17 Haziran 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

150 milyona çıkıyor Ankara 16 (Telefonla) Sumer Bankın sermayesi 50 milyon lıra daha artırılarak 150,660,000 lırava çıkarılmaktadır Sanayı programı ıle Sumer Banka teveccuh eden teslslerden bır kısmı henuz bıtmeden dunya harblnın başlaması, harıçten gelen ve getırılecek olan makıne, malzeme fıatlan ve naklıyelerı uzerınde muhım yukselmelere sebeb olmuştur Dığer taraftan kurulmuş fabrıkaların daha verımlı bır şekılde ışlemelerml temın İçın bazı mutemmım tesısat kurulması da luzumlu gorulmuştur 85 660,000 lıra olarak tahmm edılen yenı Sümer Bank sermayesi sanayı programına dahıl ışlere 1942 şubatı sonuna kadar 82 940 000'lıra fı'en kulîamlmıstır Ilk tahmlnlerden ateş tuglası \e kendır fabrıkası ıle Bakırkoy fabrıkası tevsıatına aıd olmak uzere 3,450,000 lıralık kısmına h«.nuz başlanmamıştır Sumer Bankın vazıfelerı arasına glren ve gırmesı lâzımgelen ışler ıçın 30,800,000 kraya, gene ılk fırsatta yapılacak muhım tesisler ıçm de 21800 000 hraya ıhtıyac vardır Iste bu sebeblerle Sumer Bank sermayesının 150,660,000 lıra>a çıkarılmasma daır kanun lâyıhası Meclıs umumî heyetıne sevkedıldı CUMHURlYET 17 Hazîran 1942 TÜRKOLOJİ BAHİSLERİ Turk tlyatrosunun tarıhlnı te*kık eden muelllflerle edebıyatçılar bu guzel san'atln blze Tanzımattan sonıa garbdan gelmlş olduğunda ıttlf=k ederler Meselâ (Refık Ahmed Sevengll) Istanbulda o\nanmış ve basılmış oporalar: hakkındakı j azısında (1) Tanzm at j e nllıklerınden bahsederken .Bır çok baska fıkır ve san'at muesseselerı jrıbı tıjatronun da Turkıjeje bu araıla, bu kapıdan gırdığını» anlatır (Sellm Nuzhet Gerçek) «Turk temasası» lsTilndekı kıjrretll esennde «Meddahhk> san atını •butun Şark ve Islam memleketleınjn ılk ve ıptıdaî temasası^ şeklınde gosterdlgı gıbl, Çlnden çıkan «Karagoz» un bıze «Arab ve Acem memleketlerındtn ıntıkal» ettlğıne ve mıllî tiyatro sa\dıgı .Orta ojunu. nunda Karagoz eshasının perdeden jere ındınlerek vucude getırıldıgıne» kanldır (2). (Isma'l Ha. bıb) de Ll elerm son sınıflarmdı okutulan «Yeni cdebî jenılıgimiz» ısmındakı eserınd« tıjatro san atından bah a baçlarken (3) «Bu kadar muhim bır sanat hareketınden biz, Tanzımattan sonra sahnede pijesler tcmsıl edıhncijc kadar, butun mazımizde asırlarca nıahtum mu kaldık?» dedJiten sonra «Meddah», • Karagoz» ve «Orta ojunu. şeklllerınde İnklşaf eden temaşa san'atlarırın Turk halkl tarafından yaratıldı^ını anlatır, bununla beraber, muellıf «Tanzimata kadar bizde Avmpaî şekılde ne tivatro bınası, ne tijatro temsili olmadığına^ katî surette kanidır (4). Eu vazl>ete gore, meseleyı tetkık eden yenı Turk muelllflerı blzde tiyatro san'atlnın Tanzımattan sonra başladığmda ve bu sanatla «Meddah», tKaragoz. ve «Ürta o>unu» gıbı eskı san'atlarn hlç bır muna^ebet ve alâkası olmadığında ıttlfak edı>orlar demektır Zaten musteşrıkler de bu flkırdedlr Meselâ Macar Akademısl azasından meşhur (Dr Igııace Kunos) a gore Turk tiyatrosu «Garb tıvatrosunun tesiri altında» ve bı'hassa Şınasi Efendıdetı itıbaren» teşekkule baslamıştır (5). Şelçukîlerde tiyatro İsmall Hanti tmad eden bu malumara mukabıl, şu uç nokta uzennde ^planabılecek bır takım meçhulât da \ ardır. ten bu kelıme eskı Yunanlılarla Roma I 1 Eşhas içınde kadm var mıdır ve hlar gıbı Bızanslıların da butun ya meselâ Imparatorlçe ıle sarav kadmları bancı mılletlere teşmll etfık'eri umumî ( d a s s h n e y e çıkarılmış mıdır' bır aleiıdlr Fazla olaıak Prenses, 2 Tennsll blr bmada mı, \ok<=a esTurklerm lçkı duşkun'uklsunden, s«r kıden dunjanln her yermde olduğu gıho^luklarıle taşkınlıklarmd^ı, hunhar bı açıkta mı yapılmışür? ıiklanndan, eğlence ve oyun meraKİa3 Sahne nasıldır? m d a n her vesllevle bahbetmekte huMaatteessuf ellmızde bu çok muhım sviiî bır lezzet bulur (8) Bı'hassa taveslknlar rıhî vak'aları babasının lehıne ve Turk noktaları aydınlatabllecek yoktur Yalnız bır hastanın e'rdf.