6 Eylül 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA: 135 İttihat ve a (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESİIKALARA GORE) Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A. Redif istendiği ilân edilince parası olmıyanlar dağlara kaçarlardı Bu para nereye gidiyor diye sorarsanız anlatayım: Evvelâ kö- yün imamı bir kaç Omanat alır, ondan sonra kaymakam ve 'nüfus memuru hisselerini isterler, dör - düncü olarak zaptiye mülüzumi gelip para ister, ondan sonra zap- tyeler ve redif daireleri gelirler. Bu haller her sene tekerrür eder, zanılan paraları dağıtmak lâzım- dır. Bunu yaptıktan sonra üç ay kadar rahat oturabilirler, Bu üç ay geçtikten sonra gene ies asker toplandığına dair şayialar çıkarılır. Bu şayialar duyulur du- yulmaz gene paraları hazır etmek lâzım gelir. Para verebilen ailesi- nin yanında kalır, veremiyenler i- Çünkü redif mii nasıl olsa ilân e- dilir. Bu ilân üzerine parası olmı- yanlar mahşer gününden kaçıyor- İarmış gibi dağları tepeleri aşa- rak Rusyaya iltica ederler, Kimi. si on beş günlük gelinini bırakıp kaçar, kimisi nişanlısını terke mec- bur olur. Koparılan ye ve akıtılan göz yaşlarını gö beraber ağlamamak kabil iel ip dir. Emin olunuz ki bu kaçaklar Asker kaçağı değildir. e Halkımız Abdülhamit dev. asker olma- mağa yemin etmişlir. Çünkü Yu- ranistanla harbettik. Yerler zaptet- tik, Fakat Abdülhamit onları ge- ne düşmana geri verdi. Vatan için herân canımız feda olsun. Redif olmaktan hiç birimiz kaçmayız. An cak muharebe ile kazandığımız yer İer geri verilirse ve Yemene giden askerlerimiz gazabı şahane yüzün- den oralara kadar yaya olarak sev- kedilirlerse, vatan evlâtları daha yo'larda bu yüzden askerlikten alı- konulurlarsa o zaman tabii herkes | ini mi vi lane? Bu dertle. re nasıl dayanılır? Bizim memle- ket'erde rediflik meselesi çıkar çık- maz müstebitler ve zalimler bir - şenlik yaparlar, ziyafetler verirler. İmam, kaymakam, mülâzim, nüfus memuru, hafiyeler ve kumpanya- İnrı hemen o gece bir bir mukave- le yaparlar ve redif efrattan alma- cak rüşvetleri bu mukavele ile ara- larında taksim ederler. Mukaveleyi imza ettikten © sonra daha o gece yarısı evleri basarlar, ellerine geçir dikleri rediflerden on liradan bir ya kadar rüşvet alırlar.Bu pazar lığı akici mamlar yaparlar. Bu suretle bir iki gün zarfında binler- ce lira toplayıp aralarında taksim ederler. Öyle zavallılar vardır ki üç sene geceli gündüzlü hariçte ça- lıştıktan ve gurbette kaldıktan son- ra bir ay olsun çoluğum ve çocu. #umla bir ay olsun beraber bulu- nayım diye memleketlerine gelir- ler,halbuki zalim müstebitler birik- trip evine getirdiği parayı ellerin- den alırlar, Yarabbi bu kadar gad- darlık olur mu? Böyle bir zavallı- nın bir ay olsun ailesile rahat ya- şamasına müsaade etmezler. Biça- re kadmlar senelerce dul gibi ya- şarlar. Yeni gelinler, nişanlılar 55- nelerce güveylerini, nişanlılarını göremezler. Şayet kaçmıyacak olursa ve as- kere giderse o zaman ailesi ne yap- “sın; Abdülhamidin hülcümeti on- ları vaktinde terfi ettirmiyor ki! © Senelerce asker kalıyorlar, Kileleri © açlıktan, sefaleten perişan oluyor. Bir kile mısırı olan a gös- terilirse o ailelerin başlarında er- kekleri bulunmazsa ne hale gelir- ler? Fakat artık millet gaflet uyku: sundan © uyanıyor. Biz buralarda çok kimselerin © gözlerini açtık. Kendilerine hergün telkinat yapı" yoruz. Buna elimizden geldiği ka 'dar icabında canımızı feda ederek devam edeceğiz... Bu acıklı mektupları yazan Lâ. zistan hariç şubesinin reisi Hüse. yin Hüsnü efendi isminde bir zat- tı. Hüseyin Hüsnü efendi o kadar faaliyet gösteriyordu ki Paristen yollanan intibahnameleri, gazetele- Ti vesait muzır evrakı toplayıp İs tanbula kadar götürmüş ve orada da dağıtmıştı. O Birzaman sonra Lâzistan subesi aşağıdaki mektup- ta bildirildiği derecede Abdülha- $ mit idaresine karşı kıyama hazır- Tanmiş bulunuyordu. Bu mektupta deniliyordu ki: “Gönderdiğiniz risaleler ve ga- zeteler bermutat bütün vatandaşla- ra okundu. İçlerinde gece, gündüz Abdülhamide lânet etmiyen yok- tur. Çünkü zalim hükümetin şim. diye kadar yaptığı müteessir olmıyan - yoktur, Ne ça- re ki nhalimizin (o cehaleti ve ilim ve maariften edilmesi ev- velâ hepsine bir korku bissi telkin ediyor. Fakat (o sâyü gayretimizin semerssi olarak, Rusyada bulunan gençlerin yarısından fazlası teşkilâ- lâtirmza sokulmuştur. Bir iş vuku- unda bunların hepsi ayaklanacak- tır. Şimdi Türkiyede bulunan Hüse- yin Hüsnü efendi evrakı dağıtmak- la meşçuldür. Avdette Trabzon, Er- zincan ve Erzuruma da uğrıyacak- tır. Buralarda lâztm olduğu kadar fedai de tedarik edecektir. Ham- dolsun silâha ihtiyacımız yoktur. Her evde birer ikişer Rus tüfeği ve Osmanlı o Manliherleri vardır. Kıyam olursa, kendimizi birkaç ay müdafaa edebilecek vaziyetteyiz. Sandığımızda da epeyce para birik- ti, Bu parayı burada mı sarfedece- ğiz, yoksa size mi (o göndereceğiz, Lütfen bildiriniz. Zalim hükümete haddini bil - dirmek zamanı gelmiştir. Zaten bugünlerde kur'a bakiyeleri aran- makta ve rüşvetçiler her tarafa da- örlep halkın o parasını ve malını gasbetmekte olduğundan ahali ga- kyani” Artık çektiğimiz azap kâfidi Lâzistan ahvaline dair Parise yazılan bu mektuplarda ismi ge - , İen imam vefat etmişti, Bu vefat haberini alan Lâzların nasıl şen- likler yaptıkları Terakki ve İtti - hat Cemiyetine şu suretle bildirili- rdu: “Millet düşmanı, güşvetçi ve imam geçenlerde vefat el - ti. Vefat ettiği ailesi feryat ve fi- gan ederken vefatını haber alan millet, “imamın canı için,, nidalari le altı saat mütemadiyen silâh at- ti, Hurra sadalarile şenlikler yap- tr. O gün adeta bir bayram günü gibiydi. Önce ahali imam belki hortlar diye korkmuş ise de bu en- dişe ve telâş çok sürmedi. İmamın vefat ettiğini Rusyadaki Lâzlar ha- ber almca onlar da ayni suretle Lâzistan Del Lüzisan hava lisindeki ahalinin Abdülhamit ida- resinin zulmünden neler çektiği - ni bu mektuplarla Parise anlalır- ken Giritteki Hanya ve Kandiye şubeleri de oradaki Türklerin, ge- ne Abdülhamit idaresinin göster. diği zaaf yüzünden ne büyük felâ- ketlerle çarpıştıkları ve Giridi Os- manlı devletinden ayırmak için na- sıl hazırlıklar yapıldığı bütün taf- silâtile Terakki ve İttihat