February 22, 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

MİLLİYET CUMA 22 ŞUBAT 1935 ( İçtimai müsahabeler asr) HARİCİ HABERLER| Dünyada saf dıl var mı? Aşağıdan yukarıya kadar öz sözlerden kurulmuş bir dil bula- bilmek için ya Afrikanın iç taraf- larında kum sahraları oarasında kaybolmuş iptidat kabilelere ve- yahut Kafkasya dağları ile Hima- laya dağlarının gizli bükümleri a- rasında unutulup kalmış kabile serp.ntilerinin içlerine gitmelidir. Zaten bu iptidai kümelerin ihti - yaçları da pek dar ve sayılı oldu- ğundan kullandıkları sözlerin mik tarı da bir kaç yüzü geçmez! Bir kaide olmak üzere kabul edilebilir ki bir budun ne kadar derin ve geniş yaşamışsa, tarihi De kadar dalgalı olmuşsa, başka budunlar ile ne kadar karşılaşmış- 4. 5 msbette dili müteessir ol- muştur, #öz alp söz ver miştir, zaten can'ı yaşayan bir mil- let için tecerrüt etmek, tesir yap- maktan ve müteessir (olmaktan kendis'ni saklamak imkânı yok - sızın bir gidiş geliş (meddücezir) halindedir! Tarihi devirde bu gi- diş ge iş bir an bile durmamıştır. Kâh Şark Garba doğru akıyor, Kâh Garp şarka doğru! Kâh Da- ra'lar milyonlarca her nevi ırktan kurulmuş kitleleri: Avrupanın iç - lerine doğru sürüklüyor, kâh bu - na mükabil Makedonyalı İskender ler Garp kitlelerini şarkın içleri. De kadar yürütüyorlar; kâh gorsun | akışına Roma kumandanları ve Av- rupammn orta çağ kralları önder o- luyorlar, kâh da şarkın garba akı- şına Araplar ve Türk kahramanla. rı önder oluyorlar! Hele bizim bildiğimiz tarihten evvelki zamanlarda bu gidiş geliş akmınm ne heyecan verici manzara lar gösterdiğini tarih arayışları an- cak son çağlarda açmağa başlamış- ür! Şimdiden bile, Garp halkınm çoğunun şarktan gelmiş olduğu bir hakikat olarak tesbit edilmiştir. Attilâ ile, Cengizle, OSelcuk- lar ile, Timurla gelen Türkler bu şarktan garba doğru binlerce yıllardan beri devam eden selin son dalgalarıdır. Onlardan bir çok a - str evvel gelip yerleşip büyük im- paratorluklar kurmuş olan Sümer- ler, Akad'lar, Elâm'lar, Hititler, Mısır'lılar, ve İtalyadaki Etrüsk- ler arasında gayet koyu münasebet ler alâkalar, karışmalar olduğun- da yalnız savaş hatıraları değil - onlardan daha çok olan müşterek kültür eserleri şüphe bırakmıyor. Hayalin bile zor yetişebildiği bir çağdan beri başlamış olan ırk. Yarın,budunların, bu biribirine ka- rışmaları, girmeleri, elbette ki ayni zamanda da biribirinden bir çok müesseseler ve kültür eserleri ve bu müessese ve kültür eserlerini i- fade eden kelimler almakla bera- ber o yürümüştür! Zamanımızda uluslararası yaşayışında gördüğü- müz hâdiseler aynen binlerce se- nelerden beri devam ede gel- miştir | O Beşeriyetteki Otesa- nüt, karşılıklı bağlılık daimi bir hâdisedir, bir kanundur. Bugün nasıl ki en yüksek, en açıl- mış budun bile yalnız başma yaşa- yamıyor ve başkalarına muhtaç tır, öyleyse her zaman medeni bu- dunlar