ııda 'erln alejhme tahrlf etmckte mubalât^ızhk derecesine varır" Meselâ Impara dalma kadmlar bulunduğuna ve bılhassa tor (Aleksıyos) un 1116 'arıhmde Turk Imparatoriçenın Imparatora blzzat baklere karşı gırlştıgı son seferl, tekrrıl tlğı da gene «AIcksı\ad» m kaydı'e saAnadolunun Tuık hâkımlyetlnden ıstır blt olduğuna gore, pıveste kadm bulun! dadı şeklınde gosterir (9) Halbukı bır ması tabıî ve zarurî bır netıce şekllııde çok harb hazırlıkları yapan (Aleksl tahmln edllebılır Acıklık ve kapa'ılık yos) un ayaklarında damla ılletl b^ş meseleslne gellnce, Eskı za"nanlarla Or. ladığı ıçm Uskudara geçhgı halde dc taçağm ortalarma kadar dunyamn her ha ılerı gldememesı, Anadolu Turklerı yerinde gunduz gozune açlk temsı'ler arasmda korkakhğına verlhp umumî umumî t l r âdet şeklmde oldugundan, bır alay mevzuu olmuştur. Prenses On lklncı asır Anadolu Turk tıjaUo(Anna Komnlnl) Turklerın ışte bu mev. sunun da bu vazıvette olması ve bmazuu plves şeklme koyarak nasıl temsıl enalevh bu gunku şekılde kapah blr blna ve perdelı blr sahne tasavvur eettıklerıni şo>le anlatır (10): dllmemesı lâzım gelır Her halde sdıne « . KıhcArslan ( ^ KılıcArslan oğlu «Arene» denılen bır meydan veyahud Meliksah veja Şahenşah) m maıy>ebır avlu tarzmdadır. tindckılcr bu ıstırabı sırf bir temâruzButun bu malumat ve meçhulât ıçîndan ıbaret zannettıler, hakıkî bir hastade muhakkak o'an en muhim nokta, lık değıl sandılar ve tereddudle gevşeklıgin damla kisvesıne sokulıru» oldu Fren^es (Anna Komnıni) nln 'ta^vır ğu na hukmettıler. Onun ıçın ıçki içer ettığı Selçukî tlyatrosunun Osmailı ken ve sarhoşken hemen hep bu hasta devrlnde gorulen «Orta ojTinu» ıle hlç lıkla alay ettiler; bu barbarlar hılkaten bır rrunasebet ve alâkası olmamasıdır hatıb oldukları içın Imparalorun aja Her şeyden evvel bır kere (Selım Nazğındaki hastalığa dair ahlakî (^rmoral) het) in «Turk temasası» nda da tespıt muhâvereler tertib ettiler: Işte bovlece ettığı glbı, orta oyununun bır buçuk onun ajağındakı jstırab nıhajet bir ta asırdan fazla bir mazısi yoktur (12), kım (Komedı) lere mevzu te^kıl etti. halbuki (Anna koTinınl) bıze 826 sene Hattâ Turkler Lnparatorun doktorlarile evvelkı bır Turk tetısıllnden bahsetkendısine bakan dığer adamlarinı teshıs mektedır' Fazla olarsk orta oyununun ve temsıl edıvorlar, bizznt Imparato klâsık ve mahdud mevzularl haya la ru da bır araba içinde jatnuş olarak alâkadar olmadığı halde, yukarıda gororta^a çıkan\orlar ve Işte bu mevzııdan dugumuz Selçukî komedlsmde mevzu bır ojun japıjorlardı. Bu çocukça o doğrudan doğruya hayattan ve bılhassa vunlar barbarlar arasında bir çok kah. slyasî ha>attan alınmıştır Franoada kahalar kopartırdı Fakat bu bareketler «Farce» ve «Sotie» gıbı İptıdaî temsıl Lnparatorun kulağından kaçmadı, ga çekıllerınm bıle ancak On uçuncu azabını zaptedemivecek hale getırdı ve sırda ve komedı sayılabılecek ılk ekendısini onlarla harbetmije busbııtun serlerin de On beşmci asırda vucude gelmiye başladığı duşunulecek olursa tahrik ctmıs oldu » (13), On ıkinci asır Selçukî tlyatrosunun On seklzincı asnda bujuk Fran^ız tarıhî klvmetı dahı ı>ı anlaşılır. mmerrıhı (Charıes Lebeau) Turk duşHer halde eskı vesıkaların bu bakımmanhğmda (Anna Komnlnİ) yl bl'e golgede bırakan bır zıhnıjetle bah^et ıgı dan tetkıki tiyatro tarlhlmlz ıçln çok Selçukî tıyatrosunun bu sljasî temsll muhım netlce'er verebılır Zaten bıum lerını Blzans pren^eslnden daha fazla maksadımız da bu buyuk me=ele haktezjlf ve lstıhfaf ederek şoyle an atır kında kuçuk bır fıkır vermek*en ıbarettır. (11). IHEM NALINA MIHINA Karadenîzde İtalyan hücum botları aziranın 13 uncu gunu neşredılen Alman harb tebliğınde şojle denılıyordu: «Karadenîzde bır italyan serı hacumbotu, uç Sotyet torpıdosunun hımayeSıne rağmen. Kırim açıklarırda. bır duşman vapurunu torpulem'ştır » Karadcnızdc bır Italjan hucumbotunun bulunması hemen bazı akisler uvandırdı 15 haziran tarıhlı bır Bern telgrafında soj le denilij or: •Italyan torpıibotlarmm Sıtastjpol onundekı faahyetı, bunlann Karadenıze nasıl geçebüdMen