26 Kasım 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 7

SERVETİFÜNUN 403 Böyle tipler e NR. Bivdu pek tabiidir, günkü veni bir sâw'at esreyanımım doğması, veni bir bedij duygunun peyda olinası hemen bütün eski sanat eereyanlarını xıkarak yeni ve umumi bir his tevlii #tinez; belki eski ile yeni arasında ilk önce üemlele başlayacıktır. Ve bu mücüulele neticesinde muzalfler kuvvet bulunduğu devre hâkim olur, İşte talir buprünün Otekniğini Ogöstetmek ve ona göre şalısiyet peydu ettirmektir. Daha doğrusu cemiyetin dahilinde şuursuz bir İbalde yaşıyan kıymetleri şuur- landirmak ve eskiye karşı yeninin zaferini temin ölmektir, İşte san'ate bu gunru ve züferi temin eden talimdir. Şunu tekrar hatırlatmak lizımdir ki, san'at terbiyesi iki türlü olur. Biri san'at zevki vermek, diğeri ise san'atkâr yetiştirmektir. Umumi mekteplerde tatbik wlileçek bedii terbiye gaye itibarile çocuğu güzele yaklaştırmak, güzeli sevdirmek ve gösterilen gizel üümunelere göre çocuğun zevkinin inkişmin temin etinektir. Zaten hiçbir terbiye sistemi voktür ki onun her hangi bir çocuk üzerine tatbikile ileride bir sun'at- kâr olmak üzere büyük bir ressam, bir mwusikişinas veya biroedlip yetiştirmiş olalım, Oman içindir ki bü- yük san'atkârlarm yetişmesi muayyen her hangi bir hudut ile örülmüş terbiye çemberlerinin sahalarını sığmayan (enlardiki fonksiyonlar mektep rahlele- rinde varilecek her hangi bir tslimden uzak olup, belki bu hassasiyete ve dimağa ait fıtri bir kabili- Şetin, guyet gizli ve müphem vesilelerle inkisaf eden İmdutsuz, ölçüsüz ve kanınsuz bir hümeridir. Evet bizim çocuğu vereceğimiz uinumi bedii ter- biye onda mulitemel yüksek bir kabiliyetin o inkişe fana vesile dee olabilir. Bu cihetten <FHumanitös mek- teplerinin büyük faideleri vardır. Çünkü çocuğa gösteriler wnhtelif istkametler sâyesinle çocukta meveti gayri vünuyyen bir kabiliyetin inkişalım mümkün kılar, Kendisinde ber hangi bir kabiliyet mevcut olan fert o kabiliyetinin müteveccih olduğu gayeyi bilmezse kendi kabiliyetinden istifade etmesi münkün değildir. Mesnlâ Eflitam, Dekuri ve Kant gili feylesollar eğer bir felsefe imubiti içinde yetiş eriş olen idiler belli yalnız eki birer num olamk kalir ve yahat akil hoculğu ederlerdi; fakat hiç bir yaman birer sistem sahibi tiyule Teylespi olmazlardı. Sawnfkür terbiyesi ipkı hir buğduv farlarina Merer.. barlar Teens Berprikimiz tolmlar Tesa di ettiği üruhtelif yerlerin kuvvei idbatiyesine güre mahsul verir; vo küvvei imbatiyesi Tevkalâde olan yerlerden fe ayni fohümdün pek büyük ramen! ye- tikeceği tüyhükkaklır. Nefjee İtibürile yüraler bali Sin) dil İtin tişmesi içtu gerek « Turabi gerek ihtis tali birer Aamildir, Mirincisi even! #iler, ikincisi inkisil etarir. Takal gey kahiliyel ve fitraftır Bedii gahsiyvetin teşrkkühi Tiein en bünük chen miyeh verilerek şey üsuldür. Bedii terbiyede usul de: mek mürebhi ve amnlliri. tarafindan Kullunılmm ba rici vasıtaların heyeti miecmanslır. Bedii şahsiyet innlrtelil kKasüluri hususta kallanılacık üsler de değişir. Meselâ sesim gühsiyeti, musiki gabsiyeli, edebiyat şahsiyeti ayr #yrı olimukla bayların ayrı ayni usulleri de vardır, Resim tedrisatinda tatbik edilen uşüllerden biri hendesi mewldür. Meselâ bu usulün taraftarlarından Kiyomna göre resim bir ilimdir