September 8, 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

litika vasıtası olarak Halbuki yeni fırka . et ediyorlar. Gazinin omümtez $i maktadır. Yeni fırkanın Gazi sebatı PAZARTESİ KUSHASI 5 KURUŞTUR Gazinin büyük ismini bir po- ğa hiç kimsenin hakkı yoktur. ve yeni fırkaya taraftarlık eden- lerden öyleleri var ki bu nazik meselede çok lâübali hareket Bu lâübalilik, bazan hörmetsizlik derecesini bil bul- hakkında halk me yapılan propagandanın hulâsası şudur: “Gazi Cümhuriyet Halk Fırkasından ayrıldı. Yeni fırka- yı Fethi Beye teşkil ettirdi.Bun EYLÜL 1930 inci sene, No 1644 3— Mektöpler tasliyete geçti. 4- Hayvan ihracatı artıyor, kullanma- | metini rkânından ahsiyetine mâni olamıyor!. ile müna- bunlara hakikat şudur: Iktidar mevkiinde bulunan her hük hissedince kendiliğinden çekilir; çekilmeyi milli bir vazife bilir.. ü met büyük Reisin itimadını kaybettiğini Bu yalanları halkın an yayanlar, şüphesiz ikati herkesten iyi biliyorlar. Fakat inananların bilmediği Gazi yalnız bir devlet reisi değil, ismi bettiği vazife bil ve şahsiyeti her andaşın gönlünde yer tutan bir millet reisidir. İktidar mev- kiinde bulunan her hükümet, bu büyük reisin itimadını kay. hissedince kendiliğin- den çekilir. Çekilmeyi milli bir Çünkü, bir çok teç- rübe ve (o imtihanlardan sonra her vatandaşa kanaat geldi ki, .ccv.. yetini, Hakikati lata yolların. Bi düşünmek; onun aziz şahsi- manevi kuvvet ve nü- fuzunu tanımamak olur. yoktur: Reisicümhur Hazretle- rinin fırkalar karşısındaki vazi- yeti kimse için meçhul değildir. Yeni fırkanın teşekkülü esna- Gazinin büyük ismini politika vasıtası yapmağa kimsenin hakkı yoktur dan maksadı İsmet Paşa Hükü- düşürmektir. Çünkü o da bu hükümetten memnun de- ğildir. Onun için Gazi ile yan yana yürümek istiyenler, mut- İaka Serbest Cümbhuriyet Fırka- sına girmelidirler!,, Yazık ki, bir hakikat ne kadar kuvvetli ve canlı olursa olsun, yalanm da yanı başımda © yürümesine şahsiyettir. göremk için muga- pmağa lüzum tır. ver, mt geldi sında. lider Fethi Beyin mek: | kikat onun görüşü. ve düşünüşü da: | | eybuna yazdıkları cevapta bu ci- | denlerin ön ima milletin arzularını, tema- || pet yek sarih olarak izah odil. | tileçıkar. yöllerini, . ihtiyaçlarımı ifade ©- | | miştir. Gazi Mustafa Kemal, | politika re Gümhuriyet ( Halk Fırkas'nm Bir hükümeti iskat için Gazi. | | yiumi / reiridir. Reisicümhur nin politika oyunlarına, manevralarma tenezzül edeceği- fırka bulunduğu müddetçe, fırkanın umuMi riyasetini İsmet Paşa Fethi Byin İzmirde söylediği utku aynen neşrediyoruz. Nut- muhtelif mevzuları etrafın- i mütalealarımızı fırsat bul dukça yazacağız. İlk nazarda *öylenecek söz, şudur: Serbest ümhuriyet © Fırkası biderinin Dutku, ona ümit bağlıyanları sukutu hayale uğratacak kadar Zayıftır. Sıvas nutkuna cevap teşkil eden kısımları, o mutuk- itaki esas fikirlerin hir anlaşıl (madığına