meselesını ortaya. çıkarvııştır. Fdhakika bu mesele Turhıyenın Boğazlardakı hakım'yzPne dokunmaktadır » Isvıçre haberi sonra, Berlin mahfillerıne gore, bu botların Karadenıze Tıına \olıle geldıklerini ilâve edıvor ve bunlann Tuna tezgahlarında japılnıış olmalarını da mjmkun goruvor. Ital\an hucumbotlan Karadenize boğazlardan geçerek gitmemiş olduğu ıçın, bu mesclenin Turkiyenin Boğazlardakı hakimıvetıle hiç bir alâkası }oktur. Turkıve bıtaraflığını ilân ettiktcn sonra, Boğazlardan hiç bir harb genusi geçirmemıstir Boğazlann muhafızı olan Turkıjenin musaadesi olmadan gızlıce, Boğazlan geçmek mumkun değıldır; bolje bır şeje teşebbus eden olursa, Boğazlar o gemije mezar olur Bunu, butun muharib devletlcr de bıldikleri için, Boğazlardan gizlıce geçebılmesi mumkun gıbi savılan denizaltılar dahi bovle bır şeye aslâ teşebbus etmemışlerdir. İtalyan hücumbotlannın Karadenize Tuna yolıle geldiklerine şuphe yoktur. Bu gemiler, o kadar kuçuktur ki onları karadan nakletmek de, parça parça taşıvıp Tuna kıyısında kurmak da munıkundur Sonra Tunadaki gemi tezgahlarında >cnidcn japılmalanna da mâni joktur Sıvastopol onunde bir Rus vapurunu torpılliven hucumbotu, geçenlerde bu sutunda bahsettığımız «çekırge» lerden biri olabileceği gibi bızim Doğan tıpi hucumbotlarımızın sınıfından da olabılır. Harbden once Italvan donanmasında bu çeşid hucumbotlannılan 62 tane vardı; 9 tanesi de tczgâhtav dı. Bunlar M A. S remzile numaralanmış gemılerdır 12, 14, 15, 16, 20 ve 36 tonukturlar. Sur'atlerı de 22 mille 48 DUçuk mıl arasındadır Bunlardan 20 tonluklar, 12 saat muddetle ortalama 44,35 mıl gıtmişlerdır 53 tanesinin sejir nısıf kuturları 40 mıl sur'atle 620 mıldir Bu ip 20 tonluk motorbotların motorlerinı karadan nakledip teknelerini meseîâ Macaristanm Tunadaki tezgahlarında vapmak isten bile değildir Budanestcde arasıra lımanımıza da gelen Tuna vapurlannı japan tezgâhlar vardır Denizvollannın Insan ve Neveser İsmındeki eski vapurları Tuna tezgâhlaJinda apılmıştı. Budapeştedeki Gantz Danubiaus te7gâhlan, Tunadaki kuçuk Maar fılosunun butun gemilerını yapmıştır. Geçenlerde, garib ve inannılmaz bir ivavet olarak Almanların Karadenıze ıkan Turk motorlerinı zaptetmek iscdıklcri masalı ortava atılmışh. Tunada kadar çok gemi vardır ve istenıhnce ir surusunu daha o kadar sur atle vapmak mumkundur ki bizim bir kaç ınotorumuze Almanların hiç bir ıhüvacı olamaz. Bu da, Italjan hucumbntlarınm Karadenize Boğazlardan gecip gitmesi ihtimali gibi manasız bir dedıkodudan ibaretti. Yeıti tesisler için 1942 bütçesine konulan 82 milyon küsur lira filen kuUanılmıştır Af yon mubayaatına başlandı Mubayaat 15 eylule kadar devam edecektir Toprak Mahsulleri Ofısı ve Zıraat Bankası haşhaş ekılmesıne musaade edılen mıntakalarda afjon mubavaatın dunden ıtıbaren başlamıştır. Mubayaat 15 eylule kadar devam edecektir. Bu sene asgari bır kıloja kadar afyon kabul edılecek ır Kojlulerm bırleşerek mutemedler vasıtasıle gonderecelkeri mallar da alınacaktır Mustahsılaen sandık parası, ekspertız ücretı ve saıre gıbı her ne nam ile olursa olsun fazla ücret alınmıyacaktır. Afyon fıatlan bu sene yeniden arttınlmıştır. Drogıst afvonlar üç smıfa a j rılacak ve beher morfın derecesine gore 110 kuruştan 160 kuruşa kadar fıat alacaktır Bu sure le bır^ncı kalıte malların kılosu 2080 ıkıncı kalıte mallar 1560 ve uçuncu kalıtelerın kılosu da 1210 kuruştan mubayaa edılecektir Soft afyonların beher küosuna azaml 2080 kuruş verılecektır Yazan: Danişmend Su mahsuHerimiz Deniz. göl ve nehirlerden balık avlanması ile kurulacak sanayie dair miihim bir proje hazırlandı Ankara 15 (Telefonla) Uzerınde uzun muddettenberı çahşılan su mahsullerı kanun projesı Buyuk Mlllet Meclısmın muhtelıf encumenlerınde goruşuldukten sonra umumî hevete sevkolunacaktır Memleketm çok muhım bır gıda ve servet kaynagından hakkıle faydalanmayı temın edıcı hukumlerı ıhtıva eden bu lâjıhanın kısa zamanda kanunlaşacağı anlaşıhjor Kanunun tatbıkaüle alâkalı balıkçılık