11 Ekim 1937 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

2 Sayfa Hergün Kömür meselesini ; Bir hamlede bir gayret Edip halletmeliyiz. Yazan: Muhittin Birgen ade benim çocukluğumdanberi işittiğim bir mesele- değil, kırık dökük tarih kitablarımızda dahi sık sık restgelinen şeylerden biri de budur: Kö- mür ve odun ihtikârı! Her hangi bir mad- de biraz azalıp tabil olarak kıymet kes- betti mi, derhal onun adını ihtikâr koy- mak âdetimizdir. Kış biraz fazla oldu ımu, yahud her hangi bir ârıza, İstanbulun kö- mür idhal ettiği yerlerle şehrin arasında- ki nakil işlerini sekteye uğrattı mi, İs- tanbulda kömür, altın kadar kıymetli bir şey olur. Buna rağmen hacmi büyük, nakliyesi pahalı, kendisi İstanbula uzak yerlerden gelmeğe mahküm olan odun ve odun kömürile ısınmak gibi iptidai bir itişedı bu memleket asırlardanberi bir türlü terkedememiştir. İstanbulun yanı- başında briket yapmıya müsaid zengin- ce İnyit damarları vardır; Zonguldak havzası, İstanbulun komşu kapısı denecek derecede yakın bir yerdir; maden kömü- rünün nakli kolay, muhafazası kolay, ha- rTareti kuvvetli ve binaenaleyh oduna ve odun kömürüne nisbetle çok ucuz oldu- ğu muhakkaktır, fakat, bütün bunlara rağmen, İstanbul ısınmak için odunla o- düun kömürü aramak âdetinden vazgeçe- memiştir. Çocukluğumdanberi okuduğum gazetelerde, dönüp dönüp aynı şeyi oku- yan hafızlığı zayıf imamlar gibi, döner döner aynı şeyi okurlar: Kömür ve odun ihtikârı! * Memleketin bir vakitler pek zengin ©- lan ormanları bakımsızlık yüzünden ve bu odun ve kömür iptilâsından dolayı ha- rab olmuştur. Memlekette ağaç ihtiya- cı günden güne artıyor; bir taraftan in- şaat, bir taraftan maden galerileri çoğa- hyor. Hayatımıza yeni yeni giren ve gir- mekte olan ihtiyaçlar bize ormanların muhafazasını emrediyor. Bütün bu şart- lar içinde odun ve kömürle ısınmak has- talığından kurtulmamız lâzımdır. İstan- bulda Zonguldak kömürü olsun, kok ol- sun pahalıdır; daha ucuzlaması lâzımdır; fakat, bu pahalılığına rağmen bunlar ©- duna ve odun kömürüne nisbetle çok u- cuzdur. İçindeki su ile birlikte tonunu &n ucuz kırk liraya aldığımız kömür susuz olarak nihayet ön beş liraya alacağımız ve kömürden iki buçuk defa daha kuv- vetli taş kömürle kıyas edildiği zaman. çok pahalıdır. Şu halde ne yapıp yapıp taş kömüre, koka geçmeliyiz. Daha iyisi İstanbul piyasasına iyi cins linyit getir- menin yolunu bulmak, yahud İstanbula yakın yerlerdeki linyitleri sobalarda ve hattâ mutfaklarda kullanılır hale getir- meyi temin etmektir. Taş kömürün ve- yahud linyitin pis olduğundan, koktuğun- dan bahsedenlerin burunları kömürün zehirleyici kokusuna veyahud odun kö- mürünün odaları küle garkeden pisliğine o kadar alışmıştır ki bu itiyad esirlerine gülsuyulu alkol versek gene bununla ısmmiya razi olmazlar! Hükümet, odun ve ödun kömürü yeri- ne taş kömnürünü ve linyiti getirmek için birkaçsenedenberi bir takım tedbirler a- lıyor. Bü tedbirler radikal olarak alm- maktâa ne kadar gecikirse bu yneselenin halli ve Türkiyenin bu kötü itiyadlardan kurtarılması da ö kadar gecikecektir. Bu- nun için, hiç olmazsa gelecek sene için daha radikal kararlar verilmeli ve odun kömürü ile odunu, ancak kullanılması el- zem ve zarur! olan işlere hasredecek bir takım kat'i tedbirler almmalıdır. Bu mesele, yalnız İstanbalu