delâlet ediyor. İsmet Paşa Hükümetinin şi- (mendil itikası müteleeti Tider Fethi B. in ilk i beyanatı arasında tani Yardir, Fethi Bey, şimendifer peliti- Fethi Bey Izmirpalasta... kasındaki ilk iddialarından vaz gçmişe (benziyor. İnhisarlar hakkındaki mütalealar da sağ- lam esaslara istinat © etmiyor, ugün nutku karilerimize tak- | dim ediyoruz. Yarından sonra| Serbest Cümhuriyet Farkası li- rinin nutkunu tahlil ve tenkit eceğiz, İ Nutuk başlamadan evvel GİZMİR, 7 (Hu. M.) — Saat de tezahürat başladı. Bütün ve esnaf teşekkülleri üzeri Reş Serbest — Cümhuriyet 119... yazılı bayraklar elle-. olsun!,, “Fethi Bey beklenen nutkunu söyledi! S.E. Liderinin nutku kendi noktai nazarları etrafındaki müp- hemiyeti izale edememiş ve zayıf olmaktan kurtulamamıştır! Nutku işçi, denizci ve seyyar esnaf zümrelerine mensup 5-6bin kişi! dinlemiş ve Fethi Bey bunutkunda İsmet Ps.nın nutkunun simendiferler, vergi, inhisarlar, mali vaziyet hakkındaki kısımlarına cevap vermistir. Nutkun metnini neşrediyoru Cuma günkü kanli nümayişlere sahne olan İzmir sokaklarında bir kefile.. rinde olduğu halde otelin önün- 'de duruyorlar, “Yaşasın Fethi Bey!,, diye bağırıyorlardı. Teza hüratçılarm #arasında ameleden başka tek kimse yoktu. Asıl halk bu nümayişlere bigâne se- yirci vaziyetinde idi. Fethi Be- Yin küçük resimleri | rozet gibi tezahürat yapan amelenin gö-- güslerinde takılı, kart postalar elden ele geziyor. Asayiş, mü-- kemmeldir. Amelenin, işsiz hal- kın tecemmuu Alsancaktadır. Serbest Cümhuriyet Fırkası bayraklarında Fethi B. in resmi ni taşıyor. Otomobiller Amaca beda ümayişçi taşıyorlar. pe Fethi B. otelin balkonuna çıktı. “Yaşasın çalışkan kahra man millet!Alsancakta toplanm simdi görüşeceğiz, hissiyatımızı orada dinlersiniz, dedi. Nutku anlıyanlar azdı İZMİR, 7 (Hu. M.) — Nır tukta azami 6000 kişi Ki Hepsi amele ve seyyar esnaf, $9 för, arabacı, denizci idi. Nutku bihakkin anlıyanlar azdr.. Fethi B. “Güya biz şapka gi- yilmesin diyormuşuz, Arap harf lerinin tekrar kabulünü istiyor” muşuz,, diye şayiaları tekzibe ça lışırken bunun aksini anlıyarak veyahut anlamamazlıktan gele- rek “yaşa, var ol, Allah muinin edildi.. “Hizmet, ve “Yeni Asır,, hadiseler- den mes'uldür Gazete sahiplerinin tevkifi muhtemel IZMİR, 7 (Hu. M.) — Burada intişar eden bazı ga- n vebu meyanda “Hizmet,, ve “Yeniasır,, ın son günlerdeki neşriyatı hal- ka tehyiç mahiyetinde görül. müştür. Bazı eşhas | tarafından Fethi Beyin seyahati müna- sebetile yapılan taşkınlıklar. da ve bunun neticesi olarak bir çocuğun ölümü ve birkaç vatandaşın © yaralanmasile neticelenen hüdiselerde bu gazetelerin mes'uliyeti tes. bit edildiğini © haber aldım, Müddeiumumi kanuni taki. bata başlıyacaktır. o Zanne- dildiğine göre ortadaki cü- rüm gazete sahip ve niuhar- rirlerinden bazılarının tevki- fini icap ettirmektedir. imendifer siyaseti gibi esas ir dn mevzubahsolurken