5 Ekim 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

SultaniHamit! Tahsin Paşanın Hatıratı.. WEB No: 56 (Tercüme ve ikti hakkı mahtuzd. Bombacılar nasıl kaçmışlardı ? Komitacı ermeni ser verdi, sır vermedi ve bir gün, mevküf bulunduğu yerin aptesanesinde kendini boğdu! Yıldız sarayına uzaktan bir nazar Jüres fıtreten anarşist yara- #İmış bir adam olduğundan komisyon huzurunda hiçbir ha kikatı saklamamış, her şeyi ap işık itiraf etmiştir. Jüres tastebit hükümetlere e ve hü- kümdarlara esasen isyankâr ol iuğunu ve kendisine müraca-| atla müstebit bir hükümdarı öl ürmek için muavenetini iste- jikleri zaman bunu memnuni- yetle kabul ettiğini ve elinden çelen yardımı ifadan çekinmedi “ak'ayi ika ettikten sonra ara- Layı sevk ve idare eden ve Yıl- #ızdaki mahalli mahsusuna ka- *ar getirip makinesini kurmuş »lan Yervant, Jorj Tepri, Varşa nof, Liparips, Madam Sofi, Mr gırdıç, Matmazel Robina Kayn tekil ve kıyafetlerini tebdil ede- yek eskiden elde etmiş oldukları salon mürur tezkeresile bir kıs- mı denizden, bir kısmı karadan #rara muvaffak olmuşlardır. Arabadaki infilâk makinesine «onulan maddei nariye ve müşta le en kuvvetli milnitten mamül olup ihtilâlciler bundan İstanbu w yüz kırk sekiz kilo ithaline muvaffak olmuşlardır. Bu milni | çin bir kısmı Azap kapısında ve | Avusturya hastahanesindeki ka picı Araklin odasında diğer kıs- ui Beyoğlunda Serkil Doriyan | in ve Kroker otelinin bodrum ve ii bulunmuştur. İhtilâlcilerin Osmanlı Banka- sını, Tüneli, Serkil Doriyanı, Galata köprüsünü berhava et- nek üzere hafriyat yaptıkları ko misyonun müşahedatile tesbit olunmuştur, İhtilâlcilerden tahtı tevkife a- Iman eşhastan birinin bütün es- ara vakıf olduğu ve bu adam söylettirilecek olursa pek çok hakikatların meydana çıkacağı anlaşılmıştı. Komisyon bu Er- meniyi isticvap etti, sıkıştırdı, fakat arzu olunduğu veçhile ifa- de vermiyordu. Tam mânasile bir komitacı olan bu adam komi tanm esrarmı vermeğe icbar olu nur korkusile ve sır verip sır ver memek için, bir gün mevkuf Pu- rağ mahallin aptesanesin le intihar etmiştir. Bombalı arabayı, Yıldızda ca miin dışkapısı karşısına müsadif ve yeni mahalleden gelen yolun müntehasmdaki noktaya getirip bırakanlar infilâk makinesini © suretle kurmuşlardı ki sultanHa mit, selâmlık dönüşünde müta- dı veçhile kendi kullandığı pay- tonla dış kapıdan tam çıkarken bomba patlıyacak ve Hünkâr bü tün rikâpta gidenlerle birlikte berhava olacaktı. Halbuki tesa- ifen ogün Sultan Hamit na- maz kıldığı mahalden kapıya müntehi koridorda alelusul selâ | buru dan dolayıdırki bomba patladığı zaman Sultan Hamit arabaya binmek üzere merdivenlere te- veccüh etmişti. Bombanın infilâ kı Hükârın yüreğinde korku u- yadırdı mı uyandırmadı mr Sul- tan Hamit o anda ne duydu bu- nu bilemezsem de zahiren pek| cesaret gösterdiği kabili inkâr! değildir. Bu aralık Sultan Hamidi sinir lendiren yegâne hadise, bomba patladıktan sonra hasıl olan kar gaşalık © arasında ( Arap ta--| efradından birinin | şaşkmlıkla hayava birel silâh atması olmuştu. İddia