2 Kasım 1937 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

(Baştarafı 1 inci sayfada) neticesinde, Re Canıtez - «Bursa>, 'Tevfik Fikret S «Konya», Hilmi Uran «Seyhan», 225 şer reyle reis ve- killiklerine ve Halid Bayrak «Beyazıd», Dr Üzel «Manisa», İrfan Ferid Alpaya «Mardin» 317 şer reyle idare âmirliklerine, Ziya Gevher Etili «Ça- nakka 'arh «Çoruh», Kemal Ünsal «İspartar, Ali Muzaffer Göker «Konyas, Naşid Hakkı Uluğ «Kütah- yâr, Cavid Oral «Niğde>», 316 şer re; le divamı riyaset kâtibliklerine seçil- mişlerdir. Bundan sonra hükümetin tebeddülü hakkında Riyaseticumhur tezkeresi 0- kunmuş ve ikipciteşrinin beşinci cuma at 14 de toplanmak üzere celse tatil ilmiştir. Nutkün metni şudur: Atatürkün nutku Beşinci devrin üçüncü yılını açıyorum. Her şeyden önce, sevgili Kamutay ar- kadaşlarımla, yeni çalışma yılı başlangı- cında, karşı karşıya bulunmaktan duy - duğum derin sevinç ve saadeti ifade et- meliyim. Sizi, yüksek saygı ile se ve bu çalışma yılınızın da, millet ve mem- leket için feyizli başarılarla bezenmesini dilerim. Sayın Millet Vekilleri; Memnuniyetle görmekteyiz ki cümhu- riyet rejimi, yurdumuzda huzur ve sükü- nun en iyi yerleşmesini temin etmiş bu- lanuyor. Vatandaşlar ve bu yurdda otu- ranılar, cumhuriyet kanunlarının eşit şart- ları altında kendileri için hazırlanan hürriyet, refah ve saadet imkânlarından azamiğ İstifade etmektedirler. Milletimizim lâyık olduğu yüksek me - deniyet ve refah şeviyesine varmasını alikoyabilecek hiç bir engel düşünmeğe yer bırakılmadığını ve bırakılmıyacağını huzurunuzda söylemekle bahtiyarım. 'Tuncelindeki İcraatımız neticeleri, bu bakikatin yakın ifadesidir. İleri hükümetçiliğin şiarı, halkı, kud- retine olduğu kadar şefkatine de sami - miyetle Inandırabilmesidir. Büyük, kü - çük bütün cumhuriyet memurlarında bu zihniyetin, en geniş ölçüde inkişalına ö- nem vermek, çok yerinde olur. Hususiğ İdareler: günü Hususiğ idarelerin geçen yılgi faaliyet- Jeri, verimli olmuştur. Ancak, hususiğ ida reler ve belediyeler, büyük kalkınma sa- vaşımızda başarı hâsılasını arttıracak va- zifeler almalı ve hususile hayat ucuzlu - Bunu temin edeçek, yerine göre tedbirler bulmalı ve salâhiyetlerini tam kullan - malıdırlar. Şehircilik işlerinde de, teknik ve plân- h esazlar dahilinde çalışmak — lâzımdır. Bunun için belediyelerimizi türeli bir su- rette aydınlatmak, kılavuzlamak işile uğ. raşacak, merkezde, bir teknik büroğ ku- rulmasını tavsiye ederim, Sıhhat İşleri: Kendine, inkilâbın ve inkılâpçılığın çe- şitli ve hayatiğ vazifeler verdiği Türk v tandaşının sağlığı ve sağlamlığı, her z man, üzerinde dikkatle durulacak milliğ meselemizdir. Sağlık ve Sosiyal Yardım Vekiletinin bü mesele üzerindeki sistemli çalışmala- rı, yüksek Kamutayı memnun edecek mahiyette inkişaf etmektedir. Ayn! Vekâlet, kendine verdiğimiz göç- men işlerini de sosiyal ve ekonomik po- hlitikamıza uygun olarak başarı ile gör - mektedir. Vekâletin, «Sağlam ve gürbüz - nesil, 'Türkiyenin (mayasıdır» prensibini, pek iyi kavrıyarak çalışmakta olduğunu tak- dire değer bulurum. Emniyet ve Adalet —Emmmeme Yüce Saylâvlar, Bilindiği gibi, biz, yurd emniyeti de ferdlerin emniyetini de, lâyık olduğu derecede göz önünde