9 Eylül 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

SALI 9 EYLÜL 1930 8 inci senc, No 165 NUSHASI sx URUŞTUR İzmir nutku a ie - Fethi Bey bize yeni bir şey ere N ve “ . : ir medi, hattâ müphemiyeti artı Beyin nutkunu dinlemedik. Yal wz, di e süt! okuduk. Fakat bize öyle gelir ki, Ma gürültüden sonra, bunu dinliyenler üzerinde dağ fare doğurması tesiri yapmış olacaktır. a Siyasi bir mutkun kşymeti; vuzubile ölçülür. Bu noktai nazar dan Sıvas nutku ile İzmir nutku arasında tam bir tezat var- dır. İsmet Paşanın Sıvas nutkunu okurken, ne yaptığını, ne söy- lediğini bilir bir devlet adamının karşısında bulunduğumuzu his- sederiz. Fethi Beyin mutku baştan aşağı biribirini nakzeden ifa delerle doludur. Şimendifer hakkındaki noktai nazarını anlamak icin beyhude uğraşırsınız. Nutukta öyle parçalara tesadüf edersi- niz ki aradığınız ip ucunu bulduğunuza zahip olursunuz. Şimen- diferlerin hayati olduğundan bahsediliyor. On satır sonra ip ucu nu yine kaybedersiniz. Çünkü bu defa hayati olan şimendiferler- den daha hayati meseleler olduğundan bahsediliyor. Bilemeyiz hayat kelimesi yerinde mi kullanılmıyor? Yoksa bu mühim keli- menin ifade ettiği mâna mı iyice anlaşılmıyor. Ecnebi sermayesinin memlekete gelmesine imkân olmadığını itiraf diyor. Sönra neden gelmediğini izah edip te bir çare tav- siye edeceğini ümit ettiğiniz bir zamanda, ın hariçte yüzde üç faizle verilidiğini memlekette faiz nisbetinin yüzde on beş ol duğunu söyliyerek memleketimize gelmesine engel olan avâmi lin iktisadı ve mali sebeplerden başka olduğunu kabul ediyor. Nutku baştan aşağı okuduktan sonra şimendiferler yapılsın mı, yapılmasın mı? Memlekete ecnebi sermayesi girebilir mi, gi remez mi? Ağır olduğu musirren söylenen vergilerin hangilerin- yapılabilir mi, yapılamaz mı? Bütün bu İzmirde bulunmadık. Fetbi suallere sadra şifâ verici cevap bulamazsınız. İşin daha garibi, nutuk bu karanlık noktaları tenvir etmedik. te maada, tenevvür etmiş zannettiğimiz bazı meseleleri müphe- Miyet havasına bürümüştür. Biz Fethi Beyi esas itibarile her ne- Yi inhisar usulünün aleyhinde biliyorduk. İzmir nutkunda inhisa- va iktisadi bir sistem olarak değil, bunu halkın zararına ceplerini doldurmağa alet edenlere hücum ediyor. Bu vaziyette'mesele esa *ından değişiyor. Fakat bu fırkalık iş değil, mahkemelik bir iş- tir. Ne demek isteniyor yani... Tütün inhisarmda müskirat in - şu veya bu inhisarda ceplerni doldurün adamlar mı var dır? Yoksa bu inhisarlar bir takım adamlara ceplerini doldurmak İçin vesile mi teşkil ediyor? Bunun mânasını anlıyamadık. Eğer ortada böyle bir şey varsa, Fethi Beyin müddejumumiyi iyetten haberdar etmesi bir vatandaşlık borcudur. Fethi Bey, nutkunun bir yerinde bir siyaset dersi de vermek İstiyor. İsmet Paşanın Sıvas nutkunda liberalizm ve mutedil hü- metil arasındaki farkları izah eden sözlerine” temas ederek iyor ki; , “Liberalizm sistemi Paşa