7 Kasım 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA: 181 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİM BIRAKTIGI VESİKALARA GORE, Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A. C, nkilâp tahmin edildi iğinden evvel, 70 temmuz 1908 de 33 senelik istipdadı yıktı. bdülhamidin doğum ülde obüyükbir cağı haziran son n daha evvel kendisini gi fında, 10 temmuz senelik Abdülhamit i- | Çünkü o za- sine, ne de nat ediyordu. mit saltanatı mü- ,ne oldukları be- z casuslara bağlı bulunuyordu. ia böyle mütefessih in işe yaramıyacağı ta- tini menfaate müste- rda arayan ve bu- sadık bir or: Bilâkis Abdül hamit idare: arasında derhal nlerde yeni işe i aşılıyordu. Br- ibirine düşman olan kucaklaşması yanlıştı. Kanunu esasiyi yurduğundan,, dolayı “Abdülhami- de teşekkiir edilmesi yanlıştı. Hal- kın sokaklarda Padişahım çok ya- şa, diye bağrışması yanlıştı. Yıldız sarayı önündeki meydanda topl nan bin! halkım Abdülbami otuz üç senedenberi tebaasınm ğinden başka bir şey (istemediği halde etrafındaki habislerin fena müşavirlik yapmaları yüzünden te- baasma hakiki babalık etmeğ vaffak olamamış zannetme! ıştı, çünkü Abdülhamit, 4 Ağ tos -909 tarihinde liz sefiri Lowtberin İngiltere hariciye nazırı ğı runda bildirdi. Abdülhamit “asrın en büyük sahne artisti, idi ve Yıldız sarayı önüne şitap eden halka ustalıklı bir rol oynıyordu. Ondan sonra Abdülhamidin Tah sin paşalar, İzzet paşalar, hafiye paşalar avenesinin or- tadan kaldırılmasını mtücakip o tuz üç sene o zulümden başka bir şey yapmamış olan Padişahın fay- dalı bir dekorasyon şekli olarak mu hafaza edilmesi yanlıştı. Terakki ve İttihat erkânı uzun seneler bin türlü mabrumiyetler, tehlikeler için de meşrutiyet uğruna çalışırlarken Abdülhamidin kendilerine yaptığı fenalıkları, nasıl unutabilirlerdi? saire gibi Hürriyete susamış binlerce Türk gencinin Abdülhamidin yüzünden menfada çürümelerini, perişan ol- malarının ve ölümleri federlerdi? Abdülhamidin meşru- tiyete sadık kalmasa nasıl ihti- mal verebilirlerdi? Nihayet, Abdülhamit devrinde yetişen devlet adamlarma meşru- tiyetten sonra devlet işlerini tevdi etmeleri de yanlıştı. Onların ne zih niyette olduklarını pek . tecrübe- lerle görüp öğrenmemişler miydi? Bütün bu yanlışlıklar meşruti- yetin ilânma sebebiyet veren hâdi- selerin pek âni olarak zuhur etme- sinden ve gerek Paristeki harici merkez, gerekse Selânikteki dahi- li merkez âzasının pek şaşkın bir hale gelmelerinden ileri geliyordu. Yalnız Terakki ve İttihat cemiyeti değil, Avrupa diplomatları bile şa- şırıp kalmışlardı. Meselâ Almanyada bulunan Al- man sefiri Baron Marşalın derhal İstanbula gitmesi İmparator Vik helm tarafından arzu (o edilmişti. Fakat Berlin Hariciye Nezareti, bunun Almanya tarafından Ah hamide müzaheret etmek istedi şeklinde telâkki olunacağı dü lerek sefirin geri dönmesinden vaz- geçilmişti. Abdülhamidin şahsile en ziyade alâkadar olan Almanya vaziyetin ciddiyetini ve ehemmiye- tini takdirden o derece âcizdi ki Makedonyadaki ihtilâlin askere ve zabitlere maaş verilmemesi yüzün- den çıktığını o zannederek derhal Berlin mali mahafili ile müzakere- ye girişilmişti. Alman İarın- dan toplanacak para kıyam halin- de bulunan zabitlere ve efrada tev- zi edilecek olur: n önü al nacağı, meşru! iyetin geri kalacağı ve Abdülha: nüfuzunun ibka o- İunacağı tahmin edilmişti. Alman- ya devleti tarafından neşrolunan resmi vesikalar içinde o zamanki Hariciye Nazırı Von Schon'un baş- vekil prens Bülow'a 25 temmuzda, yani