tutarız. Bu emniyet, Türk cumhuriyeti kanun- larının, Türk hâkimlerinin teminatı al tında, en İleri şekilde mevcuttur. Kanun- Jarımızda yaptığınız bazı tadiller ve k bul buyurduğunuz «Meşhud Cürümler» kanunu, bu maksada kuvvetle hizmet et- miştir. Adliğ bünyemizin ve kanun diziğimizin daima bu yönde celemelerle, Türkiye- nin dinamik ha ma, hiç şaşmadan, v gunlukları temin edilmelidir. Bu lüzum karşısında, kara ve deniz Hicaret kanun- larımızın ekonomik bünyemizdeki inki- | Atatürkün dünkü tari hi Atatürk Kamutayda nutuk söylerlerken şaflara daha uygun bale getirilmesinde, zaman geçirilmemek yerinde olur. Bir de, şu nokta Üzerinde durmama, izin ver- menizi rica edeceğim: Emniyet ve hak işlerile alâkalı usullerde ve kanunlarda, kolaylık, çabukluk, açıklık ve kesinlik e- sas olmalıdır. Bu sebeple, vatandaşların icra dairelerile olan ilişiklerini kolaylaş- tırmak kasdile yapılan etütlerin, bir an evvel kanun haline getirilmesini tavsi - yeye lâyik bulurum, Bu işaret ve tavsi- yelerimin, iyi karşılanacağına şüphe et- mem; çünkü, her sahada olduğu gibi, ad- liğ üsüller ve kanunlar sahasında da, 'Türk cumhuriyetinin ve onun yüksek, de- Berli Kamutayının anlayışı, ileri anlayış- Ekonomi: Şimdi arkadaşlar, ekonom! hayafımızı gözden geçireceğim, Derhal bildirmeliyim ki, ben ekonomik hayat denti tcaret, sanayi faaliyetlerini ve fia işlerini birbirinden ayrı düşünülmesi doğru olmıyan bir kül sayarım. Bu ve - sile ile şunu da hatırlatmalıyım ki, bir millete müstakil hüviyet ve kıymet ve- ren siyasiğ varlık makinesinde, devlet, fi. kir ve ekonomi hayat mekanizmaları, bir- birlerine bağlı ve birbirlerine tabiğdirler; © kadar ki, bu cihazlar birbirine uyarak aynı ahenkte çalıştırılmazsa, hükümet ma kinesinin motris küvveti israf edilmiş o- lur, ondan beklenen tam verim elde edile mez. Onun içindir ki, bir Milletin kültür soviyesi, üç sahada, devlet, fikir ve eko- nomi sahalarındaki faaliyet ve başarıları neticelerinin hasılasile ölçülür. Ziraat: Sayın Millet Vekilleri, Milliğ ekonomünin temeli ziraattir. Bu- nun içindir ki, ziraatte kalkınmıya bü - yük önem vermekteyiz. Köylere kadar yayılacak programlı ve pratik çalışmalar, bu maksada erişmeyi kolaylaştıracaktır. Fakat, bu hayatiğ işi, isabetle amacına lulaştırabilmek için, ilk önce, ciddiğ etüt- lere dayalı bir ziraat siyaseti tesbit et « mek ve onun içinde, her köylünün ve bü- tün vatandaşların kolayca kavrıyabilece- ği ve severek tatbik edebileceği bir zi - raat rejimi kurmak lâzımdır. Bu siyasot ve rejimde, önemli yer alabilecek nok « talar başlıca şunlar olabilir: Bir defa, memlekette topraksız çiftçi bırakılmamalıdır. Bundan daha önemli o lanı ise, bir çiftçi ailesini geçindi toprağın, hiç bir sebep ve nemez bir mahiyet almı Büyük çiftçi ve çiftlik sahiplerinin işletebilecekleri a- râzi genişliği, arazinin bulunduğu mem - leket bölgelerinin nüfus kesafetine ve toprak verim derecesine göre sınırlan - mak lâzımdır. Küçük, büyük bütün çiftçilerin iş va- sıtalarını atttırmak, yenileştirmek ve ko- rumak tedbirleri, vakit geçirilmeden a - tınmalıdır. Her halde en küçük bir çift- ailesi, bir çift hayvan sahibi kılınma. |hdır; bunda, ideal olan öküz değil, bey- olmalıdır. Öküz, ancak