4 Ekim 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

; Tarihi tefrika: 129 KO Her hakkı (MEMyot) idin. Sultan Muradın hastalığı Sultan Muradın dimağını, — Sultan Azizin mektubu. — fetv. Sultan Murat, hakikaten acma- cak derecede hasta idi. Kendi hu- susi doktorunun tatbik ettiği usulü tedavi, drmağr, sinirleri zayıf bir biçareyi değil, sinirleri nasırlaşmış, taşlaşmış insanları bile çıldırtma- ğa kâfi idi. Bir insanın boğazına günde elli altmış tane sülük yı İırsa ne ölur?-Dunun hayali bile akıl oyna- tabilir. Sultan Murat, hastalığı hengâ- mında ekseriya hiç bir söz söyle- mez, konuşmazdı; odasına kapa- nır, ağlardı. Yatağına yattığı za- manlarda saatlerce (o gözleri açık olarak sakit, samit kalırdı. İki buçuk, üç ay süren hastalı- ğın bu hat devresinde, ağzından çıkan sözler pek mahdut, âdeta sa- yılı gibiydi. Bunlara sayıklama da denebilirdi: — Ben, Hân istemem... Ben, iPadişahlık istemem! .Cümlelerile sülüklerden şikâye- te münhisirdi, Fakat çok kereler: — Yarap! Yarap! Kurtar beni! Diye halâs istediği de rivayet o- İunmaktadır. Merhum Müşarünileyh, nef- silemirde çok nazik, iyi kalpli; kü- üyük herkese karşı müli Tisana aşina, garp me- 'deniyetini iktibasa istekli, terâkki © ve teceddüt perver olup bu hasta- ğa uğramış olması idi, vücudun- dan millet ve memleketçe istifade © memul idi. İ Neçareki gençlik zamanında, şehzadeliğinde işrete inhimaki ve- #3ir suistimalleri vücudunu, bün- yesini yıpratmış, asabını bozmuştu. Sonra da Amcası Sultan Azizin öskeri kuvvei mücebbire ile tah- İ #ından indirilmesi ve ayni kuvvei | mücebbire ile pek korkunç bir tarz da kendisinin iclâş olunması di- mağ ve asabı üzerinde çok muh- rip tesirler yapmıştı. Sultan Muradın cülüsü, hakika- ten pek sekis ve korkunç bir tarzda Do il Ortaköy i sarayları kara cihetinden saffı- harp halinde binlerce askerler, de- miz tarafından müheyyep zırhlılar Tarafından abloka edilerek ateşten ye çelikten bir çenber içine alın- ış idi. Bu manzara, en metin yü- rekli erleri bile korkutmağa kâfi- li, Veliaht Murat Efendinin hiç bir Jeyden haberi yoktu; tatlı. sabah uykusundan ansızın uyandırılmış ve çalyaka edercesine, hem de u- © swlü âdet hilâfına mahfuzan Bab. #sraskeriye götürülmüştü. Biat me- rasimi de garip bir tarzda icra €- dildikten sonra Topkapı Sarayına gidiş yaptırılarak Saltanat tahtına Dturtulmuştu. Sarayına avdetinde, Müseyin Av mi Paşa, yeni padişahın yanından ayrılmamış, onu sıkı bir nezaret al tına, göz hapsine almıştı. Hüseyin Sultan Hamit, tahta, nasıl çı Bükreşte Cümhuriyet Bayramı Radyoda 80 kişi Türk marşını söyliyecek BÜKREŞ, 3 A.A. — Anadolu Ajan- #imn Balkan hususi muhabiri bildiriyor: Bükreşte Türkiye cümhuriyetinin onun cu yıldönümünü tesi't için Türkiye dos- yapılan program hülâsası şudur Radyo neşriyatı cemiyeti ber sene mutat olan müsamerelerine | $u Romanya münevverleri” tarafından | pah öte İ bu sene 29 birinci teşrin akşamı Türki: | Yeye ait neşriyat ile başlıyacaktır. Tür. kiys sefiri bir hitabe söyliyecek ve onu takiben Romanyanın en maruf hatiple- idaresinden beri her sahada elde ettiği in A bada konferanslar vercektir. 