2 Ekim 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Gişe tefrika: 39. KARA BİR GÜN Tabana nasıl işgal edildi? Aziz Hüdagi Cüreti akurâne! Sansür işlerinde bir haylı hiyleler ve kelime oyunları vardı.. ken size bir iki zayım; tuhaf oldukları kadar sansör ve gazeteci müna sebatını açıkça gösterecek kıy- mettedirler Harbin, bilmem kaçıncı 8€- Nezareti 'Bu haber geçmiye- te provalarını | bir kaç defe gözden geçirmek- te kusur .cektik; fakat bazı havadis çılgınilarımın (det- raguğ) başka gazeteleri atlat- mak için bir oyun yapmaları Idi, Hemen i- tezkere yazıl. çisil provalara konmaması rica olundu. Hey- hat! Malüm gazetecilerin eline iyi bir fırsat vermiştik. o Gece provalar geldi. Memurlar gaze telerin başlığına varıncaya ka- dar dikkatle tetkik © ettiler; yek; hiç bir gazete provasına geçirmemiş. Müsterih yattık. Sabahleyin erkenden bir tele- fon; ikinci şube müdürü soru- yor : - İran veliahtinin gelişi ya zılmıyacak diye emir verilmedi mi? — Verildi ve yazılmadı. — (..) gazeteye bakınız ve gelip bana izahat verini Baktım; hakikaten ilk sahi- ” fede ve kalın harflerle “İran âKâzımı da ya | veliahti (...) hazretleri şehri- mizde,, yazılı. Gazetenin provalarını tek- rar gözden geçirdim, imza €- dilen kısımlarda bu haber yok. İdarehaneye telefon ettik. — Efendim, sansöre göster dik ve imza aldık. yi mühür ve cüzdan,, ilânının en son satırına “İran veliahti ilâve edilmiş ve ilânı nihayeti- ne kadar okumayan sansör me muru iğfal edilmişti; yalnız iğ- fel edilmiş değil, cezaya çarp- tarılmıştır. Daha o mühim bir haber yüzünden bu memurun idam edilmesi de muhtemeldi. Ya gazeteci? Ona hiç bir şey olmamış; oynadığı oyundan muzaffer ve diğer & gazeteleri anlattığından mağrur, iyi bir gün geçirmiştir. Romanyanm harbe girdiği günlerde idi. Bir başmakalede şöyle bir tabir okudum: “..Bu bükümet bir cür'et cehudana ile Alman ordularma karşı.., Makale baştan aşağı Roman- ya ordusunun harbe kadir ol. madığından bahsediyordu. Şu tabirin manasını pek iyi anla. mamakla beraber cehudaneyi ceht, cahit, içtihat ailesinden Zannetmiş ve ne olursa olsun mahzurlu bir mana bulamamış tam, Ertesi günü bu kelime yü- zünden tektir edildiğimi görün ce şaşırdım. Meğer cür'eti ce- hudana Yabudice bir cür'et de mek imiş. Haham başı da bu- nu Yahudiler için bir hakaret addederek Enver Paşaya şikâ yette (o bulunmuş ve neticede sansör ceza görmüştür. Sansör ve'yazeteci oyunla. talıkla itham etmiyorüm. Ha- vadis hırsını ovatan selâmeti nin üstünde tutanları düşünür ken iki adedini bile zor bulu yorum. Hattâ o bir tek gaze te yüzünden © sansör öyle bir hale gelmişti ki ayrıca bir is tatistik tutma; bu gazetenin yatana ve ha; icesine ha ber verecek yazi ve hilelerini toplıyarak alâkadar makamla rın dikkatini celbetmeğe ve icap ederse ilân etmek suretile de diğer gazetecilerimize bir ibret misali göstermeğe karar vermişti. Bunu (bir de o gazeteciye sorunuz; sansörün istibdadma, izmu | keyfi hareketine karşı müca- dele ettiğinden, hürriyet aşkın dan, vatan aşkından, düşma - nı şaşırtmak istediğinden.. bah seder. Düşmanı şaşırtmak, misali- ni son günlerde okuduğum bir fıkra üzerine ilâve ediyorum. Askerlikle, ordu