6 Ekim 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Siyasi tefrika: KARA “BİR GÜN Istanbul nasıl işgal edildi? Aziz Hüdayi Nazifin bir mektubu Onun tutulmaz heyecanlarından biri belki benim zararıma olmuştur Süleyman Nazif, pek az za- man sonra padişahlık koltuğu- na oturacak bir adamın karşi- sında “O padişaha karşı gön- lümde pek te hissi şükran muıyorum,, diyecek kadar per- vasız ve İngilizlerin İstanbula dehşet saçtıkları bir zamanda hitabesile Türk ve İslim âle- nini heyecana getirecek kadar yılmaz olmuştur. Süleyman Nazifin bu tutu' maz heyecanlarından biri bel- ki benim zararıma olmuştur Ben onu hayatım için bir ifti- bar olarak saklıyorum ve mer- humun başka günahını bilmi- la girinciye gün,, kitabesini bankada saklı- yacağını ve milli kuvvetlerin zaferinden sonra çıkararak iş- gal facinlarıma ( dair yazacağı kitaba mukaddeme yapacağını merhum söylemişti. Fakat ga liba vakit (Obulamadı, yahut başladığı eseri bitiremedi. Yal nız 18 eylül 1338 tarihli İleri züzetesinde şöyle mektup neş- retmişti: Yüzbaşı Aziz Hüdayi Beye Her manasile ü Aziz vatan- aş, Seninle biraz hasbihal et- mek isterim. Öyle zannediyo- rum ki ben bu sırada senden bahsetmiyecek olursam, on ye di gündenberi, vatanımızm u- fuklarından taşan esvatı şadi- ye bir noksan turyan edecek, sen şimdi nerede ve ne ile meş gul olursan © ol, beni beş da- kika dinlemek lütfunda yine lütfen bulunur musun: Kaç sene oluyor bilmem!.. Güneşli, fakat benim için kap kara bir gündü. Alkışlar, fe- tih askerlerinin beş yüz sene- tekbirlerini susturmuş , bay raklar Levülhamt islâm bir kaç saat başını önüne eğdirmiş ti. Kurulan takı zaferlerin al- Plan geçen bizimkiler değil- il 'atanımın payıtahtını çiğ- niyeri atlarım © ayakları, öyle hissöttim ki, benim kalbimde eşiniyor. o Çünkü o ayakların altında tezelzül eden şey be- nim toprağım ve tarihim idi. O gün ben ne yaptım bilmiye- rum. O gün şuurumu kaybet- miştim. Bugün ise o güne tâ- allâk eden her hatıra hafızam dan silinmiştir. O güneşli ka- ya günden henüz yirmi dört saat geçmemişti ki bana (yüz- başı Aziz Hüdai Bey mahpus- tur, muhakkak öldürecekler. Bu hususta günahkâr olan sen sin. Belki seni de öldürürler) dediler. Ben o zamana kadar yüzba şı Aziz Hüdei Beyin o yüzünü görmemiş ve - hayatım (için me âraveri ocebl.. - Yüzbaşı Aziz Hüdai Beyin adını işitme miştim. Neden hapsetmişler?. Niçin öldürecekler?.. Sebebini anlayınca, sana değil, Aziz Hüdai, fazilete acıdım. Fazile tin kuru bir nam ve manasız, medlülsüz bir kelime olduğu- nu iddia edenler görülmemiş » Fakat (cürüm) oldu- ğunu o güne kadar. hiç kimse dava etmek hayasızlığında bu- Tunmamıştı. Senir sebebi nikbetini işit- tikten sonra müsterih oldum. Feci bir akibete uğratılsaydın, o vakite kadar yüzünü görme- diğim ve adını tmediğim A ziz Hüdaiye ben ömrümün son. dakikasına , son nefesime ka- | dar acıyacak ve pek çok acı- şacaktım. Fakat azapsız . Oh! hotgâmlığımı büyük vicdanın mazur görsün Aziz Hüdai! Belki biraz da müttehir bir dan