13 Ağustos 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2
MİLLİYET PAZARTESİ 13 AGUSTOS 1934 TARİHİ TEFRİKA: 112. İtihat ve Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN GIRAKTIĞI VESİKALARA GÖRE) Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A, C. İstanbuldan Parise gönderilen her mektupta olduğu gibi Burada bir iki gündenberi bir ri- vayet dolaşıyor. Bu rivayet Osman- lı Devletini nikinci derecede dev- İetler sınıfına indirildiğine dairdir. Berlin kongresinde Osmanlı Devle- fine, düveli muazzama işlerine mü- dahaleye hak ve salâhiyeti olma - makla beraber, büyük devlet naza- rile bakılmıya karar verilmiş imiş. O vakittenberi Osmanlı Devleti bu nam ile yadolunuyormuş. Halbuki bu defa ikinci bir devlet zümresine inmesi mabeyin halkını biribirine geçirmiş. Bir aralık Abdülhamit, Devleti Osmaniyenin düveli muaz- zamadan olduğunu iddi aetmek i- çin Hariciye Nazırını o Avrupaya yöndermeğe kalkışmış ise de müd- deasının bir nelice vermiyeceğini anladığından bu boş fikirden vaz- geçmiştir. Biz, şimdiki halde değil düveli muazzamadan madut olmak hattâ ikinci derecede devlet bile o- lamayız. Belki ileride istikbal bize eski Osmanlı şerefini iade ettirir. Sultan Hamit, Yusuf İzzettin E- fendinin Jön - Türklerle muhabe- rat ve münasebatta bulunduğuna kat'iyyen kanaat getirdiğinden ca- suslarma muhaberatın kimler vası- tasile yapılmakta olduğunu behe- mehal öğrenmelerini emretmiş. İş- te bu sebepten dolayı Zaptiye Nazı- rı Şefik, askeri mektepler müfetti- $i İsmail, Çerkes Mehmet ve Üskü- dar mutasarrıfı Hamdi nam eşha- sm adamları Yusuf İzzettin Efen- dinin kâşânelerini abluka etmişler, geleni, gideni derhal jurnal ediyor- İar. Diğer taraftan Yusuf İzzettin Efendinin akaretleri de tarassut al- tında bulunduruluyor. ,, İstanbuldan Parise gönderilen her mektupta olduğu gibi bu mek- tubun sonunda da Abdülhamidin hastalığından ve yakında ölece; den bahsedilerek deniliyordu “Bugünlerde Sultan o Hamidin hastalığı artmış ve tehlikeli bir hal almıştır. Hattâ o derecede ki an - cak iki ay kadar yaşıyabileceği tah min ediliyor. Abdülhamidin geber- mesine intizardan evvel ehemmi - yetle telâkki edilecek © bir mesele varsa o da — maazallah — Burhanettin Efendinin saltanat tahtına (geçmesidir. £ Pek çok kimselerden (oOduydum ki Ab. dülhamit Şehzade Burhanettin efendiyi veliaht yapmak için bâ- lâ çalışıyormuş. Bunun şimdiden bir çaresine bakılmıyacak olursa, sonra iş işten geçmiş olur. O zaman hiç şüpbe yok ki şimdiki devri ara- Fiz, Mevsuk bir membadan aldığım bir haberi, garabeti o cihetile sana yazmak istiyorum. Sultan Hamit, ibriktârı aleyhinde bir ihbarname alır. Bu junalda ibriktarın bâzı şe- ni efalinden bahsolunur. Sultan pür hiddet kesilerek © birkaç dok- torla beraber ibriktarı o huzuruna çağırır ve ibriktarı doktorlara mu- ayene ettirir, İşin asıl ve esas olma- dığı ve jurnalın yalnız şahsi garez- ler yüzünden verildiği anlaşılmca ibsanı şahane ile | ibriktarı hatırı tatyip edilir. Padişahım hastalığı Sait paşa ta- rafmdan tedavi ediliyormuş, Ab- dülhamidin başka kimseye emniye- ti yokmuş. Geçen selâmlık resmin- 'de halsiz olduğu görülmüş, on bir