halk bigâne bulunuyor, “vergi vermi yelim demedik,, cümlesinin son kelimesi beklenilmeden “vermi- yelim Fethi Bey! Papuçsuz kal dık,, diye bağırıyorlardı. Fethi Bey hükümetin her şe ye müdahale ettiğini tenkit eder ken ses çıkarılmıyor, fakat inhi sarlardan bahsolunurken “kah- rolsunlar!,, faizlerden bahsolu- nurken “yüzde elli faizle vergi veriyoruz Fethi Bey, diye ba- ğırıyorlardı, o Nutkun sonunda sükünet ve memleket kanunları na itaat tavsiye ediliyor ve Ga- ziye minnet ve şiikran arzolunu İ yordu. Nutuk saat 3,45te başladı 4,30 a kadar devam etti, Fethi Beyin nutkunun metni “Muhterem Efendiler; “Güzel İzmire ayak bastı dakikadanberi sizlerden gi güm kabul ve teveccühe bütün İ kalbimle teşekkürler ederim, Riyasetini aldığım © Serbest | Cümhuriyet Fırkasının teşekkii- lünü müteakıp (o İzmir halkı si- yasi “maksadımız ve programı- mız hakkındailk alâka ve te- veccüh gösterenlerdendir. İz- mirin her sınıf halkından ve bilhassa münevver — kısımdan «Devamı beşinci sahifede) Reisi cümhur Mustafa Ke mal iz. dün hiç bir yeri teş ritf etmemişler, saraylarında istirahat buyurmuşlardır. Başvekil İsmet Paşa Hz. İlde dün geç vakte kadar, isti- rahat buyurdukları Dolma- bahçe sarayından çıkmamış. Jardı İ e Reşit Galip Bey Karşı fırkadan istifa etti Haber aldığımıza göre Aydın meb'usu Doktor Reşit Galip B. Serbest Cümhuriyet Fırkasm- dan istifa etmiştir. , Anlaşıldığına göre Reşit Ga- fp BR. fırkanın takip ettiği po- litikayı kanaatine muvafık bul- mamıştır. | Zaten muhterem doktorun ka-| rakterini ve siyasi akidelerini yakından bilenler, karşı fırkaya geçmesini gayritabii bulmuşlar- dı. Tasfiye Yeni fırka işle- ri durdu |.. Istanbul teşkilâtındaki başların bir kısmının hüviyetleri | şüpheli görüldü ve salâhi- yetleri geri alındı ! S.C, Fırkası İstanbul vilâyeti ocak idare heyeti dün gene Naz il handa akşam geç vakit içti- ma etmiştir. İçtimaa müderris !İsmail Hakkı B. riyaset etmiş- tir. Heyetin Reisi Refik Beyin listifası hakkında fırka mahafi- linde hiç bir şey söylenmemek- | le beraber Refik Beyin istifasi | tahakkuk etmiştir, | Vilâyet idare heyetinden bir zat bize bu hususta diyor ki: — Esasen Refik B. yalnız bir kere içtimaa riyaset etti ve bi İdaha fırkada görünmedi. Tabii| insanm maddi, manevi bir çok endişeleri olabilir. Kimbilir bel- ki o da bir şeyler düşünerek is- tifa etmiş olabilir, Şehrimizde $. C. Fırkasına yeniden hiç kimse kaydolma- maktadır. Kaza teşkilâtma baş! lanıldığrcihetle kayıt için orala ra müracaat edilmesi evvelce bildirilmişti. Halbuki son O za- manlarda kaza ve nahiye teşki- yapmaktadır. bir devrin tarihini hini inkâr etmek beklenir mi?, Her halde tutulan yol yanlış- Devletin nizamını, Devlet Reisinin aziz ismini kul- lanarak bozmağa asla müsaa- de edilemez. Er geç, büyük ha- bu harekete teşebbüs e- gün de kendi başındadır. Eğer halen Cümhu- Gazi, belli başlı | riyet