February 7, 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

| RR SS 7.2.0 TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI hmet Emin YALMAN TAN'm hedefi: Haberde, y ş 6 kirde, her şeyde temiz, dür "üst, samimi olmak, kariin Sazetesi olmıya çalışmaktır. İlme mame ma Radyo neşriyatının tesiri ni ve İstanbul radyolarmda Yat g, , Side yapılan Arapça meşri- in göstermiş ve bii- i uyandırmıştır. Arap- Kk ieminin bir takım müfrit prgpa- aaa tesirinden kurtulması, bi- &i İyetimizi anlaması ve bi- ne PP Arap memleketinin istiklâli. a taraftar olduğumuzu, em- Yet Ve dostluğa dayanır minase kurmaktan başka birsey kte- iğimizi idrak etmesi çok kıymet. bir neticedir. İnt bir emek ve külfetin mah-| Yali olan bu gitzel netice, Türkiyenin hakiki sesini harice duyurmanm ne verimli ve faydalı olabileceğini VE det daha ortaya koymuştur. Şükür hükümetimiz"bu ihtiya- etmiştir. Ankaradaki büyük İstasyonunun bir am evvel vü- Ode getirilmesi ön safta devlet me- ür, Sırasmda telâkki edilmekte- . Basın bütçemiz * Fakat Türkiyenin sesini harice do- Için yalnız radyo (kâfi değil- ÜL İsi etrafile düşünmek ve bütüm bir sistem Yeurmak Hüzzmdır. Başka memleketlerin matbuat büt. kıyas kabul etmez kadar kü- Gücük bir bütçe ile çalışan hasm ge- bel direktörlüğüne, esaslı bir prog Yam dairesinde iş görmek için icap #den maddi imkânlerm verilmesi dana düşünülecek bir mese Hatay işinin çetin günlerinde he , haricin sesimizi duymaması Yüzünden aciz içinde kıvrandık. Mak- Satlarmızm harici ilem tarafndan İyi bir neticeye varması, # kintr günlerinde hariçte genis neşri Fat İmkdinlarma duyduğumuz şiddet- N itiyacı unutturmamalıdır. etin sesini vakit vo zama Yinda her vasıta ile harice dayar Mak, milli korunma sisteminin en ie- Nİ hattı diye tetâkle edilmelidir. *. Marice giden gazete telgrafları Diğer düşünülecek bir mesele de, muhabere hasusunda telgraf Ve telefon ücretlerinin biran (evvel çare aranmasıdır. Dün- Yanın havadis merkezleri, ecnebi Mü- rlerin gördükleri kolaylıklara gö- M taayyün etmistir. Roma, Viyana, Bükreş, Belgrat çok kolaylık gösterir olduğu için oralarda büyük muhabirlere tesadüf edili- Memleketimizde meslekten yetiş Muhabir bulunduran ecnebi gi gok azdır, Başlıca ensel de mahsus tenzilâtiı ücret bu- idir, Bu meselenin (ehem- Diyeti büyüktür.Çünktü ecnebi gazete Vİ heryeyilen evvel kendi Tmuhabir- alilıkları haberlere yer ve Burada muhabir yoksa, yahut Ücretlerinin ai Şönden az ve tasa haber verirse ber- bir meseledeki görüş tarama duyurmuya ait bir imdâin elden Kaçış olur. ri H if 1 i Bir Köpek Çocuğu Isırdı #matyada Hacr Evhad mahal tatar, 55 numarsli evde oturan Müs- di, 2 çocuğu 6 yaşmdaki Kemale, Solukta oynarken, bir Köpek sat Örter bacağın İn # çocuk, kuduz (hastanesine tü, Tilmiş, köpek müşahede altma nadolu topraklarının üstü kadar altı da zen- gindir. Dünyanın hiçbir köşe- si Anadolu toprakları kadar altnda zengin madenler sak- lamaz. Tabiat