7 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

'Öoğuda. Ankarada Birer Büyük Devlet Müzesi Kurulacak Tariht Eserlerin Korunması İçin, Maarif Vekâleti Yeni Bir Nizamname Hazırlıyor İzmir müzesinde bulunan kıymetli eserler nkara, 5 (TAN muhabi- rinden) — Maarif Ve- kâleti, Türkiyedeki eski tarihi eserleri lâyık oldukları şekilde korumak için yeni bir nizamna- me yapmıya karar vermiştir. Bu nizamname, güzel ve kıymetli eserlerin oldukları gibi muhafa- zası ve sıkı kayıtlar içinde ko- runması maksadile — hazırlan- maktadır. Memleketimizde tarih eserlerinin korunması hakkında ilk defa 1906 ta rihinde ve “Asarıatikai gayrimenku- Te nizamnamesi,, adile bazı hükümler konmuştur. Bu nizamname hâlâ meri yettedir, Bundan sonra “Menkuller,, İiçin de bazı giddetli hükümler kon- muş bulunmaktadır. Fakat, Cümhü- riyet hükümetinin kuruluşundan son ra yeni Ve esaslı tedbirler almak lü- zumu hissedilmiştir. Hükümeti daha giddetli tedbirler koymiya sevkeden hâdise, Efes ve Bergama gibi baha biçilmez hazinelerdeki birçok eserle- rin yabancılara peşkeş çekilmesi ol- muştur. 1340 ta neşredilen bir talimatname — ki hükümleri hâlâ bakidir — son- radan 1926 senesinde çıkarılan baş- ka bir nizamname ile tamamlanmış ve ayrıca medeni kanunumuza konan bazı umumi hükümlerle de eski mev zuat kuvvetlendirilmiştir. Bunlardan başka da Başvekâletin birçok tamim- leri vardır. Bütün bu mevzuat hep ayni gaye- Yi temin maksadile konulmuştur. O da, ileride büyük devlet müzesi kuru huncrya ve vilâyetlerde bu eserleri saklamak için hususi yerler temin e- dilinciye kadar memleketimizdeki ta rihi eserlerin bozulmadan muhafaza sını temindir. Eski ve yeni nizamna- meler, krymetini bilmiyerek veya da- ha ağırı bilerek bu eserleri yıkanlar ve satanlar hakkında ceza tedbirleri koymuşlardır. Fakat anlaşılmıştır ki, konulan mü eyyideler maksadı temine kâfi değil- dir. Her nekadar, vatandaşların kolek siyon zevklerini de düşünmek ve âsa- rı âtika Üüzerinde bir hadde kadar ticarete müsaade etmek vaktile mu- vafık görülmüşse de bunun suiisti - male yol açan bir kaçamak noktası olduğu farkedilmiştir. Çünkü bunlar Öyle eserlerdir ki, kıymetleri anitya- na göredir. Bir köylünün, “Öyma bir taş,, veya süslü bir pencere diye u- Mursamadığı bir eserin, bir âsarıati- kacınm gözünde fevkalâde değeri ola- bilir. Bunun tayini ve “filân kıymete kadar.olanlar satılabilir, Diğerleri devletindir satılamaz,, diye bir had tayin etmenin müşkülâtı âşikârdır. Bunun için, Maarif Vekâletinin hazır lamakta olduğu yeni nizamnamede bu ihtilâfir noktanm da tamamen hal ledilmiş olacağı ve bu eserleri maddi menfaatlere âlet edenlerin daha mü- essir müeyyidelerle karşılaşacakları anlaşılmaktadır. imdiki halde Türkiyede doğru dan doğruya devlet müzeleri halinde merkezler vardır: Birinci: sı- nıf devlet müzeleri İstanbul, Ankara ve İzmirde vardır. Biri de Şarkta yapılacaktır, Bu müzeler, bulunduk- ları muhitin kültürünü canlandıran eserlerle doldurulacaklardır. Meselâ; İzmir müzesi Eti kültürünü, Ankara daha ziyade Etilerle, muasiri olan me deniyetlerin kültürünü temsil edecek tir. İstanbul daha şimdiden veçhesi- ni tayin etmiştir ki, bunu fakirleştir mek lüzumsuz ve mânasız görülmek tedir. kurulması düşünülen şarktaki devlet müzesinde de, bu mıntakanın eski a- d olan Subarson veya Kalde kültürü canlandırılacaktır. Bunlardan başka, bir de mahalli müzeler vardır. Bunlar, gerek devle- tin yardımile, gerekse mahalli idare- lerin