ile... Kendi fi'lime © değerinden fazla, (o hattâ hiç bir kıymet vic vermek (istemem. Çünkü ha- miyetfüruşluk bence hamiyet- izlikten daha aşağı bir şey- Ben okara günde o bir- bula | kaç s€n o satırların intişar etmesi ae - intişar etmesindeki mah- suru ve bu mahzurun hayatın :a ne kadar tehlikeli ve müh ik olduğunu evvelden bilerek e her şeyi göze alarak - mü- saade ettin. Kılıcınm yerinde veicabında hiç bir darbeyi esir gemediğini seni yakından ta- | nıyanlar temin ediyorlardı, Fakat kalemin üç, beş cılız çizmiyecek kadar bir te bir zaafı neden gös- O vak'anın şahitleri olan ar kadaşlarından, sen dahı i — Bilirim, bu birkaç satırın neşrine müsaade muhataralı- dır. Fakat namusu milli kale- mime vezaifi resmiyenin fev- kinde bir vazifeye der. Demişsin. Sen o gün o ha reketin ve bu sözünle namusu millimizin celâdetkâr ve feda- kâr timsali oldun.. Hattâ ye güne timsali.. Fetih askerleri- nin beş yüz senelik tekbirlerini susturan (alkışlar, levülhamt islâmın birkaç saat başını önü ne eğdirmiş olan (o bayraklar ve altından bizimkiler geçmi- yen takı zaferler senin önünde ve huşu ile eğildiler. nin o günkü talii kadar siyah bir zindandan bu (manzarayı va iktihamı mehalik etmiş o- lan milli O kahramanlarından birnden bahsederken (O, to- pun önüne (o atıldı, ölmedi kabahat onda değil) demişti Sen o gün, afakı âlemi sarsan hesapsız £ topların önüne tek başıma , biperva atıldın. Ne- den ölmedin © biliyor mısın?. Çünkü bugünleri görmek nin fedakârlığına Allahım bü- yük bir mükâfatı & suretinde ezelden mevut idi. Ve bugün- leri görmeğe sen müstehaksın Aziz vatandaş , Süleyman NAZİF ... Hatıra yazmanın çok güç, çok terletici bir şey olduğunu bilirdim. Fakat bilhassa şim- di, merhum Nazifin şu mek- tubunu yazarken ateş ve ağır lığını daha çok hissettim. Ha- tıra yazmak hep kendinden bahsetmektir. "Kendinden bah setmek, bu bir itiraf (Confessi on) olsaydı sevaplarımın yanın da günahlarımı da dizer. Bita raf kalırdım. Fakat o bahti. yarlık yalnız (Jan Jak Ruso gibi kahramanla; nasip ol- muştur. Ben © vakıa romana benziyen bir hâdiseyi hikâye den başka bir şey yapmadım. Fakat başkalarının hakkımda büyük bir cömertlikle kullan. dıkları takdirleri naklederken zayif varlığım ezildi, terledi ve erir gibi oldu. Ben aldığım vazifeyi yapmaktan başka bir yararlık © göstermiş değilim, bunu bir nefer de olsa yapar cak, bir Paşa da olsa yapacak tı, Nasıl ki cephede de böyle- dir. Hatıramın tarihe, gençlik nazarında vatan ve istiklâl kıy re yarar bir tesiri olacağımı iddia etmeselerdi o- nu not defterimden , başka bir yerde görmek imkânr yoktu. İşte on iki senedenberi hiç bir kelimesinin meydana çıkma- mış olması da ona şahsi bir hikâyeden başka O kıymet ver. meyimden ileri gelmişti. Hâdi seye temas eden yazılarda gu İHARICI Ispanyada İntihabat | Kısmi intihabat nasıl neticelendi? MADRİT, 4. A.A.