kumandanlı- ğile alâkası olmıyanlarm; or- dumuzun ve düşman ordusu- Bun vaziyetini bilmiyenlerin düşmanı şaşırtmak için Erkâ- nı harp mekaleleri yazmaları- nı doğru bulacak bir fert var mıdır? Düşman ne vakit, nere de ve nasıl şaşırtılacak, bunu ancak o cephenin kumandanı tayin edilebilir. Yazılan şeylerin ve yapı- lan harekâtın — şaşırtmak için olduğunu da bizim taraf ku- mandanlarmın — bilmesi lâzım gelir. Böyle olmazsa düşman- dan evvel kendi ordumuzu şa- şırtmış oluruz. (o Yazılan şey saçma ve csassız o olsa bile. Doktor olmıyanlar reçete ya- zamaz. Gemiler denizler için, sapan tarla için ve tayyare ha valar için yapılmıştır. o Bunla- rın yerlerini o değiştirenlerde şuur aksamıştır ve bunlar her vakit muhitleri için Zararlı ola bilirler. Sırası gelmişken söy- liyeyim ki Erkânı harp maka- lelerini itilâf (o sansörü değil, biz çıkarırdık ve çıkarmak için doğrudan doğruya Garp cephe si kumandanlığından emir'al- mıştık. Bahsin biraz uzamasını ve okuyanları sıkacağı göze ala- rak şurada bu zihniyeti taşıyan gazetecilerden birinin gülünç bir tecavüzünü yine misal ola- rak kaydedeceğim: Yine o gazete emirleri, ri- caları , memleketin nazik dev- i, hasılı bütün mülâhaza- nı çiğniyerek sansöre isyan etmişti. Bu vaziyet ki memurlarm çalışması yoktu. Çünkü her gü mur sorguya çekiliyor ve ce- za görüyordu. Halbuki diğer gazeteler sansörün hakikatte kendilerini o himaye ettiğini, sansör kalkarsa mes'uliyetin tamamen kendilerine yüklene- ceğini takdir etmekte idiler. Sansörün çekileceğini haber alan gazetelerimiz hemen hep bir ağızdan sansörü müdafaa ettiler. Ya o? Oda şöylebir makale yazdı : “Sansör mü? Onun mazar- ratından başka nesi var? Hat- tâ Çanakkale muharebeleri za- İşte sansörün en büyük fa- zileti bu zihniyetteki müvaze- Almanya'da harbi idare e- den kumandan ve nazırların hatiralarnı okuyunuz. Alman- ya silâhla mağlüp olmamıştır. Açlıkla mağlâp © olmamıştır, adetle mağlâp olmamıştır. Ga- zetelerin boş O boğazlığından, fırkatıların boş boğazlığından ve meb'usların boş boğazlığın dan kendi kendine © çürümüş, sallanmış ve dağılmıştır. Bunu yalnız Almanlar (o değil, düş- manları da böyle iyor: Lord Notglif'in (2) muavini diyor ki: “Biz her vasıta ile istediği- miz yazıları Almanya'ya soku- yor ve Alman gazetelerinde, kendi fikirleri imiş gibi neşret- #irebiliyorduk.,, (Devamı var) (1) Bu makale yalnız “provada kalmış, o amnki Anadolu mümcssi- “e basılmasına müsaade etmemiş. “ey Büyük harpte İngiliz propa- ganda nazırı idi. e emmi EFES MİLLİYET CUMA | z TEŞRİNİEVVEL | 19 HARİCİ HABERLER Çinde Vaziyet Yer yer bozuşmalar devam ediyor t TOKYO, 1 A.A. — Mançuri eya etlerinden üçünün Sbang Hue Li- ang'nin idaresine karşı ayaklandığı söylenmektedir. Kora ve mançuride vazijel| artk bir TOKYO, 1 A.A, — Harbiye ne- | Zaretine gelen telgraflar birkaç Ko- rain öldürülmüş olduğuna o dair sayi olan haberleri teyit etmektedir. Öldürülen Koralıların kaç kişiden ibaret olduğu bildirilmemekle bera» ber fazla miktarda oldukları beyan edilmektedir. Diğer bir telgrafta sabık Çin as- kerlerinden 1500 kişinin . Tichling şehrinin şark ve garbinde bulunan Kora köylerine taarruz ettikleri ve