nlzamnamesı de bır taraftan hazırlanmaktadır. Lâyıhada, su mahsullen ışlerırun ınkışafına yarayacak tedbırlere de genış bır yer ayrılmıştır Balıkhaneler kurulcak, alıcılara veya mustahsıle ıcabında kredı açılacak, soguk hava depoları, buz fabrıkaları tesıs edılecek, balık taşıyan nakıl vasıtaları tedarlk veya ımal olunacak, balık ıstıhsal, satış, kredı kooperatıflerı kurulacak, av aletlen ve malzemesıle, ıptıdaî maddelerı ve avcıların muhtac oldukları dıger her nevı malzeme ıcabında kredı ıle hatta bedelsız dağıtılacak, su mahsullerı sanayıi vucude getırılecek ve meselâ burada, bal.k unu \e sun'î gubre fabrıkaları yapılacak, geıek devletın, gerek lıususî şahısların elınde bulunan balık av yerlerının daha verımlı hale gelmesı yolunda teşebbuslere gınşılecek, bu sahada yardımlar yapılacak, bılhassa daljan, gol ve nehır gıbı lç sularımızda mutemadî ve muntazam surette balık avlanması temın edılecek, bu av yerlerınden azamî lstıfade ımkânları araştırılacak, enstıtu ve tetkık muesseselerı meydana getırılecek, su mah^ullerlmn ıstıhsal ve ısühlâkını tekemmul ettırmek maksadıle ışın propaganda tarafına da ehemmıvet verılecek, neşrlvattan başka sergıler, mukâfatlar da tertıb edılecektır Munakalât Vekâletıne bu ışler ıçın mutedavıl bır sermaye verılecektir. Gol ve nehır gıbı iç sularda bahkların yumurtlamalarına ve yavrulann sıgmmasına musaıd bır mahal te,kıl eaen su sahaları «hlmaye mıntakalarn dır Hımaye mıntakalarmın saha ve zamanları Munakalât Vekâletınce tesbıt ve ılân edılecektır Buralarda, tesbıt edılen cınsten su •mahsullerını avlanıak, bılerek satmak, ot, saz, kamış, kum, taş gibı şejler çıkarmak veya buralara herhangı bır suretle zararlı maddeler atmak menedılecektır Dınamıt ve emsalı patlayıcı maddelerle veja gecelerı karbur, asetılen vesaır zıva neşreden vasıtalar kullanılarak zıpkınla balık avlanması yasaktır. İstanbul ve Çanakkale Boğazlarıle bılumum korfez, koy \e lımanlar dahılınde, buharlı, motorlu ve jelkenlı gemılerle surutme suretıle balık avcıhgı japılamıyacaktır Bu mıntakalar hanclndekı denızlerde surutme suretıle balık avcılığı vapılacak sahalarla, memnu mıntakalar ayrıca ılân edılecektır De\letm hukum ve tasarrufu altında bulunan sularda balıkçılık serbesttır Devlete aıd gol ve dıger sulardakı dalyan, volı mahallerı de kıralanmamışsa veya ışleülmıyorsa buralarda da avcılik serbesttır Atatürk Miizesi ziyaret günleri Ataturk İnkılabı Muzesi şımdıl.k sah ve perşembe gunleri saat 10 12 ve 13 30 17 ye kadar zij aretçılere açık bulundurulacak'ır Mangal kömürii Kabotaj bayramında yapılacak deniz şenlikleri Kabotaj bavramı munasebetıle 1 temmuz çarşamoa gunu Moda k>ounda zengın bır deniz alayı yapılacakty MusabaJcalan tertıbe memur olan heyet, bu munasebetle genış bir program haarlamıştır 1 temmuz sabahı deniz sporlarüe mejgul olan Kulubler Ortakojde Galatasaray mektebınde toplanarak Takaim abıdesme gıdıp merasımle çelenk koyacaklardır Bu mutlu gunu canlandıracak bır nutuk sojlendıkten sonra butün ekıpler oradan bujuk denızcı Barbarosun turbesını zıyaret edecek ve oraya da bır çelenk koyacaklardır Bu merasımı müteakıb saat 14 30 da Modada kurek, yelken, vuzme, fılıka, tahlısıve \e alamana]ar arasmda muhtelıf yarışlar yapılacaktır Yanslan sejretmek içın Denızyolları vapur ve armatorler bır çok şılep tahsıs edecekler, sejırcıler Mcdadan hareket edecek motorlerle vapurlara taşınacaklardır Akşam saat 10 dan ıtıbaren Bebek'e buyuk bır fener alavı japılacak Lıman yollarının tahsıs edeceğı bır sal uzerınde bır saz hejetı bu fener alavına iştırak edecektır Fener alavı ıçm Şırkeu Hajrıje de vapur tahsıs edecektır Bir medeniyetin sonu Medenıj etlerin doğuş ve batışı . Medenivetin doğuş ve ilerleyiş devresi Marksizm ve inkılâbcı sosvalizm Medenivetin çokuş ve jıkılış devresi, faşizm ve nasjonal sosvalizm . Bir medeniyetten diğerine eeçiş Yeni medenivetin kurulma unsurlan A. Hamdi Başarın yeni ve büyiik eseri 256 sahife; 150 kuruş. Başhca satış yerleri: Istanbulda Ankara caddesinde Üniversite, Beyoğlunda Haşet, Ankarada Akba Kitabevleri. f Şofor Husnunun ldaresındekl kamyon Kuruçeşmede, bır kaç sene evvel ba Yeşükoy cıvanndakı Çobançeşmesı cnabası Hacı Şevketle kardeşı Radıyı bır nndan geçerken bırdenbıre frenlerı bomıras meselesınden dolayı oldurmekten zulmuş, kopruden dereje devrılerek parIatanbul bırmcı ağır ceza mahkemesın çalanmıstır Kamvonun arka tarafmda de ıdama bedel otuz sene agır hapse bulunanlardan Bılâl Unlü, Arıf, Aslan, mahkum olan Zekı hakkındakı karar, Adnan Ahmed Ozdemır ve Ali Samı kızı Temjız mahkemesınm tasdıkıle katı Şefıka bu devrüme sırasında kamvonun leşmış ır Zekı bu muhakeme safha altında kalarak tehlıkeli surette yarasında, tedarık ettığı sustalı çakı ıle mah lanmışlar ve hastaneye kaldırılmışlafdır keme salonunda dıger kardeşı Sıddığa *** hucum etmıştı Is anbul ıkıncı Ağırceza 26 yaşlannda Hatıce admda bır kadm, mahkemesı de, Zekmın, mahkemede kardeşı Sıddığı oldurmege teşebbusten Aksaravda caddenın bır tarafından dıon sene agır hapse mahkumiyetını ka ğer tarafma geçerken şofor Mehmed n rarlaştırmıstır Ancak her hangı bır ıdaresmdekı kamjonun çarpmasına makımspje kan ınen o uz seneden fazla ha ruz kalmış, ağır sure te yaralanmıştır pıs cezası venlemıjeceğmden ve Zekı Yaralı kadın hastaneje kaldınlmıştır. dıger davada otuz seneje mahkum olduFaydalı yağmurlar ğundan venlen on senelık ceza, ortadan Sıvrıhısar (Hususı) Havanın bırdenkaldınlmıştır bıre bunaltıcj bır yaz durumu almasma Doğum karşılık duşmekte bulunan faydalı >ağYuksek maden muhendısı Hayrı Ögel murlar çıftçinın vuzunu ivıden ıjıje manın bır erkek çocuğu dunvav a gelrnış guldurmek*e ve tarlaların verımmm d ' tır Nevzada uzun omurler dıler, ana ve bu bakımdan yerinde olacağı anlaşıl babasmı tebrık ederiz miktadır Baba katili 30 seneye mahkum oldu Bir otobüs devrildi, 9 kişi yaralandı Mahrukat Ofısı Ejub, Fatıh ve Kasımpaşada fakir halka kılosu 10 buçuk kuruştan mangal komurü satılması ıçın 300 ton komur vermiştır. Her hangl bir sunstımale meydan verememek ıçın satışlar kaymakamların nezareti altında Bız bu umumî kanaatin kat'ıyetine japılacaktır. ragnen eskı Turklerde tiyatro san'atlnın Vakitsiz patlıyan dinamit mevcudıjetı hakklnda blr takını tarıhî delıller bulunduğunu bundan blr kaç Kısıklıda Uçpınar namıle maruf taş sene evvel Tanzlmat edebıyatının «Hiocağında ameleler dınamitle taş parça kâvei Ibrahim Pasa beIbrahlmi Gulladıkları sırada bır dmamıt vak mden senî» lsmmdekl ılk plv esını neşredeıken evvel patlamış ve taşçılardan Salım, Ha kısaca kajdetmekle lktıfa ctml=ür (G). zıran, Mustafa ağır surette yaralanmış Tanzlmat tiyatrosu bıze Avrupadan gellardır. mlş olmakla beraber, asırlarca evvel rrevcud olduğu tarıhî dellllerle ıspat eBir tren kazası dılibılecek çok eskı bır TurK t ı j a t ı c u Akşam uzerı saat 20 raddelerinde ban yok değıldlr Yalnız bu eskı Turk telıjo treni Bakırkoy istasyonuna girerken maş^sıle Tanzlmat tiyatrosu arasında Habıbe admda bır kıza çarparak ağır lttısal yoktur Bızım bu hu^Ubta t^saduf surette yaralamıştır Yaralı kız hastane edeblMıglmız veslkalarm en eskısl Mıje kaldınlmış, kaza hakkında tahkıka r a lâdın On ıkıncı asrının ılk yıllarına başlanmıştır aıddlr i Rızans Imparatorlarlnjıin (Blrıncl Aleksıvos Komnlnos) un kızı PrenTicaret Vekâletinin bir ses (/jnna Komnıni) nın «Alcksi.ıs = tebliği Alesıade» i^mlle meşhur eserınde kulTicaret Vekâletı Mmtaka Ticaret mü tur tarlhımlz ıtlbarıle tiyatro san'atlnın durü, ıthalat ve ıhracat birlıklenle Ti «Karagoz» le «Orta oyunu» ndan çok eskı savılabıleceğlnl gosteren gayet m u . caret borsasına dun çok muhım bır tebhım bır fıkra vardır Bızce bu t.k' anın lığ japmıştır Bu teblığde, yenı Turk ehemmıyetı, tafallâtının çogluğundan Alman ticaret anlaşması hakkında bır zıjade sarahatindedır. sirkuler gonderıleceği, bundan evvel gePrenses (Anna Komnlnl) nln «\lck. rek ihracatçılar ve gerekse ithalâtçılann alıcı ve satıcılarla fıat uzerinde muta sijad» ı