hep biribirine bağlı olmuş- lardır, biribirinden müesseseler, â- detler, örfler, kanunlar, sözler, ke- limeler alagelmişlerdir! Misal olmak üzere alınız, mese lâ zamanımızda budun birlikleri- ni ve budun (benliklerini en çok yükseltmiş olan Fransa ile Ingilte- Cermenceden, İspanyol'cadan, ekmek İngilizceden ve ilh... iştir! Yalnız yüzde yirmi betidir ki ceki Gokuvalardan ey <a ni Fransız İngilizceye gelince - Şekspir gi- bi bir dehanın kâinat kadar hudut- ir e ve Spenser gibi derin mütefek- kirlerin düşüncelerini ifadede güç- Mik gömerken kabi iyetini taşı- yan ei peniş dil, Angle- Saksonca ile Franezcann bamurla- şıp kaynaşmasından varlık bul muş muhteşem bir âlettir! Masamın üzerinde bir lügat du- Arabistanda Osmanlı İmpa- ratorlağu nasıl yıkıldı isimli ta- rihi tefrikamız bugün beşinci serwmformsdadır. Fer Üzerinde şu sözler yazılı - ırı “Rusca'da kullanılan kırk bin ecnebi kelimeleri toplayan lügat!,, Dostum T; tesi profesör- lerinden yin zade bana bir gün diyordu ki: “Rusyada bulunduğum zaman bir Rus muharriri ile bir tiyatroda bulunuyorduk. Muharrir yüksekten atarak türkçenin karışık, öteden beriden almma kelimelerden ku - rulmuş bir dil olduğunu sein du. Ben güldüm ve “Rusca nasıldır?,, dedi. miz, öz dildir!,, dedi: dedim: Öyle ise oturduğunuz bu binanın içinde gördüğünüz şeyle - rin adlarmı Rusca söyleyiniz!,, Muharrir farkında olmıyarak başladı. “Tiyatr, am? Aktör, imi ilh.1,, ”Ben kahkaha ile güldüm!,, Muharrir kızdı: "Neye gülüyor- sun?,, sordu: — Bütün bu saydıklarım Rusca mıdır? Muharrir farkına vardı kızardı. — Beni iyi yakaladın! Fakat bu kadarcık bir dilde çok mu? — Öyle ise akademiye gidelim! Ya istersen Üniversiteye veyahut saraya, veyahut orduya, veyahut her hangi resmi daireye ve mahke- meye. Muharrir gördü ki bütün bura- larda da kullanılan kelimelerin yüz de sekseni Rusca değildir! Sıkıl - dı. Ben onun yerinde olsaydım si- kılmazdım, izah ederdim! Büyük Petro'nun gelişine kadar Rusyada ne tiyatro vardı, ne Üni- versile, ne akademi vardı, ne im- paratorluk, ne muntazam ordu var dıvenede büyük Şansölye'ler. Bütün bunları Petro Avrupadan al dı ve tabiati ile adları ile beraber aldı! Çünkü Ruscada o mefhumla- rı ifade edecek kelimeler yoktu ve olamazdı! Fakat bizimle Ruslar ve sair budunlar arasmda derin bir ay- rılık vardır: Biz kelimeler ile be- raber onları tâbi oldukları ka - nunları ve kaideleri de aldık. Yani | kendi ken zi - Siyaset sahasın- da olduğu gibi - bir söz kapitülüs- yonuna düşürdük: Ruslar ve sair budunlar ise kelimeleri alarak ken- di lisanlarının telâffuzuna, ahen - gine, kaidelerine uydurdular ve bu suretle alman kelimeler asıl Tisan- la kaynaşıp birleştiler ve yabancı- lik damgalarmı kaybettiler! Biz de böyle yapmış olsaydık hiç şüp- i zahmet maalesef bizde alınan kelimeler yabancı damgasını saklayarak dim dik ve dil içinde ayrı olarak kaldı! Buna