buralarda — birçok kerlikler yaptıkları bildirilmektedir. Bu hava İiye bir Japon müfrezesi gönderil- | miştir. Mukdendeki Japon muhafız kıta- atı kumandanlığından alman bir ha- bere güre evvelce Çin & ordusunda bulunmuş olan bir çok askörler baş- duğu halde Fushun civarında 20 ka dar Koralıya taarruzda bulunmuş lardır, Aralarında kadın ve çocuklar | da bulunan bu Koralıların hepsi öl dürülmüştür. TOKYO, 1 A.A. — Mükten ci- varma Kaiyuan'de bir Japon müf- rezesile 3000 kadar Çin askeri ara- sında şiddetli bir çarpışma olmuş- tur. Çinlilerin geri püskürtülmüşler- dir. 3 Japon askeri ölmüştür. Birçok yaralı bulunduğu söylenmektedir. Şakiler çoğaldı 'TOK1O, 30 (A.A.) — Japon kuv vetleri tarafından işgal edilmemiş olan cenubi Mançuri de Çin'lilerin şokaveti korkunç bir nisbette inkişaf | etmektedir. Eşkiyanın fanliyet sahası Peki ve öldürmüşler ve bir Japon tayyare sinin hücumu üzerine kaçmışlardır. M. Thampson isminde birisile diğer bazı ecnebiler Pekin'e gitmek üzere trene binmişlerdi, bunların taarruza uğrayan katarn binmeleri mümkün görüldüğünden Japon hükümeti me oley tenir için taharriyat yapimi tadır. Çin'li asker çete Chimin-Chanğ'ın cenubi ele de demiryolunu tahrip ie 28 eylül de bir yolcu katarınm yoldan çıkma- sına sebep olmuşlar ve bütün yolcu- ları soyrmuşlardır. İki İngilizle bir. kaç ecnebi öldürülmüştür. 29 eylül sabahı, asker kaçakların dan mürekkep bir çete, yine ayni ma hallin cenubi garbisinde bir. yolcu katarına taarruz ederek bütün yolcu ları soymuşlardır. İstatokonun iadesini CENEVRE, 30 A. A, — Çin - Japon ihtilâfma müteallik müzakere ler neticesinde, Cemiyeti o Akvam meclisi, Çin ve Japon hükümetleri- nin davetine muka- bil verdikleri cevap ile şişmdiye ka- dar ittihaz ettikleri tetbirlere rttıla kesbeylemiştir. Meclis, Japonya'nın Mançuri üzerinde biç bir emel bes- lememekte olduğuna dair yaptığı beyanatın ve kendi mafiini himaye maksndile | alacağı tetbirlerden sonra askeri kuvvetleri. ni geri çekeceği hakkındaki teyida- tımın ehemmiyetini kaydetmekle be- bik ve icrası için © aralarındaki iyi münasebetleri tekrar tesise çalışma: larını ve meticeden doğru bir tarzda Cemiyeti Akvamı haberdar eyleme. lerini talep etmektedir. Gayrimelhuz büdisat evvelde ik Çin ve Japon hükümetleri kararı ka bul etmişler fakat Çin hükümetinin lerde talebe tarafından ağır surette yaralanmış olan hariciye nazırı M, | Ouang, istifa etmiştir. Mumaileyhin yerine M. Alfred Szel tayin edilmiş. tir. CENEVRE, 50 A.A. — messili doktör Sze, Mille fından hariciye nazırlığını kabul et mesi için vaki olan teklife cevap ve- |,“ rerek hali hazırdaki ahval ve şerait altında bir takım sebeplerden dola yı bu vazifeyi kabul edemiyeceğini | bildirmiştir. Mumsileyh, memleketi i vi . | mevnun bahis kanunun | | şsizler VA çıkaraçak! Bonzai EE işsiz amele ile çarpışmalar oldu LONDRA, 30. A A— Bugünün parla mente için büyük biy gün olacağı edilmekte idi. Keza M, Mar E r ittihaz etmiş oldi dolayi Avam kamarasında mi | metne süpleyeceği ; de sannelemüyor Me idi, Omw Hi Dükuliyelere pak siyade raf | daha ziyade defalar ibraz etmek atmak Hözamgeliyordu. Avam kamarası, gotik tarzındaki sabi müzeyyenatı ve