altın, gümüş, plâtin, bakır, demir, kurşun, simli kurşun, civa, şap maden- lerini Anadolunun her tarafı- nafkerpmiştir. Küçük Asya- da bu gibi madenlerin bol olu- şu altın ve gümüşten ilk defa sikke icat etme şerefini de bu topraklara vermiştir. Mev tarihçileri ilk defa sikkenin Milâttan yedi â- sir evvel Manisa taraflarında ba- sıldığında ve buradan (o Yunanis- tan yoliyle batıya geçtiğinde itti - fak ediyorlar, İslâmi devirlerde Anadolunun o muhtelif yerlerinde ve bilhasa Ahlat, Erzurum, Er - zincan, Aksaray, ir, Harput, Samsun, Simav, Sinop, Sivas, To- kat, Kastamonu, Konya, Kayseri, Gümüş, Gümüşpazar, Lölön — Lolüva, Mardin, Malatya, Nusay- bin ve Vanda Ka- rakoyunlular, Ak koyunlular, oSel- çuklular, OMen - kuç oğulları, E- retnaoğulları, Ka- raman o oğulları, Timurlular, Ay. dm oğulları, Ar- tık oğulları, Tür- kistan Hakanları tarafmdan sik- keler o basılmış - tr Bü paraların basılması için icap eden madenler de yine bu toprak. lardan çıkarılmıştır. Osmanoğul - ları zamanmda da yurdun bir çok yerlerinde işlenilmiş ve paralar kesilmiştir. Fakat yıkılan devir zamanında her türlü isti membalarımız miz de muattal bir hale gelmiş ve unutulmuştu. 22 sene evvel yazıl miş bir eserden aldığım şu satır « ları bizde madenciliğin nasil öldü- günü pekâlâ gösteriyor: M emaliki Osmaniyede gümüş İstihracatr gayet azdır. Ba- husus altın hiç yok gibidir. Vak - tiyle Gümüşhanede, Gülmüş Hacı- köy, Keban madeninden çıkarılan simli kurşunlardan epeyce gümüş çıkarılırdı. Fakat bunca seneler - denberi madenin yüzündeki damar- lardan cevherler çıkarılıp elhale- tühazi pek derinlerde kaldığından ve madenlerin etraflarındaki or - manlar kesilip bitirilmiş olduğun- dan ve buralara sahilden muna - zam yol ve şöse bulunmadığı ci- hetle maden kömürü nakli daki mümkün olamadığından bir taraf- tan masarifi istihsaliyenin pek Z- yade artmasma mukabil diğer ta- Taftan gümüşün fiyatı pek ziyade tedenni ettiğinden bu madenler büsbütün © terkolunmuştur. El yevm bir parça işliyen yalnız Bo- ğa— ğı madendir. Bu mâdenden çıkarılan gümüşler de - rununda binde dört miktarında al. tn bulunuyor, Bir kaç senedehberi işbu maden civarmda Konyadan Adanaya gi- den Bağdat demiryolu inşa edil - mekte olduğu cihetle bütün me- den amelesi yol inşasında çalışmı. ys gittiklerinden Bulgardağı ma- m dahi hasılat alınmamak. on Zamanlarda hükümeti. mizin madenlerin işletil - mesi için büyük bir enerji ve faa. liyet sarfettiğini sevinçle görüyo- ruz. Ankarada (faaliyete geçen maden araştırma enstitüsü yurdun bir çok yerlerindeki o madenlerde tetkikatıpı bitirerek bazı maden - lerimizi işletmiye devrettiğini de güzetelerde okuyoruz. Ben de Baş. vekâlete bağl: bulunan İstanbul Maliye hazine evrakında iki sene. denberi Anadoludaki madenleri - miz hakkında araştırmalar yapı - yorum. Ahmet Refik (Osmanlı devrin « de Türkiye madenleri) adlı kü- çük bir eserinde (967 — 1200) TA Anadoludak Madenlere âit