elbette ki artık yer verilmez. Fakat öteki taraftan da - aşağı- dan yukarıya kadar öz sözlerden kurma bir dil çıkarmak, arkasın- dan koşmak - lüzumsuz zahmetle- re katlanmak olur. Çünkü: Yukarıda gördüğümüz gibi dünya da böyle kurulmuş ve tamamen yabancı kelimelerden el- — edilmiş ie bir dil yoktur r! A m "Türk budunu tarihi sey- rinde bir çok budunlarla, medeni- yetlerle, temasa gelmiş, onlara mü- esseseler ve müesseseler ile bera - ber kelimeler verdiği gibi kendisi de onlardan almıştır. Meselâ, İra- nilere, Ruslara - idari kurumlar ve bu kurumların adlarını vermiştir; bunlar artık onların olmuştur. Bu- na mukabil kendisinin de aldıkla- rı vardır ki dilde yerleşmiş ve bu- in olmuştur. Meselâ almız kitap kelimesini! Bu kelime artık türkündür, onu Türk âleminin her tarafı anlıyor, bili « yor, onun yerine yeni bir kelime ko yulursa, anlaşılması güç olacağı kadar, Türkleri de biribirinden a yırır. İki, Daha sonra - Mücerret mefhum- niyle kar karya gal le ya il alınmak çe, açıldıkça » mar mecburiyetinde kalınmıştır. Şim - di bunların yerine de öz eski dili- mizde söz arayıp koymak - sun'i o- lur. Çünkü o mefhumları ifade e debilecek sözler tabiati ile o za - manki dilimizde yoktu, olamazdı. Dünyada (bir tek medeni budun yoktur ki bu sahada başkalarından müstağni olsun | Hulâsa aşığıdan yukarıya ka- | daröz sözlerden yapma bir dil yok- Şüşnisin Paris seyyahati Avusturya istiklâlini koru mak için destek arıyor , VİYANA, 21-4. — ea Şaş nig, beraberinde B. Berger - Valdeneğ olduğu balde dün akşam Paris'e hareket etmi, Kadrini Frans ve iegiliz sefirleril arilaazeda Prens te bulu biroçk şahsiyetler uğurlamışlardır. YAYANA Z1.A.A, — Başbakan Bay Şuşmiz Paris'e hareket arifesinde Havas muhabirine beyanatta bulunarak demiş- törkis “ Ayvusturyanm kendi iletisadi hayatı nr ve Tuna havzasmdaki vaziyetin dü- zelmesi için yaptığı savretlerin Fransa tarafından takdir edildiğini görmekle cok memnunum, Bu yolda Dolfuş tarafından gizilen siyasi hattı hareket takibe ve | ği mü mntakasmn ve dolayisile bütün Avru- Çin başvekili Japonya ile tabii müna- sebetlerın teessüs ettiğini söylüyor NANKIN, 21 (AA) — Çin ber. vekili, Japonya ile Çin mrasındaki tabii münasebetlerin, müsavat ve mütekabil yardım esan üztrine tesssüs edeceğini haber vermektedir. Bay Onang - Tehingin bu beyanatı, Mukden hâdisesinden sonra, Çin tara- fından Japonyaya karşı yapılan en dos- tane bir hareket olmak üzere telâkki ©- dilmekte ve son günlerde Japonya ile Çin arasında cereyan eden müküleme - İerin muvaffakıyetle neticelendiğini gös termektedir. e igeeiii Bulgar - Yugosiav hu- dut muameleleri SOFYA, 21.A.A. — Bulgaristan ile Yuğoslavya hududu üzerinde yeni geçid noktaları vücuda getirmek ve pasaport muamelelerini sadeleştirmek maksadile ili inemleket arasında müzkeratta bulu. nacak olan Yugoslav heyeti âzası, saat 23 de buraya gelmişlerdir. Muhte“? Bulgar » Yuzoslav komisyo” nunun mesaisi yarm tabah başlayacak" tır. Sardan 18 milyon frank çıkıyor SARBRUK,. 