Cemiye- tine bildiriliyordu. — Bitmedi — Milletler cemiyeti alli Umumi bütçesi otuz buçuk milyon franktır CENEVRE, S.A.A. — Milletler cemi- yetinin 1935 bütçesi © Çinle irtibat için 450,000 altan ranklık bir tahsisat der- Bİ etmektedir. Bu para Çin'de yapıla cak fenni, sıhhi ve sair tahkikat masra fiyle fenni sahada Çin'le yapılacak teş- riki mesainin iltizam edeeği masraflara tahsis edilecektir. Umum bütçe 30,461,200 franktır. Bu- nun 15.013.034 frangı 2516046 s1 mesai teşkilâtma, 2. Kale divana, TLDGA 1 dale yan komitesine, 280,000 beynelmilel mülteci- ler ofisine sittir, Bu masraflarda 1834 senesine nazaran 366.600 frank eksiklik ve 1983 © mazaranda 3.067.832 frank noksanlık vardır. © Japonyada im 1l bin tramvay ve otobüs amelesi grev yaptı TOKYO, S.A.A. — 11.000 tramvay ve otobüs remuru, belediye tarafından hazırlanan izlâhat projesini protesto ix çin grav yanınıslardır, Yalnız 50 memur, greve e etmemiştir. Gönüllülerin idaresinde birkaç otobüs ve tramvay islemektedir. İslâhatta 11.000 memura tazminat verilerek izlerinden larr ve mü- him muktarda indirilmiş ücretlerle tek» rar işe alınmaları düşümülmekte idi. MILLIYET PERŞEMBE HARİCİ HABERLER 6 EYLUL 19 M. Hitler milli sosyalist kongresini açtı “Önümüzdeki 1000 sene içinde Alman- yada ihtilâl olmıyacaktır,, NURENBERG, 5. A.A. — Alman ir- tihbarat bürosu bil M, Hitler bu sabah azl bir halk kitlesi önünde milli sosyalist fırkasınn büyük kongresini açmıştır." M. Hitler beyannamesinde diyor ki : « Son oniki ay zarfında milli sosya listliğin mevkii Almanyada rasanet bul a vucu ve büyük işler görmüştür. Milli soyalist inkılâbı iltidarı ele geçir- mek noktai mazarından bitmiştir. Milli sosyalist hareketinin ve devlet velinin ami arabana bir haldedir. o rapmak istediğini biliyor ve onum is- nil de iliş meilmm > Almam- ya haricindeki düşmanlarımızın 4.000.000 milyonluk muhalif reyde tehlikeli bir mu bir tezahürüdür. Bu dahi ilerideki icraa- mızda ortadan kalkacaktır. e Al yada ihtilâl olmıyacaktır. Harici set sahasında bül Mei bii AE man milletinin katiyen intikam hisleri taşımaksızın hatta eski düşmanlariyle e dostça yaşamak istediğini ilân et- da bir harbı ancak komü- mistlik İarşışıklıkları meydana getirece- ğirü bildiğimiz için Eski düşmanları muzla münasebetlerimizi | eyileştirmek maksadile elimizden geleni yaptık.Müra- terk etmiyoruz. Ancak herkes bilmeli- dir ki Alman milleti şerefini ve istiklâ- lini her vasrtaya müracaatla muhafaza. alam Büyük milletin esas hak ğiz. il m nl kaydettikten sonra demiştir ki « Önümüzdeki nişi ve teğ- Ülâllarının inkişafına devam etmeliyiz. Ve ona bilâkaydüşart sarsılmaz bir sa- dekat bir imanla bağlı olmayanları temiz Amerikadaki grev Neşredilenrakkamlar pek mubalağalı görünüyor — ee... —— Umumi greve iştirak edenlerin adedi şim- diye kadar tahmin edildiğinden çok azmış NEVYORK, 5 (A.A.) — Mensucat işçilerinden tahminen yüzde ellisi işle- rini bırakmışlardır. İlülâfin ikinci gü- nü, işlerini bırakmış olanların çokluğu ile göze çarpmaktadır. İle haberler Krilein çok faal olduklarını bildiri” ”” NEVYORK, S (AA) — ao ii hükümette yaptığı