— M. Melkisdes Al varenden münhal kalan Cortec “aralığı içim yapılan intihap, büyük bir sökün ve nisbi bir şevk işinde icra edilmiştir. Sant 15,30.da müntahiplerden birçoğu benüz reylerini vermiş değildiler. Mün- tahipleri emhariyetperveler mamsedine ver vermeğe davet eden levhalarla mü. syyen taksiler Puarte del Solden geç: | mişler ve birçok delikanlılar, M. Cossle sen lehinde risaleler dağrtmylardar. İs- panyol salibikhmerine mensap bir otamo bilin de M. Caselomün propagandarmı yapmakta olduğu görülmüştür. Hiçbir hadise olmamışın da yine cad. delerde derriyeler gezmektedir. Bu onada görülmeğe şayan bir hadise olmuştur : İki genç kır, geçenlerde mec lin tarafından kadınlara intihap hakkının bahşedilmiş olduğunu ileri sürerek int bap paslarını bahemehal vey sandığına atmak hususunda israr etmişlerdir. Ken 4 A. A, — Cümhuri- koalisyonunun nam- 491 reyle ir. Sa İ Rivera, 28,000,518 ve komünistlerin | namzeti 5983, rey almışlardır. Bir çok kefilelere ayrılmış olan bazı kimseler caddeden geçmekte i olan M. Prime de Rivera'nın otomo bilini yakmağa kalkışmışlardır. Za- bıta bunların üzerine hücum mecbu riyetinde kalmıştır. MADRİT, LAA— Saat başka yerlerde intihap edilimi: miştir. Mücadele, pek okadar şiddetli olmamıştır. Mamafik, dün akşam ve ge ce Madritte sağ cenah mamzedi M. de Rivera ie cümhüriyetçiler mamzedi ML Döğüşme de olmuşum da ağır surette yaralanan yokt de da hir hüdis ber gelmiş deği Müntahiplerin fazla şevk ve haysca. | ne yoktu. Rey dairelerinde pek ax kimes bulunuyordu. Kaydedilmiş olan münta mevsim sonu güzel Ispanyada gazete sa- | tıcılarının tevkifi MADRIT, 4 A.A. — İspanya'da Pazar günleri grzete satışı. mem olduğundan komünistler tarafnidar çıkarılan bazı gazeteleri dağıtan sa- tıcılar tevkif edilmişlerdir. Bir zelzele PADOUE, 5 A.A. — Fizik ensti tüsü şiddetli bir zelzele kaydetmiş- tir. Bu zelzelenin merkezi mubiti- nin Padoue'ya nazaran mukabil ci- hette balunan memleketlerden birin de vuku bulduğu zanedilmektedir. lik ve 200 metro uzunluğunda erazi inhidam ve kaymasını mücip olmuş xi 21 selenin canlı olarak toprak sal 28 bön ere li İ den sonra kurtarılabilmişlerdir. | rur ve veklâma benziyen şeyler | varsa bunu aziz okuyucuları- mın, hatıra yazanların içtinap edemedikleri zarurete bağışla- malarmı rica ederim. Sana gelince, muhterem Na zif, coşkun Türk ve pervasız ş er vatan evlâdı gibi ben de istiklâl © güneşini gördüm ve onun nurile geçen gecele- rin karanlıkların sildim. Bize bu. güneşi veren ve bize daha temiz fetihler, daha temiz bel- dei tayibeler kazandıran mü. | barek elin kudreti altında mes" udum. Asıl talisiz sen, mah- küm sen, (Kara bir gün) ün| $ini esiri senmişsin ki dehrin sak- | ladığı öc ve sevinç senelerini görmeden gittin, Senin yaza- madığın (Kara bir gün) ü ben hayatımın en beyaz bünlerinde yazdım. Eser senindir, ruhun şadolsun. üstat! (Devamı var) İ #a edecektir. Bir piyeste kadm ola- | | rak ancak Lootitin ile Hertense tem | Amele Fırkası İ Senelik konferansında bir hadise LONDRA, 5 A.A, — Amele fur- kasının 37 nci senelik konferansı bu | gün Scarborouğlı'ta açılmıştır. Kon | feranıta 800 murahhas hazır