21 (A.A) — Sari marttan evvel terkedecek Sarlılar tara | fından kaydettirilen para ihracına sit beyannameler yekiYa dün 18 milyon franga baliğ olmuştur. Vazifeleri nihayet bulduktan sonra hükümet komisyonu memurlarının çı - karacakları paranın da bir o kadar tu- tacağı tahmin edilmektedir. Fırtınalar İngiltere le nehirler taştı ağaçlar sökü'dü LONDRA, 21.A.A.— Şimali Ingilte- ye ile İskoçya kıyılarında çok şiddetli far. tana vardır. Birçok gemiler ananlara çığımaşlar. Kiya yaya Gleer civarda taşmış ve larla parmaklıkları o söküb götür mit Yorkşayr mntakasında yolları su bas- marş ve muvasala kapanmıştır. Manş denizi coşkundur, Burnda seyir ve sefer müşkülâtla vukubulmaktadır. Plymouth iskelesine yanaşamıyan Ma- jestik vapuru, açıklarda beklemektedir. Fırtınaya tatulan tayyareler MOSKOVA, 21.A.A. — Golovvevin re Berlinin nüfusu ERLİN, emmi — Yeni çıkan ista- etik Berlin şebri nüfusunun 4242501 e olduğunu, ancak bu nu fusun son aylarda biraz azalmız bulun- duğunu r. Kadınların mık- tarı erkeklerden 330.000 ME Şi Hin bahçe ve parklarındaki arının sayısı 2 milyon 700 bindir. *$e nn armut ağaçları yarım milyondur. Adriyatikte İki şilep çarpıştı biri battı 4 kişi boğuldu BELGRAD, 2L.A.A. — Rodi adlı İtal yan ve vila adlı Yugoslav çilepleri, ka- İm bir sis yüzünden dün öğleden sonra Triyeste ile Venedik arasında çarpıp muşlardır. 5.500 tonluk bir gemi olan ve Kanarya panın siyasi ve iktisadi teskinine çalış- maya azmetmiş bulunuyorum., , PARIS, 21 A.A. — Popüler ile Uma- bütün gazeteler, Avustur. ya Başvekilinin ziyaretinden hoşmudluk getiriyorlar. Maten diyor ki : Mükülemeler, ademi müdahele andlaşmasına tealluk tir ki, mevzuu bahsolan, Tuna havza- smin tanzimi meselesidir Eğer bu me- sele neticelenecek olursa, bazı coşkun havesleri teskin edecek ve yabancılar» dan yardım gören fesada © unsurların kendi toprağında uslu o durmadıklarını görmekle endişe çeken bir memlekete, ekonomik kalkınmasına hanı nefsetme- kün kılacak âir huzur temin ey- liyecektir. İngilterede Bir tayyareden İki kadın düştü K .dınlar el ele tutuşmuş vaziyette bulunmuş'ardır LONDRA, 21A-A, (Essex) halkı, bu sabah şet işinde salmıştır. civarındaki tariada , elele tutuşmuş ve ölü olarak bulunmuşlardır. Zannedildiği- ne göre, tayare, Framsaya gitmekte idi. Cesedlerin, elân teşhisi kabil olmamış- tir. Haber verildiğine göre, Apminster ci- yarında bulunan Gi me yere düşmüş değildir. Uilot, Manş'ş geçerken, kapı” min açık ve iki yolcunun da kayboldu- Zunu görünce, geri dönmüş, Staplefon mevkiinde yere inmiştir. İki kadınm, Napoldeki birleşik A- merika hükümetleri Keneral konso'osu- nun kızları Jane ve o Elizabeth olduğu ve Paris için hususi bir tayyare kirala dıkları zannedilmektedir. Ailelerine bi- taben yazılmış mektublar