ve bu ilmin temeli ye mektepleri İri abiliyi ti keş ami. İzi ola wwrrlerakela İyi hendesrdir; Yesim tedrisatımn gayesi hiz değil akıl ve vizulitur Hendesi usül (otoğralalık tecsslis cimedei ve resim tedrisah bir «Bedii resime bir de «İesmi hatti» diye ikiye ayrılmadan evvel bir usalün mekteplerde tatbiki füideden hâli olmüyabilirdi. Halbuki tabiati bize parça parça ve islodiğimiz şekilde ölçeii, biçet bir vasılaya ihtiygmeamız varşi bünu bize İotoğraf ve esasını hendesden alan resmi batti temin etmektedir. Faknt pe ülelâde fotoğraflar ne de birtakım hendesi şekillere kabili iren olan vesmi hatlinin bedil bir İkiymetle alâkası yoktur. Resmin bediiyeti, bize fi biate nit her has gi hir parçayı tasvir etmekten ibi ret olmuyap, belki tabintin karşısıda sanatkâr ruhm- nun tehassusatımı ifade eden bir tercüman olünüsi- dandır, Şu halde bedii resimdeki, bedii kıyıncii arağ- trirken bunun mevzuile olan müyasebetini hendesi mikyasla değil, rahi mikyasla, yani bizde hüsüle ge- tirdiği heyecanı bedii düygusile ö Demek oluyorki resimde benilesi usul bizim içim. hiçte inatlüp bir vasta değildir. Bunun yerine Ra- vaisson'ün koyduğu İmdsi usulü ikame edeceğiz. Çünkü ancak resim bu sayededir ki bizde rühü bir tesir husule getirebilir ve bir his tevlit eder, Bedii terbiye mevzam bahis olurken «Mevyu nie selesi» mühim bir bahistir, Bunun cevabı gene ul telif san'atlere güre değişir. Edebiyat tedrisali gnhi gida, mevzun ralli mi söylemeli, yokan tülebe mi bulmalı” diye bir sual sorulsi, buna derhal, talebe bulmabdir, diye cavap vermelidir. Çünkü edebi yazı yazmak için mevgun dair muharrirde bir hissin mev cut olması veya uyanması lâzımdır. Muallimin söyli- yeceği mevzi falebede hiç bir his uyandirmayabilir ve bunda tmlebenin hiç bir kabahati yoktur, en bis yük bir edip bile istenilen her ea bir mevzu üze rine yazı yazümeaz ve izhari wler, ekseri ediplerin mgayyen ii yapı yazabilmeleri bep ilhamlürmin ve kendilerini alâkadar eden mevzi lara bazan tesidif eğip bazan de malik olamamular rmdan ileri gelir. Bunun için an eee alâkadar olduğu Mevgi yiz dwnalı, ve mevzu intihalarm EE Tuğlkiğ ei miemelidir. Munllimin buradıki rolü, talebesi eserini tetkik eğerek İisan, tekütk ve mâni itibarile noksan cihetlerini göstermek ve imamlar, Bedii terbiyenin nliküdar olacağı diğer bir. sula da gacığın kendisine «Giyime, Gulet. ve Kipi pit İnismsutta gösterceesi intizam ve güzelliktir. Ekeeriya, tünalesei miürebbi ve maallimlerimlebeyi bir geramolen cihazi telâkki ederek hareket ederler, yani çocuklu güzelliği, hüenle germek ve çoğa Ezel şeyleri sevdirmek için yalm op Hilap etmeyi kali görürler ve bu şmefle svcuğü yapdncık her İyi bir telkin derhal tesirini yaparık #tenilen metide Masal ölür Zannediie, alkali önek birtakım e sihatlerden mütanebhik elnkini fazla, gördüğü ve bulunduğu panbitteki şaraite görü İnreken eder, Bi. narnaleş çeyuğumuzun. temiz olman istiydrdik bu temizliği hiç bir saman piz ve Tem bir mabitte yapltrmayız. (ole temizlik disi lin ey onu temiz bir muhit içine köymek İdifi bilumum bedi! terbiye de bünn koyasol vi ii Şubalde bedii terbiye vasilhpak binili pr lerde meseli ev ve mektep dahilinde bedik bedi hime, hitap eden güzel şeyler buhran wo. İşimi lerde bir gözellik meşheri vücüde geliim etmelidir. ğ