değil, memleketin her tarafını birden alâkadar ettiği için alınacak tedbirlerin en başın- da, evvelâ kömür fiatını biraz daha, son- ra da kömür nakliyatını, bilhassa demir- voları tarifesini bir kere daha ucuzlat- mak işleri vardır. Bilhassa, memleketin her tarafına yapılmakta olan fabrikalar için kömür maliyet fiatlarını bir derece- ye kadar birbirine yaklaştırmak üzere, mesafe kısaldıkca daha pahalı, uzadıkça daha utuz olan nisbi bir tarife yapmak, hem sanayi, hem de kömürün ev ihtiyaç- ları için kulanılması bakımlarından çok büyük ehemmiyeti haiz bir iştir. Bu ted- birler alındıktan sonra odun ve odun kö- mürünün evlerde kullanılmasına karşı daha kat'i tedbirler alınabilir. Olsa olsa Memleketin bazı yerleri ve şahsi iîiyad- darinın bazı kurtulmaz esirleri bir sene İi |da hizmet etmiş ve şimdi tekaüde sev- son'rosrh Resimli Makale: adam binde birdir. Cemiyet hayatında kendilerini sevdirmiş adamlara çok rastgeliriz. Çevrelerinde takdir uyandırmış olanları bulmak ta mümkündür. Fakat tanıdıklarına itimad telkin etmiş olan — kar, fakat itimad sonu gelmiyen bir kuyuya benzer, içinden istediğiniz kadar su alabilirsiniz. - —— - Greta Garboya Benziyen bir artist Keşfedildi Gretaya yeni bir rakib çıktı. Aino Bergo ismindeki bu İsveçli kız, yüzü- nün şekli, jestleri tıpkı Greta Garbo - yu andırmaktadır. Üstelik de gayet gü zel seslidir, Film kumpanyaları şimdi, «Greta sinemayı terketse de umurumuzda de- ğill Çünkü elimizde ileride ondan da baskın çıkacak ikinci bir Gretamız var» | demektedirler. Bir katır için Nevyorkta merasim yapılıyor Nevyorktan bildirildiğine göre bu büyük bir resmi geçid yapılacaktır. Yak tam 27 sene 62 inci topçu alayın- kedilmiştir. Geçit resmi yapıldığı gün katıra madalya verilecek ve ondan son ra artık ÖZ inci alayın ahırında istira- hat edecektir! sıkıntı çekerler, ertesi sene de maden kömürü veya linyitle rahat rahat, boöl Memleketin ormanını himaye etmek dir; asıl müessir olan tedbir, memleketin gözünü ormandan çevirip madene sev- pahalı, nakliye de, bütün tenzilâta rağ- men hâlâ pahalıdır. Bu iki meseleyi hal- letmek, her şeyi halletmek ve ormanları jandarma orduları ile muhafaza altına lalmaktan daha tesirli bir kanun çıkar- mak demektir. ÖZ . T A / y günlerde Yak isminde bir katır için | AR HERGÜN BİR FAKRA | Haspaya yakışır Hocanın biri camide vdâz ediyor- muş:! — Kadınlar, demiş, sakın yüzünüzü boyayıp sokağa çıkmayın büyük gü- nahtır. Kadınlardan biri kendini tutama- miş: — Hocafendi ya senin karına ne di- yelim.. o her zaman yüzü, gözü, du- dakları boyalı gezer ya Hoca kadına bakmış: — Öyle ama, demiş, hani haspaya da yukışmaz değil! * # Siyasette ademi tecavüz meselesinin tarihi çok eskidir Siyasetin yeni bir icadı sayılan ade- mi tecavüz muahedelerinin pek eski zamanlarda da mevcut olduğu keşfe - dilmiştir. Hindliler ile Mısırlılar ara - sında üç bin sene evvel imza edilen bir muahedede âkidlerin birbirine tecavüz etmemeği taahhüd etmiş bulundukla - rı anlaşılmıştır. Bu muhade 18 madde- den mürekkeptir. Ve bu maddelerin hemen hepsi şimdiki siyaset —lisanile yazılmıştır. Yalnız — muahedenin son maddesi bugünkü şartlara uygun de - ğildir. Bu maddede muahede şartla - rını nakzeden tarafın — Hind ve Mısır ilâhlarının gazabına uğrayacağı yazıl- makta ve bu madde, sanki — muahede şartlarının