Imparator (Aleksıyos) devnnln tarıhldır Yanı bu munevver kız, kendl bık kalmamaları bıldırılmıştır. babaslnın tarlhını jazmış demektır MlBalıkyağı satışı serbest lâdın 1083 tarlhlnde doğup 1148 taııh nEvvelce el konulmuş olan balıkjağı sa de altmış beş yaşında olen (An ıa Komtışı ve fıatları serbest bırakılmıştır. rtını), 1071 den ıtıbaren Anackılu>u fetheden Oğuz Turklerınin bu gunku Tuıkıje devletlnı en saglam temeller Panama bandırah vapur uzerınde kurduklan ve kurmak'a meşhakkında gul oldukları zamanlarda yaşimış ve P Dıacon Zadeh imzasile şu mek bu zamanların en muhım hâdl5eler»ne tubu aldık şahid olmuştur «Aleksi>ad» lşte bun<Muhterem gazetenizın 28 majns ta dan dolayı Turkıje tarlhının l'k devrı rıhlı nushasında (Panama bandıralı va ıçln en muhm veslkalardandır Irnpspur haczedıldı) unvanı altında Izmırden rator (Aleksıjos) un 1118 tıılhınde vetelefonla şahsıma aıd malumat neşre fatı uzerlne yerlne geçen oğlu (Ikıncı dılmiş olmakla bu babda gerek muhte Yoannls Komnınos) u olduıtup Bızans rem gazetenızı tenvır ve gerek bazı jan tahtma (NJcıforos Vrlyenmyos) ismmlışlıkları tashıh maksadıle şu mektubu dekı kocaslnı çıkartmak içın terüb ettlgı sulkasdın muvaffakıjet^zlığe uğıamun neşrmı rıca ederım Evvela Izmırden verlen malumatta ma=mdan dolayı kardeşlnın devrmde sojlendıgi gıbı ben Sovjet Rusja tebaası ınzıvaja çekılıp menkub yasıvan (Anna Komnıni), omrunun sonuna kadar değılım, Iran tebaasıyım Sam\en ısmı vanlış jazılan Oıl^hıpper suren bu menkubıyet vıllarmı l l m ve namîndakı bu \apuru 18 ılkteşrın 1940 ta edebıjatla ve bllhas^a «Aleksi}ad» ı noter senedıle Lıtvanva tebaasından jazmakla geçirmlstır (7) August Dembergs ten satm aldım Halbukı bu gaz vapurumı jırmı sefer ıçm bır Turi şırıtetıne kıralamış bulunduğun gıbı buna rıavet şartıle de 10 mart tar,hmde istanbul Amenkan General Konsclosu Samuel W Honaker ıle japtığım ve ahiren 12 ve 26 mavıs tarıhl°rınde de tcjıd ettığım anlaşma mucıbmce Amerıkalılara ıkı sene muddetle kıralamış bulunuvorum Eon defa Dembergs alevhıne açtığım dava ve Izmırde japtığım hacız netıcesınde kacırılan vapurun vukarıkı anlaşma mııcıbmce Amerıkalılara tarafımdan teslım edıleceğı tabıı oldugu cıhetle keyfne ı saygılarımla tavzıb edenm » I subay Gıço Stafunskı sızlere omur Zavallınm olumu pek anı oldu Okuzlere saman goturmek ıçm sırtındakı ağır vukle meıdıven çıkıjormuş Bırdenbıre ustune fenalık gelmış yuvarlandığı yerde sankı pantalonundakı tozları sılkelemek ıstıjormuş gıbı, bır kaç dakıka bacaklannı tıtretmış Işte o kadar 1 . «Ihtıjat kuçük zabıtler» cemıyeti bu kara haberi almca derhal azasını topladı ve Gıçonun cenaze alajına bır murahhas hejet gondermege ıttıfakTa karar verdı Tesaduf bu ya, o gun bır bajrama raslamıştı Cemıjet azasından bır kısmı da kendılıgınden cenazeje gıtmek arzusunu ızhar edınce, murahhas hejetm savısı ıkı mısline çıktı. O vakıt bir ıhtıyat tedbırı olmak üzere cemıyetın umumı kâtıbi muteveffanm kovdekı aılesini telefonla vazıyetten haberdar etmeği munasıb gordu Hık bır banar guneşının isıttığı tenha ve huzunlu yolda tek kelime teati etmeden jurujorlardı Bıraz sonra içlerınden bır kaçı sukutu bozdular ve aralarında kanusmaya başladılar 1 Allah rahmet eylesln çok sakln ve iyi bır adamdıl . y On vedlncı asırdanben Avrupa memleketlerınde muhtelıf tabılarıle tercumelerl nesred'len bu kıyme'll eserın en venı tercumelen (Elızabeth Dd*es) un 1928 de çıkan «The Ale^iad» isrrındekı ngıllzce nushasıle (Bernard Lelb) ın 1937 de «Alesiade» ısmlle ve yunanca metnıle beraber jalnlz blrlncı clldlnı ne=;rettığı fransızca nujıssıdır Bır taraftan muteassıö t l r Bizanslı zıhnlyetınden, blr taraftan cîa sevgıll babacımn en muthlş dusmaıVarına karsı du., duğu gayzın şlddetınden aolayı (Anna Komnıni) Turkle r e karsı tabıî cok acl ve sert bır llsan kullanır 1 En hafıf tâblri «Barbar» kellmestdlı' Za. «.. (Aleksios) u en fazla muteessir eden şe>, Turklerın kcndı hasUlığını korku gızlemek ıçın japılnıış bır lcmaruz