ilânı meşrutiyetten iki gün son “ihsan bu- | ra bu para İl i bir teklifi A varı Her halde Almanya, o gü hafaza iyordu. Fakat es- icu hareketinin çok unu ve o yolu midin haya ye koymak ni an'ıyarak bundan bi- geçmişti. Vazgeçtiği se- Ciderlen'in 26 tem- Abdülhamide, e sadık kalmasını esasiye riayet ey- lemesini tavsiye etmesinden anla şılıyordu. Menfaati görürse o tari di mek ka i muzdan i verdiği vaitl, ede i, şimdi Türk esini kazanmağa ça- şıyordu. Bu maksatla Alman lomasisi, Türk Avrupadaki büy fından tekeffül edilmesi teşebbüş yapılmasını tekli istemişti, bu suretle Abdülhamide dost ve genç Türkle- re düşman olduğu hissi ortadan kaldırılmış olacaktı. Daha doğrü- su, ilânı meşrutiyet o günlerinde Fransaya ve İngiltereye temayülün ve Abdülhami zannedilen Almanyaya ka terilen hoşmulsuzluğun önüne ge çilmiş olacaktı. Fakat böyle bir te- şebbüsün münasip olmıyacağı dü- şünülerek bir müddetsonra ondan vazgeçilmişti. nunu esasis için bir etmek Fakat Avrupadaki devlet rical | leri arasmda Alman devlet adam- lar: endişeden kurtulamıyorlardı. Almanya imparatoru şimal seyaha- tini keserek Berline geri dönmüş- lerde | her şeyden evvel Abdülhamidi mu: | kip MİLLİYET ÇARŞAMBA Eski muharipler itimat beyan ediyorlar PARIS, GALA. — eri tesisi hükümet ölmesi tasvip olunmaktadır. Yeni bütçe PARIS, GALA, — 1935 bütçesinin Epirdeki Yunanlılar Çocuklarını Arna- vut mekteplerine göndermiyorlar ATINA, 6 (Mülliyet) — Atina ga- zeteleri Köorfodan aldıkları haberlere göre. Arnavutlukta Yunan ekalliyeti baldkındaki tazyik devam etmekte ci- ndan bahisle hükümetin Arnavut» | tü. İmparator hakkımda neşrolunan siyasi vesikalara bakılacak olur- sa o Türk inkılâbından dolayı mem nun gö yordu. Çünkü bir kere Makedonya hakında verilen Ingil- tere - Rusya kararları artık hüküm- len sakıt olmuştu. İnkılâbı mütca- kip Alman yhine hasıl olan cereyana gelince, İmparator Vil- helm buna da chemmiyet vermi- yordu. Vaziyet hakkında İstanbul- dan gelen siyasi raporlardan biri- ne yazdığı derkenarda diyordu ki: “Bu geçici vaziyete o kadar e- hemmiyet vermeğe lüzum yoktur. Türk inkılâbı son seneler zarfında Pariste ve Londrada yaşamış olan genç Türkler tarafından değil, ek- seriyetle Almanyada tahsil görmüş olan Türk zabitleri tarafından vü- cude getirilmiştir., — Bitmedi — Silâhsızlanma Mösyö Hendersonun bir notası neşredildi CENEVRE, 6. A.A, — M. Hender. #on'un milletler cemiyeti umumi kâtip- liği tarafından neşredilmiş olan notası, silâhları bırakma konferansın şimdi- ye kadar takip etmiş olduğu sülün tadilini isthdaf etmektedir. Konferans divanmın bütün azasına hi tap eden bu notaya bilhassa, konferans müzakeratnı büyük bir gayretle idare etmekte olen M. Louis Barthou'mun esef Hi ölümünün müzakeratın bir neticeye yarınasmı. geciltirmiş olduğunu beyan etmektedir. M. Henderson şimdiki vaziyet kar. pp silâhları bırakma meselesinin balli teşebbüsünü 1935 senesi o başına tehir etmek fikrinde olup konferansm müzakere usullerinin — değiştirilmesini steklif etmektedir. Mumaileyh, mukave- İenamenin tanzimi hususunun bitirilme. sini beklemeksizin bir takım protokol. lar vücuda getirilmesine yarayacak o- lan atideki noktaların tetkkilimi isismek- tedir Silâh imali meselesinin bir (nizama rabtı, bütçelerin neşir ve ilân ve dağmi bir terki tesİihat komisyonu ihdası. M. Henderson, şimdiye kadar temas edilmemiş olan ve acilen tetkiki icap ©- den hava kuvvetleri meselesini ve buna ait haziranda almmış olan karar suretini unutmamak lâzmm geldiğini