olunabilir ki bu hadise Sultan Hamidi daha çok meşgul etmiştir. Çünkü muhafız tabur- larının bu tarzda silâhla oyna- maları hünkârın hiç hoş görme- diği şeylerdendi. Bomba patla- dıktan ve ilk kargaşalık geçtik- ten bek az sonra Sultan Hamit! ber mutat arabaya bindi, yine | kendisi kullanarak askerin ve se yircilerin alkışları arasmda Yal-| dıza doğru ilerledi. Merasim da- iresi önünden geçerken süfera tarafından selamlandı. Her va- kitki gibi Çitköşkü önünde du- rarak arabadan indi ve yine her! Cuma olduğu gibi sefirleri kabul etti, Sefirlerle (o günkü mül kat hayli uzun sürmüştü. O gü ve ertesi sabah Sadrazam, Vi kela, Ülema, Ricali saire Ma- beyne gelerek arzı tbrikât tti- ler. Avrupa hükümdarları tara- fından da tebrik telgrafları gel- di. Bomba hadisesini müteakıp| o gün ilk tedbir olmak üzere $ mendifer ve vapur ve saire vesa iti nakliyenin derhal durdurula- rak taharri ettirilmesi emrolun- du. Aynı zamanda da tahkikat| ifa dilerek fail ve mürettiplerin ele geçirilmesi esbabına tevessül edildi. Yukarda hikâye ettiğim komisyon derhal faaliyete baş-| adr. Hâdisenin ipucunu o gün baş- müddeiumumi ile İstinaf müd- deiumumisi Necmeddin Molla! B. ele geçirmişlerdi. Bu zatler ogün Yıl dızdan Beşiktaşa inerken yol- da bir lâstik parçası bulmanşlar dı, Bu lâstik araba tekerleği lâ: tiği idi; ancak o güne kadar gi rülmemiş bir,şeydi. Bu ip ucu| ile gidilerek mesele temamen| meydana çıkarılmış, elde edilen | failler bütün hakikatı meydana koymuşlardır. Mahut Fehim paşa böyle bir fırsatı bittabi kaçırmak istemez! di. Günün birinde o da hünkâra bir jurnal vererek faillerin içer- de aranılmasını arzetti. Hadise- yi Ermeni erbabı ihtilâlinin ter- tip ettikleri'en ufak teferrüatına ia muntazır bulunan Şeyhülis- lâm Cemalettin Efendi ile görüş meğe koyuldu. Bu mülâkat mu- aramak yolundaki jurnalı bu can | yakicı şımarık adamın mahiye-İ tattan bir parça fazla sürmüş- tü. Halbuki hesapça o dakikada Hünkâr arabasile camiin dış ka- varmcıya kadar sabit olduğu hal de Fehim paşanm failleri içerde tini iraeye kâfidir. Fehim paşa bu yoldan faaliyete geçerek te- mini istifade etmeği düşündü MILLİYET IHalyada *. İndifa! Vezü yanardağı gene ateşler ve lâvlar saçmağa başladı ! Civar köyler korku için- de, tehlike var mı ? NAPOLİ, 3 (A.A.) — Ve- zuve yanardagının küçük indi- İfar mahrutunun şimal kaidesin- de teraküm etmiş olan lâvlar kraterden taşarak cehennem va- disine doğru inmeğe başlamış- İtr. Lâv cereyanı 6 metrelik bir İ genişlikte ilerlemekte ve daki- İdakikada # met, katetmektedir. Ateş fethasının kutru takriben 30 metredir. Volkana civar o- lan mntakalar için âcil bir teh- like yoktur. ij LONDRA 4, (A.A) —M. Lloyd George işsizlik buhranıL hakkında M. Mac Donadl'a bir lâyiha verccek- tir. 6 faslı havi olan bu lâyiha İngilte ;#eki münakale yollarını, köprüleri, şimdiki halde sıhhi şeraiti haiz olme- yan mahalleleri asri bir hale koyma- ğa ve telefon servislerini artırmağa matuf bazı tedbirlerden bahsetmek- tedir. Hindistanda Allahabat, 4 (A.A. ) — Zabi ta tarafndan ilân edilen memu iyete rağmen siyasi mahiyette bir içtima yapan 6000 gönüllü ile zabıta arasında bir çarpışma olduğu Rookee'den bildirilmiş- tir. Polisler, gönüllülerine ü- zerine evvelâ sopa ile yürümüş- ler, sonra ateş açmışlardır. 