Eski Vesikalar YAZAN: ibrahim Hakkı Konyalı yılları arasında Türkiyede çıkan mii. İm semelemkazla işictil, mesi hakkında divanı hümayun Mühimme defterlerinde kayıtlı bü- 4 hükümleri neşretmiştir. Yalnız, bu neşriyat noksandır, Mevcut vesaikin binde biri bile de- ğildir. Ahmet Refik Anadoluda ancak Bilecik, Kigi, Gümüş Keban, Ergani, Ispiye, Maraş ve Inegöl deki madenleri tesbit edebilmiş « tir, zi Ben yalnız Mühimme defterleri üzerinde değil, daha başka vesika- ler üzerinde de durarak Anadolu. nun başka yerlerinde de bir çok madenlere rastladım, Maden araş- tırma enstitüsline çok faydalı 0- lacağmı sandığım bu vesikalar - dan bazilarını (TAN) da neşre- deceğim. Benim tesbit ettiğim madenler arasında Bozkır, İnegöl, Gümüş, Bspiye, Ardamoç (Çıldırde), Gü- müşhacıköy, Ergani, Tevfik, Kı ban, Çamardı — Bereketli (Ni dede), Nif, Manisa, İzmir, Birgi, Aladağ, Gülek, Bulgardağı, Küre- inühas, OKastamonu, (Bigadiç. Kâhte, Borga, Biga, Zare (Sıvas. ta), Bslye, Agonya, Gedis, Kânâ- bat (Hanıceditte), Naipli, Delikli taş, Yazıpınarı, (Yahyalı ve Çam ardı kazalarında) ki gümüş, altın, demir, bakır ve kurşun ocakları ve madenleri de vardır. u yazımda Bozkır altm ve gümüş madeninden bahse- deceğim: Bu vesikalar srasmda bulunan 1207 tarihli birilimda Bozkır madeni hasılâtmdan külçe kur - şunların bu mâdenin emini tar&- fından Aliiye İskelesine nakline ve hifgetmiye Tosun Yazıcı ismin- de bir hıristiyanın memur edildiği anlaşılmaktadır. 1214 tarihli bir takrirde de . Bozkır madeninden istihsal edilen ve maden emini ta- rafından gönderilen altm ve gü - müşlerin İstanbul darphanesinde para kesilmek Üzere ifraztrlara testim eğildiği yazıldığı gidi 1224 tarihli bir Jâindan da Bozkıra bağlı köyler halkınm çoğu Kadı Abdurrahman Paşa ve avenesinin taşyiki yüzünden dağılmış olduk- larından madenin işletilmesi için diğer kazaların da madene rapte- İZ mm nm nmemmmmnnki dilmesi bildirilmektedir. Tsk üeviris de madenlerin en tehlikeli düşmanları “eşkıya - idi. Bir baş. kesildikçe yerinde kirk baş biten esatiri ejderler gibi A - nadoluda tenkil edilen bir çete ye rine kırk çete daha türedi. Bunlar dalma madenleri basarlardı. 1216 H. yılında Altıparmak çetesi, Boz kır madenini basarak emini Kapıcı başı Aliyi öldürmüştü. Selim TU bu çetenin tenkili için 2 Cemszi. yilevvel 1216 tarihli bir hükmün- de çetenin Alâiye mutasarnıfı İb- rahim Paşanm da yardımı alma. rak imhasmı bildirmektedir. Bu çetenin imhasmdan sonra yalan ve ayni hükme bağlı olan Ve hazinei evrakın (469 darpha- ne) numarasında kayıtı bulunan vesika da şudur: Be madeni emini olup şenaati eşkıya 6 ihrazı rütbel şahadet eden kapıcıbaşı A- U ağanm idamma mütecâsir olan Altıparmak ve avene ve tebaası bâ yümmü tevcihat evliyayı nuama ahzu girift & ve cezayı sezâları EE OKUYUCU MEK | | icra ve mirimiranı kiramdan hâlâ Alâiye sancağı mutasarrıfı Tbr: Paşa ve madeni mezkür emi- miyetleri üzere Ja olup ( şenaati mezkürede