renkli esna parlamentodan şiyade büyük bir nin rahiplerin âyin ; yapmasına mahsus | alan ön kuranı andırır M. Mac Donald, sıralar tamamen dolmuş ve diği zaman em male | sus tribunlarda yer kalmamış idi M. Handerson, M. Donald'dan beya- matta bulunup bulunmıyacağını. ve par İ lamsütenun şimdiki içtima devresine m zaman nikayet vermeği ümit etmekte bu- | Hamehuğumu sordu Muhafazakârlar tarafından elkaşle nan M. Mac Donald, Ecosomy'i kamara tarafindan kabul edilmiş oldur ileyh bu sörlerine inde muliye kanıma ile buna İ munzam bütçeler tahamimatımı tasdik > üreceğimizi ümit ediyoruz. Binsenaleyk, İ simdiki içtima devresinin hitamından © | vel müzakere edilmek ünere geriye kala sak lonn meseleler, barçlarm itfamna tahsin edilecek olan mebeliği tesbit aden kanan ile pazar günleri sinemaların & talmasına masumiyet veren kanundan İ ibarettir. Mamafih, mesaimizi önümüzdeki çar- İ samba günü ikmal edebilmemiz müm: kündür. & teşrinieveel panartnai | günü veye konulma. snm tahsin edilecek, ertesi salı günü de bu kanunun kati serette reye vazmMA te vessül edilecektir. M. Henderson, M. Mac Donald'dan parlamentonun yeniden ne vakit açılaen- ime söyleyebiliş #öyleyemiyeceğini sor” muştur, Bayrak, ba sün işime son günü sorulması ei çarsamba günü İskra ayni SE cevap verecağisi söylemiştir. ç Meb'ualardan BA. Kirkovra, umumi im tihabet meseledi hakkında meclisi teskin edecek beyanat bulunup bulunmıyaca: ümmü sormuştur. İ Başvekil, vermiş olduğu cevabım mec isi matlüp veçhile teskin edceği müta leannda bulunduğu cevabını vermiştir. 7 teşrinievwele kadar LONDRA, 30, A-A.— M. Maç Donald, imalarının 7 Geşrinle yam etmiş ve bu devresinin alduğunu inin 7 teşrinieyrele kadar bemdidi mali olduğunu söylemiştir. LONDRA, 1. A.A.— Ümumü intihabar tn bemen yapılmasının Faydalı olup ol- mıyacağı marelesi haldunda kabine öze: çıkan fikir ihtilâfenm devam etmekte olduğu sözleemektedir. İşsizlerle müsademe LONDRA, 30: A.A— Dün avam kara ünde gürüleülü nümayişler yap imak töhmetile VI erkek ve 1 ka- den Boustrset mahkemesi huzuruna çe karılmışlardır. Mazmunlar, memmu yer lerde dolaşmak ve polisi dörmek ve ha- karot atmak cür müttehim bulun- maktadırlar, Ebemmiyetli bir im kuvveti tarafından sarılmış olan ve her sizler kafilesi mahkeme binasının önün- de toplanmektn idi. Mahkeme, isticve- | batı gelecek haftaya dâlik etmiş ve yar! pilmiş tevfikattan birçoklarmın — devamı takarrür eylemiştir. İşsirler hiçbir hüdise çıkarmadan da- bılmışlardır. Yalnız. münakapalarım baş- lanğrcnda ati polisler o mahkemenin etrafını halktan & temizlemek istedikleri surada şiddetli bir itişme hâsl olmuştur, Süvari pelislerin atları birkaç kişiyi de- virmiş ve içlerinden birisi dirinden yar ralanmıştar. Biraz sonra işsizler HiydesParkta hiç- Üzerine hücum — mecburiyetinde kalmış” ii Yeni bir İtalyan kruvazörü TRİESTE, 30 A.A. — Yeni bir tipte inşa adilmiş olan Luigi Cador- na krüvazörü San Marco tezgâhın. da denize indirilmiştir. 