25 kişi hastaneye yatırılmış, 30 ki- şi tevkif olunmuştur. Polisler den 2 yaralı vardır. LONDRA 4 (A.A) — Parlâmento' birinci teşrinin 28 inci günü toplana- caktır. BERLİN 4. (A.A) — M. Bruning firka reislerile mükâlemelerine de- vam etmektedir. Başvekil, buhranı hazırın önüne geçmek için sosiyalist fırkasının kendisile birlikte çalışma- fa muvafakâtini temin etmiştir Mısır Başvekili KAHİRE, 4 (A. A.) — Baş vekil Sıtkı Paşa nezdine kabul ettiği gızetecilere pek yakın- da bazı ıslahat yapılacağını söy lemiş, kanunu esasinin en mü- him ahkâmmın ipka edileceğini ve ahaliye verilmiş olan hürri 'yetlere evvelce olduğu gil dan böyle de riayt dileci min tmiştir. Bomba hadisesinde en mü- HARİCİ HABE him rolü oynayan adam Belçi- kalı (Jures)idi. Bir çok kimse- lerle beraber bu (Jüres) te ida- ma mahküm olmuştu, Bir gece geldi. Bu telgrafta Jüresin affi istida ediliyordu. Telgraf rica ve tehdit ile karışık bir ifade ile ya- zılmıştı. Bu telgraftan sonra Sultan Hamidin oynadığı rol şayanı hayrettir. Hayatına sui kast et- miş, bomba getirip fitili ateşle miş ve nihayet her şeyi itiraf İederek idama mahküm olmuş 'olan bu Jüres idam ©- lunmadı, hapsolunmadı, hattâ mahfuzan hudut haricine de tar dolunmadı, bilakis affedildi, ha- pishane höcresinden Saraya ge- tirildi, Padişahla bilvasıta gö- rüştü, Ermeni komiteleri aley- hine çalışmak ve bunların ahval ve harekâtı hakkında hünkâra malümat vermek üzere para mu kabilinde Sultan Hamidin hiz- metine girdi, beş yüz altın har- crah ihsan edilerek Sirkeciden şimendifere bindirildi ve gitti. Sultan Hamidi itlâf etmek için vazife kabul etmiş ola (Jüres) çok geçmeden Sultan Hamidin hafiyeliğini alarak Avrupaya döndü ve hayli hizmet etti. (Bitmedi) Brükselden Yıldıza bir telgraf| “ RİNE VVE 1950 Çinde DT .. İngiliz düşman- lığı yürüyor! e -. Vurulan muharrir ölü- yor, misyonerlerde kurşuna dizilmiş ! — eee PEKİN, 3. (A.A:) — Çinli şakiler tarafından geçen Tem - muziptidasında esir edilmiş olan 2 İngiliz misyoner kadının öldü rülmüş olduğu zannedilmekte- dir. Zira, Kien Yang'dan İn- giliz konsolosüna gelen bir ha- berde bu kadınların şakiler tara- fından kurşuna dizilmiş olduk- ları bildirilmektedir. TİENTSİN; 3(A.A.) — Çin şakileri tarafndan öldürül mek istenilmiş olan İngiliz mu harrirlerinden M. Putnan Veale Jihtizar halindedir. Mumaileyh, Tientsin'de gümrük bulunmakta idi, !I ingilterede İmperatorluk konferansı LONDRA, 3 (A.A.) — İmperatorluk konferansı, Kara dağ murahhası M. Moris Dup- rö'nin idaresi altında bir komite tesis etmiştir. Bu komite ha- kemlik ve teslihatın tahdidi me- selelerinin tetkikine memurdur. ROMA 4. (A.A) — İtalyan pren- seslerinden Jeanne ile Bulgar kıral Boris resmen nişanlanmışlardır. VASHİNGTON, 4.