yed ve padaş olan havene ve fe- &edeyi bertipki iradei def ve t sarfı kudret te ibada ederek iktızası üzere gerleri kat ve nizamı ka bend ile mlite. kevvin olan şüruru eşkıyayı ber- vechi o sübulet © defeylediklerini ve emini w i kermiyeti imali Jup esbabin tedarik ve idadma ve amelei madenciyanı evvelkinden ezyed olarak celp ve cevher ma - #aralarının fetih ve küşadme bed tahrirat | eylediğini bu defa ha eder. Bir m. butatı madende runümayı olan işbu fesâda mebni tahsis hasbeliktiza madenden if. raz ve gerbestiyeti tamme V afiyeti kâmile İle Usküdar mamuresine rabtolunan — Kıreli, Seydişehri kazaları ahalilerinin imali maden bususunda İanet ve imdetları bertaraf olduğur ni kusur kalan ve Kaşıklı, Yek$ ve Beyşehri k z evhor nakli ve söğüt ve kütük ve leva - zımı Salresi tedari emrinde te- havün ve bataet edecekleri mel huz olmakla medeni mezkür nü mina miktarı zerre Arizsi Ve tetarruk etmemek vechile sali - füzzikir Bozkır ve Belviran ve Kaşaklı ma Yekşar ve Göçikebir ve Beyşehri kazaları ahalileri ke- maflssabık imal ve idarel maden emrine iktiza eden hizmeti lâzime, lerini bitamamila edâ ve ifa « meleri için emini mumalleyl kudahayı merkuma kudet ve nü vabma, muhtar ve İş et ben bir kit'a emri şerif isdar bu- yurulmak babmda....) ne hita MA Kitap Müsabakaları “— Sekiz senedenberi ilkmektep - lerde hocalık ediyorum. Mesleğinde az çok muvaffak olmuş bir mualli - mim. Maarif Vekâleti tek kitap ka - Mununun neşrinden sonra, ilkmektep kitaplarmdan bazılarını yazdırdı. Ye. miden de bazı kitap müsabakaları 8- çılacağını duyuyorum. Riyaziyedeki ihtisasımı düşlinerek gelecek sene a. sılması muhtemel olan hesap ve hen- dese müsabakasına girmek, bunlar için birer kitap hazırlamak istiyo - rum. Ancak, müsabakanın ne zaman ya. Pılacağını, ne şekilde olacağını bilmi. yorum. Beni lütfen tenvir eder mi - siniz?” * Büyük Millet Meclisinin tek kitap kanununu kabul etmesinden sonra, derhal harekete geçilmiş, bildiğiniz gibi yurt bilgisi, okuma ve tarih ki- tapları vekâlet tarafmdan yazdırıla- rak okutturulmıva buslamıstır. , 938 — 937 ders yılında yalnız Al - fabeler için bir müsabaka açılmış - tır, Bu müsabakada kazanan eser, tek kitap halinde (basılmıştır. Hâlen mekteplerde okutturulmaktadır. Duyduğumuza göre, 937 — 948 ders yılında yazdırılacak, yahut, mü- sabakaya konulacak kitaplar, yeni aile bilgisi İle tabiat tetkiki dersleri- ne ait olacaktır. Şimdilik; hesap ve hendese kitapları için bir müsabaka açılması mevzuu bahis değildir . Ancak, kanun hükmünü yerine ge- tirmek mu yle hesap ve bende - geler için öbür sene faaliyete geçi - lecektir. Şimdiden-bazırlenabilirsiniz. Fa . kat, kanuna göre, vekâlet, müsabaka açmakta, yahut müsabaka açmıya » rak istediği bir müellife yazdırmak - ta tamamen serbesttir. Şu hele na - zaran bir sene sonra, riyaziye ki | dir? İâbidelerini butabilirsi 5 2 ! FIKRA | kN Eşekler ve Yabancı Fotoğrafçılar Yazan: Dr. Vedet TOR Her