bütçelerinden ayırabildikleri pa ralarla yaşıyorlar, Adanada, Konya da, Antalyada, Edirnede, Bursada, Bergamada, Kayseride, Afyonda, A- masyada, Tokatta, Sivasta ve Enes- teki müzeler bunlardandır. Bu ma - halli müzeler, büyük devlet müzele- rini besliyetektir. Üçüncü derecede, depolar gelmek tedir. Bu depolar, bütçe imkânları nis petinde tekâmül ettirilerek” mahaâlli müzeler haline getirilecektir. Bugün samsunda, Sinopta, Kütahyada, Di - yarbakırda, Manisada, Vanda, Deniz lide, Silifkede, Ispartada, Erzincan- da, Niğdede ve Kırşehirde birer depo kurulmuştur, Bunlardan başka Maarif Vekâleti hafriyat yerlerini'açmak ve buraları da birer açık müze haline koymıya çalışmaktadır. Ankaraya gelince, burada büyük bir devlet müzesi kurulması hükü - met programına alınmış, fakat henüz işe başlanmamıştır. Bugünün ihtiyaç ları, eski bedestanı tamir suretile temine çalışılmaktadır. ürkiyeyi karış karış bilen, kıy meli eserlerimiz hakkında ge- niş bilği sahibi bir zat, bu zenginliği mizi şöyle anlatıyor: “— Her tarafta eski eserlerin ko- runması hususunda yarış edercesine bir faaliyet vardır. Türkiye eski eser ler bakımından o kadar zengindir ki, vesait nekadar çok olursa olsun ye- tişmiye imkân yoktur. Yalnız şimdi- ye kadar tespit edilen eski höyükle - rin sayısı 2000 den fazladır. Bu hö- yüklerden yalnız bir tanesinde, Tru- vada TO seneden, Bergamada 50 sene den fazla hafriyat yapıldığını söyle mekle işin büyüklüğü kendiliğinden meydana çıkar, Öyle mıntakalar var dır ki, saatlerce otomobille gidersiniz de içinden çıkamazsımız.. Gaye şudur: Bütün Türkiyeyi mü- ze haline koymak ve bütün milleti buna bekçi olacak seviyeye eriştir- mek,, Bunu yapabildiği gün Türkiye, namütenahi maddi ve mânevi zengin liğe kavuşacaktir. Ayni zamanda da birinci sınıf bir türizm memleketi o- lacaktır. Bugüne kadar toplanmış ve tasnif edilmiş eserlerin sayısı hakkında da bir fikir verebilmek için şunları ilâ ve edelim: Yalnız Ankarada - sikke- ler hariç'- 25700 eser toplanmıştır. Adana müzesinde 1720, Afyonda 1240, Konyada 3204 eser vardır. An- kara Etnoğrafya müzesinde de 10279 eserin tasnifi bitmiştir. Topkapı sara yi müzesinde 36257, Türk ve İslâm eserleri müzesinde 5685, diğer İstan bi müzelerinde de 23524 eser teşhir edilmektedir. Üzerinde çalışrlanların sayısı ise 50 binden fazladır.,, Diyarbakırda veya Alazığda ıMüfeHîsler Vesikaları Ayırıyor Otobüs işiyle meşgul olan mül- kiye müfetişleri dün de vilâyette çalışmışlardır. Müfettişler artık toplu bir halde çalışarak, otobüs tahkikatına ait vesikaları tasmif ve yıulıwak rapor ve fezleke lçin | hulâsalar tespit ediyorlar, Öğrendiğimize göre, evvelkl | gıkı müfettişlere müracaat eden | ve Taksim — Yenimahalle hat- tında bir otobüs sahibi olan şikâ- yetçinin haklı olduğu görülmüş- tür, Bu vatandaşın otobüsüne ait ruhsatiye on altı aydanberi geri almmış bulunuyordu. Müfettişler, | bu muamelenin usulsüzlüğü hak- | kında belediyenin nazarı dikkati- ni celbetmişlerdir. Diğer taraftan, evvelki gün | müfettişliğe bir istida ile müra- caat edip eski hamallık işleri hakkında şikâyette buluman sa- bık bir. hamalbaşının bu müra- || aati üzerinde de durulmakta- Bu mesele hakkımda kendisin- den İzahat istiyen bir muharriri- mize, mülkiye teftiş heyeti reisi | B. Tevfik Talât şumları ıöyiaıılş— wı “— Şikâyeti olan her vatan- daş mülkiye teftiş heyetine mü- racaat edebilir.,, yf A Üniversite, Doçentlikleri 1932 yılmda. Maarif Vekâletince Fransaya gonderılm;.