hazretlerinin tasvir buyurdukları mahiyette değildir. Liberalizm mesleği devlete ait olan vazifeleri devlete, ofrada ait olan vazifeleri de şahsi teşebbüslere terkeden bir mesnettir.” Doğru. Fakat hangi vazifeler devlete, hangi vazifeler efrada aittir? Liberalizm ile mutedil hükümetçilik arasmdaki fark bu va zifelerin tayininde tebellür eder. Biz mutlaka bu işleri her ne pa- haya olursa olsun hükümet yapsın, bunları mutlaka efrat yapsın demiyoruz. Cihan iktısadiyatının vaziyetine, memleketin bugün- ki haline göre bu işleri hükümetin himaye etmesi milli menfaat hoktai nazarından şayanı tercihtir diyoruz. Eğer Fethi Bey tütün inhisarı kalksın, müskirat idaresi lâğve- dilsin derse, bu, hürmet ettiğimiz, fakat hazine ve memleket için faydalı bulmadığımız bir filerdir, çünkü, bu sistemin, —Fethi Be Yin sözlerini ariyeten alalım—bazı hususi şahısların hazine zara rna ceplerini doldurmağa yardımdan başka bir şeye yaramıyaca- Ema kaniiz. Sıvas nutkunu tenkit edeceğim diye, Fethi Bey öyle sözler söylüyor ki, şahsma karşı hörmet hissile mütehassis olmasak, endisi muarızlarını itham ettiği gibi biz de sui niyetle hareket; ettiğini söyliyecektik. Başvekil memlekete ecnebi “sermayesini Selbetmek için yaptığı tşebbüslerden bahsederken bu yolda ne de ece ileri gittiğini göstermek için Belçika grupile yapılan br mu kaveleden bahsetmiş ve bu mukavele grupa müssit olduğu Kalde Yine bir netice elde edilemediğini söylemişti. Ecnebi sermayesine aleybtar olmadığını anlatmak için söyle- diği bu sözü Fethi Bey Başvekil aleyhine kullanmak istemiştir. — Ya şirket kabul etseydi? diyor. Şirkete bu kadar müsait şartla verilir mi? O zaman hazine zarar edecekti. Hükümet te bundan mes'ul olacaktı, Famine orada değil bn dey lez — Vah » diyor. Siz dönüp te: ik a bu şartlarla gelseydi hazine zarar ederdi, mugalâta derler, | Bizce Fethi Beyin İzmirdeki rwikuna en güzel cevap, lstan- p Ticaret borsası reisinin Başvekil İsmet Paşaya gönderdiği şu z graftır, Fethi Bey hükümetin şimendifer siyasetini tenkit eder en, İsmet Paşaya şu telgraf yazılıyordu; iz Başvekile “ecnebi sermayesi getirmek için bak neler yap- “Sivas hattının ilk müjdecisi olarak Sıvastan yüklenilen on beş tonluk Suğday vagonunun bugün İstanbula mavasalet ve borsamızda merasimi, Mahsusa ile satılmasının ticaret ve iktisat âlemimizde hüsule getirdiği ve ak elilelerine karşı memleketin beslediği hürmet ve itimadı bir kat daha “yide vesile olduğunu bütün Borse ailesi namına tazimatıma terdifen arza Müsarant evlerini, MİLLİYET Fethi Bey dün Manisaya gitti ve İzmire döndü Manisada hâdise çıkarmak istiyen- lerin teşebbüsleri akim kaldı Fethi Beyi takip eden gazeteciler yolda bir kaza geçirdiler Manisz 8 (Milliyet) — Mani , saya gelen Fethi B. güzergâhta muhtelif köylere uğradı. Evvelâ İCiğli de indi, halkın arasında o- 4. turdu. Fethi B. İzmir halkının & irat ettiği nutuktan sonra göster İğ diği intizam