bitaraf 650,000 mensucat ilimden yağ 200,000 işçinin grev yaptığını . göster- le ediyorlarsn bir taraftan fabrikaların hususi belek lerile grevciler arasmda ufak tefek dö- vüşler de olmuştur. Nevyork umumi yardım komiseri M, Hopkimi hükümetin grevcilere yardım taahhüt ederek onları tutmak istemedi - ni, sadece işlerini baraktıkları için ber işçiye yardım edilmiyeceğini bildirmiş- tir. Çin demiryollarında Tevkif edilen Rus memurları Japonya Hariciye nazırı Rusyaya cevap verdi TOKYO, S.A.A. — Sovyet sefiri M.. Yurenev'in şark Çin demiryolları Sov. yemem beke Sr 2 ağ tosta yaplığı müracaatlara Birisiye sre M Hole dün ME Yen tevkifatın, dar, askeri tren! kanunlara istinaden yapılmış olduğu bil- M. Hirota bu tevkifatla şark Çin de miryollarnı satın alma müzakerelerinin durması arasında biç bir münasebet ol- mmadığını ilâve etmektedir. Nolada, bu mulkastları tey emek ihtimalleri olanlar hakkında bir eğilmekis. ve eniküsünrei . bilhes-. $a askeri trenlere tevcih edildiği ve kur Noktada, tevkif edilen hemen bütün Sov > yet memurların kanuni olmayan cemi- yetlere mensup oldukları ve bu cemi- yetlerin maksatlarının Mançukuda sulhu|. ihlâl olduğu iddia edilmektedir. Hatta memurlardan hazılarının haydutlara de- miryolunu uçurtmak için talimat ve pat- Isyıcı maddeler verdikleri de bu iddia- lar arasındadır. Mançuko - Sovyet itilâfı MOSKOVA, 5 . A.A. — Amur neh- ri üzerinde hadis olan vakaların teker- yüne ise; olak blimişik Miraçalen Sovyet hükümetleri arasında aktedilen itilâfneme imzalanmıştır. Bu itilâfname, hudut boyunca , bütün diğer ebirlere de z 'e göre LONDRAŞ $ (A.A) — Taymis (Times) gazetesi Rus - Japon ger » liği hakkındaki korkuları — biraz mübalâğalı addetmekte ve silâha mü- Facaatm her iki memleket için de teb- likeli olduğu mütaleasında bulun » maktadır. Gürültü ile mücadele LONDRA, S.A.A. — Gürültü ile müz eadeleni; sadiyle, Tokomotiflerin, pek lee Be bir lüzum olmadıkça, geceleyin düdük öt #ürmeleri yasak edilmiştir. İşçi sendikalarının fazla paraları od- da inkisar uyandırmıştır. Ve grev müd. deti “zerinde nafiz olabilecektir , zl Patranlarla işçilerin mümessilleri ça- lışan ve çalışmayanların sayıları hakkan- da mübalağalı rakamlar neşretmektedi bildirmektedir. york'ta bir miting yapılacak, 200,000 el- dee larlakil “lnsmüi - maması kararlaştırılacalıtır. Silâh ticareti Meşhur Zaharof Ne işler yapıyor? Denizaltı gemileri satışını inhisar altına almışlar VAŞINGTON, S.A.A. — Dün, silâh ye mühimmat ticareti âyan tahkikat ko- mnühim ifşaat © yapılmıştır. ingiliz “nan fabrikası “Vickirs, ile A- mmerike “ yemi,, şirketinin dün- yayı, denizlatı gemisi satışı için hususi mıntakalara taksim ettikleri görülmüş ponya Müdür, 1926, 1927, 1925, 1929 ve Zaharolf'un 2g slide Sr Bil izde beş komisyon olarak en 212000 dolar aldığımı ilâve a Komisyon reisinin * — Kimdir bu Sir Bazil Zaharoff?,, Sualine müdür şu cevabı vermiştir; — Tanıdığım adamların en kabiliyet- disi, dür, Komisyon reisi, gir- dımla suçlu mey! Arşidük Otto İtalya kralının en küçük kızıyla nişanlanıyormuş ROMA, 5 (ALA.) — Havas ajansı Kel ve kraliçenin prem- sos