(A.A) — M. Hoover ceneral Gourayd'yu kabul et Gandhi'nin 60 ıncı senesi BOMBAY, 3(A.A.) — Gandinin doğumunun 60 mcı yıl dönümü bugün ahalinin ekseri- yeti tarafından tes'it edilmiştir. Miting -kaldı ! BARCELONE, 3 (A. A.) - Mülki vali Macia lehinde akdi mutasavver mitingi menetmiş- tir. Solidarida'Ve La Lau gaze- teleri tatil edilmiştir, 4 kişiöldü ! PARRİS, 3 (A. A. ) — Saint Lazar istasyonunda bir tren ka- zası olmuş, 4 kişi ölmüştür. Avusturalaylı tayyareci RANGOON, #(A.A.) — İngiltereye tayyare ile gitmek üzere bir iki (ogün evvel Ran- gun'dan o hareköt etmiş olan Avusturalyalı (o tayyareci Cun- ningham, dün sksam üzeri Ky-| aukpyu civarında yere düşmüş- | tür. Tayyare sâkatlanmış, fakat tayyareciye bir şey olmamıştır. Giritten 250 komiseri | RLER.. | Amerikada M. Hoover Nutkunu söylerken komünistler sözünü kesmek istediler ! Reisicümhurun bulundu ğu salona hücum ! CLEVELAND, 3 (A. A.) - 6000 kadar komünist M. Hoo- ver Amerika bankerleri cemiye tinin senelik © içtimamda nu - tuk irat etmekte iken salonu iş- M. Hoover gale teşebbüs etmişlerdir. Polis bunları dağıtmıştır. Telefat ol- madığı gibi vahim (yarali da yoktur. Nerede medeniyet? ŞİKAGO, 3 (A. A.) —Bir bankayı soymak teşebbüsüne gi riştikleri sırada bir adamı öldür müş olan iki zencinin elektrik- le idamında 3000 kişi hazır bu lunmuştur. o Meflüç ve veremli olan zencilerden biri ancak 5 da kika nihayetinde ölmüştür. Bu zencinin çekmiş olduğu müthiş ıstırapların manzarası karşısın- da seyircilrden bir çok © kimse baylmıştır. Koyu Amerikalı HAVANA, 3(A.A.) — Kübada reis M, Machado'nun siyaseti (o hakkmda bir takım memnuniyetsizlikler izhar edil- mekte ve kendisi kuvvetli A merikan mali menafiinin bir aleti olmakla itham edilmekte- dir. Bundan iki gün evvel s0- kaklarda bir arbede © olmuş ve polis ateşe mecbur olduğundan bir kaç talebe yaralanmıştır. <— — İranda zelzele TAHRAN, Zelzelenin Tahranın (takriben 40 mil şimalinde kâin Damovent kaplıcaları yakınımda büyük ha- sarlara sebebiyet vermiş olduğu bildirilmektedir. aile muhacir daha geliyor İtalya tabiiyetini kabul etmiş olan türkler de mübadele ediliyor ME Bu hus usta Türkiye-Yunanistan ve İtalya arasında itilâf hâsıl oldu Muühtelit mübadele komisyo- nu reislerinden M. bügün şehrimize gelecektir, Mübadele komisyonu bir kaç gün kadar Giride bir omemuru mahsus gönderecektir. Bunun. sebebi evvelce Girit adasında İtalya tabiiyetini ka- bul etmiş 250 Türk ailesi kal mıştır, Bu tabiiyet dolayısile bu 250 aile mübadeleden istisna €- dilmiş bulunuyorlardı, Ahiren Türk - Yunan - İtal ya hükümetleri arasında cere- yan eden uzun müzakerat netice sinde bu 250 aile Türk tabiiye- tine kabul edilmişler ve müba- deleye tâbi tutulmuşlardır. Komisyonun Oo göndereceği memur — ki ya Saffet veyp Ra- sih B, olacaktır — oradan hic- ret edecek olan 250 Türk aile-|sathiyelerinin fazla olduğumu, |deki fakir köylü, küçük esnaf, sini. sureti hususiyede kirala- | Yunanlıların istimlâk listesinde | küçük memuru temsil eden halk nan bir vapura eşyaları ile bera 'ki miktardan fazlasınm kendile- İnamına koyuyorum. Tahakku- ber irkâp ve doğruca İzmire nak