ayak merdiveni Bürhanettin efen- dinin yardımile çıkabilmiş.,, Bu Bürhanettin efendinin veli- ahtlığa tayin © edilmesi keyfiyeti Terakki ve İtt'hat cemiyetini endi- şeye düşürüyordu. Şubelerden ge- len ve Âvupa matbuatında bu me- seleye dair © çıkan haberler deo endişeyi büsbütün arttırıyordu. O. nun için cemiyet, (elinde yegâne müdafaa vasıtası o olan neşriyatla buna mâni olmağa © çalıştığı gibi İstanbulda büyük devletlerin sefir- lerine fransızca birer beyenname göndermişti. Cemiyet bu beyenna- mesinde diyordu ki: “Bütün memleketler gibi Türki- ye dahi, dahili işlerile meşgul ola- bilmek için (o sükönet ve asayişe muhtaçtır. Karşıklıklar, türlü türlü sefaletler milleti altüst ettiği gibi hâlâ da etmekte berdevamdır. Ha- sıl olan tam bir anarşi bütün terak- ki hareketlerini atalete ek miştir. Osmanlı milleti vaziyetten dola- yı müthiş © ıstırap çekmektedir. Türkiyede ticari ve mali alâkaları olan ecnebiler dahi şimdiki idare- nin doğurduğu vaziyet yüzünden mutazarır olmaktadırlar. O halde gerek yerlilerin, gerekse ecnebile- rin memlekette intizamın teessüsü- mü istemeleri lâzımgelir. Memleketleri harap eden bu va- ziyetin, mevzu (kanunların veni- zamların tatbik edilmesinden ileri geldiği zatıâlilerinin o de meçhülü değildir. Şimdiki hükümet, devleti, mahvetmek için her , fenalığı irti- kâptan geri durmadığı gibi şimdi de kanunlarımızın o en müthiş bir surette ihlâli için yeni hazırlıklar yapmakta olduğu temin edilmekte- dir. Sultan Abdülhamit, terasil ettiği idareyi devam etti için vera- set kanununu değiştirmek ve dör- düncü oğlu Bürhanettin efendiyi tahta namzet göstererek yeni salta- natı kurmak niyettindedir. Bu ga- yeye vasıl olmak. için Padişahın yakınında olanlar bir cinayet işle- mekten ve şimdiki veliahtla diğer şehzadelerin vücutlarmı ortadan kaldırmaktan bile çekinmiyecekler- dir. Biz Osmanlı (milletine hitaben bir beyenname neşrederek milleti maruz bulunduğu tehlike hakkında ikaz eylemeği (Okendimiz için bir vazife bildik. Ayni zamanda zatı devletlerinin bu hususta nazarı dik- katinizi celbetmeği ve böyle keyfi bir muamelenin beynelmilel mena- fii sekteye uğratacak o pek vahim neticeler tevlit edeceğini hatırlat- mağı da bir vazife biliyoruz. Meşru taht namzetlerinin müda. faaları, bütün mes'uliyetleri padişa ha ve Yıldız köşkündeki eşhasa a- tayorlar. Bu yüzden bir ihtilâl çika- cak olursa, komitemiz şahsa hür- met ettirmek ve ecnebilerin haki rını ihlâl ettirmemek © için bütün kuvvetini sarfetdecektir. Karışıklıklar çıkmasına mâni ol- mak ve Osmanlı devleti dahilinde intizamı tesis eylemek için meşru hududun haricine çıkılmamasının, yani ananatimıza riayet edilmesinin ve başta 1878 kanunu esasisi olmak üzere mevcut kanunlam tatbik edil mesinin kâfi geleceğine kanaati- miz berkemaldir.,, 1906 senesi temmuzunda Pariste bulunan yeni şahsiyetler içinde Ü- beydullah efendi de bulunuyordu. Übeydullah efendinin — Istanbula, döneceğine dair ortaya çıkan yan- lış haberler bazı zevatı endişeye dü şürmüştü. O zatlardan birisi Brük- selde bulunan 5... beydi. 