bir müeyyidesi gibi bulun- maktadır. Dünyada en çok gazete Almanyada çıkıyor Laondrada Avrupa ve Âmerikada in- tişar eden gazetelere dair bir istatistik 'neşredilmiştir. Bu istatistiğe göre ge- Zete rekoru Almanyadadır. Almanyada buügün intişar eden gazetelerin sayısı 3,353 tür. Bundan sonra 1942 gazete ile Amerika Birleşik — hükümetleri, 1500 gazete ile Fransa, 1250 gazete i- le İngiltere gelmektedir. Bu rakamlar içinde gündelik gazeteler ile mecmu - alar da dahil bulunuyor. Nesim Paşa Viyanalı nişanlısı ile barıştı İngiliz gazetelerinin aldıkları haber lere göre Nesim paşa ile nişanlısı Vi - yanalı Mari Huberg tekrar barışmış - lar ve güzel Viyanalı Kahireyi terket- | memeğe razı olmuştur. Söylendiğine ,göre Nesim paşa Mari ile nişanının bo- zulması üzerine hastalanmış ve kız kar deşi bulunan Zağlul paşanın karısını çağırarak Mariyi görmeden yaşaması- Muhittin Birgen ——— ——— — SINDA Dostluğun, tgervetin, muvaffakiyetin muayyen bir haddi vardır. Oraya varıldığı zaman insanın önüne bir duvar çı- Diş fırçası, sigara, Bisiklet, çekiç ve Kerpetenin tarihi Hazreti Muhammed zamanında mis- vak kullanılırdı. Avrupalıların böyle bir şeyden son zamanlara kadar ha - berleri olmadı. Ancak soön asırdadır ki, diş hıfzıssıhhası vücut bularak diş ma- cunu ve fırçaları icat edildi. * Çinliler Konfüçyos zamanında tü - tün kullanırlardı. Kristof kolomp da 1492 yılında Amerikada, tütün yap - raklarının külâh şekline konarak içil- diğini gördü. Tütün Avrupaya 16 ıncı asırda yayıldı. İngilterede de 1586 yı- lında taammüm etti. 19 uncu asrın son larına doğru, püro sigaraları da moda oldu. * Bısikletin mucidi, Badenli Karl v. Drais'dir. İcatl tarihi de 1813 dür. Fa- kat 1850 de Fischer isminde bir Al - man, Ön tekerleğinde, ayakla yürütü - lebilecek pedallı bısikleti meydana ge- tirdi. Gene 18650 gsenesinde, Fransız Velociped Michaux da ihtira beraaatını çıkardı. Sür'ati arttırmak için de, ön tekerleğin cesameti arttıkça arttı. Ni- Hayet 1862 de, bildiğimiz — bısikletler yapıldı. PW * Kerpeten, muhakkak ki insan ağı- zının, demirleşmiş bir taklidi, bir is - tihalesidir. Kerpetenin kolları da, in - san elinin bir nümunesidir ve dünya kurulalıdanberi mevcuttur. * Çekiç de insan yumruğunun de - mirleşmiş veya taşlaşmış bir istihale - sidir. Ve dünya kurulalıdanberi ne şeı kilde yapılmışsa bugün de ayni şeklini muhafaza etmektedir. — Mielojide de , bahsi geçmektedir. Tohrun çekici pek meşhurdur. retine gelmesini temin etmesini rica et- imiştir. Bu suretle hâlâ yatakta bulu - nan Nesim paşanın birkaç güne kadar na imkân olmadığmı söyliyerek ziya - tamamile iyi olup kalkacağı tahmin e - dilmekte imiş! w İSTER Şehircilik mütehassısı Prost yeni köprü ile eski köprü ara- | sırda Haücin iki sahiline rıhtım yaptırılmasını lüzumlü gör- müş, hazırlamakta olduğu avanprojeye koymaya karar ver- miş. Güzel fikre me denir, fakat günden güne biraz daha İSTER İNAN İSTER İNANMA! dolmakta olan Haliç temizlenmedikçe, temizlenmesi için lâ- I zım olan para bulunmadıkça biz bu yapılması tasavvür edi- let rıhtımın, meselâ büyücek bir vapurun yanaşmasına mü- said olabileceğine inanmıyoruz, amma ey okuyucu sen: İNAN İSTER İNANMA! î 4 Yazı Çok Olduğu için Bugün Konamadı Yeni kabinenln Çalışma programı (Baştarafı 1 inci sayfada) lediğini sezmek kabildir. Her sınıf halk