bazı şartların üz tem!ni güç bölgelerde hoş görüle- Köylüler için, umumiyetle pullu pratik ve faydalı bulurum. Traktör- yük çiftçilere tavsiye olunabilir. e ve yakın köylerde, müşterek har. neleri kullandırmak, köylülerin ı bir âdet haline getirilme- bilen üretle, ler, Köy ayrılamıy lidir Memleketi; iklim, su ve toprak verimi bakımımdan, ziraat bölgelerine ayırmak icab eder. Bu bölgelerin her birinde, köy- lülerin, gözlerile görebilecekleri, çalış « maları için örnek tutacakları verimli, mo- dern, pratik ziraat merkezleri kurulmak gerektir, Bugün, devlet idaresinde bulunan çift- liklerin ve bunların içindeki türlü ziraat- sanayiğ kurumlarının bir kısmı; ziraat ha yat ve faaliyetinin bütün — sahalarında, her türlü teknik ve modern tecrübelerini ikmal etmiş olarak bulundukları bölge- lerde en faydalı ziraat usul ve sanğatlarını yaymıya hazır bulunmaktadırlar, Bu, Ve- kâlet için, büyük kolayliklar temin ede- cektir. Ancak, gerek mevcud olan ve ge- rek bütün memleket ziraat bölgeleri için yeniden kurulacak ziraat merkezlerinin, sekteye uğramadan tam verimli faaliyet- lerini; şimdiye kadar olduğu gibi, devlet bütçesine ağırlık vermeksizin kendi gelir- lerile kendi varlıklarının idare ve inki- gafını temin edebilmeleri için, bütün bu kurumlar birleştirilerek geniş bir işlet- me kürümü teşktl olunmalıdır. Bir de, başta buğday olmak üzere, bü- tün gıda ihtiyaçlarımızla endüstrimizin dayandığı türlü iptidaiğ maddeleri temin ve hariciğ ticaretimizin esasını teşkil eden geğitli' mahsullerimizin âyrı ayrı her bi- rinde, miktarını arttırmak, kalitesini yükseltmek, istihsal masraflarını azalt - mak, hastalık ve düşmanlarile uğraşmak için gereken teknik ve kanuniğ her ted. bir, vakit geçirilmeden alınimalıdır. Orman servetimizin korunması lüzu « muna ayrıca işaret etmek isterim. Ancak, bunda mühim olan, koruma esaslarını; memleketin türlü ağaç ihtiyaçlarım de - vamlı olarak karşılaması icab eden or < manlarımızı müvazeneli ve teknik bir su- rette işleterek istifade etmek esasile ma- kul bir surette telif etmek mecburiyeti wardır. Buna, büyük Kamutayın, lâyık olduğu ehemmiyeti vereceğine şüphe yoktur. Dış Ticaret: Sayın Millet Vekilleri, Dış ticarette takib ettiğimiz âna pren- sb, tcaret müvazenemizin aktif karak. terini muhafaza etmektir. Çünkü, Türki- ye tediye muvazenesinin en mühim eşa- sını, bu teşkil eder, Son yılların rakkamları ve geçirdiğimiz senenin bugüne kadar gösterdiği seyir ve istikamet takip ettiğimiz prensibin cl- de edilmiş müspet neticelerini göstermek- tedir. Kontenjan usulü, muayyen anlaşma şartlarımızı kabul etmiş memleketler için büsbütün kaldırılmıştır. Bu memleket . lerden piyasanın kayıtsız, şartsız ithalât yapabilmesi temin ediimiştir. Dış ticaret politikamızın hususiyeti şu- dur: İç ve dış vaziyet fcaplarını daima karşılamak suretile seyirlerine intibak etmek. İç ticarete gelince, bunda, en önde gör- düğümüz esas, teşkilâtlandırma ve mu - ayyen tipler üzerinde işleme ve rasiyo - nel çalışmadır. Kesin zaruret olmadikça, piyasalara karışılmaz; bununla beraber, hiç bir pi sa da başı boş değildir. Sırası Cümhuriyetin tüccar telekkisini de kısü- ca Hade edeyim: tüccar, milletin emeği ve üretimi kıymetlendirilmek