ilâve eyle #meletedir. Divan âzası, usul bakındali reylerini 20 teşrinisemi içtimamda vereceklerdir. Yeni müzakereler LONDRA, 6. A.A. — İngiltere bükü- meti, hariciy& nazırı ile Japon murahhas arasında müzakere açarak deniz konuş” malarını canlandırmağa çalışcaktır. M. Simon Japon murahhasına konuşmalara devam imlinını verecek bir formül tek- lif edecektir. Diğer taraftan Japon mu- ralhası Amerikan murahhasiyle de gö- rümserkii luğa karşı şiddetli hareket © etmesini tavsiye etmeletodirler. Ergeri taraflarında olduğu gibi Vel vine civarında da hükümetin lisanmen o tahdidi için tatbik ulü protesto etmek O niyetile bütün smektep çocukları o mekteplerini ter A.A. — Atina ajanama gö lere karşı yap: makta oldukları mezalim, halk arasında büyük bir hidet uyandırmıştır. ler, çocuklarmı Arnavut gönd kten çek Gazeteler, Arnavut rine karşı Yunan efkirı umumiyesinde hasıl olan hiddeti kaydetmekte ve bu halin vahim hadiselere sebebiyet vere» bileceğini ilâve eylemektedirler. Sar meselesi Ve İngiltere ölen Hariciye nazırının Avam kamarasında izahatı ONDRA, 6 (A.A.) — Sir Con Si» mon Avam kamarasnda Sar'da sülcü- nun muhafazası meselesi hakkımda M. Lansburi tarafından guya cevap olarak demi Sükünun muhafazası Sar hükü - met komisyonuna terettüp etmekte ve bu komisyon bu vazifesini muvaffakı- yetle yapmaktadır. Avam kamarası şunu bilmelidir ki Ingiliz kıtaatını istihdam katiyen mev zun bahsolmamış ve bizim için böyle birşey derpiş edilmemektedir. Fram- sanın Sar'a komşu olan kısınında it - tihaz edilen tetbirler tamamen ihtiya # tetbirlerdir. Ve Sar hükümet komis yonu muavenet istemeğe mecbur kal- madıkça Hariçten bir kuvvetin kulla pulması asla mevzuu bahis olamaz. Talebim üzerine Alman tefiri beni ziyaret etti ve Alman hükümetinin, ve alaylar teşkilini menet da cumartesi gazetelerinde çıkan ba- beri teyit eyledi. Ayni zamanda Sa - rın işgali tehlikesi asla mevcut olma dığı hakkında bana © teminat verdi. Fransız sefiri de, ittihaz edilen t birlerin tamamen ihtiyati mahiyette olduğu hakkında teminat vermiştir. Her iki sefire de İngiliz hükümetinin bu husustaki memnuniyetini bildir - dim. Buna binen (13 Kânunusanide yapılacak reyiamın tam bir intizam i- çinde cereyan edeceğini ümit etmekte haklıyız. LONDRA, 6. A.A, — Havas: Sir Con Saymen'in Sar meselesi hakkındaki be- yanatı İngiliz matbuatı tarafından itti fakla tasvip edilmektedir. LONDRA, 6 (A.A.) — Alman se- firi, Hariciye nazırı Sir Jolın Simonu ziyaret ederk Srare'de yapılacak Plo- bisit osnasmda kargaşalıklara mey - dan vermemek ve bilhassa hudut ci « varında nümayişlere ve üniforma gi - yilmesine mâni olmak için Alman hü kümeti tarafından alınmış olan tetbir ler hakkında malümat vermiştir. “Almanyada ihtikârla mücadele BERLİN, 6 (A-A.) — Alman ikti. sat komiseri beyanatında fiyatları yük selterek milleti zarara ları mer hametsizce cezalandıracağını söyle - miş mmekteplerine | 7 TEŞRİNİSANI o 1934 HARİCİ HABERLERİ Fransa daki islâhat teşebbüsü | üttehit sosyalistler Du |merg'e muhal Diğer taraftan eski muharipler Başvekile müzaheret edeceklerini bildirdiler | | İefete decek|... tamamen n bazt grupları şatirilmiş olan ta mulravemet- rin dün öğ mühi Kortezler toplandılar Başvekil ihtilâl ha-| rekâtına dair iza- | hat verdi MADRID, 6. A.A. — Havas ajansı Kortezler içtima etmiş ve bu at mühim miktarda zabıta temin edilmiş. ulunan sol cenah parlamento ha- berleri üzerine konmuş olan sansür kal- dırılmcaya kadar reye iştirak etmekten istink†eylemişlerdir. ihtilâl