ve terbiyeden çok İmeminun kaldığını söyledi. Ve köylülere hitap ederek: “Köyü- Gi nüzde fırkamızm teşkilâtını ya- pınız, belediye intihabında be- hernehal reyinizi kullanmız,, de- (58 dikten sonra Menemene hareket | etti. Menemende bir kısım halk Gif tarafından istikbal edildi, 3 Fethi B. irat ettiği nutukta halka: “Polise, jandarmaya kar şı gelmeyin, sakin olun,, dedi ve oradan hareketi esnasında bir ho # 2. ca tarafmdan da dua okundü, Ve: Emirâlem istasiyonunda Fet: MANİSAy$ ÖMülliyet) hi B; gene bir nutuk irat ederek:| Manisada vali belediye reisi fur- “Yapılan hataların müsebbiple-|ka kumandani Pethi B. e ziyare- rinicezalandıracağız”dedi veMu)|ti iade ettiler, sabahleyin Fethi radiye istasiyonunda toplananla |B, in gelişinde belediyeye vaki Fa belediye intihabatma dikkat letmelerini tavsiye etti. Horoz köyünden geçtiği sırada Fethi B. köylülere az faizle para teda rik etmeleri için muavenet vaa- tehacüm alınan tadabir sayesin- de dağıtılmış ve bu suretle yapılan tahrikât akim bırakılmış tır, Mülhakattan heyetler gelip iltihak ettiler, Teşkilât yapıldı. detti, (Devami $ inci sahifede) Son dakika Başvekilin Dahiliye ve Adliye Vekillerine çok mühim bir emirnamesi Fikir masumiyeti, anarşi ve kanunsuzluğa boğulmıyacaktır ler yer — A. * —|kât yapanlar hakkında ka- vekil İsmet nunun emrettiği takibat bi- dme günle animal bl ve “Asayişi muhil ve türlü|adliyenin memleketin ni- maksatla kanuna muhalif İzam ve asayişini mahfuz neşriyat, tahrikât ve hare-İtutmasile mümkündür. —————aM Ağrıda taarruz harekâtı- , mız inkişaf ediyor Asiler mühim hezimetlere uğratıldılar, cenupta taarruz harekâtına başlanıyor Ankara, 8 (A.A) — Ağrı eş-|vetli kitaatımız da usatın muka. kiyasma karşı taarruzumuz mu| vemetini kararak Hedarbulak is el sa em ikametinde ilerilemektedir. Bu rına ve eşkiyanın mü z i dafaasına fevkalâde elverişli o- |tx" yitaki ealiye da Genuba doğ- lan aksamı kıtaatımız tarafın. Pİ Pe İdan işgal edilmiştir. Eşkiya da -| 3 —irak hudut mıntakasın - İha evvel kıtaatımız tarafından | da tenkil için tahşit edilen kıta- İtutulmuş olan cenubu şarki isti /atın toplanması 'devam etmekte kametinde perişan bir surette çe |dir. Pek yakında bu mıntakada | İlkilmektedir. da kat'i tedip hareketine başla- | 2 —Şimalden ilerliyen “kuv- İnacaktır. Gazi Hz.nin fırkalar karşısındaki vaziyeti Ankara, 8 (A.A.) — Tebliğdir: Reisicümhur Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin yeni Serbest Cümhuriyet Fırkasına karşı devlet reisi olarak vaziyetleri kendi aleni mektupla- rında musarrahtır. Buna rağmen şurada burada sarahaten ve imaen Reisicümhur Hz.nin yeni fırka ile beraber olduğu halka ifade ve işaa edilmektedir. Bu gibi ifade ve işaalar hakikate tamamen ve kat'iyen muhaliftir. İzmirde bir kısım amele grev yaptı il Ameleyi greve teşvik edenler tevkif edildi, amele işe başladı İZMİR, 8 (Milliyet) — Bu sa- bah saat yedide Şerif Remzi