80 kişiden mürşkkep bir Romen tegan- erik Türk marşını söylüyecek- Türk halk şarkıları radyo cemiy. Gin erkcstrası tarafından çalmacakı Bundan başka, * şıyan ve maruf muharrir Mile. Vakares ko'nun reisi hyulunduğu cemiyet ilk teş- Yarın: Sultan Hamidin culüsu Esref saatte salona giriyor. — İcin i irlerini bozan sebepler, saikler. Şeyhislâm Hayri Efendinin hal' ası, Avni Paşa, Sultan Muradın eski tanıdıklarından, £ sevdiklerinden kimsecikleri görmesine müsaade etmemişti. Meselâ şehzadeliğinde pek sıkı ve samimi görüşüp söh- bet ettiği şair Namık Kemal Beyin bile ziyaretlerine mümanaat olun- muştu. Bu mümanaatın sebebi, Hü seyin Avni paşanın istipdada mey- yal olması ve Meşrutiyet tarafrar- larına aleyhtar bulunması idi, Ye- ni Padişahın Namık Kemal Bey gibi münevverlerle temasını iste- mi) a. şte bu zecri, kahri muameleler üzüntüler, sıkıntılar Sultan Mura- dın yeni başlıyan hastalığının sü- ratle ilerlemesine sebep olmuştu. Hele Cülüsün ikinci günü amca- sı mahlu Padişah Sult-a Azizden gelen çok acıklı, yanıklı tezkere Sultan Sultan Murada pek dokun- muştu. Sultan Aziz, bu tezkereyi mahpus olduğu Topkapı sarayı. nm en karanlık bir dairesinde yaz- ziz, tezkeresinde, döştü- Zü o tenkuhai azap ve ıstıraptan kurtarılmasını ve nefes alıp yaşa- yabilecek bir mahalle naklini yal- Sultan Murat, bu istimdatname. yi okuyunca fevkalâde kederlen- miş, müthiş bir heyecana uğramış gözleri yaşararak, Başmabeyinci Etem Beye: — Babam gibi hürmet ettiğim, sevdiğim amcamın ellerinden öpe- rim. Gidin, istediği, rahat edebile-| ceği ferah bir daireye naklettirin! Demişti, Bütün bu haller yetmiyormuş gibi, bir kaç gün sonra da, mabe- yinci Sait Bey, koşa koşa huzura gelip, Hüseyin Avni paşa ile konuş makta olan Sultan Murada, güya bir müjde gibi, Mr intihar ile vefatını hı Zavallı si elli b siki Padişah: — Vah! Vah! Diye bir kaç kere inledikten sonra: — Şimdi halk, bunu benden bi- lecek! Demiş ve son derece bir teessür göstermişti. Yukarıdanberi saydığım, mües- sir, müellim, müheyyiç sebepler, hâdiseler zaten zayıf olan biçare Sultan Muradın kabilişifa ve ifa- kat olmıyacak cinneti mutabbaka- ya giriftar olmasını intaç eylemiş, gün geçtikçe hastalık ve nihayet Şeyhülislâm Hasan Hayrullah E- fendinin imzasmı havi olan: İmamül Müslimin olan zat cü- nunu mutabbak ile mecnun olmak- la imametten maksut O fevt olsa uhdesinden imamet münhal olur mu? Elcev»w: Allahüâlem olur. Ketebehulfakir Hasan Hayrullah Afâ anhâ Fetvasile iskat olunmuştu. (Bitmedi) # Ml? Sultan Hamit, üzülenler. M.Venizelos dünü Adada geçirdi 'M. Venizelos ve refikası dün Büyü- kadada bir gezinti yapmıştır. Muhte- rem misafirimiz refakatinde Yunan yazetecileri bulunduğu (halde bir muşla Büyükadaya gitmiş ve öğle ye- meğini Kalipso otelinde yemiştir. Öğleden sonra araba ile bir tür yap mış ve akşam saat 18.30'da Perapalas öteline dönmüştür. M. e refikası yarın sa- bah Stellâ d'ltalia vapuru ile Pireye edeceklerdi rinin 24 üncü salı günü bir hasredecek ve bu ee Bükre şin en maruf ilim ve sanat adamları Türk ruhiyatı, Türk halkı, Türk memleketi ve Türk tarihi hakkında müsahabelerde bu lunacaklardır. Milli bayram günü olan 29 birinci teş vin günü Üniversul, Dimintsa, Kuren - tul, Kuventul, Dretka tei, Viterul, Em depandan Rumen gibi Romanyanın en maruf gazeteleri, bir sahifelerini, on se- | me zarfında Türkiye cümhuriyetinin ta- hakkuk ettirdiği her nevi eserleti resim- ler ve istatistiklerle tetkike hasredecek- tr, » HARICI H ABERLER Herkes birer Nutuk