıgile meşgul olduğumdan bu arzu mu yerıne getırmeğe muvaffak olama dım. Von Papen'in Ankaraya avdet etmek uzere olduğu doğru mu Evet.. Hatta, kendısile bırlikte gelecektik. Fakat, bazı ailevi iş'eri için von Papen, seyahatıni bir gün sonraya tehir etti. Bugun, yarın gelir. Türk Alman ticarî münasebaü?. İyi bir safhadadır. İlende daha fazla mkişaf edeceğini de kuvvstle umuyorum. Ankarada çok kalacak mısmız?.. Serginin açıüş merasiminde bulunanlardan bir grup Yazısı 4 üncü sahifede [Arkası sahife 4 sütun 1 de] Son günlerde bir çok İtalyan limanlarına ve üs'erme m"esir Kücumlar yaparak yeniden nazarı dikkati celbeden İngiliz R. A. F.'un maruf Blenheim tayyarelerinden bir kaçı