lettirecektir. Bu 250 Türk aile si Muğlaya iskân edileceklerdir. , Türk heyeti o murabhasası Yunan heyeti o murahhasasma Anderson |müracaatla evvelce Oo müttehaz © kararlar mucibince bu muhacir- lerin eşyayı menkullerinis hiç bir. itiraz ve müdahaleye mey- dan kalmadan nakledebilmeleri ve kendilerinden vergi ve resim namile — bakaya . olsa bile — hiç bir şey talep olunmaması, noterlerden emlâk kaytıları iste- nirse derhal verilmesi için ma- halline tebligat yapılmasını is- temişlerdir. M. Fokas keyfiyeti Hariciye nezaretine bildirerek teshilat iraesini rica etmiştir. Yunanlılarm iade edemiye- - cekleri çifliklere ait verecekleri tazminat meselesinde yenibir va ziyet tehaddüs etmiştir. Çiftlik- sahipleri çiftliklerinin mesahai rine ait bulunma? icap ettiğini iddia etmişlerdir. Keyfiyet he- yeti umumiyede tezekkür edi- lecektir. 3 (A.A.) —| Adana çiftçi Bankalar Maliye Vekilinin telkini ile çiftçiler lehine mühim kararlar aldıla ANKARA, 4 (A. A.) —Ma liye Vekili Beyefendi tarafından davet edilmiş olan Adanada ça- lışan bankalar mümessilleri zira i buhrandan müteessir o olmuş bulunup mezkür bankalara kar- 1 borçlu olan zürram nef'ine müteallik tedabiri teemmül et- İmek üzere Vekili müşarüniley- hin nezdinde bugün içtima et- İmişlerdir. İBankalar mümessillerince hüs- nü kabul edilmiş olan Maliye Ve kili Beyin telkinatı üzerine ati- İdeki karar ittihaz edilmiştir. | 1— Bankalar o mevcudat ve /matlübatı kaçırılmamasını te min.etmek için turuku kanuıni- yeye müracaat haklarını muho- faza etmekle beraber halen tedi- İye ademi kabiliyetleri tahakkuk ANKARA, 4(A. A, ) — Kas tamonu, Bor, Siirt, Niğde Mu- danya,Gemlik, Ardahan Poshop İskilip, Demirci, Ayaş, Geypa- zarıâ Pulatlı,Akçadaf Çekirge, Maarif Vekilinin teşekkürü ANKARA, #(A.A.)— Maarif Vekili Esat Beyefendi A jJansımıza atideki mektubu gön- dermislerdir; “Maarif Vekâletine intihap ve tayinim dolayısile iltifatkâr tebrikleri havi aldığım telgraf ve mektuplara kalbi hirmetle- rimle teşekkrüratımı takdim e derim, Maarif Vekili ESAT İzmirde üzüm ve incir satışları İZMİR, 4 (A. A, ) — Bugün 19 kuruştan 43 kuruşa kadar 2347 çuval üzüm, ve 10 kuruş- tan 43 kuruşa kadar 2550 çuval incir satılmıştır. Eczacılar ile Ticaret | odası ihtilâfı Eczacılar cemiyetile Ticaret Odası arasındaki ihtilâf devam İetmektedir. Eczacılar cemiyeti eczacılar Etibba odalarma kaytılı olduk- larmdan OT. Odalarından çı- karılmaları lâzımgeleceğini ileri İ sürmekte Oda da Odalar tali- matnamesinin bu hususta gayet sarih olduğunu söylemekte ve eczanesi olmıyan eczacıları ser best bırakmaktadır. Bunun üzerine (o eczacıların hükümet nezdinde teşebbüsatta bulunacakları haber alınmıştır. Tapuda tahkikat İstanbul tapu mühendislerin- den bazıları tarafından Kâhtane arazisinin mesahası &snasmda fazla ücret aldıkları tapu ida- resince haber alınmış meseleye tapu müfettişleri vaziyet etmiş Irdir. Sabiha Zekeriya H. Muharrir Sabiha Zekeriya H. müstakil olarak belediye in- - tihabatı için samzetliğini koy muştur. Sabiha iekeriya H. (Şe # meclisine nam zetliğimi