Zila'yı ziyaretleri, oArşidük Otto ile İtalya hükümdarlarının en küçük kez prenses anın irem Maryanın nişanlanacakla Havadis doğru — bile olsa, bumun Habeburg'ların tekrar tahta çıkmak bu- susumdaki talihlerini değiştirmiyeceği ROMA, 6 (A.A.) — Kralın maiye- ne mensup bir resmi şahsiyet, Avus- turya Arşidükü Otto ile İtalya pron- seslerinden Maria'am nişanlandıklarına dair çıkarılan şayiaları katiyen tekzip inişir Vazifeleri çoğalan belediye me- | murlarının maaşlarına zam | ANKARA, 5 (Telefonla) — İstanbul belediyesile hususi i N birleştirilmesi dolayısile belediye memunlarının vazifeleri çoğaldığın dan ve bazı ücretli memurların dateadül cetveline ithalleri icap e tiğinden İstanbul meclisi unamisi vazifesi çoğulan * merrlars belli dül cetveline ithallerini kabul etmiş ve kararını kadro ile birlikte Da hiliye vekâletine bildirmiştir. Vekâlet tcadül cetvelini tadilâhı icap ettiren bu kararı Icra vekil leri heyetine tevdi etmiştir. Karar ve kadro tetkik edilmek ücre Mw “ liye vekâletine verilmiştir. Tetkikatbittikten ve kadrodaki tadilât he hi yeti ekilece tasdik edildikten sonra Dahiliye vekâleti kararı tasdik pe Türk - Yunan ticaret itilâfı > ANKARA, 5 (Telefonla) — Yunanistanla aktedilmiş olan ticaret itilâfnamesi müddeti bittiğinden 30 eylüle kadar temdit edilmiştir. 1 Milli Müdafaa Vekili geliyor ANKARA, 5 (Telefonla) — Milli Müdafaa Vekili Zekâi Bey bi .? akşamki trenle İstanbula hareket etmiştir. d Iş kanunu önümüzdeki sene çıka- p cak, projede tadilât yapılıyor ANKARA, 5 (Telefonla) — Iktırat vekâleti, iktısat meclisi ölii © | tarafından tetkik edilen İş kanun projesile meclisi âlinin bu hususta “Wi ki raporunu tetkik etmektedir, du İş kanun projesinde bazı tadilât yapılması zaruri | görülmüştür. Proje bu tadilâtın icrasından sonra Millet Meciisine sevkedilecek 08 İk meclisin önümüzdeki devrei içtimai yesinde kanuniyet kesbedecektir. Rusya, milletler cemiyeti ve İran İl; TAHRAN, 5 (A.A.) — Havas ajansı bildiriyor: öğ Sovyet Rusya ile Milletler Cemiyeti arasında cereyan etmekte olan müzakereler Iran mahafilince dikkatle takip olunmaktadır. Mezkür mahafil İranın büyük komşusunun o Mületler Cemiyetint girmesini müsait bir şekilde derpiş etmektedir. Bu yolda her türlü t& şebbüse İran müzaheret edecektir. Sıvas kongresinin yıldönümü o SIVAS, 5 (A.A.) — Sıvas kon gresinin kurulduğunun yıldönümü | in Sıvas halkı candan tezahüratla kutluladı. # i ü ve cumhuriyet meydanında topl&: nan halka belediye reisi Hikmet Bey tarafından kongrenin tarihçeti anlatdmış ve bundan sonra büyük bir resmi geçit yapılmıştır. Halk bir günü sevinç içinde geçirdi. Kongrenin toplandığı salon ve Gazi Hazretlerinin mesai odalari bütün halk tarafından ziyaret edildi. Gece de fener alayları tertip © dilmiş ve bütün şehir baştanbaşa süslenmiştir. Bu mesut günün şerefi” ne halk fırkasında büyük bir ziyaf et verilmiştir. Ziraat Vekili dönüyor TRABZON, 5 (Milliyet) — Ziraat Vekili Muhlis Bey, Trabzon meb'usu Raif, Erzurum meb'usu Aziz Beylerie birlikte bagün devairi, İş limited fındık müessesesini, nüm une fidanlığını gezdiler. Vekil 8. şerefine