barel e maya davet edenlere kulak asmıyarak yapmış olan asker ve polis inin öğüsünde bulunmuştur. dan sonra hallıçı fırka eeisi M. Guikobles, vermiş olduğu il ilü akşamında ihtilâl ha- inin tertip edilmekte olduğuna diklerinden dolayi hükümet otori kıracak neşriyatta bulunmuş ©- lan sol cılara şiddetle hücum eyle- | #niştir. Mümaileyh, İspanyanın başmda| M. Lerroux'nün bulunduğunu ve hususi selâhiyetler istemekten hiç bir korkusu olmadığını söylemiştir. M. Gömböş Romada ROMA, 6 (A.A.) — Macar Baş - vekili M. Gömböş buraya gelmiş ve M. Mussolini tarafından istikbal edil miştir. pe İngiltere ve Mısır LONDRA, 6 (A.A) — Hariciye nazırı Sir John Simon, Avam kamara sında Mısırda buhran esnasında Ingil terenin takip etmiş olduğu hattı ha - reketin Yahya Paşa kabinesinin isti e intaç etmiş olduğunu beyan et- mir John Simon, ecnebi tebaanın yanl ve canlarının muhafaza ve hima- yesini deruhte etmiş olduğundan dola yı lagilterenin Mısırda ağır mesuliyet leri olduğunu ilâve etmiştir. Mısırda- ki İngiliz fevkalâde komi Başve- kile şimdiki idarenin tesisi için zaruri olan tetbrleri arzetmiş ve bu tedbirler İngiltere hükümeti tarafından lama- men tasvip edilmiştir. Surye meclisinin tatili BEYRUT, 6. A.A, — Havas: Suri- ye meclisinin tatili Şam ve Halep'de he- yecansız bir öurette karşılandığı bildiril. ektedir. Bu şehirlerde tam bir sülün caridir. Hanevralarda Meclisin yarın İ ve amele mikdarı vasati 680 kişi olacaktır. Fahr. ki mini en- abıy ıpılaca arı arasında geçe ktadır. Si laşılmı Türk- - Ya unan ticaret anlaşması 1 Homiri rin müruru zaman ve bu tarihter ne müruründe addolunması icap eder. Esk ne kadar tarh ve tahakkuk erden ise tarh müruru anının 1 Hazi: sa da tarhın kesbi katiyet eti lan itibar ettirilmesi ve bu nevi vergiler için 1 Hi ve tarhın kat'ileştiği mali yıldan sonraki mali geçmedikçe tarh ve tahsil müruru zamanlarının tahakkuk etmemesi lâzımdır. Pasaportlardan damga resmi alınacak ANAKRA, 7 (Telefonla) — Pasaport harçlari içinde cüzdan ve deli ve damga resminin dahil olup olmadığı hakkında bazı mahaller te- reddüt etmekte olduğundan Maliye Vekâleti vilâyetlere bir tamim ya: parak bez kaplı pasaport cüzdanlarından 20, maruken kaplı cüzdan - lardan 100 kuruş ile, 2 liralık damg a resminin de ayrıca alınması lâzım geldiğini bildirmiştir. Yeni pamuklu mensucat fabrikası > ANKARA, 7 (Telefonla) — S Rank tarafından Konya Ereğ lisinde kurulacak pamuklu mensur gt fabrikasının 15 Teşrinisanide te- melatma merasimi yapılacaktır. Fa 5v lezgah olacak, memai a i senede vasati 7 bir balye pamuk işliyecek ve imalâtı 4 ilâ beş milyon metreyi bulacaktır. İran tayyarecileri Diyarıbekirde DIYARIBEKİR, 6 (A.A.) — Iran tayyarecileri şehrimize gelmiş, meydanda vali Beyle belediye, tayyare cemiyeti Halkevi reisleri, tayyareciler ve haik tarafından karşılanmıştır. Tayya reciler Halkevine misafir edilmişlerdir.Konuklar şerefine tayyare cemi yeti tarafından yirmi'kişilik bir akşam yemeği verilmiştir. Konuklar da İrana hareket etmiş ve çok samimi bir surette üğü: 1 tarh ve tah tlerinin 1 Haziran 1934 ten itiabren ba; randa tarh müruru zamanının ve İÜ dün Kayserider gün saa lanmışlardır. Mısır kabinesinin istifası JSKENDERİYE, 6 (A.A.) — Kral Fuat kabinenin istifasını kabu etmiştir. Motokar devrildi, yaralılar var AYDIN, (A.A.) — Bu sabah Aydından hareket eden motokar Ge: mencik - Reşadiye istasyonları arasında yoldan çıkarak devrilmiştir On iki yolcudan altısı yaralıdır. Türk - Ingiliz ticareti LONDRA, 6 (A.A.) — Avam kamarasında Türk - Ingiliz ticaret mi nasebetlerirş dair sorulan bir sual e ticaret nazırı M. Runciman şu ce abi varmi? “Bundan birkaç ay evvel Türk hükümetine bazı tekliflerde bulun maştuk, Türk hükümeli geçenlerde bize mukabil teklifler yapmıştı Bu mukabil tekhileri tetkik ediyor uz. En kısa bir müddet içinde mem nuniyeti mucip bir tesviye tarzı bul mak için her türlü gayret sarfolunc Bir Destroyer diğerinin iskele tarafına saplandı LOS ANGELES, 6 (A-A.) — Ame rika filosuna mensup 26 harp gemisi tarafından yapılan bir gece manevrası omasında Ellis Destroyeri Magdale - manın 200 mil açıklarında Makferland destroyerinin iskele tarafına saplan - mıştır. Ağır hiç bir yaralı yoktur. Far kat kazan dairesine su girmiştir. Ica- bında destroyeri üzere iki ro- morkör hazır bulunmaktadır. Tevfik Rüştü Beyin refika- sına bir ameliyat yapıldı BERLİN, 6 (A.A) — İki senedir gözünden rahatarr bulunan Türkiye Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Beyin refikaları Hanımefendiye muvaffakı- yetle ameliyat yapılmıştır. Sıhhati iyi leşmektedi caktır. İtiraznameler nereye gönderilecek ANKARA, 7 (Telefonla) — Stok anallar için verilen istihlâk beyanname si üzerine yapılan tarhiyata müteallik itiraznamelerden idari tetlsik mercii it- Gihaz olunan tahakkuk müdürlüklerine tevdi edilmemiş olanların muamele ver. Gisi kanunu ahkâmu dairesinde itiraz ko- misyonun sevki ve evvelce âdare tet » kik merciine sevkedilmiş olan evraka ait muamelktnın da ayni esasa irca zaruri bulunduğundan bu kasım itiraz- namelerin de ne şekilde karara bağlam mış olursa olsun itiraz - komisyonuna gönderilmesi Maliye vekâleti tarafım » dan alâkadarlara tebliğ edilmiştir. Yeni konsolosluklar ANKARA, 7 (Telefonla) — Harici ye vekâleti Anvers ve Kalasta muvaz- Zaf birer konsolosluk, Lizbon ve Ri - gada da fahri konsolosluklar ihdas etmiş ve Irlandadaki Dublin şehrinde fahri konsolosluğu kaldırmıştır. Nakliyat vergisi ANKARA, 7 (Telefonla) — Ma- ayyen tarifeli vessitle seyahat eden yolculardan alınmakta olan nakliyat resminin tahsil ve kontrolü işleri mer- kezce daha yakından tetkik ve takip © lunabilmek üzere muayyen tarifeye veya mütebeddil ücrete tebean yolcu nakleden, gerek devlete ve gerekse şirketlere ve eşhasa ait olan şimendi- fer, tramvay, vapur ve tunel gibi ma- kil vastıalarının mevkilerini, vilerini, sahiplerinin isimlerin, ünvanlarını ve nakliyat resmini hangi mal sandığına yatırmakta olduklarını müfredatlı bir cetvel tanzim ederek göndermelerini Maliye Vekâleti def- terdarlıklara bildirmiştir. Merkez bankası müğür muavinliği ANKARA, 7 (Telefonla) — Mün- bal bulunan Cumhuriyet Merkez Ban sat Vekâleti teftiş heyeti reisi Hayre ı Beyin tayini kararlaşmıştır. Brezilyadan alınan kah- velerin paraları ANKARA, 7 (Telefonla) — Bre zilyadan satın almmakta olan kah - veler için ödenecek bedellerin Mer - koz Bankasına yatırılmasına füzum e madığı alâkadarlara bildirilmiştir. Memlekete giremez ANKARA 7 (A.A.) — Pariste çı kan şimali Kafkasya adlı mecmuanı: memlekete girmesi Vekiller heyet kararile yasak iştir. Hindistanda eyle Yapılacak bir merasime Dük dö York çağırıldı BOMBAY, 6 (A.A.) — Hindi vali umumisinin, kral George'i vacınm yirmi beşinci yıldönümü mün sebetile dük ve düşes d'York'u Hindi tana davet etmiş olduğu söylenmek tedir. Bu haber, ofkârı umumiye tar fından alâka ile karşılanmış ve siya vaziyetin kararaızlığı dolayısile dük ve düşese nasıl bir istikbal | yapılacai hakkında bir takım mütalealara ye açmıştır,