için, eline ve zekâsına emniyet edilen ve bu cmni- yete Hiyakat göstermesi gereken adamdır. Bu bakımdan, fhracatçılar hakkındaki ka- nun, murakabe hakkındaki kanun, teşki- Matlandırma hakkındaki hükümler, müs- pet neticelerini vermektedir. İhracat mallarımızın, hükümetin yakın kontrolü altında, satışlarının teşkilâtlan- dırılması mühimdir. Bunu göz önünde tu- tan Ekonomi Vekâleti, geçen yıl içinde: Iğdırda, Ege, Trakya bölgelerinde türlü movzulara ağit satış kooperatifleri teşkil etmiş ve onları faaliyete geçirmiştir. Ö- nümüzdeki yil içinde, başta fındık olmak üzere, diğer belli başlı mahsullerimizi de, alâkalandıran birlikleri vücuda getirme - Hidir. Endüstrileşme: Sayın arkadaşlar, Endüstrileşmek, en büyük milliğ da- yalarımız arasında yer almaktadır. Ça - lışması ve yaşaması için ekanömik ele- manları memleketimizde mevcut olan büyük, küçük her çeşit sanayiği kuraca- ihz ve işleteceğiz. En başta vatan mü - aafansı olmak Üzere, mahsullerimizi kıy- metlendirmek ve en kısa yoldan, en ileri ve refahli Türkiye idealine ulaşabilmek için, bu bir zarurettir. Bu kanâaatle, beş yıllık ilk sanayi plâ - nnn geri kalan ve bütün hazırlıkları bitirilmiş olan birkaç fabrikasını da, sürğatle başarmak ve yeni plân için ha- zırlanmak icab eder. Endüstrileşme karar ve hareketimize mütenazır olarak bugünkü mevzuatımız- da düşünülecek tâdiller ve ilâve edilecek bazı yeni hükümler vardır, Bunların baş- Hcalarını şöyle hülâsa edebiliriz: Sermayesinin tamamı veya büyük kıs- ma devlete ağit ticariğ-sanaiğ kurumla - rın mâliğ kontrol şeklini; bu kurumların bünyelerine ve kendilerinden istediğimiz ve istiyeceğimiz ticariğ usül ve zihniyetle çalışma icaplarına sürğatle tevfik et - mek.. Bu gibi kurumların bugünkü u - süllerle çalışabilmelerine ve inkişaf et - melerine imkân yoktur. Mevcut Gümrük Tüârifeleri Kanunun- da da, bugünkü politika ve temayülümü- ze uygun tedbirleri yapmak İâzımdır. Diğer mühim nokta, daha evvel de şaret ettiğim gibi, memlekette, husu - siyle bazı bölgelerde, göze çarpacak ehemmiyet alan hayat pahalılığı mevzuu ile uğraşmak.. Bunun için ilmiğ bir tet- kik yaptırılmalı ve tespit edilecek se - beplerile radikal ve plânlı şekilde müca- dele edilmelidir, Küçük esnafa ve küçük sanayi erbabı- na muhtaç oldukları kredileri kolayca ve ucuzca verecek bir teşekkül vücuda ge - tirmek ve kredinin, normal şartlar al- tında, ucuzlatılmasına çalışmak ta çok lâzımdır. Mağdencilik: Türkiyede Devlet mağdenciliği, milliğ kalkınma hareketiyle yakından alâkalı, mühim mevzulardan biridir. Umumiğ endüstrileşme telekkimizden başka ' mağden arama ve işletme işine, her şeyden önce, hariciğ tediye vasıta - larımızı, döviz gelirimizi — arttırabilmek için, devama ve hususiğ bir ehemmiyet vermiye mecburuz, Mağden Tetkik ve Arama Dairesinin çalışmalarına âzamiğ inkişaf vermesini ve bulunacak mağdenlerin, rantabilite hesapları yapıldıktan sonra, plânlı şekilde hemen işletmiye konulmasını temin et - İmemiz lâzımdır. Elde bulunan mâağden- nutkü lerin en mühimleri için, üç yi apılmalıdır atın aldığım!zi VÜŞ r havzasında ld.siynn?:d:!# tihsâl plânının, günün meselesi OldUNU, e. Bunun (ik ömür isti manda, en az bir misli :m::ılml'“.'