farzedip açıktan açığa alay etraelerijdı, sullanın sofrasında bu ha^Ulık en âdi bir eğlence mevzuu teşkıl edı\ordu; avni zamanda dunvanuı butun mılletlcrı gıbi bu milleti dc eğlentlırcn kaba farslarda (=r Halk komedılcrınde) Aleksıvos'un damla hastnlığını tonısıl edıp kendısıni gulunç bir araba içınde sahne (^Theâtre) ve çıkanvorlardı Im. parator bu hakaretlcre çok kızdığı içın, vola çıkabılecek bır hale gelır gelnıez Boğa7dan geçıp Iznık'e gıttı ve oradan da cıvannda bir Turk kuvvcti bulunduğundan haberdcr olduğu Lopade (=Ulubad) a kadar ilerledi» (Anna Komnıni) ıle (Lebeau) din avnen tercume ettığımlz bu ıkı fıkrada mevzuumuz ıtıbarlle bizl alâkadar eden noktalar şo>le sıralanabılır: 1 On ıkıncı asırdakı muâsır B'zans prenseslnın «Moral r= Ahlâkî» bır «Komedi» dedlğl oyuna On sckızlncı as'rdakı muahhar Fransız muvernhı, Turk duşmanhğına kapılarak ve boyle sıyssî ahlâka ald bır komedı>l Tuık zoV âsına yakıştıramıj arak «Farce grossiere Kaba halk komcdisi» demektedlr. 2 Eskı Turklerde «Muhâvereler ter. tıb etmek» suretıle pıjes tarzmda eserler vucude getırmek âdetı vardır* Bu gıbı pıyeslerln mevzuları hayattan da almabıllr; 3 Bızans İmparatoru (Blrlncı Aleksıyos Komnlnos) un hastalığı ı»te boyle bır plves mevzuu olmuş'ur; 4 (Anna Komnıni) pıyesln tertıbınl ayrı, temsllını a>Ti gostermektedlr, 5 (Bırlncı Aleksıjos) un hastslığına ald pıjes, eskı manasıle «Komedi» seklmde tertıb edılmıştlr; 6 Bu komedlmn malum olan eşhası lçınde Blzans Imparatoruyla doktorları ve kendısine bakan malyyet adamları vardır; 7 İfade tarzına gore bu komedı muhtelıf defalar temsıl edllmış ve hattâ ayaklarından rahatslz olan Imp=ratoru harekete getırecek kadar buyuk blr sıyasî tesır yapmıstır; 8 Temsllde dekor» ve «kıyafet» hususıjetlerlne ıtlna edıldlğl, Imparatorun «Gulunç bir araba» içınde sahneye çıkarılmasmdan anlaşılmaktadır. Yukarıdakı vesıkaların sarahatine ıs tsmail hami DAMŞMEND (1) «Turkluk» mecmuası, c 2, sa>ı 7, s. 3. (2) «Turk temaşasu, 1930 İstanbul tabı, s. 5, 4547 ve 99. ,(3) 1940 istanbul tabı, s 184. (4) A>m eser, s 195. (5) Dr Ignace Kunos, «Turk halk edebiyatı», 13431925 istanbul tabı, s 6369. (6) «Turkluk» mecmuasl, c 2, sayı 8 lklncıteşrın 1939, «Turk tijatrosunun ılk pijesi» haskmdakı etud, s. 73. (7) Bk Ferdlnand Chalandon, «Essai sur le regne d'Alexıs I Comnene», 1900 Parıs tabı, s 21, 25, 53, 137 139 vesa're, •Jean n Comnene ct Manuel I Comnene», 1912 Parıs tabı, s 78. Charles DKhl, «Fıgures bjzanünes», serı 2, 1927 Parıs tabı, s 2652 ve Bernard Lelb «A. leriade., 1937 Parıs tabı, c I, s IXXIII (8) Bernard Lelb, «Alesiade», 1937 Parıs tabı, Medhal, s. CXXXI1 (9) Chalandon'un tenkldıne Bk • «\le«s I Comnene», 1900 Parıs tabı, s 268271. (10) Elizabeth A S Dawes, «The Alesiad». 1928 Londra tabı, s 390391 (11) Charles Lebeau, «Histoire du BasEmpıre», 1833 Paris tabı, c 15, kıtab 85, fasıl 21, sene 1116, s 453 (12) S 103104. (13) G Lanson et P Tuffrau «Histoire de Ia htterature française», 1936 Paıls tabı, s 9697. Sedad Çetintaşın sergisi Sultanmahmud Turbesmde açılan yüksek mımar Sedad Çetmtaşm eserlerınden murekkeb <Turk abidelerı mıman resım sergisi» ne halkuni2an ve munevverlerımızın gosterdıği yakın ve samımı ılgı uzerme Maarıf Vekıllığı tarafından açık kalma muddetı 22 haziıan saat 18 e kadar uzatılmıştır. Telefon şebekesi genişliyor Iatanbul şehır telefon şebekesının genışletılmesi ıçın hazırlanan plân tatb k mevkıme konmuştur Buna gore, evvelce jazdıgımız gıbı Aksaravda ınşa edıleceli 2000 abonelık telefon santralmdan başka istanbul santralı 6000 e, Bejoğlu santralı 6000 e, Şışlı santralı da 5000 e çıkanlacaktır. Yenı tesisatın japılması da Isv eç ve Macar şırketıne ıhale edılmıştır. Butun şebeke 17 ajda ıkmal edılecektır. BUGÜN MELEKHe 2 F İ L M Matinelerden itibaren l'ÂLTIN YILDIZ Baş rollerde: D A V İ S ve ROBERT STERLIVG Kazanc vergilerinin ilk taksiti Bu ay 1942 jılı patron ve işçi kazano v erg lermm bırmcı taksıt ayıdır Ajın son gunlerıne kalmak