5... Bey Parise yazdığı bir mektubunda di- yordu ki: “... Ubeydullah efendinin İstan- bula avdeti şayiasındaki musibete bir de İstanbuldan beklenilen mek- tup gelmiyecek olurea, hacaleti en- der hacalet olacağı şüphesizdir. Ar- tık bendeniz bir (o diyarı meçhüle şeddi rahletmekten başka bir çare tasavvur edemem... Şu satırları ya- zarken bir telgraf geldi, Übeydul- lah efendi Parise muvasalât etmiş ve otel Canl on'a nazil olmuş, me- alindedir. Büyük bir nefes aldım. Inşallah intizar olunan mektup ta H gelir, aleyhtarlarımızm güfte ve gülarin bilfiil tekzip etmiş oluruz.. Übeydullah efendinin teahhürü azimeti ve ondan mütevellit düş- manların çevirdikleri entrika Len- denizi fena halde düşündürmekte idi. Hamdolsun o da bertaraf ol- Parise muvasalâtinden on ay sanra, mayıs 1907 de, Terakki ve Mtihat cemiyeti tarafından Übey- dullah efindiye Giri kadılığını ka- bul etmesi teklif o olunmuştu. Bu maksatla kendisini Pariste otur- makta olduğu Rue de Grenelle'de 195 numaralı hanede ziyaret eden zat Übeydullah efendi bulamadığından ziyaret'nin sebe- bini bir karta yazarak bırakmıştı. Übeydullah efendi bu karta verdiği cevabında diyordu ki: “Bıraktığınız kartvizitin ü yazdığınız cümlelerden niçin ara- dığmızı anladım. Bendeniz Parise geleli on ay oldu. Geldiğimdenberi ayda beş, altı yüz frank kazanmak ta ve kemali refah ve rahat içinde geçinmekleyim, Binaenaleyh Girit kadılığına para a tamah etmekli- ğime i ” Gdevami var) Ankara Gümrük müdürlüğü ANKARA, 12 (Telefonla) Vekâlet emrine alınan Arıkara güm rük müdürü Nurettin Beyin yerine Zonguldak gümrük müdürü Cevat | i Bey tayin olunmuştur. ARİCİ HABERLER Avusturyanın istiklâli Prens Stahremberg M. Mussolini ile görüştü ———>e ri — Avusturyaya tekrar Habsburgların getiril- mesi şimdiki halde varit değildir Bavyera Ti kapatıldı. ROMA, IZ A.A. — Avusturya Başvekil ma avini M, Starhenberş dün öğleye doğru tay « yare ile gelmiş ve genç Avusturyalılar kampın» da öğle yemeğini yemiş tir. Müumaileyhin Rome- da Duçe tarafından ka bul edileceği haberi te eyyüt etmekledir. ROMA, IZ AA. — Avusturya © Başvekili Prens Starhemberg'in Romayı ziyareti | hiç beklenmiyordu. Ancak geceleyin Avusturya se fareti bundan haberdar edilmiştir. Prens Star - hemberg tayyareden İ- ner inmez, Italya hü - kümetinin misafiri o İan Avusturya gençleri: nin bulunduğu Ostis kampma gitmiştir. M. Mussolini orada kendi sini bekliyordu. İki devlet adamı uzun bir mülâkatta bulunmuş » tur; M. Dolfuss'ün kat lindenberi ilk defadır ki iki hükümet arasında temas vuku- bulmaktadır. ROMA, 12 (A.A.) — Havas Aajn sı muhabirinin Starhemberg » Muaso- Vini eni hakkında aldığı haber. lere yöre İtalya Avusturyanm istiklâ. lini ber vastıa İle müdafaaya bugün her zamankinden ziyade âmade bu - lunmaktadır. Müstakil Avusturyanın müemir bir tarzda takviyesi son zu- manlarda tetkik edilmişti. Fakat pu hususta kat'i bir proje hazırlanması mümkün olamamıştı. Bu seferki mülâ kat, bu projenin hazmlanmasna yar- Prens Starhemberz, Avusturya hükü- metine mensup hiç bir mesul, şahsın mı söylemiş ve fırkası arasında tabii münasebatın ia desini temin için sosyalist liderlerinin affı meselesini” tetkik etmekte oldu - #unu haber vermiştir. Habsburglar ve Italya BERLİN, 12 (ALA.) — Havas