bulun | muştur, İçtima salonunun dışındaki kum luğa Mechul bir el tarafından “Sos- yalistlik tahrip ve imha demektir” kelimelerinin yazıldığı — görülmüş” tür. Murahhaslardan biri bu yazıyı “Sosyalistlik inşa ve tanzim demek- tir şekline koymuştur. M. Mac Donald Londraya döndü LONDRA, SALA. — M. Mac Donald M. Loyd George'la rivaye- te göre siyasi vaziyet hakkında gö- rüşmek üzere bu sabah © Churt'a gitmiştir. M. Mac Donald dün Başvekâlet dairesine geldikten sonra M. Her- bert Samuel ken. üyaret ede M. Brüning de Gidiyor M. Laval'den sonra Amerikaya gidecek VAŞİNGTON, 4 A. A. — Milk cümhuriyetçi mıntakavi komite icra heyeti müdürü M. Ducas'a nazaran, M. LavaPin ziyaretini müteakip M. Brüning'te Washington'a gidecek. tir. Tunusta bir ev yıkıldı TUNUŞ, 4. A.A. — Kaironan havalisin de yağan şiddetli yağmurların o tesirile Biryev ykuleimür. Erin işimde bulanın sakiz bişi ölmüştür. M. Poincare'nin sıhhi vaziyeti PARİS, 4 AA. — M. Poincare'nin nekahat devresi, ecnebi memleketlerde dolaşan çayinlar hilâfme olara, tahil bir 5 denim mftnile; Ani Poincare yorgun düşmemek için uzak yerlere gitmekten gekinmaktadir. rek Liberal ırkasınım en son vaziye |” ti hakkında malümat vermiştir. Liberailer fırkasımın bu vaziyeti- nin öğleden sonra toplanacak nazır. lar meclisinde mevzuu bahsolacağı | söylenmektedir. | Liberal fırkasında ikilik LONDRA. 4 A.A, — Libaral fır | kası âzası arasında çıkan ikilik daha bariz şekil alacak gibi görünmekte- | dir, Çünkü sör John Simon ahbapla vr ile kendisinin ayrı bir teşkilât vü | cude getirmek üzere olduklarını dün akşam söylemiş ve demiştir ki: Şu sırada memleketin yapacağı &n iyi şey M. Mac Donald'a emmi” | yet ve itimat göstermekten ibaret- — | Lort Reading'in seyahati PARİS, 4 A.A, — akiriciye Na- | zareti, Lort Reading ile M. Briand” m çarşamba günü Pariste mülhkattn | bulunacaklarını teyit etmektedir. | 3 perdelik bir piyes “Napolyon, PARİS, 4 - A.A. — Teşrinisani ayında Pariste, Mussolini Forzane'- nun 3 perdelik “Napolyon” isminde | İ ki eseri temsifedilecektir. Kahra- man Korsikalımn rolünü Gemier i- sil olunacaktır. Prens Ghika Romada ROMA, 4 A.A. — Romanya Ha- | riciye nazarı Prens Ghikn © hususi mahiyette olarak Roma'ya gelmiş. tr. Roma müstemlekât sergisi ROMA, 4 A.A. — Roma'da ter tip edilen müstemlekât sergisi gayet büyük bir muvaffakiyet kazanmış- tır, Sergiyi birçok (o kimseler gezip görmektedir. Ispanyada kuraklık MADRİT, 4 A.A Kuraklık bu ve “e İspanyada mühim tahribat yapmıştır. Mazirandan beri Bask ve Navar memla. ketleri müstesna olmek üzere yağar yağın Cenup vilâyetlerinde mahsulitem sekse ini mahmolmüştuk. Cenuku garkkde” Al. Mercie mıntakaları kuraklık yüzünden harap oluştur. Sozura sabri, hemün bomen"laramoşmr. Teleğa' Va Taj viüyetlerinde oklar okadar aiçalmaş- ter ki değirmenler haftsda ancak üç gön dönmektedir. Tolede ve havalisinde iska aliya end “İsli” Öğle Kastil de kuraklıktan müstariptir. Güzel hava devam ettiği takdirde Ma- luk Gks * meki Ki Şimdiye kadar