ızdıhama sebebiyet vereceğınden mukeheflerın şjndıden mensub olduklan mahye tahsü şubelerine muracaat ederek vergı borclarını odemelerı kendı menfaatlen iktızasın dandır. Bu ay zarfmda borclannı rlzaen odemıjenler hakkında kanunî muameleve tevessul olunarak vergılerı haczen v e cezalı olarak tahsıl edılecek'ır. ıkı tarafa yalpa vura vura yatak odasına çıktı Kansı onu jarı dekolte, saçları karmakanşık, gozlerı bır ıpnotızmacmınkl kadar dışarıya fırlamış olarak karşüadı. Reıs, mu'hiş blr gürultu çıkacağmı evvelden tahmm etmış olduğu ıçın ıhtıyath davranmıştı Cebmden küçuk bir paket çıkardı Kekelıjerek: Ka ka n . cığım, dedı, su STIcu k d o . do muz... su . su cuğu". Ev . de ., yapılmış. Su . sucuk' Koy. pa pa . zımn ka .. kansı sana gon derdı. Kadm elini belıne koyarak korkunç bır hejkel tavrı takındı TJlan, dıve bağırdı, sen kımden lzin aldın da boyle sabahlara kadar otede bende dolaştın, zılzurna oonup geldin. Hanı cenazeje gıdıvordun guya1 Reıs dız çotü, yaşlı kadının damarlan çıkmıs ellerme sarılarak mınldandı Vallâhi cenazeden gelıs orum Yalnız merasımden sonra yemeğe alıkojdular. Ku ku sura ba ma Onun içın bu hale geldim Ah sen de olajdın keşke... dyle eğlen.. düc. kı sorma! /?= Bulgar hikâyesi I. (Lılvan Russel) A L İ C E F A Y E 2 KORKUNÇ MİRAS J O A N Cenaze merasiminde.. Nakleden : Ahmed Hidayet Derin Nefes Alma îdmaıtları Japon doktorlarından Şozabüro'nun eserinden tercüme olunmııştur. Dr. Sührü Senozamn eseridir. i. Derin nefes alma, gencliği veremden korur >uksek tansıvonlan nuaılden nıuhafaza eder. ffoğus tutukluğu, romatizma. norasteni sin'r buhrjnı ve irade kudretinin zaMflığına karşı en favdalı çaudır tatbiki usuHeri htı kıtabda vazılıdır M A T ! 75 KURUŞTUR. J Sade sakın ve ıyı mı j a Ajni zamanda dehşetlı cesurdu da Sen onu muharebelerde mıtraljoz başında gormelıvdın. Muharebede gormedim ama, pek çok defa zıjaretıne gı tım Hat*a evınde bır kaç gece de kaldım Altmdan bır kalbı vardı denebılır Mısafırlerme ojle ıkram ederdı ki, sormajın. Allah gani gani rahmet ejlesn' Bu soz ağızdan ağıza intıkal ederek en gende kalnıış aza tarafından da tekıar edıldı ve herkes juruşunü hızlandırdı. Murahhas hejet tam zamanmda koye vâsıl oldu Çalınan çanlar dın! âjınm başladığmı haber verıyordu Paçilarının tozlannı sılktıler, ceketlermın onlerıni ilıkledıler Ikışer oldular Reıs one geçti Muteveffanm evinin îolunu tuttular Fakat oraya kadar gıtmeğe ha cet kalmadan sokafın yansmda cenaze alavı ıle karşılaşınca bırden kenara çe heyet reısi ağladı, hıçkırdı ve «ebedı hakıldıler, şapkalarını çıkardılar, başlarını tıra'» şarkısını mınldandı Bıraz sonra egdıler, derın bır huşu içmde oluvu se da butun arkadaşlarını «yas.asın vatan'» mıllî havasım terennüme davet etti. lâmladılar. Üyeler sade bu davetı değıl, gene kenK*lısedeki âyınden scnra mezarlığa gı di cemıyetlerının azasından olan beleaıidı Merhumun cesedı ebedı ıstıraha dıye reısınin davetıni de kabul ederek e\me terkedıldı Murahhas heyet azası koca bır fıçı şarabı da orada ıçtıler Hazır bulunanlardan bırı pa hep bırlıkte Madam Gıçoju tazıye ıçın e\e geldıler Iji bir kabule mazhar ol pazın şarablannı da metedince kalkdular Kendılenne evvelâ buer kadeh tılar hep beraber onun evıne gıtMler rakı ikram olundu ve yemeğe kalmalan Reis orada busbütun coştu, koşede duran tavan supurgesınl kucaklajıp dans nca edıldi. numaralan yaptı. Sofrada evvelâ herkes sakin ve mahGeceyarısına doğru eşe dosta veda ezundu Her taraftan iç çekmeleri, ahlar, dıp koju terkettıklen zaman hevet azaoflardan başka bir şey işıtılmıvordu sından ekserısmın bacakları sallanıjor Bujuk bır destl misket şarabı heyet agozlerı karanyor, dıllerı dolaşıjordu. zasım canlandırdı Mezar başında nutuk f ırad etmek fırsa ını kaçırmış olanlar Reis, iki arkadaşının kolunda evine jüksek sesle merhumun mezijetlerıni sayıp dokmeğe başladılar Ha*ta şarabı kadar ugurlandı Saat sabahın uç buotekilerden daha fazla kaçırmış olan çuğu idı Ayaklannın ucuna basa basa ve