mu- habiri bildiriyor: : Habsburg hanedanı azasının İtal- yada ikametlerini, Alman matbuatı dikkatle takip ediyor. Gazeteler, Prens Starhemberg'in M. Mussoliniyi ziya» retini de tafsilen yazıyorlarsa da, şim dilik mütalea beyan etmekten çekin- mektedrler, VİYANA, 12 (A.A. )— Sunday Ti mes muhabirinden Avusturya Başvekil muavini Prons Starhemberg'in buradan Remaya u çup, M. Mussolini ile görüşmesi, Vi « yanada bir hayli dedikoduyu mucip olmuştur. Prens, bu senenin sonunda muh - temel gördüğü, ve daha iyi tertip edi lecek bir nazi kıyamımı. baatırmağa mu vaffak olmak için, Heimvehren'lerini takviye etmek üzere İtalyanın mali yi sistiyecekt'r. » Diğer taraftan, Prensin, esme aanedanının tahta gı lm 'anatı, bu hususta yabancı ecir dolaşan şayialara ni - hayet vermiştir. ay Times muhab'ri, esasen bu keyfiyetin, aşağıdaki sebeplerden dolayı, halen imkânsız olduğunu bil. dirmektedir 1— İmperatoriçe Zita, oğlu Arşi- dük Otto için, eski Avusturya - Ma - caristan imperatorluğumun . ihyasını istemektedir. 2 — Gerek Kya ve ge - rek Macarlar, iki memleket arasında bir siyasi birliğin aleyhindedirler. 3 — Habsbourg hanedanmın tah- ta getirilmesi, Avusturyada yen'den bir Nazi kıyammı baiz olacak ve a - mele smıfınm ihtilâl çekarması tehlis Prens Stahrenberg kesini doğuracaktır. Diğer taraftan, genç Arşidük Otto'nun avdeti, gerek Almanya ve gerek Çekoslorakyann her ne bahasma olursa olsun Haba - burgların yeniden Avusturya tahtr » na geçmesine mümanaat etmeğe sev- kedecekt'r. Halihazırda, Avusturya krallığının ihyasına pek çok maniler vardır. Bu- gün, buna teşebbüs edildiği takdirde harp çıkmak ihtimal dahilindedir. imperatoriçe Zita İtalyada ROMA, 12 (A.A.) — Sabde Avus- torya imparatoriçesi Zita, Belçikadan Viareggio'ya gelmiştir. Müçarüniley - ha orada üç biraderine ve Arşidük Ot çocuklarına to hariç olmak üzere ta - vuşacaklır. Sabık imparateriçenin riyasetinde bir aile meclisi rivayet o- dilmektedir. Romadaki Avusturya sefareti ROMA, 12 (A.A.) — 2 yalin Vi yanadaki orta elçiliğinin büyük elçili- ğe çıkarılacağının urevzuu babizolduğu söyleniliyor. Buna sebep olarak ta belim Avus- turya mü zamanlarda ikülme gisi öllağu ebapmiyot Hed sürülüyar, Habicht tevkif mi edildi? VİYANA, 12 (A-A.) — Dün uk. şam Viyanada ısrarla dönen rivayetle- re nazaran, Avusturya masyonaİ sop yalişt fırkası sabık reisi M. Habiçht ile Viyanalı sabık o Nazi rücsasından M, Fravenfeli, Berlinde tevkif edilmiş. lerdir. Bu rivayetler, benüz teeyyüt etmiş değildir. Bavyera hududu kapatıldı VİYANA, 12 (A.A.) — İmsbrück- bildirildiğine göre, Bavyera - A- Dollfussun katlimdenberi dördüncü deinder ki bride İcapatılryor. M, Suriç Viyanaya sefir mi oluyor? ROMA, 12 (A.A) — “ değildir. Rintelen'in sıhhi vaziyeti VİYANA, 12 daa) — Stunde gazetesine mazaran,, M. Rintelen'in sıhhi vaziyeti tehlikede değildir. Haleemdaki adli tekibat tabii sec rasımt a etmektedir. Von Papen geliyor VİYANA, 12 (A.A.) — Weldi Blatf'a göre m Zi Yiyin sefiri M. 