söyledi. * | Kubada Gene çarpıştılar Cenevrede heyeti umumiye| Amerika daima müteyakkız müzakereleri kapandı Cenevre, 3 (A.A.) — Havas ajansı bildiriyo: M. Paul Bancour'un dünkü Milletler cemiyeti heyeti umumi- yesinde söylediği nutkun en €sas- hı kısmı hiç şüphesiz dörtler mi- sakının nasıl mıntakavi misaklar zincirine dahil kulunduğunu ve milletler cemiyeti zihniyetine uy- gun olduğunu gösteren — fıkradır. M. Paul Boncour demiştir ki; Bu mıntakavi eserleri yanyana getirmek, telif ve tanzim eylemek lâzımdır. Şayet bu eserleri her- hangi bir mısakta derpiş ve tas- hih olunan ameli kaidelere kağ- lamak için ortada bir milletler cemiyeti olmasaydı bunlar biri- birle tezat teşkil ederlerdi. Bu gibi anlaşmalar, teşriki mesai lüzumunu kabul eden büyük der- letler, dörtler misakının olduğu gibi daha evvelden bir misak ile bağlı bu'unurlarsa daha ziyade zaruret kespeder. Nutkun ku kısmı heyeti mu- rahbaslar ve bilhassa İtalya xih- niyeti tarafından alkışlanması bü- yük ekseriyetin aşni fikirde ol- duğunu göstermiştir. CENEVRE, 3 (A. A.) — Hemen bütün heyeti umumiyenin alkış- ları arasında bitirdiği bir nutkun- da M. Paul Boncour, erkekçe ka- rarlar almanın şiddetle lüzumun- dan bahsetmiştir. Zira, Silâhları bırakma konferansı makul bir muahede ile neticelenirse misak- ların milli emniyetleri, müsavi ve faydalı bir kontrolün muahedenin tatbikım temin edip elmiyeceğini ve muahedeye hürmet ettirmek hususunda > devletlerin (o tesanüt gösterip gösteremiyeceklerini bil- mek lâzımdır. Silâbları bırakma konferansının veçhesini silletler cemiyeti heyeti umumiyesindeki hava, heyeti umumiyenin alacağı kararlar tayin edecektir, Nutuk ve Fransız gazelblöri PATİS, 3 (A.A) —Havas Ajansı bildiriyor : Bütün gazeteler M. Paul Boncour tarafından dün Cenevrede söylenilen nutkun şu- mülünü ekemmiyetle kaydetmek- tedirler. Le Journal diyor ki: * Fransanın sesini duymadan silâh bırakımı üzerindeki müza- kereleri avlamak çok müşkül olurdu. M. Paul Boncour dün söylemek lüzumunu duymuştur. Çünkü bugün Berlin ve Londra hükümetleri silâh bırakımı hak- kında müzakerelerde bulunacak- lardır. Fransız hükümeti daha evvelden kendi vaziyetini tasrih etmek istemiştir. ,, Petit Parisien gazetesi de M. Paul Boncour tarafından söyle- nen nutkun diğer heyeti murah- hasalar üzerinde hasıl ettiği tesiri kaydederek diyor ki: “M. Paul Boncour, Milletler Cemiyeti kuu'alıdanberi Frausa- nın kendisine maletmiş olduğu itimat ve teşriki mesai siyasetin- den katiyen ayrılmamak huşusun- daki azmini teyit eylemiştir. ,, CENEVRE 3 (A.A. ) — Umu- mi müzakereyi kapatmadan evvel reis söz istemiş alan son hatip- lere söz verdi ve bu arada İran murahhası, hükümetinin Milletler cemiyeti hakkındaki hislerini bil- dirdi. Bundan sonra birinci komis- yonun, 1936 senesine kadar kon- sey azaları sayısmı muvakkaten 9 dan 10 a çıkaran projesi itti fakla kabul edildi. Bu kararın konsey tarafından da tasvip edilmesi lâzımdır. Heyeti umumiye müzakereleri kapatmıştır. M. Çaldaris Türk-Yunan misa- Kından bahsetti Cenevre, 3 (Milliyet) — Cemi- yeti Akvam müzakereleri esna- sında söz söylerken M. Çaldaris Türk-Yunan misakının ehemmi- vaziyetini muhafaza ediyor Havana, 3 ( A.A ) — Hotel National de hükümet kuvvetleri tarafından muhasara edilmiş olan âsiler kanlı bir müsademeden sonra teslim olmuşlardır. 