fırka tarafından Yeşil Yur £ palasta bir ziyafet verildi... Muhlis Bey yarın Gülcemal ile | İstanbula hareket edecek ve Gir sonda iki saat kadar kalacaktır. NR Dağcılık ve kış sporları Aziz B.in beyanatı amemmimamaamamatanömmenl İNİ TRABZON, 5 (Miliyet) — İntihap mıntakasında tetkik seyahati | yapmak üzere Trabzondan geçen o Türkiye Idman ittifakları merke heyeti reisi Erzurum meb'usu Aziz Bey bugün spor sahasını gezdi, “İ Halkevinde rporcular hasbihaller | yaptı. * Aziz Bey bana beyanatında; dağcılık ve kış sporlarına gittikçe bü yük bir. ehemmiyet verildiğini Burs ada dağcılık ve kış sporlarından | alınan iyi neticelerden sonra Ankara, Kayseri ve Toros dağlarınd&, © | Erzurum havalisinde bu sporların teesüsüne çalışıldığını söyledikter. sonra kendisinin doğum yeri olan Trabzonu her geldikçe daha ve dah güelleşmiş' bulduğum, Trabzon gençliğinin. spor' Baksi dan büyük bir istikbale namzet bulunduğunu ilâve etmiştir. Aziz Be) İl Trabzonda deniz spotlürine ehemmiyet verilmesi lüzumunu da işaret” etmiştir. vi Ismet Pş. Hz.nin seyahatları | TRABZON, 5 (A.A.) — Ismet Paşa Hazretlerinin şehrimize gele NN cekleri haberi halkımızı çok sevindirmiştir. Şehrin her tarafında ta lar kurulmakta canden tezahürat hazırlıkları yapılmaktadır. Tuna iktisat misakı LONDRA, 5 (A.A.) — Deyli Telgraf gazelesi Çekoslovakya ciğe oni enik yakini Mi Muböleniri sijarel edeinki <E um MEN sat misakını hazırlayacağını yazm aktadır, 4 i > Maliye Vekili nezdinde | Adil B. İzmire gitti ANKARA, 5 (Telefonla) — Mer- ANKARA, 5 (Telefonla A 2 ga ı kez bankası umum müdürü Salâhat - | rükler vekâleti müsteşarı Adil EZ. | &n Bey bugün maliye vekilini ziya - | İzmir ve civarmdeki gümrük vu yet etmiş ve vekil Beyle mali mesele- | hisarlar teşkilât teftiş etmek ÖĞE Nİ ler etrafında görüşmüştür. ze öğle tenile İzmire hareket ia , Düyunu umumiye komiseri *T N ren kamyonete "ANKARA, 5 (Telefonla) — Pa- AYDIN, 5 5 Giy çene N riste bulunan düyunu umumiye ko » | gelen marşandiz treni miseri ve sabık maliye müsteşarı Ali | Çermda bozulan bir kre mi Rıza Beyin bugünlerde gelmesi bek- |». Yolcular vaktinde atlad R leniyor. ) büyük bir facianm önü alınmış” in İki tayyarecimiz Polonya- | ,. iz EMER RAE İz i ya gidiyor İran hariciye nazır! b ANKARA, 5 (Telefonla) — Tay- VARŞOVA, S.A.A, — Cemer ; yarecilik kursuna iştirak etmek üze- | gitmekte olan Iran hariciye BA .g . ve eylül ortalarına doğru iki tayyare | Milletler Cemiyetindeki Iran heyet got” zabitimiz Polonyaya gidecektir. Küzemi Han dün akşam buraza Çizi Muallim mektebi e e —— e | rı , A RR em la) — | Avusturya ve Macarist#” Dört sınıflı muallim mektebi me - | A yatrya yazırları, Macaristan Dre Ta zunlarının muallim muavini adde- | mahsülleri ile Avusturyann sani N dilecekleri hakkında de | mülütını tanzim eden bir anlaş e çıkan haberleri salâhiyetli zatlar | İsmaktadırlar. in N etmekte ve kanunların mu- A da si ilim elde bu mezunların mu ekti >. allim muavini sayılmalarının varit olmıyacağını söylemektedirler. > VIYANA, 8. A.A. — Emniyet eri konferansında memleketin br. “gi fında sükünet olduğu bildirilmiştir? smd