nedense, Türkiyeye gelen Av- rupalı fotoğrafçıların çoğu, eşekleri, mizi çok seviyorlar. Malbuki esek, Avrupada tanınmaz bir hayvan değil. il, zürafa ve gergeden gibi vah, $i ve “exotigue,, bir hayvan da değil. dir. O halde acaba neden memleketi? mize gelen Avrupalı fotoğrafçıların bn mahlâka karşı bu kadar mes lâbiv * duyarlar? Bu sualin cevabını ben, kendi hesabıma, bir hayli arn - «ima, ve bir türlü bulamadım. Öyle ya, esek fotoğrafı almak İçin Türkiyeye gelmek zahmete değer mi? Türkiye öyle bir memlekettir ki, her entellek, tikel ulâkader olduğu sahada kendisi. ni tatmin edecek bir çok hususiyetler bulahilir. istiyorsunuz? gükselliği, hir o res, sam palet'ndeki rerkler kadar çeşitli «ir. Türkiyenin bir ucunda kar yağarken, bir ucunda portakal toplanır, Orada deniz, dağ, orman ve step iklimleri her zaman yanyana yaşar, Arkeolojik alâkalarınız mi var? Tü #iye, bütün gecmiş medeniyet. İlerin randevn diyarıdır. Orada bütün bir insinlik tarihinin Politika adamı mısınız? O halle Türkiyede, bir milletin na, Sl ey kısa bir zamanda yoktan var olduğuhu, ve Atotürk gibi essiz bip ipsanm rehberliği altında nasil binlir türlü ekonomik, kültürel ve natürel düşman kuvvetlere karşı kahraman. ca bir mücadeleye giriştiğini ve bu niisahlıas renlizasyon - rerek dünyanm bu karanlık ve karısık anlarınde insanm aklı se- limin; arsı daldığınız pesimist dü. Şüncelerden beyninizi yıkayınız. Pe kat, esek fotoğrafı almak için Tür, kiyeye gelmek zahmetini ihtiyar et İ Esek merseklisr bir yabanc fotoğ. rafçı ile söyle konuştum? — Neden bu eşeklere karşı bu kas dar a duyuyorsunuz? Bu sualime yabancı fotoğrafçı su — Eseklerinizle Htihar edeceğiniz yerde onları hor görliyorsunuz. k misiz? — Öyle ya, milli müesdeleniz esna, sında köylünüzün eşekleri olmasa idi... Muhatabımım sörlnü kesi — Mili mücadelemiz esnasında köylümüzün eşekleri hiç şüphesiz çok işimize yaradı. Fokat biz, motörlü İ nakliye vasıtalarını eşeklerimize ter- cih ederdik. Esek, fakrımızım bir sen. bolüdür. Türk köylüsünün fakiriği ile istihza etmek istiyeceğinizi aklıma getirmem, Fakat size bir teklifte bulunayımz Mademki eseklere karşı bu kadar İ büyük ve insani bir meelâbiyetiniz İ var, klering yolu ile onları sizin dür zel atlarınız ve kamyonlarınızla de. giştirelim, ister misiniz? tapları için bir.m çlmıyacağı da $ . Balığı Ne İle, Nasıl, Nerede Avlıyayım? Balık avma meraklı bir okü- yucumuz soruyor: ©» Zevk için tatil günlerimde balık avlamıya gidiyorum. An İcak, acemiyim. Hangi aletlerle, hangi balıkları, nerelerde tutabi- İlirim, bunu şimdilik bilmiyorum. İ Bu hususta hazırlanmış bir eser ver mıdır? Kitabın adını bildir « menizi rica ederim.,, Size, bir balıkçılık kitabının ismini söylemeden evvel, Balık - çılık ve Avcılık mecmuasmı ta- kip etmenizi tavsiye ederiz, Aradığmız avlanma şekillerini, avlanmanm ne ile ve nasıl ve lacağmı, ne vakitler ne baltklar avlanabileceğini bu mecmuada -i bulacaksınız.,,