January 7, 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Doğuda, Ankarada Birer Büyük Devlet! Müzesi Kurulacak Tarihi Eserlerin Korunması İçin, Maarif Vekâleti Yeni Bir. Nizamname Hazırlıyor İzmir müzesinde bulunan kıymetli eserler nkara, 5 (TAN muhabi- rinden) — Maarif Ve- kâleti, Türkiyedeki eski tarihi eserleri lâyık oldukları şekilde korumak için yeni bir nizamna- me yapmıya karar vermiştir. Bu nizamname, güzel ve kıymetli eserlerin oldukları gibi mubafa- zası ve sıkı kayıtlar içinde ko- hazırlan- runması maksadile maktadır. Memleketimizde tarih eserlerinin korunması hakkında ilk defa 1906 ta rihinde ve “Asar:atikai gayrimenku- İa nizamnamesi,, için de baz: şiddetli hükümler kon- müş bulunmaktadır. Fakat, Cümhu- riyet hlikâmetinin kuruluşundan son Ta yeni ve esaslı tedbirler atmak lü- rumu hissedilmiştir. Hükümeti daha şiddetli tedbirler koymiya sevkeden hâdise, Efes ve Bergama gibi baha biçilmez hazinelerdeki birçok eserle- rin yabancılara peşkeş çekilmesi ol- muştur, 1340 ta neşredilen bir talimatname — ki hükümleri hâlâ bakidir — son- radan 1928 senesinde çıkarılan baş- ka bir nizamname ile tamamlanmış ve ayrıca medeni kanunumuza konan bazı umumi hükümlerle de eski mev zuat kuvvetlendirilmiştir. Bunlardan baska da Başvekâletin birçok tamim- leri vardır. Bütün bu mevzuat hep ayni gaye- yi temin maksadile konulmuştur, O da, ileride büyük devlet müzesi kuru tuncıya ve vilâyetlerde bu eserleri saklamak için hususi yerler temin €- dilineiye kadar memleketimizdeki ta rihl eserlerin bozulmadan muhafaza #ımı temindir. Eski ve yeni nizamna- Meler, kıymetini bilmiyerek veya da- ha ağırı bilerek bu eserleri yıkanlar ve satanlar hakkımda ceza tedbirleri koymuşlardır. Fakat anlaşılmıştır ki, konulan mü eyyideler maksad: temine kâfi değil- dir. Her nekadar, vatandaşların kolek siyon zevklerini de düşünmek ve isa TI âtlka Üzerinde bir hadde kâdar tiçarete müsaade etmek vaktile mu- yafık görülmüşse de bunun sulisti - male yol açan bir kaçamak noktası olduğu farkedilmiştir. Çünkü bunlar öyle eserlerdir ki, kıymetleri anliya- za göredir. Bir köylünün, “öyma bir taş, veya süslü bir pencere diye w ği âsarıati- kacınm gözünde fevkalâde değeri ola- bilir. Bunun tayini ve “filân kıymete kadar,olanlar satılabilir, Diğerleri 'devletindir satılamaz,. diye bir had tayin etmenin müskülâtı âşikârdır. Bunun için, Maarif Vekâletinin hazır Jamakta olduğu yeni nizamnamede bu ihtilâf: noktanm da tamamen hal İedilmiş olacağı ve bu eserleri maddi menfaatlere Âlet edenlerin daha mü- össir müeyyjdelerle karşılaşacakları Anlaşılmaktadır. indiki halde Türkiyede doğru dan doğruya devlet müzeleri kalinde merkezler vardır: Birinci &r Bıf devlet müzeleri İstanbul, Ankara ve İzmirde vardır. Biride Şarkta yapılacaktır, Bu müzeler, bulunduk- ları muhitin kültürünü canlandıran adile bazı hüllimler konmuştur. Bu nizamname hâlâ meri yettedir, Bundan sonra “Menkuller,, eserlerle doldurulacaklardır. Meselâ İzmir müzesi Eti kültürünü, Ankara daha siyade Etilerle, muasiri olan me deniyetlerin kültürünü tem: tir. İstanbul daha şimdiden veçhesi ni tayin etmiştir İd, bunu fakirleştir mek lüzumsuz ve mânasız görülmek rbakırda veya Alazığda şünülen şarktaki devlet müzesinde de. bu mntakanm eski a- dr olan Subarson veya Kalde kültürü canlandır:lacaktır. Bunlardan baska, bir de mahalli lerin bütçelerinden ayırabildikleri pa ralari yaşıyorlar, Adanada, Konya