Halk Fırkasının riyasetini yapmış bir | filen ifa (etmi sebebi Ondan kendi tari: im ayni zamanda Reisicümhur ol- masıdır. Hiç bir hakikat, va- tandaşlar için meçhul kalmasın, lâzımdır. Bu hakikatin bütün vatandaşlar tarafmdan anlaşıl- masmı istemiyecek kimse yok tur. Hatta bu uydurma haber- lerin halk arasına yayılmasında gene üne, bütün mehabe- O vakit bu yolsuz | hiç mes'uliyeti olmadığını söy- hesabını vermek ve | İiyen yeni fırka erkânı da bu sapmak ta çok güç | neticeden memnun olurlar ka-- ün olduğu gibi bu- | maatindeyiz. tarihi fırka m Siirt meb'usu MAHMUT Ismet Pş. ve Vekiller Ankaraya dönüyor. Maliye Vekili dün Avrupadan geldi ve Başvekille iki saat görüştü. Sükrü Bey Avrupada edindiği inti- balarını Başvekile arzetmiştir Maliye Vekili Saracoğlu Şükrü B. ee dün Semiramis yapüru ile Venedik ten şehrimize gelmiştir. Vapurun (| at on beşte gölmesi icap ederken üç #aat teahhurla limana vâsıl olrmuştur. Maliye Vekilini karşıliyanlar ara sında Maarif Vekili Cemal Hüsnü, Dayinler Vekili Zekâi, Müskirat inhi sarı müdürü Asım, Tütün inhisarı mü dürü Behçet, Defterdar Şefik Beyler ile diğer birçok zevat vardı. Şükrü Bey, muvasaletini mütakip Maarif Vekili Cemal Hüsnü Beyle birlikte Dolmabahçe sarayma giderek Gazi Hazretlerine arzı tazimatta bie. lunmuş ve Başvekil İsmet Paşayi 2i. * yaretle görüşmüştür. di İki saat kadar ve yalnız olarak kekin İ - devam eden bu görüşme esnasinda | kil İsmet Paşa eylülün on bir veya Maliye Vekili seyahati | hakkındaki) 9" İkisinde Ankaraya avdet edecekler malimat ve intibalarını Başvekil yeli İ saya anlatmığtır Maliye Vekili Saracoğlu Şükrü, İsmet Pş. Hz. Ankaraya | Maarif Vekili Cemal Hüsnü Beyle de gidiyorlar ayni günde Başvekil ile birlikte An. Aldığımız malümata göre Başve- | karaya gideceklerdir. Kâzım Pş. Izmirde... Pş. azim tezahürat arasında hükümet konağına girdi. e — e Jzmirdeki kanlı nümayişler memleketin her tarafında akislerini gösteriyor İZMİR, 7 (Milliyet) — Mec- lis Reisi Kâzım Paşa istasiyon- larda hararetle istikbal ediliyor, © Somada trenden indi, Halkla temaslarda bulunarak ihtiyaç P ve arzularını sordu. Kırkağaçta z fırka kumandanı Cavit paşa ile #keri teftiş etti. Akhisarda ya- pılan istikbal çok parlakti, Ka- sabalılar, köylüler istasiyona inmişlerdi. Bando vardı. Paşa çiftçilerle temas etti, aldığı iza hattan memnun oldu. Manisa- da Haydar Rüştü fırka müfetti şi Zühtü B. ler, Manisa meb'us ları karşıladılar, Maarif heyeti namına muallim Nebile H.bir nu tuk söyledi. İstasiyon çok kala- | baliktı. Paşa yarım saat kaldı. zmirdeki tezahürat, daha par- lakti, Vali, polis müdürü, bütün lâtından bir çoğu gayri faal bir vaziyete gelmiştir.Çünkü teşki- (Devamı ikinci sahifede) BALIKESİR 7 (Mâlliyet)—| . 2 ei i paşalar binlerce halk istasiyonu | 8. M. M. Refsf . Hi doldurmuştu. Paşa müşkülâtla i Balıke: ga” te lerledi, doğru hükümete gitti. |; a e ci