'on Papeni Viyanaya salı veya çarşam- ba günü gelecek ve derhal itimatname- sini reisicümbura takdim ettikten sonra 15 gün mezuniyet alarak Almanyaya dönecktir. N Amerikada Ancak yedi milyon işsiz adam varmiş! VAŞINGTON, 12 (AA) — Son neşredilen mübaliğalı var kamlara itiraz eden ticaret odası, bu rakamların ancak tahmini olduğunu ve bütün Amerikada işsizlerin yedi mil- yondan ibaret bulunduğunu ilân etmek- tedir. Bu yedi milyon ameleden, yalnız beş milyonu tamamile işsizdir. Amerikada yeni bir grev » VAŞİNGTON, 12 (AA) Ame rika aluminyom şirketinin yedi Fabri | kasında birden amele tir. grev ilân elmiş- 15.000 ameleden 12.000 i greve ip tirade etmektedir. Gerek ve gerek amele, uzlaşmağa . Bir Rus kadını Paraşütle 2500 metreden kendini boşluğa attı ha MOSKOVA, İZ (AA) — Sin een Mi Lal deki için paraşüt ile yüksekten atlama ve- korunu tesis tü toprağa 500 metre kalarak açmış- ter. Sıcaktan ölenler NEVYORK, 12 (A.A.) — Bu haf- ta hüküm süren yakıcı sıcaklar yüzün- den Middlevest'te takriben 50 kişi öl - müştür, EEE n ; Gümrük memurlarına ikramiye ANKARA, 12 (Telefonla) — Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti güm rük müdürlüklerinden gelen ve ikr amiyeye istihkak kesbeden 400 me murun sicillerini tetkik ettirmekted ir. Sicillerinde en hafif bir ihlar ce” | zası yazılı bulunan, inzibat komisy onuna verilmiş veya lüzumu muha * keme kararı almış olan memurlar ikramiyeden istifade edemiyecekler" dir. Gümrük başmüdür ve müdürle rinden ikramiyeye istihkak kesbeden ler vekil tarafından tesbit edileceklerdir. Verilecek ikramiye mikdafi Râna Beyin avdetinden sonra belli olacaktır. Ufaklık paralar basılıyor ANKARA, 12 (Telefonla) — Ufaklık paraların basılması için ha zırlıklar tamamlanmıştır. Güzel Sanatlar Akademisinin hazırladığı ve- simler de gelmektedir: Paraların Eylül basında basılmasına başlanabi: leceği tahmin edilmektedir. Adliyede tasfiye hazırlıkları ANKARA, 12 (Telefonla) — Eski Hâkimler kanunu hükümleri « ne göre terfi edecek hâkim, müddeiumumi ve icra Teislerini seçecek tef fi komisyonu ile Adliye intihap encümeni yaz tatilinin hitamını müle akıp toplanacaktır. Adliye Vekâleti veni Hâkimler kanununsı göre yar pılacak tasfiye için de hazırlıklara başlamıştır. Yeni kambiyo kararnamesi © (ANKARA, 12 (Telefonla) — Maliye Vekâleti tarafından hazırla nan yeni ve mevtul kararnameler hükümlerini ihtiva eden 11 numarü- le kambiyo kararnamesini tetkik etmek üzere Icra Vekilleri Heyeti ke rarile teşkil edilen ve Maliye Vekâ-'eti Nakit Işleri Müdürü Halit Naz- mi, Merkez Bankasından Cevdel, T üskofisten Cevdet Beylerden mürek kep komisyon tetkikatını ikmal etmiş ve kararname projesi ile rapo « runu Basvekülete tevdi etmiştir. Komisyon ihtiyaç listesindeki döviz mikdarlarını biraz daha tahdit etmiş bu bapta hökümleri tadil ve eski Kararnamelerin tatbikatında görülen bazı nevakısı itmam etmiştir. Ko- misyon ihtiyaç listesinden maada kararnameler üzerinde esaslı bir değişiklik yapmamıştır. “Büyük bir orman yangını GÖLLUK, 12 (Milliyet) — M uazzam bir orman yangını Milâsın en güzel ormanlarını harap etmehi edir. 40 dereceden aşağı düşmeyen müthiş sıcakları yangın tahammül edilmez bir hale getirmiştir. Yan- gının söndürülmesi için uğraşılıyo r. IZMIR, 12 (Milliyet) — Ödemiş, Bayindir, Turgutlu &'asında 15 kilometrelik sahadaki