B. in incir deposundaki amele grev yaptı ve bu grev Anadolu gazetesi || karşısındaki incir kooperatifi ve ayni zamanda sokağın iki tarafım» daki diğer yerlere sirayet etti. A- melenin müesseselere zarar ver memesi için todbirler alındı. Ka- nunsuz olarak bu tahrikâtı yapan- lar hakkımda adliyece tahkikata başlandı. ZMİR, 8 (Milliyet) — Yemiş şarşısındaki magazalardan eşya taşıyan hammal ve arabaları ça- lışmaklan men'e cüret eden 300 kişilik bir grevci grubu dağıtılmış ve müşevviklerden dördü. tevkif edilmiştir. İZMİR, 8 (Hususi) — İşlerini terk etmiş olan tahmil ve tahliye #melesi işe başlamıştır. Yarın A merikaya gidecek vapurlarm eğ yaları yükletilecektir. Liman şir- ketinin tersânesindeki | amele işe mal Mehmet, Konyalı Mehmet, hammal İsmail ve Halil müddelu- | dönümünde- BUGÜN 2 vel sahilcde : / & çıkarıyor. a Abdi. Ekmek narhı bu hatta zon baberler P (( düyeğek, averler A4 öncü sahilfede Y 1— Felek Zitoman S-Hikâye & 4— Otamatik telefonlar. tede , Bilyüh Relsimiz Türk orduları Başkumandan Mustafa Kemal Hazretleri İzmire girerlerken Izmir zaferi Bugün İzmirin kurtuluşu: nun yıldönümüdür İzmirde muazzam tezahürat yapılacak ve bu zaferi yaradanlar tebcil edile Bugün eylâ tün dokuzu. Hiç bir Tü kün unutma; hakkı olmiyan bir günün yıl cektir yiz.9 eyltil 922 de İzmir düş- man istilâsm- hasları bu talebi | hüsnü telikki ederek ayrılmışlardır. İZMİR, 8 (Milliyet) — Uzüm depoları ameleleri grev yapmamış ve incir depoları ameleleri çalıma ğa başlamıştır. Dağılan amele yavaş, yavaş i mektedir. Yarım e il berker i rr olacaktır. Vergiler Ismet Pş.nın işaret ettiği noktalar üzerinde tetkikat Ankara, 8 Telefonla) — İs - met Paşa Hz. nin evvelce B. M. M. nde irat ettiği nutukta vergi lerden kabil olanların tenzili hak kındaki vaitler dolaymile Maliye vekâletince bu hususta tetkikat yapılmaktadır. Maliye vekili B. geldikten son ra kat'i olarak tespit edilerek Meclisin bu devresine taktim © dilecektir. | Mektepliler | müsabakası 70 inci hafta başladı 70 inci hafta başlamıştır. Gazetemizde çıkan haberler den en mühimmini seçip cu martesi akşınna kadar mü- sabaka memurluğuna gönde- riniz. Netleeler pazar günü neşredilecektir İmanlı impara- dan kurtarıl dı. İzmir de- mek bütün Türklük için bir timsal de- gilmiydi? Av- rupa istilâsı u- mumi harbin sonunda Os- torluğunu bik diği gibi tak- sim ettikten e Türk vatanını kurlarmak için saçlarını siperde ağartan İsmet Pş. Garp oan gözleri» o orduları karargâhında İzmirin istirdadı ni öz Türk di- haberini alırken yarına da çevirmekte gecikme-) © 15 Mayıs 919 da İzmire düş- mişti, (Devamı beşinci sahifede) 19 eylülde şehrimizde Ilk maçını yapacak olan Viner Spor Klüp Futbolda bir yenilik Viyananın kuvvetli ve profe- | dei ziyaret etmek üzre şehrimi» syonel | takımlarından Viner)ze geleceğini geçenlerde yaz Spor Klübün Galatasaraya ia- (Devami 5 inci sahifede) A ““iiild'üi mz; kkk ....rrrrLrLrLrLZL.