da, Antalyada, Edirnede, Bursada, Bergamada, K Afyonda, A- masyada, Tokatta, Sivasta ve teki müzeler bunlardandır. Bu ma - halli müzeler, büyük devlet müzele- rini besliyecektir. Uçüneti derecede, depolar gelmek tedir, Bu döpolar; bütçe iakânları nis petinde tekâmül öttirilerek” mahalli müzeler haline getirilecektir. Bugün samsunda, Sinopta yada, Di - yarbakırda, Manisada, Vanda, Deniz lide, Silifkede, Ispartada, Erzincan- da, Niğdede ve Kırşehirde birer depo kurulmuştur. Bunlardan başka Maarif Vekâleti hafriyat yerlerini'açmak ve buraları da birer açık müze haline koymuya çalışmaktadır. Ankaraya gelince, burada büyük bir devlet müzesi kurulması hükü met programına alınmış, fakat henüz işe başlanmamıştır. Bugünün ihtiyaç , eski bedestanı tamir suretile ne çalışılmaktadır. ürkiyeyi karış karış bilen, kıy meli eserlerimiz hakkmda ge niş bilgi sahibi bir zat, bu zenginliği mizi şöyle anlatıyor: “.- Her tarafta eski eserlerin ko- usunda yarış edercöö'ine bir faaliyet vardır. Türkiye eski eser ler bakımından o kadar zengindir ki, vesait nekadar çok olursa olsun ye- tişmiye imkân yöktur. Yalnız şimdi- ye kadar tespit edilen eski höyükle - rin sayısı 2000 den fazladır. Bu hö- yüklerden yalnız bir tanesinde, Tru- vada 70 seneden, Bergamada 50 sene den fazla hafriyat yapıldığını söyle mekle işin büyüklüğü kendiliğinden meydans çıkar, Oyle mmtakalar var dır ki, saatlerce otomobille gidersiniz de içinden çıkamazamız.. Gaye şudur: Bütün Türkiyeyi mü- ze haline koymak ve bütün milleti buna bekçi olacak seviyeye eriştir- mek.. Bunu yapabildiği gün Türkiye, namütenahi maddi ve mânevi zeng'n İliğe kavuşacaktir. Ayni zamanda da birinci smıf bir türizm memleketi o- lacaktır, Bugüne kadar toplanmış ve tasnif edilmiş eserlerin sayısı hakkmda da bir fikir verebilmek için şunları ilâ ve edelim: Yalnız Ankarada - sikke- ler hariç - 25700 eser toplanmıştır. Adana müzesinde 1720, Afyonda 1240, Konyada 3204 eser vardır. An- kara Etnoğrafya müzesinde de 10279 eserin tasmifi bitmistir. Topkapı sara yı müzesinde 36257, Türk ve İslâm eserleri müzesinde 5685, diğer İstan bil müzelerinde de 23524 eser teshir edilmektedir. Üzerinde çalışılanların sayısı ise 50 binden fazlâdır.,, ecek İf İ müzeler vardır. Bunlar, gerek devle-| İ tin yardımile, gerekse mahalli idare” | Müfettişler Vesikaları Ayırıyor Otobüs işiyle meşirul olan mülk || kiye miifetişleri dün de vilâyette çalışmışlardır. Müfettişler artık toplu hir halde çalışarak, otobüs | tahkikatma ait vesikaları tasaif | ve yazılacak rapor ve fezleke için hulâsalar tespit ediyorlar, Oğrendiğimize göre, evvelki | İ çün müfettişlere müracaat eden | ve Taksim — Yenimahalle “ hat- | tanda bir otobüs sahibi olan şikâ- yetçinin haklı olduğu görülmüş- | tür, Bu vatandaşın otobüsüne alt İ) ruhsatiye on altı aydanberi geri | İ) alınmış bulunuyordu. Müfettişler. bu muamelenin usulsüzlüğü hak- kında belediyenin nazarı dikkati- | ni celbetmislerdir. | Diğer taraflan, evvelki gün | mülfettişliğe bir istida ile müra- caat edipeski hamallık işleri hakkında şikâyette bulunan sa- bik bir hamalbaşınm bu mira | caati Üzerinde de durulmakta- dır, | Bu mesele hakkmda kendisin. den Izahat istiyen bir muharriri- | mize, mülkiye teftiş heyeti reisi B, Tevfik Talât şunları söylemiş- türe «— Şikâyeti olan her vatan- daş mülkiye teftiş heyetine mü- racaat edebilir.,, Övür ii 'Doçentlikleri 1982 yılmda Maarif Vekâletince