ş olan İzmir Li- sesi mezunlarından üç genç tahsilleri ni bitirerek dönmüşlerdir. Bunlardan lise muallimliğinden ziyade Fen Fa- kültesinde istifade edilebileceği düşü nülerek Universite emrine verilmiş- lerdir. Bunlardan Halit, kimya ensti- tüsü asistanlığına, Macit astronomi asistanlığına, Besim de tecrübi fizik asistanlığına tayin edilmişlerdir. Be- sini, vekâletin kendisinden istediği li- sanstan başka fizik süperiyör ve fizik atomik lisanslarını da yapmış ve tam mânasiyle bir fizikci olarak yetişmiş tir. Bu gençler, dünden itibaren Uni- versitede vazifeye — başlamışlardır. bundan sonra Avrupadan gelecek di- ğer mezunlarla Universitenin açık a- sistanlıkları doldurulacaktır. Şair Mehmet Akifin mezarı yapılacak Universite talebeleri, geçen sene ö- len İstiklâl Marşı şairi Mehmet Aki- fin mezarmı yapmıya karar vermiş- lerdir. Bu iş için her fakülteden bir heyet seçilmiştir. Gençler, dün bir toplantı yaparak büyük şairin mezarı için lâzım gelen parayı tedarik etmek üzere bir broşür çıkarmayı muvafık görmüşler ve derhal harekete geçmiş lerdir . Doçentlerin konferansları Halk Partisi, Universite doçentle- rinin biri Ankara, diğeri İstanbul Halkevinde olmak üzere birer konfe- rans vermelerini faydalı bularak ken dilerine müracaat etmiştir. Doçent- ler, İstanbul ve Ankarada verecekleri konferansların mevzularını Universi- te rektörlüğü vasıtasiyle Partiye bil- dirmiye başlamışlardır. Konferans ta rihleri ayrıca ilân edilecektir. KÖMÜR SERGİSİ MADALYALARI Geçen sene Ankarada açılan bey- nelmilel kömür sergisinde mükâfat kazananlara madalyeleri yakında me rasimle dağıtılacaktır. Yukarıki re- simde, bu madalyelerin bir tarafımı görüyoruz. YA Esnafa Yardımlar İstanbul esnaf cemiyetleri idare he yetleri, dün saat 15 te Eminönü Hal- kevinde bir toplantı yapmışlar ve bir leşik merkez idaresi tarafından kuru- lan yardım teşkilâtının faaliyeti üze rinde görüşmüşlerdir. Toplantıyı hamallar cemiyetinden | Ferit açmış ve reisliğe hamallar ce- miyeti reisi Sabri seçildikten sonra Bağlık işleri heyeti namına Yahya, yardım teşkilâtının kurulduğu gün- denberi yaptığı işleri anlatmıştır. Da || ha sonra muhasebeci Mazlum, yar- dım teşkilâtının muhasebe işleri üze rinde izahat vermiştir. Bu izahata göre, yardım teşkilâtı 6077 lira vari- dat temin etmiş, buna mukabil 3890 lira harcamıştır. Mürakabe heyeti nâ mına berberler cemiyeti reisi İsmail Hakktı, hesaplar üzerindeki tetkikle || rin neticesini bildirmiş ve kabul edil Esnaf dispanseri ”i Yardım teşkilâtının kurduğu danış mu bürosunun faaliyeti hakkında avu kat İzzetin verdiği izahattan sonra geçen sene mayıs ayında kurulan dis panserin faaliyeti üzerinde dispanser doktoru Halit Ziyanm izahati dinlen miştir. 20 mayıs 937 den sene sonuna ka- dar dispanserde 989 esnaf muayene ve tedavi edilmiştir. Bu arada bir de revir açılmış ve revirde zaruret hâsıl oldukça ameliyat ve tedavi yapılmış tır.Doktor, izahatı sırasında dispanse rin ameliyathane ve rontken tesisatı gibi bazı eksiklerinden bahsetmiş, bunlar için de lâzımgelen alâkanım gös terilmesini ve eksiklerin süratle ta - mamlanmasını rica etmiştir, Azalar, yardım teşkilâtına memur heyetlerin çalışmalarma dair bazı temennilerde bulunmuşlardır. Bu ara da berberler cemiyeti Teisi İsmail Hakkrı, danışma bürosunun büyük bir Dispanserin Eksiğı Tamamlanacak Esnaf cemiyetleri müşterek bürosunun merkez binası iş görmediğini,bu işe ayrılan 1500lira nm da dispansere verilerek küçük bir