150 metve | uzunlukta ve 5350 tonilâto hacmin- | de bulunan bu kruvazör saatte 30 Kontes vaftiz anası olmuştur. ile Japonya srasmda > tahaddür ci j miz olan ihtilafın safahatını takip et mek üzere 14 teşrinievvele kadar bu İ rada kalmalı tasavvurundadır. saniye büyümekte devam aden büyük iş- | IM. Laval'in Seyahati Yy İki haftaya kadar Amerikaya gidiyor PARIS, 1 A.A. — Matin gazete- sine göre, M. Laval teşrinievvelin 12 inci ve 14 üncü günleri zarfında Washington'a hareket edecektir. Mumsileyhin gaybubeti esnasında M.. Tardicu, başvekile vekâlet ede- cektir, PARİS, 1 ACA. — Petit Jourml 'in Amerikada kalacağı det şimdiki vek, in çok. mü- as ayı çok kısa 6- i M. Laval'in » gramında Amer M. Heover'le ve Washington'daki Fransız tebaz- smr kabul etmesi maddeleri dahil bu İunmaktadır. Kings Forth Smith ne oldu? Halepten sonra ne olduğu belli değil LONDRA, 1 A.A, — İngiltereye gitmekte olan ve dün saat 4 te Ha- lepton hareketinden © sonra hiçbir haber alınamamış olan Avusturalya lı tayyareci Kinge Ford Sı in a- kıbeti halkında büyük bir (o endişe hissedilmektedin ir. Bir fişek 100 kilometro irtifaa atılacak ROMA, 30 A. A. — Gazeteler, gitmiş olduğunu haber veriyorlar. Mumsileyh tazyiki nesimiyi ölçmek için bir takım aletleri © havai fişek vasıtasile 100 kilometre irtifna ka- dar çıkmak üzere Trablus'taki tec- şemame ei niyetinde- ng tayyarelerle altın geliyor LE BORGET, 30 AA. — Tayya eler dün Amsterdamı'dan 2900 kilo altın getirmişlerdir. Daha 12,000 ki- lo altının vuruduna intizar olunmak- tadır. Nautilus batırılıyor VAŞİNGTON 30 (A.A.) — Vilkons'a Nautilus'ü Norveç zuniyet verilmiştir. Çinli felâketzedelere 2 buçuk milyon dolar NEVYORK, 30 A.A. — Tayya- veci Lindbergh'in felâkete uğrayan saha üzerindeki uçuşundan © sonra birçok Amerika'l: felikete © maruz kalan mıntaka sakinlerine yardım etmek üzere 2 milyon 500 bin dolar toplamağı kararlaştırmışlardar. Alçakça bir katil BARI, 30 (A.A.)— İhtiyar bir zevç ve zevceden mürekkep bir sile bikaçbin liret çalabilmek için meç- bul bir takım İnsanlar tarafından kazma ile vurularak öldürmüşlerdir. Bir şehir yandı NORTH BAY “Ontario”, 1 (A A.) — Kereste sanayi ile iştigal e- den Foosmill şehri bi sinde harap olmuştur. Zarar vehasar maktarı 100 bin dolar tahmin edil. | mektedir. Belçika kralı Pariste BRÜKSEL, 30 Â.A, — Kral ve m hareket *PARIS, 20 AA. — Belin kral ve kraliçesi saat 1245 de © tayyare ile geldiler. Müstemlekit sergisini ziyaret edeceklerdir. Rubis ismindeki Fran- sız tahtelbahiri TULON, 30 A.A. — 66 metre uzunluğunda ve 7,10 metre genişlr Rabiş 7 a op dm ar anı ve tere bvesimile elen Parlamentolar ittihadı meclisi toplandı BÜKRESŞ, 30 A.A. — Parlâmen tolar ittihadı meclisi bugün öğleden konferansı dolayısile 1932 konferan. sının Cenevrede toplanmasını der. piş eylemiş ve yarın açılacak olan kongre riyasetine Romanya meclisi reisi M. Pomeia'yı namzet gösterme ğe karar vermiştir. sahillerinde batırmak için me - | İ ği - let adamını selümlamakla Türk - Yunan dostluğ nun yeni bir tezahü İsmet Paşanın seyahati etrafınd , Atina gazelleri ne-diyorlar baht | olacaktır.» Türk nazırları cumartesi *ktedi hülâfta bulunan iki millet arasındeki kat'i barışma» nın yei bir tezahürü olduğunu ve kardeşçe dostluklarının bugün Bal kanlarda sulhün en sağlam temina- tını teşkil eylediğini Gazeteler umumi hissiyata man olarak diyorlar ki: “Türk - Yunan teşriki mesaisi nin yüksek kiymetini müdrik bulu- nan Yunan milleti mütekabil itimat ve anlaşma fik millet arasın- daki mukarenet eserinin M. Venize- İos ve M, Mihalakopulos ile birlikte başlıca mürettibi olan iki Türk dev Resmi programa nazaran tesi akşamı hükümet tarafındadi mi bir ziyafet ve pazar günü Ri cümhur tarafından bir ziyafet lecektir. Bu her iki ziyafı takip edecektir. — Pazartı Türkiye sefaretinde bir rilecektir. Mecliste ve belediye resinde de resmi kabuller tertiği nacak ve gezintiler | yapıla Spor eğlenceleri de bu ziyaret deti esnasında cereyan edecekti Bugün Yugoslavyalılarla maç yapa olan takımımızda tadilât yapıldı SOFYA, I A. A. — (Muhabiri , göre takımımızda bazı tadilât mahsusumuzdan) Yugoslavya fut- | takarrür etmiştir. Yeni şekil şu bol milli takımı bagün gelmiştir. İakammnllin Takım altısı İstanbulda ei Hüsnü malin müz Beograski oyuncularındandır. ( o Mitat, Nihat, Sami, Yugoslavya takımı en euvvetli Eşref Rebii Fikret Salâhattin Niyazi Merkez muhacim Hakkı kas dığından bu müsabakaya iştirak demiyecektir. Binicilerimiz Sofyad: çok alkışlandılar SOFYA, 1 A.A. — “Muhabiri mahsusumuzdan” Binicilerimiz kalabalık bir seyirci kütlesi huzurunda ilk müsabakalarını yapım Bu müsabakalara Bulçarlardan 13 ve bizden 8 zabit iştirak etmiştir. d li zabitlerimizi çok alkışlamıştır. Sah aya alışmamış olan bir iki hayvan raz ürkeklik yapmışlarsa da netice intizam tahtında cereyan etmiştir. İ sabakalara yarın ve öbür gün de devam edilecektir. ISTANBUL, 1 A.A. —2 Teşrinievvelde (yarın) mili takımını? Yugoslavya milli takımı ile yapacağı maç tafsilâtını Anadolu Ajansı 5 22,15 te İstanbul radyosile neşredecektir, Arnavut kralına suikast yapan- ların muhakemesi VIYANA, 30 A.A. — Arnavut kralma karşı sülkastte bulunan A Cami ile şeriki cürmünün muhakemesine bugün başlanmıştır. Bütün İ miinin üzerleri aranmış ve jandarmalar tarafından fevkalâde inzibat W birleri alınmıştır. Heyetimizin Bulgaristanda tetkikatı SOFYA, 1 (Milliyet) — Bulgaristanda ormanların idaresi ve te lâtı etrafında tetkikatta bulunmak üzere buraya gelen Mitat ve | İl; Hakkı Beyler Ziraat nazırı ve orman müdürü tarafından kabul edilmiş! dir. Heyet bir ziraat memurunun refakatmda ormanları gezeceklerdir. | Çinde dansingler | da Türk milli takımı ile le caktır. Geçen oyunun verdiği neticelere Gazetecilerin bir protestosu pek fazla CENEVRE, 30 A.A. — Cemiye- ti Akvam mezdine memur beynelmi- | nin ananevi faziletlerini tehlik#f” iel gazeteciler cemiyetinin komitesi | koyacak derecede kadınlı. erkek” Cemiyeti Akvam meclisi reisi Ler balayi roux'ya bir protesto mektubu gön- | gu cazbantlı veya sadece gramofonlara malik dans Tang erkânı harbiyesi hükümeti bunların kapatılmasına emir v: PEKİN, 30 A.A. — Çin millet gençliğin devam etmekte üzerine — rinin tezayüdü ü 5 sini İstemiştir. vermiş olduklarını ve bu. haberlerin Çin hariciye nazırı M. Wang'a kar- şı yapılan suikastı intaç ettiğini söy lemiştir. .M. Mihalakopulos | Atinaya döndü ATİNA, 30 (AA.)— M. kopulos Atinaya avdet etmiştir." Etıbba odası kongresi Ekseriyet elmadığından intihap edecektir. Fakat dünkü ii 1650 azadan ancak 60 kadarı © gelmiştir.