ı Diğer taraftan, Mağden Tetkik VÖ, rama Dairesinin, Divriki !.:ıh.ıslnuıwı duğu ve cevher nispeti mbariyltdd; miyetli olan demir mağdeninin #Hp işletilmesine geçilmeli ve Karabük çelik sanayiimiz ihtiyaç plânı kısmının ihracatına başlanılmalıdi! *l Liman işlerinde modern ve plâfit u lişma ve tarifelerdeki tenzilâtm İz dırdığı memnuniyetin verimli ne ’y ticarette dikkati celbetmiştir. Bi devam edilmesinde isabet olacaktif Nakliye vasıtaları: » Ekonomik bünyemizdeki ı.ıklşsf;dş nakliye vasıtaları ihtiyaçlarıni 'f arttırmaktadır. Yeni sipariş edileli Bire lerden bir kısmı, önümüzdegi ilki banlfi da gelmiş bulunacaktır. Fakat p bugünden görülmekte olan ihtiyâğ Üğe mine cevap verecek adet ve nisl bi ğildir. Yeni gemiler inşa ettirmek ve eski tersaneyi, ticanet filomuz id—";,) tâmir, hem yeni inşaat merkezi 'J faaliyete getirmek esbabını temif * Tâzımdır. y Şu günlerde, yüksek Meclise, SÜ İğgi sülleri ve Deniz Bank hakkında bİF ğe ha gelecektir. Mevzuunun, yük""“,, kanızı çekeceğinden şüphe etmiy? Arkadaşlar, * En güzel coğrafiğ vaziyette V€ ?’ , rafı denizle çevrili olan Türkiyt&i trisi. ticareti ve isporu ile, en ilefi ci millet yetiştirmek nhuı_veundğ;’y kabiliyetten istifadeyi bilmeliyiz; .”J liği Türkün büyük milliğ ülküsü düşünmeli, ve onu az zamanda b hıyiz. f Ekönomik kalkınma; Türkiyenifi '; müstakil, dalma daha kuvvetli, dal! ha refahlı Türkiye idealinin, bel W' dir. Türkiye bu kalkınmada, iki kuvvet serisine dayanmaktadır: eti * Toprağının iklimleri, zenginlik İ başlıbaşına bir servet olan cd"“h yeti; ve bir de, Türk milletinin, '&5 dar, makina da tutmıya yulflw eli ve milliğ olduğuna inandığı * zamanlarda, Tarihin akışını a—w:',.q lâdetle tecelli eden, yüksek sosiY — lik duygusu, Demiryollar: Sayin Millet Vekilieri, L Demiryolları bir ülkeyi medenif çit refah nurlariyle aydınlatan Ku * meşaledir. Cümhuriyetin ilk senelexind""w; e kafle, İsrarla, üzerinde durd%' miryolları tnşaat siyaseti, hedefli ,ı." Jaşmak için, durmadan başari olunmaktadır. Şark ve Cenupta, Sivas, Dlyı'“";çc’ bi, büyük menzillere varan hl“;ğ_k bif yıl içinde, Sivas - Malatya HtiS9 rıf" birine bağianmıştır. Zonguldağâ — gl olan hat dahi, bü zengin kömür h iç vatana bağlamış bulunuyer. — ggi Sivastan sanra, Şarka doğru Üİi? mekte olan hat ta, ilk mmlu"yü " varmıştır. Bu kol, önümüzdeki pıyabt zincana ulaşmış bulunacaktır. kirden Şarka uzanacak hattın Ö başlanmıştır. Ği Şark demiryollarının - sâtifi olduğunu bilirsiniz. Cenuptâ —.. bittE giden hattan mağda, yurt iP"'dı,..eF"' demiryollarının idare Vve İS” ir. p Cümhuriyet Hükümetinin e"k’; ge Demiryollar inşaatimızmi İP T güt transit yolunun inkişafına VE edilmesine de hizmet etmiştir- İstanbuldan itibaren ba$li turist yolunun asfalt olarak ;â8 vam olunmaktadır. . gel Bu tarz inşaatın, bir pî”: ü A'*u' memleketin diğer sahalarını . beklediğimiz milliğ bnş:l'i"%': Şose ve köprü antı hıî’? .':) tedir. Demiryolları inşa "_?“'l;cçı,ı ğ biki yılları içinde, (18) köprik | ,,9; " ha € mış bulunuyor. (23) küprü K lindedir. Bu köprüler, her bİ v,,fı!ı-? şına birer fen ve sarığat e07 “lin MRigei ni nesillere, Cümhuri _'CW; ;,r.ıll"”' i olaca iryo: deleri olacaktır. Demiry Jada) (Devamsa 11 inci sAyi amnız kısa