niçin koyuyorum) ün sanı ile bir de be yanname neşret- miştir. o Sabiha Zekeriya H. di- yor ki: Sabiha Zekeriya H. — Ben nam zetliğimi ne Cümhuriyet Halk Fırkası, ne de Serbest Cümhuri- yet Fırkası namına koyuyorum. Müstakil olarak İstanbul şehri- hin ekseriyet nüfusunu teşkil e- den amele, şehir hududu dahilin kuna çalışacağım en birinci şey fakir halkım reyini, otoritesini, iktisadi ve içtima? haklarmı mü C. H.E. namzetleri kazandılar lerine müjde eden ve vadelerinin hulülünde © ahhütlerinin cümlesini tat men ifa etmiyecek vaziyette © lan hüsnüniyet sahibi zürra bo luların emvali gayri menkuleh rini sattırmağa teşebhüs etol ceklerdir. Her şahsın © vaziyei hususiyesine ve bankaların didata müteallik nizamatı dahi) linde senetler ya kısmen, ya &İ mamen tecdit edilecektir. İşbu kararın fili bir surette tatbikini temin için alâkadaf mahalli bankalar müdürlerini) prensipi tibarile her hafta içtimii etmeleri takarrür etmiştir. Bu içtimalarda vaziyet itti haz edilecek tedbir ve üzüm Ki linde müdüriyeti umumiyeleri"? ne vâki olacak telkinat hakkın da taatii efkâr edilecektir. Kartal belediye intihabatı hi-$) tam bulmuş ve neticede Cü; riyet Halk Fırkası namzetleri zanmışlardır. Tahir Bey namzetliğil kabul etmiyor... Darülfünun eminleri intih ayın on üçüncü günü yapı tır, Eminlik için namzet gösü rilenlerin arasında Hukuk kültesi Reisi Tahir Beyin d ismi zikredilmektedir. Tahir Bey bu hususta şu b8 yanatta bulunmuştur; — Birçok arkadaşlarım em$! nete namzetliğimi koymakl! ğim için ısrar ettiler. Bi dolayı çok mütehassis oldurüj Fakat vaktimin en mühim kı$? reisi bulunduğum ve Darül nun Divanının tabii azasındafi olduğum için, bu esas itibari Darülfünun işlerile meşgul olâ .cağımdan bahsile bu namzetlif İten affolunmaklığımı arkadaş larrmdan rica ettim, kabul etti! ler. Şu hale göre benim namzetliğim mevzubahs değil dir,” a Balıkçılık komisyonu Dün Ticaret Odasında bali çılık komisyonu bir içtima yağ mıştır.. Bu komisyonda evveld tetkikine başlanan balıkçılığı teali ve inkişafı çarelerini tes” bitine devam e dilmiştir. | Komisyon yakında mesaisi ni bitirecek ve bir rapor hazırl! yarak Odaya verecektir. j Talebeye: mahsus vapul postaları Yakın sahillerde işliyen v# purlarda kış tarifesine başlar" mıştr. Vapur şirketleri (talebe # çin muntazam postalar yapmâ” ğa karar vermişlerdir. Şirketihayriye bunun tatbi* kine başlamış, o Seyrisefain W Haliç te başlıyacaktır. * Dünyanın en güzel şifa yeri Yalovaya tetkikatta bulun” mak üzere gitmiş olan Paris Ti fakültesi © profesörlerinden Marsel Labe şehrimize gelmi$” tir. Mumaileyh varın darülfü” nunda bir konferans verecektif Profesör Yalova için “düny#” nın en mükemmel şifa membf cümlesini kullanmaktadır. Brezilyada MONTEVİDEO, 4 A, A." Brezilyada bir kıyam vukuun dair hududa yakın yerlerden £€ len haberler açıktan açığa mü” lâğalı görülmektedir. Mesele-” nin hakikati Rio Grande do S“ hükümeti dahilinde o askeri polisler arasında bir ihtilâf V£ niza çıkmış olmasından ibareti' 10 kadar kimsenin yaralandiğ | ri olunmaktadır.