arasmda bugün için hâkim olan bu merak derecesi, hükümet merkezi- nin muhtelif çerçevelerine dahil va- tandaşlar arasında da hararetini mu- hafaza etmektedir. Her yıl devletin umumi politikasının seyrini ve o yıl içinde yurdun nail ola- cağı yenilikleri en salâhiyetli bir ağız- dan dinlemeğe alışan Türk milleti önü- müzdeki 1 ikinciteşrinde Atatürkün Bü- yük Millet meclisinde irad edeceği se- nelik nutkunu bu defa daha büyük bir sabırsızlıkla beklemekte haklıdır. Bu nutka tekaddüm eden ve edecek olan kararlarla bu nutku takib edecek karar bu merak ve sabırsızlığın en tabii sebebi sayılmaktadır. Bayar kabinesi Celâl Bayar kabinesinin teşkilinde ye- niliklere rastlanıp rastlanmyıacağı hak- kında okuyucularımıza kat'i bir malümat vermek ve üzerinde ısrar edilecek tafsi- lâta girişmek henüz imkânsızdır. Yalnız tereşşüh eden rivayetlerden su tahminlere varmak kabildir ki, Bayar ka- binesi bugünkü kabine âzalarının ekse- risini sinesinde muhafaza ederek teşek- kül edecektir. Bir ihtimale göre ileride kabinenin teşekkül tarzında bazı deği- şiklikler yapılması mümkündür. Bu hu- susta yapılacak tetkiklerden alınacak ne- tice icab ettirirse İcra Vekilleri Heyetini tertib eden Vekâletler adedine bazı ilâ- veler ve mevcudlar arasında isim, vazife ve teşkilât değişiklikleri olacaktır. Esa- ki hakkındaki kanun bugün Başvekâletle beraber 12 yi bulan vekâletlerin lüzu- 16 ya çıkarılabilmesine müsaid- dir. MM“ Sıhhati istirahate ihtiyaç gösterdiği i- çin icra kuvvetinin başından ayrılması mukarrer İsmet İnönünün değerli şahsi- yeti etrafında ileriye sürülen muhtelif şayialar hakikatten çok uzaktır. Ata- türk'ün emrinde bir mesal arkadaşı ola- rak bugün akı çok manalı başını yıllarca lunan İnönünün Cumhuriyet Halk Par- tisinin Genel Başkan Vekili sıfatile Par- tinin Genbaşkurundaki yüksek vazifesi- ni görmekte devam edeceği haber veril- mektedir. İnönü kabinesinin istifasile beraber ta- biatile siyasi müsteşarların da vazifeleri nihayet bulacaktır. Yeni kabinede hangi vekâletlere siyasi müsteşar tayin edile- ceği henüz malüm değildir. Esasen siyasi müsteşarlık tesisinin tatbikatta ne dere- ce faydalı olduğu ayrıca bir münakaşa >—mevzüu addedilmektedir. i Ankaranım siyasi mehafilinde hâkim kanaate göre Celâl Bayar kabinesi Cum- huriyetin bugüne kadar koyduğu ve tari- he mal ettiği eserlere ilâve olunacak pek çok hizmetleri başarmak vazifesile karşı karşıyadır. Bayarın tecrübe edilmiş ya- pıcı şahsiyeti bu yeni devri Tiyakatle ida- re edeceğine delil sayılmaktadır. Yeni hükümet reisinin Büyük Millet Meclisi huzurunda geletek ayın hafta- sında yapacağı beyanat bu yeni çalışma devrinin ana çizgilerini öğretmiş olacak- tır. Çalışma programında mali mevzuatta ıslahat ve devlet teşkilâtında «az memur, fakat iyi memur>» cümlesile ifadesi kabil bir reformun yer alacağı tahmin edil- mektedir. Meb'us seçim kanunu Parti programında da işaret olunduğu vechile 29 senelik eski bir kanun olan meb'us seçim kanunu yenilenecektir. Bu | bususta hazırlanacak projenin Meecliste bu toplantı yılında görüşülerek kanun olması ihtimali kuüvvetlidir. Yeni proje- nin de esasını iki dereceli seçim teşkil edecektir. Ve ihtimaldir ki seçimde bu- günkü nisbetler değiştirilmek suretile —— Büyük Millet Meclisinin âza adedinin çoğalmamasının temini düşünülecektir.