ormanlarda yangın çıkmıştır. Ateş devam etmek tedir. Yangının yarına kadar söndürülmesi ümit ediliyor. Zekâi Bey şerefine ziyafet IZMIR, 12 (Milliyet) — Şehrimizde bulunan Müli Müdafaa Veki- li Zekâi Bey şerefine belediye tarafından Şehir gâzinosunda bir ziva - İet verilmiştir. Reyiâma hazırlık Almanyada bütün radyo- A En mühim şahsiyetler 19 Ağustosta M. Hitlere | rey verilmesi için nutuklar söyliyecek'er BERLİN, 12 (A.A.) — 19 ağustos reyihmuni hazırlamak için 10 büyük te zahür tertip edilmektedir. Bu münasebetle radyo ile wütuklar söylenecektir. 13 ağustosta, © propaganda nasmı M. Goebbels, Berlinde, bara nazırı M. Goermg Münihte , Dahiliye sazırı M. Frick Kolonyada ve M., Hitlerin mümes- sili nazır M. Hess Breslau'da birer nu- tuk söylüyeceklerdir. Hücum kıtaları erkân harbiye reisi Önüyeberg de nazır M. Rust Hannover de, mesai nazırı M. Ley chemnitz'de, ad liye nazırı M. Kerr Frankfurlta ve zi- rant nazırı M. Darre.de Stuttgart'da 15 ağustosta mutuklarını söyliyeceklerdir. İmtihabat mücadelesi Führer - Baş- vekilin 17 ağustosta Berlinde söyliyece- ği bir mutuk ile kapanacaletır. Radyolar fasliyette BERLİN, 12 (A-A.) — Yarından i- Hbaren, Alman radyo istasyonları, gün- de 4 defa muayyen çen ma ruf şahsiyetlerin üçer dakikalık beya- matlarını ir. Bu beyanat, ayın 19 unda sorulacak suale, bütün Alman milletini müsbet cevap vermeğe davet içindir. maruf b Ogüst Vüheln, M. Krup ve M. üm rid Vagner vardır. Çelik miğferliler teşkilâtı ihinci rei- si de öldürüldü mü? PARİS, 12 (A.A.) — Pet Pari- en amyori (Çelik miğfer Kesler mama kre iyrimer lr tarıldığı esnada katledildiği anlaşılıyon Bu haber o vakit ön şayi olmuş, fakat kolunduğu suretinde izah etmişlerdi. Lâkin 6 haftadanberidir, ten hiç bir haber yoktur.,, Almanya ve Sarre meselesi BERLİN, 12 (AA) Havas ajansı bildiriyor: M. Van Papenin yerine Saaf murahhaslığna | M. Burekeg'in tayini siyasi mahafilde Almanyanm Saare si“ isli devletleri karşı si halfeti ie temayüz ekili. d lir Fransada Sovyet tayyareleri RİGA, 12 (A.A.) — Moskova ga rarecilerinin Fran- miyetle | kaydetmekte ve Bunun Fransız - Sovyet dostluğunun yeni bir tezahürü olduğunu yazmaktadırlar. Carnera ve İtalya şampiyonlnğu ROMA, 12 (A.A) — Boksör Primo Bir Alman torpidosu batmış STOKHOLM, 12 (A.A) — Svenska Daşbladet gazetesi bundan bir kaç haf- ta evvel yapılan Alman deniz manevra- larına bir torpito muhribinin Ruren nda- sı civarda battığını ve on beş günden- beri bir duba ile işaret konulan kaza ma- balla tekli manileri yük DE ösfetin faaliyetle çalıştıklarını yazmakta, metredir. Hudut harici edilen Leb ameleleri BERLİN, 12 (A.A) — budut harici” miş olan bin Leh maden amelesi pr öge e yer bemeği mişlerdir. Hapishaneden kaçarke P BATON RUJ - AMERİKA, 12 (» ki bu mkibetini göre diğer 5 mevkuf darhal teslim olmruşla” KE bir tren müsademesi AVİNYON - FRANSA, 1 (A) — Cenevreden gelen sürat katarı b“ Em saat 3,50 de Aviyon istas) bir yük trenile çarpışmaştır. yp yoktur. Birçok ölü ve YA” ralı vardır. Saatte 444 kilometre PARİS, 12 (A.A.) — Helene BT” cber'in kadınlara mahsus sürat Fok” runü kırasık için ketelmiş olduğu pi vaşatisi 444 kilometre