Fransaya gönderilmiş olan İzmir Li- sesi mezunlarından Üç genç tahsilleri Bi bitirerek dönmüşlerdir. Bunlardan ise munllimliğinden ziyade Fen Fa- killtesinde istifade edilebileceği düştü nülerek Universite emrine verilmiş- lerdir. Bunlardan Halit, kimya ensti- tüsü asistanlığna, Macit astronomi asistanlığına. Besim de tecrübi . fizik âsistanlığma tayin edilmişlerdir. Be- simi, vekâletin kendisinden istediği ?i- sanstan başka fizik süperiyör ve fizik atomik lisanslarını da yapmış ve tam mânasiyle bir fizikçi olarak yetişmiş tir. Bu gençler, dünden itibaren Uni- versitede vazifeye £ başlamışlardır. bundan sonra Avrupadan gelecek di- ğer mezunlarla Üniversitenin açık a- sistanlıkları doldurulacaktır. Şair Mehmet Akifin mezarı yapılacak Universite talebeleri, geçen sene ö- len İstiklâl Marşı şairi Mehmet Aki- fin mezarmı yapmıya karar vermiş” lerdir, Bu iş için her fakülteden bir heyet seçilmiştir. Gençler, dün bir toplantı yaparak büyük şairin mezarı için lâzım gelen parayı tedarik etmek üzere bir broşür çıkarmayı muvafık görmüşler ve derhal harekete geçmiş lerdir . Doçentlerin konferansları Halk Partisi, Universite doçentle- rinin biri Ankara, diğeri Istanbul Halkevinde olmak üzere birer konfe- rans vermelerini faydalı bülarak ken dilerine müracaat etmiştir. Doçent- ler, Istanbul ve Ankarada verecekleri İ konferansların mevzularmı Ün'versi- İ te rektörlüğü vasıtasiyle Partiye bil- dirmiye başlamışlardır. Konferans ta rihleri ayrıca ilân edilecektir. KÖMÜR SERGİSİ MADALYALARI Geçen sene Ankarada açılan bey- nelmilel kömür sergisinde mükâfat kazananlara madalyeleri yakında me rasimle dağıtılacaktır. Yukarıki re- simde, bu madalyelerin bir tarafını görüyoruz. || rinde izahat vermiştir. Bu İstanbul esnaf cemiyetleri idare he yetleri, dün saat 15 te Eminönü Hal- İ kevinde bir toplantı yapmışlar ve bir leşik merkez idaresi tarafından kuru- lan yardım teşkilâtınm faaliyeti üze rinde görüşmüşlerdir. Toplantıyı bama'lar cemiyetinden Ferit açmış ve reisliğe hamallar ce- miyeti relsi Sabri seçildikten sonra İ| sağlık işleri heyeti namma' Yahya, yardım teşkilâtının kurulduğu gün- denberi yaptığı işleri anlatmıştır. Da ha sonra muhasebeci Mazlum, yar- dım teşkilâtının muhasebe İşleri üze izahata göre, yardım teşkilâtı 6077 lira vari- dat temin etmiş. buna mukabil 3890 ilra harcamıştır. Mürakabe heyeti nâ mına berberler cemiyeti reisi Ismail Hakkı, hesaplar üzerindeki tetkikle rin neticesini bildirmiş ve kabul edü miştir. Esnaf dispanseri Yardım teşkilâtının kurduğu dan'ş mu bürosunun faaliyeti hakkmda avu kat İzzetin verdiği izahattan sonra geçen sene mayıs aymda kurulan diz panserin fualiyeti üzerinde dispanser doktoru Halit Ziyanm izahati dinlen miştir. 20 mayıs 937 den sene sonuna ka- İ dar dispanserde 989 esnaf muayene ve tedavi edilmiştir. Bu arada bir de revir açılmış ve revirde zaruret hâsıl oldukça ameliyat ve tedavi yapılmış tır.Doktor, izahatı sırasında dispanse rin ameliyathane ve rontken tesisi gibi bazı eksiklerinden bahsetmiş, bunlar için de lâzmgelen alâkanm gös terilmesin! ve eksiklerin süratle ta - mamlanmasını rica etmiştir, İ Azalar, yardım teşkilâtma memur heyetlerin çalışmalarına dair bazı temennilerde bulunmuşlardır. Bu ara da berberler cemiyeti reisi Ismail Hakkı, danışma bürosunun büyük bir Üç Kız Talebe AskerlikDersinde Hafif Yaralandı Evvelki gün Istanbul Kız Lisesinde küçük bir kaza olmuş. iki talebe