hastane kurulmasını teklif etmiştir. İsmai| Hakkı, bu teklif kabul olun- duğu takdirde bilhassa esnaf arasın- daki birçok veremliler için havadar bir yerde küçük te olsa bir sanator- yom kurulabileceğini ve bunun bü- yük bir ihtiyacı karşılryacağını ilâ- ve etmiştir. Azadan bir çoğu bu teklifi müsait karşılamışlardır. Fakat bu, bazı iti- razlar üzerine kabul edilmemiştir. Bundan sonra, müşterek yardım teşkilâtınınm 938 senesi bütçesi masraf kısmı hakkımndaki teklifleri tetkik edil miş ve teşkilâtı idareye memur mali heyetle, sağlık işleri heyeti ve mü- rakabe seçilerek toplantı bitirilmiş- tir. Üç Kız Talebe AskerlikDersinde Hafif Yaralandı Evvelki gün İstanbul Kız Lisesinde küçük bir kaza olmuş, iki talebe as- kerlik dersinde hafif surette yaralan mışlardır: On birinci sınıfa askerlik dersi ve- rilirken talebeden Zahide isminde bir genç kız, masanın üzerinde bulunan mavzerlerden birini alarak içine ma- nevra fişeği yerleştirmiştir, Tam bu sırada parmağı tetiğe dokununca, fır ryan tahta kurşun parçaları Zahide- nin hareketini takip eden Mukadder, Perihan, Melâhat ve Perihan isimle- rinde üç kızın yüzlerine rastlamıştır. Bunlar, hafif surette yaralanmışlar, derhal tedavi altıma almmışlardır. Ya raları ehemmiyetsiz olduğu için evle- rine gönderilmişlerdir. Kırkçeşme ve Halkalı Suları Kesilecek Ankara, 6 (TAN Muhabirinden) — Halkalı ve Kırkçeşme sularmın kesil mesi meselesi üzerinde Sıhhiye ve Da hiliye Vekâletleri arasındaki muha- bere devam ediyor. İşin uzun muha- bereye yol açan cephesi, belediye ile evkaf arasındaki noktainazar ihtilâfı dır. Sıhhiye Vekâleti, halkm sıhhati bakımından çok zararlı buldu bu su- larm kesilmes. üzerinde ısrar etmek- tedir. Fakat, bazı idari sebepler do- layısiyle çeşmelerin bir müddet daha akması lâzım geldiği ileri sürülmüş- Anlaşıldığına göre, birkaç güne ka- dar hususi bir çare bulunarak idari işler halledilmiş olacak ve çeşmeler kapatılacaktır, SUSK BET A ŞERER ğ "Karışık Yağlar,, Talimatnamesi “Margarin,, nâmı altında karışık yağ satışma izin veren talimatname, şehir meclisinde itiraza uğradığı için belediye, mütehassıslardan bir encü- men kurmuş, yeni bir talimatname ha zırlatmıya başlamıştır. Bu talimatna me, meclisin şubat içtimama yetişti Avrupa Treninde Dokuz Paket Morfin Bulundu İki gün evvel Sirkeciden kalkan Avrupa treni Uzunköprü istasyonu- na vardığı zaman gümrük muayene ve muhafaza memurtları tarafından ansızın bir arama yapılmıştır. Yatak- lı vagon memurlarından Fransız te- baalı Boviç'in kompartimanında boş borular içine saklanmış 9 paket mor- fin bulunarak derhal müsadere edil- miştir. Suçlu Boviç Edirne müddeiumumi liğine teslim edilmiş, morfinlerin ne suretle tedarik edildiği hakkında tah kikata başlanmıştır. e drR çe SRR Fındıklıdaki Eserler İçin Fındıklı ve civarında mevcut tarihi eserlerin tamiri için Güzel Sanatlar Akademisi Müdürlüğü tarafından ya- pılan teklif kabul edilmiş, ve bu iş için Müzeler idaresi ile müşterek bir komisyon kurulmuştur. Komisyon tarihi çeşme, türbe, mes cit ve kıymetli eserlerin tamiri için keşifler yapmıya başlamıştır. Bunun için 938 bütçesinde lâzım gelen tah- sisat ayrılmıştır. isdllsleğidi a Araya' Giren Yaralandı Küçükpazarda Arapçeşme sokağın da 30 numaralı evde oturan Dimitri, ayni evde oturan Receple kavğga et- miş, bıçakla üzerine yürümüştür. Bı- çağı elinden almak isterken, Dimitri- nin karısı birkaç yerinden hafifçe ya ralanmıştır. Tahkikat, yapılıyor. |Bonolar İçin