bulunmuştur. Memel'de silâhlı isyan çıkarmak istemişler KAUNAŞ, 21. A.A. — İddia makamı- nn İkame ettiği 296 O şahid, nasyonal sosyalist kurumunun, Alman nazilerile ederek, Kisipsida (Memel) a- ilihlı bir isyan çıkarıb, kopar. mak maksadını güttüklerini teyid etmiş- lerdir. Yugoslavya -Bula tn SOFYA, 21 (A-A.) — Bigar - Yun gorlav komisyonunun mesaisi bugün dış işleri bakanı mama umumü kâtip Bay Kristof tarafından açılmıştır. Kömür kralı Kendisinden üç milyon dolar vergi isten yor PİTTSBURG, (Amerika) (21. A.A, — Pensilvanyada (Alüminyum, kömür ve demir sanayii kralı olarak müştehir And rev Mellon'un hakiki serveti 97.603.005 dolara baliğ olmaktadır. Bu rakamı tesbit eden, , 1931 vergi ötürü B, Mellon'a karşı da- va açarak, kandiiadan 3.020.000 del dolar arayan mal kalemidir. ü ar Mi için, ai, Z yasi maksad Böyük Ve keleksiyon meraklısı o- lan B. Mellon, ceki resim üstadlarının di de | gir Bununla a mİ bir müze kurmak Zan yalilliğinm sün B -Mellon ile nilesi er- dola; Yugoalavada Bir köyde yeniden ka- rışıklıklar olmuş BELGRAD, 21.A.A, — Havas muha- birinden « i Henüz Başsız ceset Marsilyada denizden çı- kan ceset kime alt? MARSILYA, 21A.A— Denizden çıkarılan başarz cesedin, sandalla devri. çinde Kar Bar gt Tan Mi adalarına wa Vila şilebi 10 dakika ei adresini iaşıyan almanca bir bulunmuştur. Bu genç Marsilyada İtalya Afrikaya 1 fırka asker daha gönderiyor Askeri ihtiyat tedbirleri mun- #azaman devam etmektedir ROMA, 21.A.A. — Doğu Afrihasında asker kuvoet ve levazım nın takviyesine matuf askeri iftiya tedbirleri muntazaman devam 6 mektedir. Şimdi Floransada bulunan onuncu fırkanın, halen 29 uncu fırk nın tahşit edilmiş bulundağu Afri kaya müteveccihen yakında hare ket edeceği anlaşıl maktadır. 29 uncu fırka ihtiyatlarının teh Mesinada bir kalabalık hareketi do ğurmakta ve bu kalabalığı Bulunan harp gemilerinin taylan; arttırmaktadır. Napolide dönen şayialara gör e, yarın daha mühim bir çok müfre ze hareket edecektir. Sıhhat Bakan'ığı teşkilâtı ANKARA, 21 (Telefonla) — Sıhhat ve içtimai muavenet ğı Borem kanununa göre bakanlığın merkez ve taşra teşkilât kanun projesini hazırlamıştır. Kuru tay kâtipliklerinden birine Beyan saylav seçilmesi muhtemel ANKARA, 21 (Telefonla) — Beşinci Büyük Millet Meclisinde idö re âmirliği ile kâtipliklerden birine bay. an saylav seçilmesi ihtimali vetlidir. Bundan başka bayan sayla olardan biri fırka gurubu idare yeti üyeliğine seçilecektir. Yurdda hava Orta Anadoluya Kar yağıyor ANKARA, 21 (A.A.) — Ziraat ve- kâleti | meteoroloji enstitüsünden al nan malümata göre, son «4 saat için de yurdun Konya, (Beyşehir, Niğde, çevreleri ve cenup Anadolusunun An- talyadan maada yerleri ve Rize, Gire- sun çevreleri yağışlı, diğer yerler yağış sz geçmiştir Yağış orla Anadoluda kar, diğer yer- lerde yağmur şeklindedir. En kuvvetli yağış cenup Anadolusuna © olmuştur. Buralarda