119 ölü ve bir kaç yüz yaralı vardır. Havana, 3 (A.A) — Dünkü karışıklıklar esnasında kırkı asker onu zabit olmak üzere 75 kişi ölmüş, 200 kişi yaralanmıştır. Müsademeler esnasında. talebeden ve halkian bir çok kimseler da yaralanmıştır. Havana, 3 (A.A) — Amerka hariciye naziri M, Hull'ün Caba'< daki vaziyetin kendisinde hiç bir telâş ve endişe uyandırmadığı yolla beyanatın — #ksine - olarak Havana mahfillerinde söylendiğine göre Amerika babiriyo nezareti Cuba'da bulunan 5,000 Amerikalı ile yabancının can ve mallarının korunması maksadile icabında ya- pılacak birmüdakele için her türlü hazırlıklarda bulunmaktadır. Yeni Meksika kruvazörü, Ha- vana'ya gitmek “üzere yola çık- mıştır, Wyoming kruvazörü ne, 690 babır'ye silâhendezile birlikte Ham- ton Roads'dan harekete hazır bir haldedir. Borçlar meselesi Müzakereler gelecek haf- taya bırakılacak VAŞİNGTON, 3 (AA) — Maliye nazırı muavini, M. Ache- sonun bildirdiği “göre 5/10 tarihinde başlayacak olan harp borçları müzakerelerinin gelecek baftaya bırakılması muhtemeldir. Çünkü bu bususta M. Roosevelt ile vaziyet gözü;ülecektir. M. Paul Boncour Yakında Varşovaya gide- ceğini söyledi Varşova, 3 (A.A) — Cenev- tede bir Polonyalı gazeteci ile görüşen M. Paul Boncsur,hariciye Dazırı M. Beck'in ziyaretini iade için Varşovaya gelmek niyetinde olduğunu söylemiştir. Gazsteler M. Titulesco'nun eym 8 veya 9 unda Varşovaya geleceğini yazıyorlar. Amerikada kalkınma ŞİKAGO, 3 (AA.) — M. Roosevelt, Amerika-legion - nunun senelik milli kongresine hitaben söylediği bir nutukta demiştir kiz Milli kalkınma programımızın tam bir şekilde tatbiki altı ay- dan evvel yapılamaz. İşsizlerin sanayi işlerinde kul- lanılabilmesi tam bir şekilde ya- pılamamiş Hazan ez ve bazan bir çok kişiye iş bulunmuştur. Fakat netice lehimizdedir. Kre- diler bankalarda donmuş vazi- yette kalmaları bertaraf edilmiş- tir. Ve $- krediler işlemeğe başlamıştır. Çiftçilerin kazançları artıyor, fakat daha arttırmak lâzımdır. Sanayi kalkınıyor, lâkin bu kalkınmayı da arttırmak için slm kudretini arttırmak lâzm- dır. Uzun rekor peşinde Colling Vood, (Antario'da) 3 (AJAY”: “Tağyareci Möllsön “ile künm Bağlala döğre sira 'bir uçuş yapmak için iki defa hava- lanmak istemişlerdir. Faket çok olasi “Sesfarer Li,“ sd: taya releri ku teşebbüslerin ikisinde de y:rden kalkmamıştır. yetinden bahsetmiştir. Türk-Yunan budutlarının ma- suniyet ve müdafaasının Cemiyeti Akvamın “sulh prensiplerine mu- vafık olduğunu, Yunanistanın di- ğer komşularilede yakınlaşmayı arzu ettiğinide ilâve etmiştir, İ Sovyetlerle ticari bir mukavele imza edildi Ruslar 17 Şubata kadar bizden iki milyon liralık mal alacaklardır ANKARA, 3 (Telefonla) — İktıs at Vekâletile Sovyet Ticaret sie li arasında bir müddetten beri devam eden müzakere neticelenmiş ve yele imzalanmıştır. Derhal meriyete giren bu anlşma esaslarma göre Rusya 17 şubat 1933 tarihine kadar memleketimizden (2) milyonluk mal alacak ve buna müka- bil memleketimize kontenjana tâbi olmadan ayni miktarda Rus malı ithâl edebilecektir. Rusyanın bizden alacağı mallar yün, tiftik, hayvanat ve zeytin olacak» ükabilinde ithal edeceği o Rus malları meyanında Şark Vilâyetleri- ci olan şeker bulunacaktır. Romen Hariciye nazırı ayın onunda Bükreşten hareket edecek BÜKREŞ,3 (A. A.) — Anadolu