as- kertik dersinde hafif suretle yaraları mışlardır; On birinci sınıfa askerlik dersi ve- rilirken talebeden Zahide isminde bir genç kız, masanın üzerinde bulunan | mavzerlerden birini alarak içine ma- mevra fişeği yerleştirmiştir. Tam bu sırada parmağı tetiğe dokununca, fır Uyan tahta kurşun parçaları Zahide- nin hareketini takip eden Mukadder, Perihan, Melâhat ve Perihan isimle- rinde üç kızın yüzlerine rastlamıştır. Bunlar, hafif surette yaralanmışlar, derhal tedavi altıma almmışlardır. Ya raları ehemmiyetsiz olduğu için evle- rine gönderilmişlerdir. Kırkçeşme ve Halkalı Suları Kesilecek Ankara, 6 (TAN Muhabirinden) — Halkalı ve Kırkçeşme suların kesil mesi meselesi üzerinde Sıhhiye ve Da hiliye Vekâletleri arasındaki muha- bere devam ediyor. Işin uzun muha- bereye yol açan cephesi, belediye ile evkaf arasmdaki noktainazar iht'lâfı dır. Sıhhiye Vekâleti, halkın sıhhati bakımından çok zararlı buldu bu su- larm kesilmes. üzerinde ısrar etmek- tedir, Fakat, bazı idari sebepler do- layısiyle çeşmelerin bir müddet daha akması Jâzrm geldiği ileri sürülmüş” tür. Anlaşıldığına göre, birkaç güne ka- dar hususi bir çare bulunarak İdari işler halledilmiş olacak ve çeşmeler kapatılacaktır. la "Karışık Yağlar,, Talimatnamesi “Margarin, nâmı altında karışık yağ satışma izin veren talimatname, şehir meclisinde itiraza uğradığı için belediye, mütehassıslardan bir enci- men kurmuş, yeni bir talimatname ha arlatmıya başlamıştır. Bu talimatna me. meclisin şubat içtimama yetişti | Esnafa Yardımlar Dispanserin Eksiği Tamamlanacak Esnaf cemiyetleri müşterek bürosunun merkez binası iş görmediğini,bu işe ayrılan 1500lira nın da dispansere verilerek küçtük bir hastane kurulmasını teklif etmiştir. İsmaii Hakkı, bu teklif kabul olün- duğu takdirde bilhassa esnaf arasn- daki bitçok veremliler için havadar bir yerde küçük te olsa bir sanator- yom kurulabileceğini ve bunun bü- yük bir ihtiyacı karşılıyacağını ilâ- ve etmiştir. Azadan bir çoğu bu teklifi müsait karşılamışlardır. Fakat bu, bazı iti- razlar Üzerine kabul edilmemiştir. Bundan sonra, müşterek yardım teşkil&tinin 938 senesi bütçesi masraf kısmı hakkımdaki teklifleri tetkik edil miş Ve teşkilâtı idareye memur mali heyetle, sağlık işleri heyeti ve mü- rakabe seçilerek toplantı bitirilmiş- tir, Avrupa Treninde Dokuz Paket Morfin Bulundu Iki gün evvel Sirkeciden kalkan Avrupa treni Uzunköprü istasyonu- na vardığı zaman gümrük muayene ve muhafaza memurları tarafından ansızın bir arama yapılmıştır. Yatak: ki vagon memurlarından Fransız te- bantı Boviç'in kompartimanmda boş borular içine saklanmış 9 paket mor- fin bulunarak derhal müsadere edil- miştir, Suçlu Boviç Edirne müddeiumumi liğine teslim edilmiş, morfinlerin he suretle tedarik edildiği hakkında tah kikata başlanmıştır; Fındıklıdaki Eserler İçin Fındıklı ve civarmda mevcut tarihi eserlerin tamiri için Güzel Sanatlar Akademisi Müdürlüğü tarafından ya- pılan teklif kabul edilmiş, vebu İş için Müzeler idaresi le müşterek bir komisyon kurulmuştur. Bonolar İçin Verilmiş Bir Karar Yoktur Ankara, 6 (Tan muhsbirinden) — Salâhiyettar mahafilden aldığım ma lümata göre, hükümet, gayrimüba dil işlerine kati bir şekil vermek için tetkiklerde bulunmaktadır. Şimdilik taayyün elmis bir şey yoktur. Bo - le değiştir rileceği hakkımdaki şayialar, mev - simsizdir. Gayrimübadi! işlerinin tas fiyesi esaaları üzerinde çalgıldığı an- laşılmaktadır. Bonolar 