salam an görül idi, Önümüzdeki halta şmjmer yağmyesık olurın evlard» ye. | öülemekitr. | pılan istiklikâin da teşmil Gece sular birkaç saat kesilecektir. —ee— — Kavgayı ayırırken | | Kasimpaşadi Sürurt ranhal. | lesinde oturan nakkaş Dimitri evvelki sabah Şişhane yokuşun ken tanımadığı iki ki wi ile kavga ettik ayırmak isteye- vek aralarma girmiştir. t kavgacılardan Di mitrinin füzuli müdahalesine kızmış, elinde tuttuğu bıçağı havale ettiği gibi Dimitriyi ba | şından yaralayıp kaçmıştır. Di | mitri tedavi altma almıştır. | Ge Gazi Hz. nin İstanbüllalâ* nakkındaki kıymetli iltifatlı - rını ihtiva eden nutuklarıma metmete hakkettirildiğini yaz mıştık. Dün bu kitabe şehir meclisindeki yerine konmuş- tur. Anite Page liyor 72 l İ | İ Amerikalı maruf sinema yıldızı Anita Page Amerikanın maruf sinema yıldız- lardan Anita Taze Metro Gold. win kumpanyasmın İstanbul mü- messiline bir mektup £ göndererek şehrimizde bir film çevirmek istedi- ğini ve ilk fırsatta İstanbula gele rek bu en büyük emelinin tahakkur- ku için çalışacağını bildirmiştir. Son zamanlarda İstanbul sineme ılık için çok cazip görülmektedir. Şehrimizde bulunan Amerikalı reji- sör Mr. Seci de Mille de bu ka nanttedir. Secile de Mülle İstanbulu her sene ziyarete karar verdiği için ba ziyaretlerinde ikamet etmek üzere bir yer tedarikine teşebbüs etmiş tir. Birçok yıldızlar da seyahat pro- gramlarında İstanbula mühi bir mevki vermek ve burada film çevir. mek niyetini izhar etmekledir. Evvelki gün gelen Amerikalı si- nema artisti Mis Julya Vallich dün #ehrimizi gezmiştir. Genç artist İstanbulu ikinci Ka iforniya addetmekte ve bütün Ame rikalılara tavsiye edeceğini söyle mektedir. yele N (Balkanyat müsaba ları nihayet buldu |. Hediyeleri Prens Kiril tevzi etti. SOFYA 6 (A.A.) — Bir haf tadan beri devam eden Balkan yat müsabakası bitmiştir. Gece verilen resmi bir ziyafette ko- mite reisleri Türk, Yunan, Yu goslav sefirlerile Dahiliye, Har biye, Maarif nazırları profesör ler ve erkânı hükümet hazır bulunmuşlardır. Komite reisi M. Çapraşikof, ilk nutku irat ederek müsabaka ların hakiki spor arkadaşlığı i- çinde geçtiğini, komşu memle- ketlerin her birlerile koklaş- mak fırsatını bulduğunu, işti- rak eden milletlere minnettar bulunduğunu ve gelecek Bal- kanyatm hangi memlekette ya pılırsa Bulgarları kendi kucak larında bulunacaklarını” söyle- dikten sonra Türkiye, Yuna- nistan Reisicümhurları ve Yu- goslavya kralı şerefine kadeh- çalınırken hura sesleri yüksel- miştir, Yunan sefiri bu muta cevap vermiş, Ceneral Lazarol Bul- garca, Federasyon reisi M. İva nof ve kafile reisleri nutuklarla İsi birden bire yükselmiştir. mışlardır. muk İste anişlerdir. ——— Aimanyada Sosyalist işçi partisi İ BERLİN,SA. A. — Almanya'- nin her tarafından gelmiş. olan 88 murahhas ile ayni akideye mütema- yil bulunan takriben 500 kişi, (Sos- İ yalist işçi) frkasının bugün hükü- İ met merkezinde yapılmakta o olan küşat merasimine iştirak eylemiş” lerdir. Bu fırka gayrikabili içtinap ! olarak (ikinci emternasyonal)e tevee İ cüh odeektir. Münakaşalar esasda Reiche- bannerslerin sosyal demakratlar kar yeni parti muvacahasında ayni mev kide bulunacak bir mücadele teşki- lâtı yapılması mevzuu bahisolmaş. Teşrinisaninin birinci gününden itibaren yeni fırkanın fikirlerini neş retmek için Sozialistische o Arbeiter Zeitung isminde yevmi bir gazetesi olacaktır. Şili'de Reisicümhur intihabı SANTİYAGO, 5 ALA. — Reisi- cümhur intihabanm ilk neticeleri M. Monteromun rakibi M. Aleksandro karşı kahir bir ekseriyet kazanmak- lerini kaldırmışlar ve marşlar | | azası Şerafeddin Beye birer beynelmilel © olimpiyat Kont Bayyalatunun tebrik grafı okunduktan sonra Yı kılara madalya ve bayraklar goslavlara kabartma bir müş, ya verilmiştir. Takım birind rine ayrıca kupa verilmiştir. Türkiye, Yunan, Yugoslsi ya sefirleri ile kafile reisle ve Anadolu Ajansının muh: ri ve Bulgar federasyonu fi ref madalyası verilmiştir. Türk futbol ve eskrim kafi si yarın, birinciler de öbür İstanbula hareket edecekl dir. Teabeönde evlerde soba kuruldu TRABZON, 5 A.A. — Fırtma, yağmur ve dağlara düşen kar ile Trabzonda herkes palto giymiş ve evlerde soba kurulmuştur. Yağ e fırtına dinmiştir. Ziyanaya mebzul kar düşmüştür. Odun ve kömür Ziraat mütehassısları faaliyete geçtil ANKARA, 5 A.A. — Bağlarımıza ve kuru üzümlerimizin sslahi içi Amerikadan celbedilen mutehassıslar memleketimize gelmiş ve işe ” Bundan başka Amerikadan celbedilen pamuk mutehassısı Adana tasyonunda, tohumlarımızın ıslıhı için Almanyadan celbedilen hum mütehassısı da Kırşehir tohum istasyonunda, keza gıdai hastalıkla” mutehassısı Doktor Sovait de İzmir mücadele istasyonunda faaliyete Trabzonda şarbon hastalığının önü alındı TRABZON, 5 A.A, — Şarbon hastalığma yakalanan bir ineğin e&. yiyen bir köylü ölmüştür. Köy kordon altma almmış ve hayvanlara yapılmağı başlanmış, bu suretle hastalığın önü alınmıştır. Fındık piyasası TRABZON, 5 A.A, — Ingiliz # rasınım vaziyeti fındık çiyasası ö* rinde tesir yapmıştır. Bağlantısı © lanlar zarar görmüşlerdir. Cachemire'da vaziyet SILLA, 5 A.A. — Hudut boyuf” da tesis edilmiş olan muhafız kor# su arasından kendilerine bir yol # mağa çalışan 160 wüslüman Ps cam valisinin emri üzerine tevkif * dilmişlerdir. Tuncam valisi zaten takım kargaşalıklara sahne olan © ehir hülcümeti dahiline bu 'manların girmesine müsaade edil” ib Gü Onla sn kuvvetlerle bu müslümanlar ares!” da bir çarpışma olacağına kansf getirmiş ve Kanla dalayı serif Fransada kısmi intihabat MEAUX; 4 A.A, — İstifn ede” Redikal © Sosyalist bir meb'usta” inünhal kalan âzalik için © yapıl” kismi intihapta müstakil Cümheri yetçilerden M. Nast 4000199 reyi meb'us intihap edilmiştir. Komünif | EE dB Elle Burkan konlersasna iştirak edecek mürahhaslara, konferans patıf#* olmak üzre birer madalya (devzi edileceğini yazmıştık. Bu madalyali" hazırlanmıştır. Madalyanın bir tarafında Gari Hz., in resimleri ve diğ” tarafında “Balken birliği ikinci konferans İştanbul 1931” cümlesi verdi BEY