yağış miktarı 8 ilâ 32 mili- metre arasındadır. Gece suhunetleri odüne nazaran E- ge ve Orta Anadolu ve doğu Anado- husunda 2 ilâ 8 derece daha düşmüş - tür, Diğer yerlerde büyük bir değişiklik yoktur. En düşük suhünetler sıfırın al- tında Karsta 19; Afyonda 10, Erzurum- da 9, Bursada 5, lotanbul ve Manisada $ derecedir. En yüksek © suhunet de 16 derece olarak © Antalyada kaydedil- miştir, Bugün Ankarada saat 14 te suhunet slırın üstünde 3 dereceye çıkmıştır. Istanbulda hava Sıfır derecei hararete ve deniz se viyesine indirilmiş barometre bu sa- bah: saat 7 de 767, 14 te 760. Hararet derecesi 7 de 1,5, 14 te 4,5. En yukarı hararet derecesi 7, en aşağı 0. Rüzgâr poyrazdan esmiştir. En yukarı sürati saniyede 8 metreye çıkmıştır « Kazanç vergileri için bir tamim ANKARA, 21 (Telefonla) — Ka- #ileşmiş kazanç vergileri için 755 sa - evresinde icra ir, bugünlerde bir tamimle Arttırma ve eksiltme ANKARA, 21 (Telefonla) — Mali- Yakalanan kaçakçılar ANKARA, 21.A.A. — mea içinde muhafaza teşirilâtı tarafından 2 Sap Meliki ey ile 2548 kilo 141 inhisar meç A sereni yele ca, 37 mermi, 3333 defter sigara kâğıdı ile 53 kaçakçı hayvanı ele geçmiştir. Sokakların ismi Ve numaraları ANKARA, 21 (Telefonla) — 5” kakınra isim veya mana ve b bütü? binalara numara konulması hakkı daki talimatnamenin yalnız had belediye budutlarına şamil olmak — re 7, 15 ve 33 üncü maddeleri tadil ** miştir. Bu maddeler şöyledir: Madde 7 — Mevcut numaraları, #ğ. ya takip eden sokaklarda bir binada, 34 gibi bir kaç numara bir arada bea bale” dağı ve bu numaraların tek nm ile tebdili müteakip bir çok 'müteselii ve muntazam numaraların da değifi., rilmesini icap ettirdiği takdirde, b bil numaraların muhafazası m ni veçhile numaraları müteselsil gide sokaklarda bir kaç (partel) birleştir” rek üzerine bir bina yapılmış olduğ” takdirde bu kabil binalarda mumsrsl”” meselâ 3, şeklinde kullanılübilir. Ke evvelce bir numara almış olan bir #” saya müteaddit binalar yapıldığı te * dirde arsaya verilen numara esas larak 15/1, 15/2 numara verilebilir. Madde 15 — Bir sokağın baş b son kısmında bulunan arsalar eğer pir Me nisan 1935 nihayetine kadar muştar, —— e — Maraşın imarı MARAŞ, 21.A.A. — Maraş beledi. bu sepeki bütçesine kanalizasyon ye dırım tahaisatı koymuştur. Önünü ki yl, Maraşın en mühim derdi Kanlıdere kapatılacağı gibi aari bİr sarlk ve eri pazar yeri y: ei Şehirde tesisatı bağına. sa” m m Güneysu Rizede RİZE, kl İlik defa Dd Kok fiatları için dün ye bir ihtilâf noktası çıkü Tespit edilen fiatların içinde mu" amele vergisi dahil değil mi? Kok kömürlerinin toptan o (165), Kok satan bir çok müesseseler, ye- ni fiyatlar üzerinden satış yapmağa baş- lamışlardır. Yalnız, ortada alâkadarları tereddü- a hasıl ol - e limliklndü oğla Sek üze rindeş satış yapan bazı firmalar, (18,5) liralık satiş fiyatma ayrıca 189 ta muamele vergisi ilâve