Verilmiş Bir Karar Yoktur Ankara, 6 (Tan müuhabirinden) — Salâhiyettar mahafilden aldığım ma lümata göre, hükümet, gayrimüba » di) işlerine kati bir şekil vermek için tetkiklerde bulunmaktadır. Şimdilik taayyün etmiş bir şey yoktur. Bo - noların hazine tahvilleri ile değişti- rileceği hakkındaki şayialar, mev - simsizdir, Gayrimübadil işlerinin tas fiyesi esasları üzerinde çalşıldığı an- laşılmaktadır. Bonolar 22 lirayı buldu Gayrimübadil bonoları, son bir hafta içerisinde sebepsiz olarak bir denbire yükselmiş ve 22 liraya ka » dar çıkmıştır. Bonolarm alım ve satımı üç dört senedenberi muhtelif vesilelerle kıy metini kaybettiği için yüzü 100 Hra olan bu bonolar, şimdiye kadar en fazla yüzü 37 liraya kadar yüksel- miş, ve kısa bir zaman sonra da l11 Hraya düşmüştür. Sebepsiz devam eden bu düşüklükten korkan gayri mübadiller, ellerindeki bonolardan bir kısmımı o zaman satmışlardır. Halbuki, bir haftadanberi, ortada dolaşan yeni bir şayia, bono fiyatla rımım birdenbire fırlamasma sebep olmuştur. 12 lira üzerinde duran bo nolar, dün akşam geç vakit 22 lira- ya kadar çıkmıştır, Bir kısım gayri mübadiller, fiyatlar — 15—17 lirayı bulduğu zamahı ellerindekini sattık- ları için, bu devamlı yükselme kar- şısımda endişeye düşmüşlerdir. F'a « kat, tasfiyesi kararlaşan gayrimü- badil işleri etrafında henüz verilmiş bir karar yoktur. ——— Müşterisini Çakı İle Yaraladı Tarlabaşında Rıfkının kahvesinde bir yaralama hâdisesi olmuştur. Rıf- kının çırağı Cemal, kahve müşterile- rihden Cemalle kavga etmiş ve sus- talr çakı ile sol omuzundan, kaşından ve elinden yaralamıştır. Suçlu, yaka #lanmış, yaralı tedavi altına alınınış- tır. —H Bir Talebe Çiğnendi Şoför Salâhattinin — idaresindeki 2631 numaralı otomobil Ortaköyden Beşiktaşa doğru gelirken deniz tica- ret mektebi talebesinden Necatiye çarpmış, muhtelif yerlerinden ağır surette yaralamıştır. Şoför hakkında takibata başlanmıştır. g) | BIRKAÇ SATIRLA m —— —— ıldızda teknik okulunda çalışan ma Y rangoz Maksut, iskeleden düşmüş, sol bacağı kırılmıştır, e lektrik kablosu henüz geçmiyen so kaklara 938 mali yılı içinde lâmba lar asılacaktır, e Belediye. Periye bankasma olan bor cunun yeni yıla ait taksitini vermiş tir, Çuudaki Bındı? bedesteninin tamiri ne başlı ; Çarşının & ları da yenilenecektir, e ıhhi mürakabeyi temin için yeni be lediye zabıtası talimatnamesine 17 maddelik bir fasıl katılacaktır, e Bır haftadanberi şehrimizde tetkikler — yapan gümrükler umum müdürü — Mahmut Nedim dün Ankaraya dönmüştür, * * niversite profesörlerinden Doktor —— Ü Nissen, Beynelmilel Cerrahi Kon | gresine iştirak etmek üzere dün Amerika ;I ya gitmiştir, AKVIM YURTTA HAVA VAZİYETİ Yurdumuzun her tarafında hava tama men kapalı, Zonguldak ve Kocaeli mınta kalarında yağmurlu geçmiştir, Rüzgâr Trakya, Marmara havzası ve cenubi Anadoluda şi orta Anadol da garpten orta kuvvette, Karadeniz kıyı larında ayni istil ten fırtına Gün; 31 Kasım: 61 Arabi: 1356 Rumi; 1353 Zilkade: $ Birincikânun: 25 Güneş: 7,26 — Öğle: 12,20 İkindi: 14,43 — Akşam: 16,55 Yatsı: 18,33 — Imsâk: 5,40 N 5 1 inci ay esmiş, şarki Anadoluda sakin kalmıştır, Şehrimizde Hava Dün Istanbulda hava tamamen kapalı geçmiş, rüzgâr şimali istikametten saniye de $ metre hulAı esmiştir, J tmda 1,8 santgrat olarak kaydedilmiştir' — Saat 14 € ömetre — 759,8 milimetrt — idi, Hararet en gok 0,0 ve en az sıfırım al 24 saat zarfında yağan kar ve yağmurun — € murabbama bıraktığı su mitkafi & | amdır | ” İ