22 lirayı buldu Gayrimübadil bonoları, son bir hafta içerisinde sebepsiz olarak bir denbire yükselmiş ve 22 liraya ka - dar çıkmıştır. Bonoların &lım ve satımı Üç dört senedenberi muhtelif vesilelerle kıy metini kaybettiği için yüzü 100 ira olan bu bonolar, şimdiye kadar en fazla yüzü 37 Uraya kadar yüksel miş, ve kısa bir zaman sonra da 11 Yraya düşmüştür. Sebepsiz devam eden bu düşüklükten korkan gayri mübadiller, ellerindeki bonolardan bir kısmını © zaman Satmış'ardır. Halbuki, bir haftadanberi, ortada dolaşan yeni bir şayia, bono fiyatla rnm birdenbire fırlamasına sebep olmuştur. 12 lira üzerinde duran bo nolar, dün akşam geç vakit 22 ira- ya kadar çıkmıştır. Bir kısım gayri mübadiller, fiyatlar (15—17 lirayı bulduğu zaman ellerindekini sattık- ları için, bu devamlı yükselme kar- şısında endişeye düşmüşlerdir. Fa « kat, tasfiyesi kararlaşan gayrimü- badil işleri etrafında heniz verilmiş bir karar yoktur. ———— Müşterisini Çakı İle Yaraladı Tariabaşmda Rıfkının Köhvesinde bir yaralama hâdisesi olmuştur. Rıf- kinm: çırağı Cemal, kahve müşterile- rihden Cemalle kavgu etmiş ve sus- talı çakı ile sol omuzundan, kaşından ve elinden yaralamıştır. Suçlu, yaka lanmış, yaralı tedavi altına alınınış- ur. Bir Talebe Çiğnendi Şoför Salâhattinin idaresindeki 2631 numarslı otomobil Ortaköyden Beşiktaşa doğru gelirken deniz tica- ret mektebi talsbesinden Necatiye çarpmış, muhtelif yerlerinden ağır surette yaralamıştır. Şoför hakkmda takibata başianmıştır. gm | BİRKAÇ SATIRLA — > YY ürün teknik okulunda çalışan mâ rangor Maksut, iskeleden düşmüş, sol bacağı kırılmıştır, * lektrik kablosu henüz geçmiyen s0 kaklara 938 mali yılı içinde limba lar asılacaktır, e Bar, Perije bankasma olan ber cunun yeni yıla ait taksitini vermiş Komisyon tarihi çeşme, türbe, mes cit ve kıymetli eserlerin tamir! için keşifler yapmıya başlamıştır. Bunun için 938 bütçesinde lâzım gelen tah- sisat ayrılmıştır. — yi Araya Giren Yaralandı Küçükpazarda Arapçeşme sokağın da 30 numaralı evde oturan Dimitri, ayni evde oturan Receple kavga et- miş, bıçakla üzerine yürümlüştür. Bı- çağı elinden almak isterken, Dimitri- nin karısı birkaç yerinden hafifçe ya ralanmıştır. Tahkikat, yapılıyor. arşıdaki Sandı? bedesteninin tamiri ÇT ayarın: Garı kaldırım ları da yenilenecektir, . Pe thhi mürakabeyi temin İşin yeni be lediye zabıtası tallmatnamesine 17 maddelik bir fasıl katılacaktır, * denberi sehrimisde tetkikler Bin batu yapan gümrükler Umum müdürü Mahmut Nedim dün Ankaraya dönmüştür, . » « niversite profesörlerinden Doktor Ü Nisen, Beynelmilel Cerrahi Koh gresine iştirak etmek üzere Gün Amerim ya gitmiştir, YURTTA HAVA VAZİYETİ Yurdumuzun her Tarafında hava tama men kapalı, Zonguldak ve Kocneli mmta kalarında yağmurlu. geçmiştir, Rürgür Trakya, Marmara havzası ve cenubi Anadoluda yimalden, orta Anadolu da garpten orta kuvvette, Karadeniz kiye larında ayni istikametten furtma şeklinde esmiş, şarki Anadoluda sakin kalmıştır, Şehrimizde Hava Dün Istanbulda hava tamamen kapah geçmiş, rüzgâr şimali istikametten sapiye de $ metre hızla esmiştir, Gün; 31 Kasrm: 61 Arabi; 1356 Rumi: 1353 Zilkade: $ Birincikânun: 25 Güneş: 726 — Oğle: indi: 14,43 — Alyansı 18,83 — Imsâk; 1 inci ay ometre 7598 ilimdir” idi, Hararet'şm çok 0/0 ve en az sıfırı öl tonda; 1,8 santigrat olarak kaydedilmişti. 24 snt Harlndn yağan kar ve yağmuraZ etre murabbama bıraktığı su mitkafi $