Ajansının Balkan hususi muha- biri bildiriyor: M. Titalesko, ayın dokuzunda Varşovadan buraya gelcek ve ayın onunda Bükreşten Ankaraya hareket edecektir. Bükreş mahafilinin Varna mülâka- tının neticeleri hakkında kanaati BÜKREŞ, 3 (A. A.) — Anadolu Ajansının Balkan hususi muhabi- ri bildiriyor: Bulgaristanın umumi vaziyetini yani kralın paziyetini, kökümetin vaziyetini, fırkaların vaziyetini ve komitelerin vaziyetini ve hâkim o- lan tesirleri bilen Romen mahafilinde Varna mülâkatının Bulgarista- mı imkânsız taleplerinden vazgeçirecek , umumi bir anlaşma çerçeve- si içerisine alması temenni edilmekle beraber Bulgaristandaki tema- yüllerden doğan vaziyetin bu hususta çok ümitbahş olmadığı da giz İnememektedir. Türk - Bulgar ticaret muahedesi ANKARA, 3 (Telefonla) — Türk - Bulgar ticaret (o muahedesi müzakeratını Bulgaristan namına idare edecek olan Bulgar Mili Bankası mümessili geldi. İktisat Vekili tarafından kabul edildi. Mü- zakerata Hariciye Vekâletinde devam olunmaktadır. Bu defa müzakerenin itilâfla neticeleneceği kanati vardır, Akay idaresinin yeni vapurları ANKARA, 3 (Telefonla) — Akay idaresi için satın alınması ka- rarlaşan iki yeni vapurun evsaf ve şeritini tespit etmek üzere İstan- bulda Akay idaresinde bir komisyon teşkili kararlaşmıştır. Bu komis- yona bir fen heyeti iştirak edeceği gibi Adalar, Kadıköy ve Haydar- paşada oturup ta bu tarafların ihtiyaçlarını yakından bilen bazı zeva- tın da mütalealarından ( istifade edilmek üzere komisyona aza ole&- rak iştirake davet edilmeleri faydalı görülmüştür. Küçük sanatlar kanunu hakkında ' bir talimatname hazırlandı ANKARA, 3 (Telefonla) — sanatlar kanununun tatbika- tı için hükümet kendisine verilen salâhiyete istinaden bir talimatna- me ve bir de tamim hazırlamıştır. Bu talimatname ve tamim em bir kararname ile neşir ve ilân olu ir, İktısat Vekili Sümer Bankta ANKARA, 3 (Telefonla) — İktisat Vekili Mahmut Celâl B, bu- gün öğleden sonra yeni dairesine yerleşen Sümer Bankı (ziyaret et- miştir, Fuat Bey riyaziye muallimi oldu ANKARA, 3 (Telefonla) — Maarif Vekâleti orta tedrisat Umum Müdürü Fuat B. Kandilli Lisesi riyaziye muallimliğine tayin edilmiş. tir. Yerine kimin tayin edileceği henüz malâm değildir. İş Bankası Başmüfettişi ANKARA, 3 (Telefonla) — İş Bankası Başmüfettişi Sami Be- yin İktisat Vekâletinde mühim bir vazifeye tayini o kararlaşmıştır. hayatında bulunan münevver ve kıymetli elemanların daha bu tayi- ni takip etmesi ihtimali kuvvetlidir. Cümhuriyet bayramı marşı ANKARA, 3 (A. A.) — Cümhuriyetin onuncu yıldönümünü kutlır- lama yüksek komisyonu riyasetind en: Yüksek Komisyonun kabul se onuncu o Cümhuriyet Bayramı marşının nolaları dağıtılmıştı. Bir kaç günden beri çalıştırılan Anka- ranın mektepler talebesi bugün Halkevinde toplanarak O hep bir ağızdan ilk provayı yaptılar. T ecrübe muvaffak oldu . yi Takas komisyonu muntazaman toplanacak Takas Komisyonu dün de ( Vali muavini Ali Rıza Beyin reisliği altında toplanmıştır. Komisyon elde muamelelli iş bırakmamak için muntazaman iç“ timalar yı » Takas Heyetinin bürosu da teşekkül etmiş, dünden iti- baren Ticaret Odasından vilâyete gel en kâtipler de çalışmıya başlamışlardır. Komisyondan bir aza ile Eksper Heyeti dün ihraç edilecek mallar için mahallerinde tetkikat yaparak kıymet koymuştur. 7 —EEBBEB..3